Riles nga Nagkonektar sa Duha ka Dagat

MGA 150 ka tuig kanhi, ang dakong bahin sa Canada, nga ikaduha sa kinadak-ang nasod sa tibuok kalibotan kon bahin sa gilapdon sa teritoryo, kamingawan pa. Ang historyano nga si Pierre Berton miingon: “Ang 75 porsiyento sa populasyon niini nagpuyo sa hilit nga mga uma,” ug kay dili man maayo ang mga dalan “lisod kaayo ang pagbiyahe.” Lisod pod ang pagbiyahe kon sa mga lanaw ug mga suba moagi kay kini magyelo sulod sa mga lima ka bulan tuig-tuig.

Busa sa 1871, ang primer ministro nga si Sir John A. Macdonald misugyot sa pagtukod ug riles aron ang Atlantic Coast sa Canada makonektar sa Pacific Coast niini. Ang Amerika nakatapos na pagtukod ug ingon niini nga riles niadtong 1869, apan ang Canada kulag pondo, mas taas ug distansiya ang riles niini, ug ang populasyon maoy mga 10 porsiyento lang nianang sa Amerika. Gitawag sa usa ka politiko sa Canada kining maong proyekto nga “usa sa binuang kaayo nga plano.” Diha pay miingon nga seguro magplano na pog tukod ang primer ministro ug riles paingon sa bulan.

Dakog Gasto nga Proyekto

Bisan pa niana, ang gobyerno nagpasalig nga humanon ang riles sulod sa napulo ka tuig. Si Sandford Fleming, nga taga-Scotland nga inhenyero ug riles, nagbanabana nga mokabat ug $100 milyones dolyares ang riles, nga hilabihan ka dakong kantidad niadtong panahona. Bisag laktod unta ang ruta sa riles kon iagi sa Amerika, si Macdonald miinsistir nga diha iagi sa Canada ang tanang riles aron dili magkaproblema ang Canada kon ugaling may mahitabong gubat.

Daghang negosyante nahadlok nga mamuhunan niining mahal ug dakog risgo nga proyekto. Apan sa 1875 ang proyekto nasugdan sa dihang gihimo sa Canadian Pacific Railway (CPR) ang panukaran nga riles niini. Paglabay sa napulo ka tuig hapit mahunong ang proyekto. Sa Hulyo 10, ang utang nga $400,000—nga dili mabayran sa CPR—kinahanglan bayran pagka alas 3:00 sa hapon. Apan pagka alas 2:00 sa hapon nianang adlawa mismo, ang gobyerno sa Canada midesisyon sa pagpahulam ug dugang pondo, busa ang proyekto napadayon.

Mga Problema sa Pagtukod

Samtang gitrabaho ang riles diha sa amihanan sa Ontario, ang mga trabahante nakaigog dako ug gahing bato sa giladmon pa lang nga mga usa ka piye. Busa kinahanglang maghakot silag yuta gikan sa layo. Sa Central Canada, ang temperatura sa tingniyebe moabot ug -47°C, nga nakahatag ug dugang problema sa pagtukod. Gawas pa niana, ang gidaghanon sa  niyebe nga mahulog tuig-tuig moabot ug pipila ka piye. Ang seksiyon sa riles sa kasadpan diha sa Rocky Mountain nabantog nga peligroso kaayo kay daghan na ang nangamatay didto. Daghang tunel ug mga taytayan kinahanglang tukoron. Diyes oras ang regular nga gitas-on sa pagtrabaho bisag mag-ulan, maglapok, o magniyebe.

Sa Nobyembre 7, 1885, ang kataposang tarugo sa riles giugsok diha sa Eagle Pass sa British Columbia sa kasadpan. Ang estasyon sa tren gitawag ug Craigellachie, nga kinuha gikan sa ngalan sa usa ka baryo sa Scotland nga ralihanan, diin kini nahimong simbolo sa pagrebelde kon may mga isyu nga motungha. Sa gihangyo sa pagpakigpulong, ang manedyer sa CPR miingon: “Ang ako lang ikasulti mao nga ang proyekto maayo kaayong pagkatrabaho.”

Ang Epekto Niini sa mga Tawo

Ang libo-libong trabahanteng Insek nga gipasulod sa nasod sa pagtrabaho sa maong proyekto gipasaligan ug permanenteng trabaho. Peligroso gayod ang trabaho, ilabina sa Rocky Mountains. Ang kadaghanan sa mga trabahante nakatigom lang ug iplete aron makapauli paglabayg pipila ka tuig sa dihang natapos ang proyekto.

Tungod sa riles, ang industriya ug negosyo miuswag pakasadpan, nga nakaapektar pag-ayo sa naandang paagi sa kinabuhi. Natukod  ang mga lungsod ug siyudad, ug ang mga lumad gipabalhin sa mga lugar nga gigahin para nila. Ang gagmayng mga negosyo diha sa kadaplinan sa mga dalan kaniadto, sama sa mga sak-anan, nangahapay. Sa laing bahin, ang tren kono “nakapalingkawas sa mga tawo gikan sa abog ug lapok” ug “sa kalbaryo sa tingniyebe.” Dugang pa, ang mga pagkaon nga gikan sa sidlakang bahin sa Pacific Coast sa Canada makaabot dayon sa mga siyudad sa kasadpan paglabayg pipila lang ka adlaw.

Bisag ang mga tren dakog nahimo sa paghatod ug mga kargamento latas sa Canada, ang mga pasahero sa tren mikunhod kay nagkadaghan ang naggamit ug mga sakyanan ug mag-ayroplano. Bisan pa niana, daghang gustong moikyas sa puliki nga kinabuhi sa ika-21ng siglo pinaagi sa pagtan-aw sa nindot nga talan-awon sakay sa komportableng tren gikan sa Toronto paingon sa Vancouver. Imbes makapakusog unta sa lakat sa kinabuhi, nga maoy kahimtang kaniadto, ang tren nakatabang sa mga pasahero nga makarelaks ug makapamalandong sa makapainteres nga kasaysayan sa riles samtang magbiyahe gikan sa usa ka dagat paingon sa pikas dagat diha sa riles sa Canada.

[Kahon/Hulagway sa panid 18]

NAGPAAMBIT SA AMONG PAGLAOM DIHA SA TREN

Ang tren gihapon ang pangunang transportasyon sa pipila ka komunidad sa Canada, busa kini ang sakyan sa mga Saksi ni Jehova sa pag-adto sa hilit nga mga dapit sa pagsangyaw bahin sa Gingharian sa Diyos. (Isaias 9:6, 7; Mateo 6:9, 10) Ang usa ka Saksi miingon: “Sayon kaayo ang pagpakigsulti bahin sa Bibliya diha sa tren kay interesado ang mga tawo kon asa kami paingon ug kon ngano.”

Bahin sa usa ka biyahe sa tren paingon sa Ojibwa reserve duol sa Lake Nipigon sa amihanang Ontario, usa ka Saksi miingon: “Bisan pa sa kanindot sa dapit, mga tanom ug mga mananap, ang dili gyod namo malimtan mao ang mga tawo nga among nahimamat. Kay diyutay ra man silag mga bisita, nalipay sila sa among pag-abot. Ang uban nagpahulam pa ganig mga sakayan, ug ilang gipagamit ang mga klasrom nga walay bayad. Human sa among tibuok-adlaw nga pagsangyaw, nagtigom ang mga tawo sa pagtan-aw sa video bahin sa atong tibuok-kalibotang pagsangyaw.”

[Hulagway sa panid 16]

Si Sir John A. Macdonald

[Hulagway sa panid 17]

Dili lalim ang pagtukod ug riles

[Mga hulagway sa panid 17]

Daghang taytayan ug mga tunel kinahanglang tukoron diha sa mga bukid

[Hulagway sa panid 17]

Pag-ugsok sa kataposang tarugo nga nagkompleto sa riles nga nagtadlas sa Canada

[Hulagway sa panid 18]

Pagsakayg tren karon

[Picture Credit Lines sa panid 16]

Top: Canadian Pacific Railway (A17566); middle: Library and Archives Canada/C-006513

[Picture Credit Lines sa panid 17]

Top, left to right: Canadian Pacific Railway (NS13561-2); Canadian Pacific Railway (NS7865); Library and Archives Canada/PA-066576; bottom: Canadian Pacific Railway (NS1960)

[Picture Credit Lines sa panid 18]

Top: Canadian National Railway Company; right: Courtesy VIA Rail Canada Inc.