Mas Una ang Kinaiyahan

“Palihog, pangutan-a. . . ang pak-an nga mga linalang sa kalangitan, ug sila mosugilon kanimo. . . . Ang kamot ni Jehova maoy nagbuhat niini.”—Job 12:7-9.

ANG tanang parte sa lawas sa langgam gidisenyo gayod alang sa paglupad. Pananglitan, ang tukog-tukog sa mga balhibo sa pako sa langgam gidisenyo nga makadaog sa lawas niini samtang maglupad. Nganong lig-on man kaayo ang pako bisan pag kana gaan? Masayran nimo ang hinungdan kon imong tan-awon ang sulod sa tukog-tukog sa balhibo. Kana humok sa sulod ug lig-on kaayo sa gawas. Ang maong disenyo gitun-an pag-ayo sa mga inhenyero ug ilang gisundog sa paggamag ayroplano.

Talagsaon usab ang pagkadisenyo sa mga bukog sa langgam. Ang kadaghanan sa ilang bukog dili solido, ug ang uban dunay suportar sa sulod nga nagpalig-on niana. Ang maong disenyo gitawag sa mga inhenyero ug Warren girder ug ila kanang gisundog sa paghimog pako sa space shuttle.

Limitado lamang ang mahimong i-adjust sa piloto diha sa pako ug sa ikog sa ayroplano sa dihang naglupad, samtang ang langgam naggamit ug mga 48 ka kaunoran diha sa iyang pako ug abaga sa pagkapa-kapa ug sa pagpalihok sa matag balhibo sa makadaghan matag segundo. Maoy hinungdan nga bilib kaayo ang mga tigdisenyog ayroplano sa abilidad sa langgam sa pagmaniobra samtang naglupad!

Daghang enerhiya ang gikinahanglan ilabina inigsugod paglupad. Busa ang “makina” sa langgam kinahanglang kusgan. Ang kasingkasing sa langgam mas kusog mopitik ug sagad mas dako ug mas kusgan kon itandi sa ubang mananap nga sama niyag gidak-on. Lahi usab ang pagkadisenyo sa baga sa langgam ug maoy hinungdan nga mas episyente kana.

Unsa ka episyente ang “makina” sa langgam? Ikaingon nga episyente ang usa ka ayroplano kon makalupad kana bisan pa sa gibug-aton sa gasolina niana. Kon ang usa ka ayroplanong Boeing 747 molupad ug napulo ka oras, halos 40 porsiyento sa gibug-aton niana mao ang gasolina nga iyang makonsumo. Sa susama, ang langgam nga thrush mokonsumog kapin sa 40 porsiyento sa iyang gibug-aton human sa napulo ka oras nga paglupad. Apan kon ang langgam nga bar-tailed godwit molupad gikan sa Alaska paingon sa New Zealand, kapig 50 porsiyento sa lawas niana maoy tambok nga magsilbing iyang “gasolina.” Katingalahan kaayo kay molupad kana nga walay hunong sulod sa mga 190 ka oras o walo ka adlaw. Wala pa gayoy ayroplano nga makahimo niana.