Mas Una ang Kinaiyahan

“Bisan ang cigueña sa kalangitan—kini nahibalo pag-ayo sa iyang tinudlong kapanahonan.”—Jeremias 8:7.

KAPIG 2,500 ka tuig kanhi si Jeremias misulat bahin sa tiglalin nga cigueña o stork. Karon, ang mga tawo mahingangha gihapon sa tiglalin nga mga linalang, sama sa mga salmon nga molangoy ug libolibo ka kilometro diha sa dagat ug mobalik sa sapa diin sila nahimugso. Ang mga pawikan usab makalalin sa lagyong dapit. Pananglitan, ang usa ka pawikan nga nangitlog sa usa ka dapit sa Indonesia mibiyaheg 20,000 ka kilometro paingon sa baybayon sa Oregon, United States. Ang mga pawikan sagad mobalik sa Indonesia aron mangitlog na usab didto.

Ang ubang hayop nga dili tiglalin duna usay abilidad nga makatultol pauli sa ilang gigikanan. Ang maong abilidad molabaw pa sa abilidad sa tiglalin nga mga linalang. Pananglitan, dihay 18 ka langgam nga albatross gikan sa gamayng isla sa Pacific Ocean nga gisakayg ayroplano ug gidala sa lainlaing lugar libolibo ka kilometro ang gilay-on ug didto sila gibuhian—ang pipila duol sa kasadpang bahin sa Pacific Ocean ug ang uban duol sa sidlakang bahin. Sulod lang sa pila ka semana, kadaghanan kanila nakabalik sa ilang gigikanan.

Ang mga salampati gidala sa mga dapit diin dili sila pamilyar ug may gilay-ong kapin sa 150 ka kilometro. Panahon sa biyahe, sila giindyeksiyonan ug anestesya o kaha gisulod sa dram nga gipatuyok. Apan sa dihang gipalupad ug nakatuyok sa kahanginan ug pila beses, nakalkulo nila ang ilang lokasyon ug nakalupad sila pauli. Sanglit ang mga salampati makauli man bisan pag dihay gibutang sa ilang mata aron dili kaayo sila makakita, ang mga tigdukiduki nagtuo nga makalkulo sa maong mga langgam ang ilang lokasyon ug ang ilang ulian pinaagi sa baho, direksiyon sa hangin, ug mga tunog nga ilang madungog.

Ang mga monarch butterfly sa nagkalainlaing bahin sa North America molalin ug kapin sa usa ka libo ka kilometro ngadto sa usa ka gamayng lugar sa Mexico. Bisag wala pa sila makaadto didto, matultolan nila kini maingon man ang mga kahoy nga gibatogan sa ilang mga lolo ug lola sa miaging tuig. Nahingangha niini ang mga tigdukiduki.

Kon kita nagdepende sa mga satelayt sa pagnabigar, daghang hayop ang naggamit ug lainlaing paagi sa pagnabigar—ilhanan sa lugar, posisyon sa adlaw, magnetic field, mga baho, ug bisan mga tunog. Ang propesor sa biolohiya nga si James L. Gould misulat: “Ang mga hayop nga nagdepende sa ilang kapasidad sa pagnabigar aron mabuhi maayo kaayong pagkadisenyo. . . . Daghan silag paagi nga mahimong gamiton, depende kon unsa ang labing epektibo.” Ang kakuti sa pagnabigar sa mga hayop nakapahingangha gayod sa mga tigdukiduki.