Mga Batan-on Nangutana

Andam na ba Kong Magkinaugalingon?

“Usahay mobati ko nga morag laig paglantaw ang mga tawo nako kay 19 anyos na ako ug nagpuyo gihapon ko uban sa akong ginikanan, nga morag dili ako mohamtong kon dili ko magkinaugalingon.” —Katie. a

“Hapit na kong mag-20 anyos, ug maglagot ko nga but-an ako kon unsay akong himoon. Naghunahuna ko nga magkinaugalingon kay gikapoy na ko sa pagsunod-sunod sa gusto sa akong ginikanan ug sa pagsulti kanako nga mas nahibalo sila.”—Fiona.

SA WALA ka pa maghunahuna sa paglain, tingali nagsugod ka na pagtinguhag kagawasan. Normal lang kana. Katuyoan sa Diyos nga ang mga batan-on modako ug sa ngadto-ngadto mobiya sa ilang amahan ug inahan ug magbaton ug ilang kaugalingong pamilya. (Genesis 2:23, 24; Marcos 10:7, 8) Apan ang imo bang pagtinguhag kagawasan nagpasabot nga panahon nang magkinaugalingon ka? Tingali. Apan unsaon nimo pagkahibalo kon andam ka nang magkinaugalingon? Tagda kining tulo ka importanteng mga pangutana nga kinahanglan nimong tubagon. Ang una mao . . .

Unsay Akong Motibo?

Aron matino kon unsay imong motibo sa pagkinaugalingon, tan-awa ang mosunod nga listahan. Butangig numero, sumala sa ka importante niini, ang mga rason kon nganong gusto kang magkinaugalingon.

․․․ Pag-eskapo sa mga problema sa balay

․․․ Pagtinguhag dugang kagawasan

․․․ Aron tahoron sa mga higala

․․․ Pagtabang sa usa ka higala nga nagkinahanglag kauban sa puy-anan

․․․ Pagboluntaryo sa ubang dapit

․․․ Pagsulay nga magkinaugalingon

․․․ Aron dili makapabug-at sa mga ginikanan

․․․ Uban pa

Ang mga rason nga gilista sa ibabaw dili daotan. Apan ang imong motibo sa pagkinaugalingon dakog epekto sa imong kalipay dihang mogawas ka na sa poder sa imong ginikanan. Pananglitan, kon magkinaugalingon ka aron lang moeskapo sa mga problema sa balay o gusto lang makabatog dugang kagawasan, basig makalitan ka!

Si Danielle, kinsa nagkinaugalingon sa nag-edad pa siyag 20, daghag nakat-onan gikan niini. Siya miingon: “Kitang tanan kinahanglang magkinabuhi nga dunay mga restriksiyon. Kon ikaw maglain, limitado gihapon ang imong mahimo tungod sa imong eskedyul sa pagtrabaho o sa kakulag kuwarta.” Si Carmen, kinsa mipuyo sa gawas sa nasod sulod sa unom ka bulan, miingon: “Nalingaw kaayo  ko nga nagkinaugalingon, apan daw pirme lang kong walay panahon! Daghan kog apasonon nga trabaho—paglimpiyo sa apartment, pagpang-ayo, pagpangibot ug sagbot, pagpanglaba, paglampaso, ug uban pa.”

Tinuod ang paglain mohatag kanimog dugang kagawasan, ug tingali momaayo ang paglantaw sa imong mga higala kanimo. Apan ikay mangabaga sa mga bayronon, magluto, maglimpiyo sa balay, ug maglingaw-lingaw nga mag-inusara. Busa ayaw pagdalidalig desisyon sa pagbalhin tungod lang sa mga sugyot sa uban. (Proverbio 29:20) Bisag duna kay rason sa paglain, dili lang maayong intensiyon ang imong gikinahanglan. Kinahanglang makamao kang mobuhi sa imong kaugalingon—nga motultol sa ikaduhang pangutana . . .

Andam Na ba Ko?

Ang paglain samag pagbaktas diha sa kamingawan. Moadto ka ba diay sa kamingawan kon dili ka makamaong motukod ug tolda, mohimog kalayo, moluto, o mobasag mapa? Dili gyod! Apan daghang batan-on naglain nga walay nahibaloang trabaho sa balay.

Ang maalamong Haring Solomon miingon nga “ang usa nga maalamon magapalandong sa iyang mga lakang.” (Proverbio 14:15) Aron matabangan ka sa pagtino kon andam ka na bang magkinaugalingon, tagda ang mosunod nga mga ulohan. Butangig ✓ tapad sa mga butang nga imo nang makamaohan ug ✘ sa tapad niadtong kinahanglan pa nimong tun-an.

◯ Pagbadyet sa Kuwarta “Wala koy kinahanglang bayran,” miingon ang 19 anyos nga si Serena. “Mahadlok kong maglain ug magbadyet sa akong kuwarta.” Sa unsang paagi ka makakat-on sa pagbadyet?

Usa ka panultihon sa Bibliya nag-ingon: “Ang maalamong tawo magpatalinghog ug magadawat ug dugang nga pagtudlo.” (Proverbio 1:5) Busa nganong dili nimo pangutan-on ang imong ginikanan kon pilay magasto sa usa ka tawo matag bulan sa pagbayad sa abang o bayranan sa bangko, pagpalit ug pagkaon, ug galastohan sa sakyanan o mga pletehanan? Dayon patudlo sa imong ginikanan kon unsaon pagbadyet ug pagbayad sa mga bayranan. Importante ba gyod nga mahibalo kang mobadyet? Si Kevin nga 20 anyos, miingon: “Dihang maglain ka, matingala ka nga daghan diay ang bayronon. Kon dili ka mag-amping, maugtas kag tinarbaho aron duna kay ikabayad sa utang.”

Gusto ka bang makahibalo sa tinuod? Kon duna kay trabaho, sulay konog hatag sa imong ginikanan  sa total nga kantidad nga imong magamit matag bulan para sa imong pagkaon, puy-anan, ug ubang mga galastohan. Kon dili ka makabayad o dili gustong mobayad niini, nan dili ka pa andam magkinaugalingon.—2 Tesalonica 3:10, 12.

◯ Mga Trabaho sa Balay Ang 17 anyos nga si Brian miingon nga mahadlok kaayo siyang maglain kay dili siya gustong manglaba. Unsaon nimo pagkahibalo kon andam ka na sa pag-atiman sa imong kaugalingon? Si Aron nga nag-edad ug 20, misugyot: “Sulay pagkinaugalingon konohay sa usa ka semana. Kaon sa pagkaon nga ikaw ang nagluto, namalit, ug nagbayad nga gikan sa imong kaugalingong bulsa. Pagsul-ob ug sinina nga ikaw mismo ang naglaba ug nagplansa. Ikaw-ikaw ray limpiyo sa balay. Ug sulay nga dili ka magpahatod ug magpakuha.” Ang pagsunod niining mga sugyota makatabang kanimo sa duha ka paagi: (1) makakat-on ka sa mga trabaho sa balay ug (2) mas makaapresyar ka sa trabaho nga gihimo sa imong ginikanan.

◯ Relasyon sa uban Maayo ka bag relasyon sa imong ginikanan ug sa imong mga igsoon? Kon dili, lagmit maghunahuna ka nga mas maayo pang mobalhin kag puyo uban sa usa sa imong mga higala. Tingali tinuod kana. Apan tagda ang giingon sa 18 anyos nga si Eve: “Duha sa akong mga amiga nag-uban ug puyo. Suod kaayo sila niadtong wala pa sila mag-ubag puyo sa apartment, apan dili sila magkasinabot. Ang usa limpiyada, ang usa dili. Ang usa mahunahunaon sa espirituwal, samtang ang usa dili kaayo. Silang duha dili gyod magsilbi!”

Ang 18 anyos nga si Erin gustong mopahawa sa balay. Apan siya miingon: “Daghan kag makat-onan kon unsaon pagpakiglabot sa uban samtang naa ka pa sa balay. Makakat-on ka sa pagsulbad ug mga problema ug sa pagpaangay. Akong namatikdan nga kadtong mopahawa sa balay tungod kay dili sila gustong magkabikil sa ilang ginikanan nakakat-on sa paglikay sa mga problema, dili sa pagsulbad niana.”

◯ Personal nga kalihokan sa pagsimba Ang uban mopahawa sa balay kay gustong moeskapo sa kalihokan sa pagsimba sa ilang ginikanan. Ang uban naningkamot sa pagbaton ug maayong programa sa pagtuon sa Bibliya ug pagsimba apan naimpluwensiyahan sa dili maayong mga buhat. Sa unsang paagi nimo malikayan ang ‘pagkalunod labot sa imong pagtuo?’—1 Timoteo 1:19.

Pamalandongag maayo ang tinuohan sa imong ginikanan. Buot ni Jehova nga tinoon nato mismo ang mga butang nga atong gituohan. (Roma 12:1, 2) Busa sunda gayod ang imong eskedyul sa pagtuon sa Bibliya ug pagsimba. Irekord ang imong eskedyul diha sa kalendaryo ug tan-awa kon masunod ba nimo kini sulod sa usa ka bulan nga dili na kinahanglang sultihan ka pa sa imong ginikanan.

Dayon, ang ikatulong pangutana nga imong tagdon mao . . .

Unsay Akong Tumong?

Ang uban nga mipahawa sa balay gustong moeskapo sa problema o sa pagbuot sa ilang ginikanan. Naghunahuna lang sila sa rason sa ilang paghawa, dili sa kon asa sila paingon. Apan kana nga tinamdan sama ra sa usa ka drayber nga nagtan-aw lang sa rearview mirror. Kon mao kanay buhaton sa drayber, dili niya makita ang naa sa unahan. Ang leksiyon? Aron magmalamposon, ayaw lang ug pagsigeg hunahuna sa paghawa sa balay—isentro ang imong mata sa usa ka mapuslanong tumong.

Ang ubang batan-ong Saksi ni Jehova namalhin aron sa pagsangyaw sa hilit nga mga dapit sulod sa  ilang nasod o bisan sa laing nasod. Ang uban namalhin sa pagtabang sa pagpanukod ug mga dapit sa pagsimba o sa pag-alagad sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova. Ang uban pa nagtuo nga sila kinahanglang maglain sa dili pa magminyo. b

Isulat dinhi ang usa ka tumong nga gusto nimong makab-ot pinaagi sa imong paghawa sa balay. ․․․․․

Sa pipila ka kahimtang, ang anak nga moipon ug puyo sa ginikanan sa taas-taas nga panahon posibleng dili mohamtong ug dili makabaton ug katakos nga gikinahanglan dihang magkinaugalingon na. Bisan pa niana, ayaw pagdalidalig desisyon. Hunahunaa kinig maayo. “Ang mga plano sa kugihan mosangpot gayod sa kaayohan,” matod pa sa usa ka panultihon sa Bibliya, “apan ang matag usa nga madalidalion mosangko lamang sa kawalad-on.” (Proverbio 21:5) Pamati sa tambag sa imong ginikanan. (Proverbio 23:22) Iampo kini. Ug sa makadesisyon ka na, tagda ang mga prinsipyo sa Bibliya nga gihisgotan dinhi.

Ang tinuod nga isyu dili kon Andam na ba kong mobiya sa balay? kondili Andam na ba kong magdumala sa akong kaugalingong pamilya? Kon oo ang tubag nianang ulahi nga pangutana, tingali andam ka nang magkinaugalingon.

Ang ubang mga artikulo gikan sa seryeng “Young People Ask” makita diha sa Web site nga www.watchtower.org/ype

[Mga footnote]

ANGAYNG PALANDONGON

● Bisag lisod ang imong kinabuhi uban sa imong pamilya, sa unsang paagi ang imong pag-ipon ug puyo uban sa ginikanan sa igo-igong panahon mapuslanon kanimo?

● Samtang anaa ka pa sa balay, unsay imong mahimo nga makabenepisyo sa imong pamilya ug sa pag-andam kanimo sa pagkinaugalingon?

[Kahon/Mga hulagway sa panid 11]

KON UNSAY GISULTI SA UBANG BATAN-ON

“Dihang hatagan kag responsibilidad sa imong ginikanan—ang matang sa responsibilidad nga imong atubangon kon magkinaugalingon ka—nan ang pagpuyo uban sa ginikanan mao ang kinasayonang paagi sa pagkat-on kon unsaon pagkinabuhi nga bulag sa pamilya.”

“Normal nga gusto kitag kagawasan. Apan kon ang imong tuyo sa pagpahawa maoy sa pag-eskapo sa mga balaod sa balay, kana nagpakita lang nga dili ka pa andam magkinaugalingon.”

[Mga hulagway]

Sarah

Aron

[Kahon sa panid 13]

ALANG SA MGA GINIKANAN

Si Serena, nga gikutlo sa nag-unang artikulo, mahadlok molain ug puyo. Ngano? Siya miingon: “Bisan pag duna koy gustong paliton gamit ang akong kaugalingong kuwarta, dili mosugot si Papa. Siya miingon nga iya kanang responsibilidad. Busa wala ko mabansay sa pagbayad sa akong kaugalingong mga galastohan.” Tingali maayog tuyo ang Papa ni Serena, apan sa imong hunahuna, iya kahang giandam ang iyang anak sa pagdumala unyag iyang kaugalingong pamilya?—Proverbio 31:10, 18, 27.

Sobra ka ra bang makapanalipod sa imong mga anak ug dili na hinuon sila makakat-on sa pagkinaugalingon? Unsaon nimo pagkahibalo? Tagda ang upat ka katakos nga gihisgotan sa artikulo, apan sumala sa panglantaw sa mga ginikanan.

Pagbadyet. Ang imo bang mga anak makamaong mopil-ap ug income tax return o nahibalo kon unsay ilang himoon sa pagbayad sa ubang buluhisan? (Roma 13:7) Maalamon ba sila sa ilang paggamit ug credit card? (Proverbio 22:7) Makamao ba silang mobadyet sa ilang kita ug magkinabuhi sumala sa kon unsa ray ilang maarangan? (Lucas 14:28-30) Nasinati ba nila ang kalipay gikan sa pagpalit ug usa ka butang gamit ang ilang kaugalingong kuwarta? Nasinati na ba nila ang labawng kalipay gikan sa pagpaambit sa ilang panahon ug kahinguhaan ngadto sa uban?—Buhat 20:35.

Mga buluhaton sa balay. Ang imo bang mga anak nga babaye ug lalaki makamaong moluto? Sila ba imong gitudloan sa paglaba ug pagplansa? Ang imo bang mga anak makamaong moatimag sakyanan, sama sa pag-ilis ug fuse, aseite, o plat nga ligid?

Relasyon sa uban. Kon ang imong dagkong mga anak maglalis, ikaw ba kanunay ang magrepire, nga maoy magbuot sa solusyon sa problema? O gibansay ba nimo ang imong mga anak sa paghimog malinawong solusyon sa problema ug dayon sa pagsulti niana diha kanimo?—Mateo 5:23-25.

Personal nga kalihokan sa pagsimba. Imo bang ipugos sa imong mga anak kon unsay ilang tuohan, o imo silang kombinsihon? (2 Timoteo 3:14, 15) Imbes tubagon kanunay ang ilang mga pangutana bahin sa relihiyon ug moralidad, imo ba silang gitudloan kon unsaon pag-ugmad sa “katakos sa panghunahuna” ug sa ‘pagbansay sa ilang gahom sa pagsabot sa pag-ila sa maayo ug sa daotan’? (Proverbio 1:4; Hebreohanon 5:14) Buot ba nimong mosunod sila sa imong sumbanan sa personal nga pagtuon sa Bibliya, o buot nimong mohimo silag mas maayo?

Sa pagkatinuod, ang pagbansay sa imong mga anak sa mga puntong gihisgotan sa ibabaw nagkinahanglag panahon ug paningkamot. Apan ang bugti niana dili hitupngan sa dihang sila manamilit na sanglit naandam na silang magkinaugalingon.

[Hulagway sa panid 12]

Ang paghawa sa balay samag pagbaktas sa kamingawan—kinahanglang magtuon kag mga pamaagi aron makapabiling buhi didto sa dili ka pa mopanaw