“Mayday! Mayday! Mayday!”—Ang Panangpit nga Makaluwas ug Kinabuhi

Nalukop nag kalayo ug aso ang lantsa! Nameligro ang tanang nagsakay niana. “Kon wala pa mosangpit ang kapitan ug Mayday, ang lantsang ‘Nautical Legacy’ wala unta makit-i,” matod pa sa opisyal sa Coast Guard. Ang Coast Guard sa Canada milihok dayon ug ilang naluwas ang tanang tripulante. a

“MAYDAY! Mayday! Mayday!” Kining mga pulonga nga madunggan diha sa radyo sa komunikasyon magpahibalo nga dunay emerhensiya ug gikinahanglan ang dinaliang tabang. Epektibo ba ang panangpit nga Mayday? Sa 2008, ang U.S. Coast Guard nakahimog kapin sa 24,000 ka pag-rescue. Sila nakaluwas ug 4,910 ka kinabuhi—nga may aberids nga 13 ka kinabuhi matag adlaw—ug nakatabang nag kapin sa 31,000 ka tawo nga nameligro.

Apan nganong gigamit man ang ekspresyong “Mayday”? Ug sa wala pay radyo sa komunikasyon, sa unsang paagi makasangpit ug panabang ang mga barkong nameligro?

Mga Karaang Paagi sa Pagpangayog Tabang

Sa 1588, gipabuto sa barkong Santa Maria de la Rosa sa Spanish Armada ang mga kanyon niini aron sa pagsangpit ug tabang sa dihang gikusokuso kini sa kusog kaayong bagyo. Ang maong barko nalunod nga walay naluwas. Sa ubang kahimtang, ang mga marinero kaniadto nag-isa ug mga bandera nga gidisenyo sa pagpangayog tabang. Bisan karon, ang barko nga magpataas ug puting bandera nga dunay pula nga dayagonal nga krus nailhan sa tibuok kalibotan ingong timailhan sa pagpangayog tabang.

Ang mga marinero sa katuigan sa 1760 nakakat-on sa paggamit ug semaphore system. Niini nga sistema, sundogon sa tigsignal ang mga kamot sa relo gamit ang duha ka bandera nga kuptan sa isigka kamot. Ang matag posisyon sa “oras” nga himoon sa tigsignal dunay katumbas nga alpabeto o numero.

Bisan pa niana, ang paggamit ug bandera ug makitang mga signal mosaler lang kon ang uban  makakita o makadungog niana. Kasagaran, ang mga tripulante nga nameligro dili kaayo makalaom nga matabangan sila. Unsa pang mga kausaban ang kinahanglang himoon?

Mas Epektibong Paagi sa Pagpangayog Tabang

Ang dakong pag-uswag sa teknolohiya sa komunikasyon nahitabo niadtong katuigan sa 1840. Si Samuel Morse nakaimbentog code nga nakapaarang sa mga operitor sa telegrapo sa pagpadalag mensahe agi sa mga kable gamit ang transmiter nga ilang tulpokon. Sa dihang tulpokon sa operitor ang buton sa transmiter, mopatungha kanag tingog nga madunggan sa tawo sa pikas tumoy sa linya. Si Morse naghimog kombinasyon sa mugbo ug tag-as nga tingog o mga tuldok ug mga dash alang sa matag letra ug numero.

Aron magamit ang Morse code sa dagat, ang mga marinero naggamit ug hayag kaayong suga imbes mga tingog nga ipadala sa mga operitor sa telegrapo. Ang dili dugay nga pag-iwag sa suga nagrepresentar sa tuldok samtang ang dugay nga pag-iwag nagrepresentar sa dash. Wala madugay, gigamit sa mga tigsignal ang simple ug linaing signal sa pagpangayog tabang nga naglangkob sa tulo ka tuldok, tulo ka dash, ug tulo pa ka tuldok, nga nagrepresentar sa mga letrang SOS. b

Maayo na lang kay miuswag pa gayod ang distansiya nga maabot sa mga signal sa pagpangayog tabang. Si Guglielmo Marconi mao ang unang nakapadalag radio signal latas sa Dagat Atlantiko niadtong 1901. Nianang tungora, ang SOS nga mga mensahe mahimo nang ipadala pinaagig mga radio wave imbes mga kahayag sa suga. Bisan pa niana, ang mga operitor sa radyo sa komunikasyon dili pa makagamit ug pulong sa pagsangpit ug tabang. Wala pa ang ekspresyong “Mayday! Mayday! Mayday!” niadtong panahona.

Sa kataposan mahimo nang madunggan ang mga pulong diha sa radyo sa komunikasyon niadtong 1906 sa dihang si Reginald Fessenden nagsibyag programa sa pakigpulong ug musika. Ang mga marinero nga dunay mga radyo sa komunikasyon nakadungog niana sa gilay-ong 80 kilometros. Pagka 1915, daghan pang tawo ang nahingangha sa pagkadungog ug live nga pakigpulong nga gisibya gikan sa Arlington, Virginia, U.S.A., paingon sa Eiffel Tower sa Paris, Pransiya—sa gilay-ong kapin sa 14,000 kilometros! Ug handurawa ang kahinangop sa mga tripulante sa S.S. America niadtong 1922, dihang sa unang higayon sa kasaysayan, ang ilang barko nakahimo sa pagpakigkomunikar pinaagig radyo ngadto sa Deal Beach, New Jersey, U.S.A., sa gilay-ong kapin sa 600 kilometros gikan sa lawod.

Panangpit nga Masabtan sa Tanan

Ang mga operitor sa radyo sa katuigan sa 1920 ug 1930 nakahimo na sa pagpakig-estorya sa usag-usa. Sanglit managlahig pinulongan ang mga tripulante sa mga barko, sa unsang paagi makasangpit ug tabang ang kapitan sa pinulongang masabtan sa tanan? Ang International Radiotelegraph Convention nagsulbad niini nga problema niadtong 1927 pinaagi sa paggamit sa “Mayday” ingong opisyal nga panangpit ug tabang sa tibuok kalibotan. c

Mapasalamaton kita nga ang komunikasyon padayong nag-uswag. Pananglitan, ang radar ug ang mga global positioning system mao nay gigamit karon imbes mga kanyon ug bandera. Gawas pa, ang mga radyo sa komunikasyon mao nay gigamit nga himan, ug ang mga ahensiya sa pag-rescue nagmonitor sa mga signal sa radyo ug kanunayng alerto. Ingon sa nahitabo sa Nautical Legacy, bisan pag diin o kanus-a mahitabo ang emerhensiya, ang pagsangpit ug “Mayday! Mayday! Mayday!” lagmit madunggan gayod. Dili sama sa unang panahon, kon mameligro ka sa lawod, imbes mawad-an kag paglaom nga ma-rescue, makasalig ka nga adunay moabot nga tabang.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 27]

Ang “Nautical Legacy” nga nalukop sa kalayo ug aso

[Credit Line]

Courtesy Fisheries and Oceans Canada, reproduced with the permission of © Her Majesty the Queen in Right of Canada, 2010

[Hulagway sa panid 28]

Aron magamit ang Morse code sa dagat, ang mga marinero naggamit ug hayag kaayong suga imbes mga tingog nga ipadala sa mga operitor sa telegrapo

[Credit Line]

© Science and Society/SuperStock