Mga Batan-on Nangutana

Daotan ba Kon Gusto Kag Pribasiya?

Butangig ✔ ang sagad nimong reaksiyon niining mosunod nga mga situwasyon.

1. Nanira ka diha sa imong kuwarto ug ang imong igsoon kalit lang misulod nga wala manuktok.

◯ ‘Okey lang . . . ingon ana man pod ko.’

◯ ‘Pagkaway batasan! Unsa na man lang kon nag-ilis ko?’

2. Nakig-estorya ka sa imong higala sa telepono ug naminaw ang imong Mama diha sa duol.

◯ ‘Okey lang . . . total wala man koy gitago.’

◯ ‘Lainan ko kay morag naay nangespiya nako!’

3. Mao pay pag-abot nimo sa balay dayon gipaulanan kag pangutana sa imong ginikanan. “Diin ka gikan? Nag-unsa ka didto? Kinsay imong kauban?”

◯ ‘Okey lang . . . total wala bitaw koy gitago.’

◯ ‘Maglagot ko kay ang akong ginikanan way salig nako!”

SA BATA ka pa tingali dili dakong butang para kanimo ang pribasiya. Dili ka masuko kon mokalit lag sulod sa imong kuwarto ang imong manghod. Kon dunay pangutana ang imong ginikanan, imo dayon kanang tubagon nga way lipod-lipod ug wala kay isekreto. Apan karon dili na ka bata ug gusto ka nag pribasiya. “Dunay mga butang nga gusto nako nga ako ra ang mahibalo,” miingon ang 14-anyos nga si Corey. a

Nganong gusto ka na man karon ug pribasiya? Ang usa ka rason kay ikaw tin-edyer na. Pananglitan, tungod sa mga kausaban diha sa imong lawas mobati ka nag kaulaw—bisan sa imong pamilya. Dugang pa, samtang nagdako  ka, mobati ka nga dunay mga butang nga kinahanglan nimong pamalandongon sa pribado. Timailhan kana nga ikaw duna nay “katakos sa panghunahuna”—sumala sa Bibliya dalayegon ang usa ka batan-on nga duna niana nga katakos. (Proverbio 1:1, 4; Deuteronomio 32:29) Bisan si Jesus miadto sa “usa ka mingaw nga dapit” aron sa pagpamalandong.—Mateo 14:13.

Siyempre, naa ka pa sa poder sa imong ginikanan, ug duna silay katungod nga mahibalo sa nagakahitabo kanimo. (Efeso 6:1) Apan sa dihang sukit-sukiton ka sa imong ginikanan, lagmit motungha ang dili pagsinabtanay sanglit nangandoy ka mag pribasiya. Unsay angay nimong buhaton? Atong hisgotan ang duha ka kahimtang diin lagmit motungha ang problema.

Sa Dihang Buot Nimong Mag-inusara

Dunay pipila ka hinungdanong rason kon nganong gusto nimong mag-inusara. Lagmit buot lang nimong ‘mopahulay makadiyot.’ (Marcos 6:31) O kaha, gusto nimong sundon ang tambag ni Jesus sa iyang mga tinun-an nga mag-ampo nga pribado sulod sa imong lawak. (Mateo 6:6; Marcos 1:35) Ugaling lang, kon manira ka sa imong kuwarto tingali ang imong ginikanan dili maghunahuna nga nag-ampo ka! Ug lagmit ang imong mga igsoon dili makasabot kon nganong buot nimong mag-inusara.

Kon unsay puwede nimong himoon. Imbes makiglalis, himoa ang mosunod.

● Pasabta ang imong mga igsoon kon nganong may mga panahon nga kinahanglan kag pribasiya. Basin makatabang ang imong ginikanan sa pagpatin-aw niana kanila.

● Kon pananglit ang imong ginikanan ang wala makasabot kanimo, sabta sila. “Usahay, magsusi-susi kanako ang akong ginikanan,” miingon ang 16-anyos nga si Rebekah. “Apan sa tinuod lang, mao usab kanay akong himoon kon duna koy anak nga tin-edyer—ilabina kay daghag tentasyon karon sa mga batan-on!” Sama kang Rebekah, masabtan ba nimo kon nganong nabalaka ang imong ginikanan?—Proverbio 19:11.

● Pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘Duna ba koy ginahimo nga tungod niana magduda ang akong ginikanan sa dihang manirado kog kuwarto? Daghan ba kog gisekretong butang nga tungod niana mangespiya na hinuon kanako ang akong ginikanan?’ Sa pagkatinuod, kon wala kay  gitago sa imong ginikanan, wala silay katarongan nga magduda nimo. b

Ang akong planong himoon. Isulat sa ubos kon unsay mahimo nimong isulti sa imong ginikanan aron mahisgotan ninyo ang imong suliran.

․․․․․

Sa Dihang Magpili Kag Higala

Kon ikaw usa ka tin-edyer, normal lang nga mangita kag mga higala. Normal usab nga mabalaka ang imong ginikanan kon kinsa ang imong mga higala ug kon unsay inyong ginahimo. Para sa imong ginikanan, ila lamang gihimo ang ilang responsibilidad. Apan para kanimo, morag kanunay na lang silang magduda sa imong mga lihok. “Gusto nako nga dili magsigeg pangutana ang akong ginikanan kon kinsay akong ka-e-mail o kaestorya sa cellphone,” matod sa 16-anyos nga si Amy.

Kon unsay puwede nimong himoon. Aron dili madaot ang imong relasyon sa imong ginikanan tungod sa imong pagpakighigala, sulayi ang mosunod.

● Ipailaila sa imong ginikanan ang imong mga higala aron dili sila magsuspetsa nimo. Hinumdomi nga ang imong ginikanan nahibalo nga ang imong mga higala dakog impluwensiya kanimo. (1 Corinto 15:33) Kon nasayod ang imong ginikanan kon kinsay pirme nimong kauban, lagmit dili na kaayo sila mabalaka.

● Pakig-estorya sa imong ginikanan sa matinahorong paagi. Ayaw sila tawga nga mga hilabtanon. Hinunoa, mahimo kang moingon, “Nakasabot ko nga nabalaka mo nako, apan mibati man gud ko nga morag kanunay ninyong bantayan ang tanan nakong isulti sa akong mga higala. Abi ninyo, mahadlok na hinuon ko makig-estorya nila.” Basin makatabang kini nga sugyot aron hatagan ka nilag pribasiya sa pagpakig-estorya sa imong mga higala.—Proverbio 16:23.

● Pangutan-a ang imong kaugalingon: Pribasiya ba ang akong gikinahanglan o duna lang koy gustong isekreto? Ang 22-anyos nga si Brittany miingon: “Kon naa pa ka sa poder sa imong ginikanan ug magsusi-susi sila bahin kanimo, dili ka angayng malain kon wala kay gihimong daotan. Apan, kon dili ka gustong mahibalo sila sa imong kalihokan, basig daotan na ang imong ginahimo.”

Ang akong planong himoon. Isulat sa ubos kon unsay mahimo nimong isulti sa imong ginikanan  aron mahisgotan ninyo ang imong suliran.

․․․․․

Ikaw ug ang Pribasiya

Aniay pipila ka paagi nga mahimo nimong ipadapat sa dihang motungha ang suliran.

1: Hibaloa ang isyu.

Unsa ang mga kahimtang nga gusto kag dugang pribasiya?

․․․․․

2: Sabta ang imong ginikanan.

Nganong nabalaka man sila?

․․․․․

3: Pangitag mga solusyon.

(a) Paghunahunag usa ka butang nga imong ginahimo nga makapasuspetsa sa imong ginikanan, ug isulat kana sa ubos.

․․․․․

(b) Unsang mga kausaban ang buot nimong himoon bahin sa imong tubag sa taas?

․․․․․

(c) Unsay gusto nimong itabang kanimo sa imong ginikanan?

․․․․․

4: Ipakig-estorya kana.

Pagpilig nahiangayng panahon nga mahisgotan ninyo sa imong ginikanan ang imong gisulat sa taas.

Ang ubang mga artikulo gikan sa seryeng “Mga Batan-on Nangutana” makita diha sa Web site nga www.watchtower.org/ype

[Mga footnote]

ANGAYNG PALANDONGON

● Nganong may katungod ang imong ginikanan nga mahibalo bahin sa imong kinabuhi?

● Sa unsang paagi ang imong mga paningkamot sa pagpakig-estorya sa imong ginikanan makabansay usab kanimo sa pagpakig-estorya sa ubang tawo inigkahamtong na nimo?

[Kahon/Mga hulagway sa panid 19]

KON UNSAY GISULTI SA UBANG BATAN-ON

“Kon ang mga batan-on walay gitago sa ilang ginikanan, nan dili na kinahanglang manginspeksiyon pa ang ginikanan sa mga e-mail o text message sa ilang anak aron lang mahibalo sa nagakahitabo sa ilang tin-edyer.”

“Dili ra ko malain kon basahon sa akong ginikanan ang akong e-mail. Kon ang usa ka amo dunay katungod sa pagsusi sa e-mail sa iyang mga empleyado, dili ba ang mga ginikanan duna usay katungod sa pagsusi sa e-mail sa ilang mga anak?”

“Ang ginikanan mabalaka nga dunay daotang mahitabo kanimo, maong may mga higayon nga ila kang susihon. Tingali dili ka ganahan niana. Apan sa pagkatinuod, kon akoy ginikanan, mao sab tingali kanay akong himoon.”

[Mga hulagway]

Eden

Kevin

Alana

[Kahon sa panid 21]

ALANG SA MGA GINIKANAN

● Ang imong ulitawo nanirado sa iyang kuwarto. Basta ka na lang ba mosulod nga way popanuktok?

● Nabiyaan sa imong dalaga ang iyang cellphone diha sa balay. Imo bang basahon ang iyang mga text?

Dili daling tubagon kining mga pangutanaha. Siyempre may katungod ka nga mahibalo kon unsay nagakahitabo sa imong tin-edyer, ug obligasyon nimo nga panalipdan siya. Sa laing bahin, dili usab pwede kon magsige na lang kag bantay sa matag lihok sa imong anak. Nan, unsay angay nimong himoon?

Una, hinumdomi nga dili daotan kon ang imong tin-edyer gustog pribasiya. Normal lamang kana samtang siya nagdako. Ang pribasiya makatabang aron sila makabarog sa ilang kaugalingon samtang nagpili sa ilang mga higala ug naggamit sa ilang “gahom sa pagpangatarongan” sa pag-atubang sa ilang mga problema. (Roma 12:1, 2) Makatabang usab kanila ang pribasiya sa pag-ugmad sa ilang katakos sa paghunahuna—usa ka hinungdanong hiyas nga gikinahanglan nila inigkahamtong. (1 Corinto 13:11) Kana makatabang usab kanila sa pagpamalandong una nila tubagon ang malisod nga mga pangutana sa kinabuhi.—Proverbio 15:28.

Ikaduha, dawata ang kamatuoran nga kon imong bantayan ang tanang lihok sa imong tin-edyer morebelde na hinuon siya kanimo. (Efeso 6:4; Colosas 3:21) Nagpasabot ba kana nga pasagdan na lang nimo siya? Dili, kay tulubagon nimo siya ingong ginikanan. Hinunoa, himoang tumong ang pagbansay sa konsensiya sa imong anak. (Deuteronomio 6:6, 7; Proverbio 22:6) Mas makatabang kon imo siyang giyahan imbes bantayan ang tanan niyang lihok.

Ikatulo, estoryaha ang imong tin-edyer. Paminawa ang iyang mga sentimento. Maayo tingali kon imo siyang tugtan sa pipila ka butang nga iyang ihangyo. (Filipos 4:5) Sultihi ang imong anak nga andam kang mohatag kaniyag pribasiya basta ipakita niya nga siya kasaligan. Pasabta siya sa mahimong dangatan kon pananglit iya kang lapason, ug ipatuman kana kon gikinahanglan. Makalaom ka nga mahatagan nimog pribasiya ang imong tin-edyer ug mahimo usab nimo ang imong papel ingong mahigugmaong ginikanan.

[Hulagway sa panid 20]

Ang pagsalig samag suweldo—kinahanglan nimong hagoan una nimo madawat