Kon Unsay mga Solusyon

KON nagmamingawon ka, maayong pangutan-on nimo ang imong kaugalingon: ‘Aduna ba akoy mahimo aron dili na kaayo ko magmamingawon? Kinahanglan ba nga maghimo akog mga kausaban sa akong kinabuhi? Kon mao, unsa kini nga mga kausaban?’ Ang mosunod nga mga pangutana makatabang kanimo sa pagsusi sa imong kaugalingon ug sa pagpangitag epektibong mga solusyon.

Kinahanglan Bang Usbon ang Akong Panglantaw?

Ang tanan mobatig kamingaw. Apan kining dili maayong emosyon mahimong dakong problema kon kini magpadayon. Kon mao, basig timaan na kana nga may diperensiya ang imong panglantaw sa kinabuhi. Ang problema mahimong motungha tungod sa imong linihokan sa dihang kauban nimo ang ubang mga tawo. Ang pipila dili makamatikod nga morag ilang gikoralan ang ilang kaugalingon, nga tungod niana ang uban dili na hinuon ganahang makighigala nila. Usahay ang gikinahanglan lang mao ang pag-usab sa panglantaw.

Tagda ang kasinatian ni Sabine sa dihang siya mibalhin ug puyo sa England. Siya miingon nga “nagkinahanglag panahon nga maugmad ang pagsalig tali sa bag-ong managhigala aron mahimong komportable ug masaligon ang panag-ubanay. Nganong dili ka mangutana sa uban bahin sa ilang kultura? Ako gisultihan: ‘Wala gayoy hingpit nga kultura. Lantawa kon unsa ang labing maayo kanila.’” Busa, sumala sa gidasig nga buhaton ni Sabine, mahimong susihon nimo kon unsay maayong sundogon diha sa kultura sa uban.

 Magpalain ba Ako?

Pangutan-a ang imong kaugalingon: ‘May tendensiya ba akong magpalain? Mas magmahigalaon kaha sila kanako kon mas mahigalaon ako kanila?’ Kon ingon ka niana, paningkamot nga magmahigalaon. Si Roselise, usa ka 30 anyos nga mibalhin gikan sa Guadeloupe ngadto sa England, miingon, “Kadtong nagmamingawon may tendensiya nga magpalain.” Busa siya nagtambag: “Pangitag mga tawo nga daw nagmingaw usab. Ikay una sa pagpakigsulti kanila. Usahay usa lang ka pangutana ang gikinahanglan aron masugdan ang walay bugto nga panaghigalaay.”

Apan nagkinahanglag panahon ug paningkamot aron maugmad ang suod nga panaghigalaay. Ang pagtuon sa pagpamati maoy maayong paagi sa pagsugod niana. Kon mamati ka pag-ayo, daghan kag masulti nga makapainteres sa imong kaestorya. Hinumdomi, ang empatiya moresultag panaghigalaay!

Ang Pagkanegatibo ba Maoy Akong Problema?

Ang ubos nga pagtamod sa kaugalingon makababag sa pagkaplag ug mga higala. Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘May tendensiya ba ako sa paghunahuna ug negatibo sa akong kaugalingon?’ Si Abigaïl, usa ka 15 anyos nga taga-Ghana, miangkon: “Usahay negatibo akog panghunahuna mao nga magmingaw ako. Mibati ako nga morag walay nahigugma kanako ug wala koy pulos.” Makaseguro ka nga kon mouna kag duol sa uban ug motabang kanila, dili ka nila isipon nga walay pulos. Mahimong mobalos sila pinaagi sa pagpakighigala kanimo. Busa, maayo nga ikay mouna!

Ang pagkapositibo motabang usab kanimo sa pagpakighigala niadtong dili nimo parehas ug edad. Ang suod nga relasyon sa mas magulang o sa mas bata kay kanimo mapuslanon. Ang nakatabang kang Abigaïl sa pagsagubang sa iyang kamingaw mao ang iyang pagpakighigala sa mga gulang-gulang na. Siya miingon, “Nakatabang kanako ang ilang kasinatian sa kinabuhi.”

Gilain Ko ba ang Akong Kaugalingon?

Daghang nagmamingawon nahupayan ug diyutay sa dugayng pagtan-awg TV, pagdulag video game, o pagkompiyuter. Apan inigpalong nila niini, mamingawon gihapon sila. Si Elsa, nga nag-edad ug 21 nga taga-Paris, miadmitir, “Ang pagtan-awg TV ug pagdulag video game mahimong samag droga nga makaapektar sa tawo hangtod sa punto nga dili na siya ganahang makighigala.”

 Ang disbentaha sa pagtan-awg TV mao nga ang nagtan-aw walay kaestorya, walay kapaambitan sa hunahuna, o walay mahigala. Ingon usab niini ang pagdulag video game—dad-on niini ang mga tawo ngadto sa usa ka hinanduraw nga kalibotan nga mawagtang ra inighunong na nilag dula. Ang pagtan-aw-tan-aw ug mga Web site makapalingkawas kanimo sa tinuod nga kahimtang, apan mahimong maladlad ka usab niini sa malaw-ayng talan-awon o sa mga tawo nga dili magpaila sa ilang tinuod nga pagkatawo. Ang Internet maoy dili maayong dapit sa pagpangita o pag-ugmad ug tinuod nga panaghigalaay.

Nangita Ka bag Kaminyoan?

Tingali ang uban gustong magminyo aron matambalan ang ilang kamingaw. Tinuod, ang buotan ug mahigugmaong kapikas makapalipay gayod sa imong kinabuhi, apan ayaw pagdali-dalig desisyon ilabina bahin sa kaminyoon.

Ang kaminyoon dili solusyon sa problema sa kamingaw. Gikaingon nga ang mga magtiayon nga dunay suliran sa komunikasyon maoy “lakip sa kinamingawang mga tawo sa kalibotan.” Ikasubo, daghang tawo ang ingon niana. Busa kon gusto kang magminyo sa umaabot, sulbara una ang imong problema sa kamingaw sa dili ka pa mangitag kapikas. Pinaagi sa pagbag-o sa imong tinamdan ug batasan ug pinaagi sa paghimog unang lakang sa pagpakighigala samtang dili ka pa minyo, ikaw nagtukod ug lig-ong pundasyon sa usa ka malipayong kaminyoon.

Imong Masagubang ang Kamingaw

Tingali walay diha-dihang solusyon sa imong kamingaw. Apan mahimong molampos ka pinaagi sa pagsunod sa Bulawanong Lagda, nga gipamulong ni Jesus. Siya miingon: “Busa, ang tanang butang nga buot ninyo nga pagabuhaton sa mga tawo nganha kaninyo, kinahanglang pagabuhaton usab ninyo sa ingon ngadto kanila.” (Mateo 7:12) Kon gusto ka nga magmahigalaon ang uban nimo, kinahanglang magmahigalaon ka usab nila. Kon gusto ka nga ang uban mosulti sa ilang gibati diha kanimo, nan isulti usab ang imong gibati ngadto kanila. Ang uban tingali dili dayon mosanong, apan sa ngadto-ngadto sila mosanong ra. Bisan pag dili, mas magmalipayon ka kay misulay ka sa paghimo niana.

Gipamulong ni Jesus ang laing kamatuoran nga makatabang kanimo sa pagsagubang sa kamingaw:  “Adunay labaw nga kalipay sa paghatag kay sa pagdawat.” (Buhat 20:35) Kon mohatag kag panahon sa pagtabang sa uban—sa usa ka bata nga maghimo sa iyang homwork o sa usa ka tigulang nga mamalit o manglimpiyo sa iyang balay o garden—mas mobati kag kalipay ug tingali makakita kag tinuod nga higala.

Pagpangitag Kinamaayohang Higala

Aduna pay laing paagi sa pagsagubang sa kamingaw. Ayaw pagsigeg pondo sa balay. Kon mahimo, lakaw ngadto sa mga parke o sa kabanikanhan. Kon mag-inusara ka sa balay, gamita ang imong panahon sa makalingaw nga buluhaton, sama sa pagpanahi, kuri-kurionon sa balay o pagpang-ayo, o pagbasa. Usa ka lalaki misulat, “Mawala gyod ang akong kamingaw sa dihang mogahin kog panahon sa pagbasa.” Daghan ang nahupayan ilabina kon magbasa sila sa mga salmo sa Bibliya.

Ang mga eksperto nag-ingon nga ang pagpakig-uban sa mga tawo nga samag tinuohan makatabang sa pagsagubang sa kamingaw ug makaayo usab sa panglawas. Asa ka man makakaplag ug mga tawo nga naningkamot sa pagpadapat sa Bulawanong Lagda? Diha sa usa ka basahon bahin sa mga kalihokan sa relihiyon, usa ka maniniid nga walay gidapigan misulat: “Sa ilang kinabuhi ingong kongregasyon, ang mga Saksi [ni Jehova] maoy usa ka tinuod nga grupo nga masaligon ug madinawaton sa usag usa.”

Si Jesus naghatag ug ilhanan sa matuod nga Kristiyanidad sa dihang iyang gisugo ang iyang mga tinun-an: “Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma sa inyong taliwala.” (Juan 13:35) Kini nga gugma—una alang sa Diyos ug dayon sa isigka-magsisimba—mao gayod ang ilhanan niadtong nagsunod sa matuod nga relihiyon.—Mateo 22:37-39.

Ang pagpakighigala sa Diyos mao ang kinamaayohang paagi sa pagsagubang sa kamingaw. Kon siya imong higala, dili gyod ka mag-inusara!—Roma 8:38, 39; Hebreohanon 13:5, 6.

[Kahon/Hulagway sa panid 8]

KON GIUNSA NAKO PAGBUNTOG ANG AKONG KAMINGAW

Anny, biyuda: “Naningkamot ako sa pagkontrolar sa akong hunahuna ug sa paglantaw kon unsay maayo sa akong kahimtang.”

Carmen, dalaga: “Nakakat-on ako sa pagkalimot sa nangagi, ug sa pagpangitag bag-ong mga higala.”

Fernande, biyuda: “Kon maningkamot ka sa pagtabang sa uban, makalimot ka sa imong mga problema.”

Jean-Pierre, ulitawo: “Kanunay akong maglakaw-lakaw, diin niining panahona akong ipahungaw ang akong pagbati ngadto sa Diyos pinaagig pag-ampo.”

Bernard, biyudo: “Kanunay nakong tawgan ang akong mga higala pinaagig telepono, dili aron sa paghisgot sa makaguol nga nangagi, kondili aron malingaw sa pagpakig-estorya.”

David, ulitawo: “Bisag tig-inusara ako, naningkamot ko sa pagpakig-estorya sa uban.”

Lorenna, dalaga: “Akoy mounag duol sa mga tawo ug makighigala kanila.”

Abigaïl, 15-anyos: “Makig-uban ako sa hamtong nga mga higala ug daghan akog nakat-onan kanila.”

Cherry, dalaga: “Akong nakita nga kon imong isulti sa uban nga ikaw nagmingaw, sila mas maningkamot nga magmahigalaon kanimo.”

[Kahon/Hulagway sa panid 9]

MGA PAAGI SA PAGSAGUBANG SA KAMINGAW

● Pagbaton ug positibong panglantaw

● Limitahe ang kalingawan nga wala kay kauban, sama sa pagtan-awg TV

● Pangitag mga higala nga sama nimog mga prinsipyo, lakip niadtong dili nimo parehas ug edad

● Labaw sa tanan, pagpakighigala sa Diyos

[Hulagway sa panid 7]

Pagpakighigala niadtong dili nimo parehas ug edad