Timbangtimbanga ang Ebidensiya

ANAA ka sa layo ug mingaw nga isla. Samtang naglakaw sa baybayon, nakakita kag bato nga gikulitan ug “John 1800.” Kay layo ug walay nagpuyo sa isla, makaingon ka ba nga kini nga marka nakulit lang sa hangin ug tubig? Siyempre dili! Makaingon gyod ka nga dunay nagkulit niana. Ngano? Una, ang mga letra ug numero—bisag nakulit sa laing pinulongan—dili mahitabong makulit lag iya. Ikaduha, kini dunay gipadayag nga impormasyon, nga nagpakita nga may intelihensiya ang nagkulit niini.

Matag adlaw, kita makakita o makadungog ug impormasyon nga gipadayag sa daghang paagi—sama sa Braille o mga letra sa alpabeto, dayagram, nota sa musika, pulong nga ginabungat, senyas sa kamot, signal sa radyo, ug programa sa computer nga naggamit lag numerong sero ug uno. Ang pagrekord ug impormasyon lainlain, mahimong pinaagig light wave, radio wave, o papel ug tinta. Bisag hain niini, ang tawo moingon gyod nga ang hinungdanong impormasyon naggikan sa usa ka intelihenteng hunahuna—gawas nianang impormasyon nga anaa sa buhi nga selula. Kanang impormasyona, matod pa sa mga ebolusyonista, mitungha o misulat lag iya. Apan tinuod ba kini? Timbangtimbanga ang ebidensiya.

Masulat Lang bag Iya ang Komplikadong Impormasyon?

Ang katingalahang programa nga gitawag ug deoxyribonucleic acid o DNA, maayo kaayong pagkatipig diha sa nucleus sa halos matag buhing selula sa imong lawas. Anaa kini sa taas nga molekula nga pormag linubid nga hagdanan. Ang imong DNA morag programa nga naghatag ug instruksiyon sa pagkaporma, pagtubo, pagmentinar, ug pagpatunghag trilyon-trilyong selula nga naglangkob sa imong lawas. Ang mga bahin nga naglangkob sa DNA gitawag ug mga nucleotide. Kini nga mga bahin gitawag ug A, C, G, ug T, depende sa kemikal niini. * Sama sa mga letra sa alpabeto, kining upat ka letra makombinar sa daghang paagi sa pagpormag “mga pulong”—mga instruksiyon sa pagdumala sa pagkopya ug sa ubang mga proseso sulod sa selula.

Ang tanang impormasyon sa imong DNA gitawag nga maoy imong genome. Ang ubang kombinasyon sa mga letra sa imong DNA imo ra gayod, kay ang DNA nasudlan sa impormasyon sa imong mapanunod—kolor sa mata ug panit, porma sa ilong, ug uban pa. Sa ato pa, ang imong genome ikatandi sa dako kaayong librarya sa mga  impormasyon sa matag parte sa imong lawas, ug ang mogawas nga produkto mao ikaw.

Unsa ka dako kini nga “librarya”? Kini dunay gitas-ong mga tres bilyones ka “letra” o mga nucleotide. Kon isulat sa papel, kini moabot ug 200 ka tomo nga ang matag usa samag gidak-on sa 1,000-ka-panid nga libro sa telepono, sumala sa Human Genome Project.

Kining impormasyona makapahinumdom kanato sa makatandog nga pag-ampo nga narekord mga 3,000 ka tuig kanhi. Mabasa kini diha sa Bibliya sa Salmo 139:16, nga nag-ingon: “Ang imong mga mata nakakita bisan sa binhi pa ako sa tagoangkan, ug ang tanan nga bahin niini nahisulat diha sa imong basahon.” Siyempre, ang magsusulat wala maghunahuna bahin sa siyensiya, apan sa simpleng pinulongan iyang napadayag ang usa ka tukma kaayong ideya nga nagpakita sa katingalahang kaalam ug gahom sa Diyos. Pagkalahi niini sa ubang karaang relihiyosong mga sinulat, nga pulos sugilanon ug patuotuo!

Kinsay Naghimo sa “Librarya”?

Kon dunay intelihensiya ang nagkulit sa “John 1800” diha sa bato, dili ba labaw nang dunay intelihensiya ang nagprograma sa komplikado ug hinungdanong impormasyon diha sa DNA? Sa pagkatinuod, ang impormasyon bisag diin pa makita o giunsa pagpasa, impormasyon gihapon kana. Ang siyentista sa computer ug impormasyon nga si Donald E. Johnson miingon nga ang balaod sa chemistry ug physics dili makahimog komplikadong sistema nga magproseso sa maong impormasyon. Busa kon mas komplikado ang impormasyon, mas labawng intelihensiya ang gikinahanglan sa pagsulat niini. Ang bata mahimong makasulat ug “John 1800.” Apan labaw sa tawhanong intelihensiya ang gikinahanglan sa pagsulat sa programa sa kinabuhi. Lain pa, “sa dugang nga pagpanukiduki sa komplikadong biolohiya, matukian ang mas komplikado pang mga impormasyon” sa matag bag-ong kaplag, miingon ang basahong Nature.

Dili gyod makataronganon ang pagtuo nga ang librarya sa komplikadong impormasyon sa DNA maoy produkto sa sulagma ug walay intelihensiya nga proseso. * Kini nga pagtuo makadaot usab sa pagtuo nga dunay Maglalalang.

Sanglit ang mga ebolusyonista dili man motuo ug Diyos, sila usahay makahimog mga konklusyon nga sa ulahi mapamatud-ang sayop. Pananglitan, sila nagtuo nga mga 98 porsiyento sa atong genome maoy “junk” o walay pulos—usa ka librarya sa bilyonbilyong impormasyon nga walay kapuslanan.

 “Junk” ba Gayod Kini?

Ang mga biologo dugay nang nagtuo nga ang obra sa DNA maoy paggama lang ug mga protina. Apan sa ulahi, nadiskobrehan nga mga 2 porsiyento lang sa genome ang dunay instruksiyon sa paggamag protina. Unsay katuyoan sa 98 porsiyento sa atong genome? Kining komplikadong DNA “gituohang salin nga mga instruksiyon sa proseso sa ebolusyon,” miingon si John S. Mattick, propesor sa Molecular Biology sa University of Queensland sa Brisbane, Australia.

Ang siyentista nga nag-imbento sa terminong “‘junk’ DNA” mao ang ebolusyonistang si Susumu Ohno. Diha sa iyang basahong “So Much ‘Junk’ DNA in Our Genome,” siya misulat nga ang nahibiling mga kombinasyon sa DNA “maoy mga salin sa mga eksperimento sa kinaiyahan nga nasayop. Ang Yuta daghag salin nga mga fossil sa napuo nang mga matang sa hayop o tanom; busa ikahibulong ba nga ang atong genome puno sab ug mga salin sa napuong genes?”

Sa unsang paagi ang ideya bahin sa walay pulos kono nga DNA nakaapekto sa pagtuon bahin sa genetics? Ang biologo sa molekula nga si Wojciech Makalowski nag-ingon nga kini nga kaisipan “nakasanta sa bantog nga mga siyentista sa pagpanukiduki sa walay programang [junk] DNA,” gawas sa pipila ka siyentista, kinsa “bisag nameligrong biaybiayon, nanukiduki maylabot sa gipakamenos nga natad sa pagtuon. Tungod kanila, ang panghunahuna bahin sa junk DNA . . . nausab sa unang bahin sa katuigang 1990.” Karon, siya dugang miingon nga ang gituohan kaniadto sa mga biologo nga “junk” maoy “bililhon diay kaayong impormasyon maylabot sa genes.”

Sa opinyon ni Mattick, ang teoriya bahin sa walay pulos nga DNA maoy usa ka pananglitan diha sa natad sa siyensiya nga “makadaot sa balanse nga pag-analisar sa mga ebidensiya.” Siya miingon nga “kon dawaton [ang teoriya sa junk-DNA], kini mahimong usa sa labing dakong sayop sa kasaysayan sa biolohiya sa molekula.” Busa, ang siyentipikanhong kamatuoran kinahanglang ipasukad sa ebidensiya, dili sa kon unsay popular. Nan, unsay gipakita sa bag-ong ebidensiya bahin sa papel sa walay pulos kono nga DNA?

Kon Unsay Papel sa “Junk” DNA

Ang pabrika sa mga sakyanan naggamit ug mga makina sa paghimog mga piyesa. Ang mga piyesa mahimong ipakasama sa mga protina sa selula. Ang pabrika nagkinahanglan usab ug mga gamit ug mga sistema sa pag-asembol sa matag piyesa ug ang uban nagsilbing kontrol o regulator diha sa asembolanan. Ingon usab niini ang obra sa sulod sa selula. Ug matod pa sa mga tigdukiduki, dinhi na mosulod ang papel sa “junk” DNA. Ang kadaghanan niini dunay programa sa usa ka matang sa komplikadong mga molekula nga gitawag ug regulatory RNA (ribonucleic acid), nga dunay dakong papel sa pagporma, paghingkod, ug pag-obra sa selula. * Ang biologo sa matematika nga si Joshua Plotkin nag-ingon diha sa magasing Nature, nga “ang paglungtad niining talagsaong mga regulator nagpakita nga ang atong kahibalo bisan sa kinayanohang mga butang . . . kulang pa gyod kaayo.”

Ang usa ka maayong pabrika nagkinahanglan usab ug maayong mga sistema sa komunikasyon. Ingon niini ang selula. Si Tony Pawson nga usa ka biologo sa selula didto sa University of Toronto sa Ontario, miingon: “Dunay daghan ug komplikadong mga paagi sa pagpasag impormasyon sulod sa selula,” nga naghimo sa tibuok proseso nga “mas komplikado” kay sa gituohan kanhi. Busa usa ka siyentista sa genes didto sa Princeton University miingon, “ang kadaghanan sa mga obra ug mga prinsipyo nga nagkontrolar sa nagakahitabo diha sa sulod ug gawas sa selula nagpabilin gihapong misteryo.”

Ang matag bag-ong diskobre bahin sa selula nagpakita nga kini hapsay kaayo ug dili basta-basta. Busa nganong daghan gihapon kaayo ang nagtuo nga ang kinabuhi ug ang labing abanteng sistema sa impormasyon sa selula sulagma lang mitungha?

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 5]

UNSA KA TAAS ANG IMONG DNA?

Kon buklaron, ang DNA sa usa ka selula sa imong lawas maoy dos metros. Kon ang matag DNA sa trilyontrilyong selula sa imong lawas isumpay-sumpay, ang gitas-on niini sumala sa ubang pamanabana maoy mga 670 ka pilo nga distansiya gikan sa yuta ngadto sa adlaw idabuwelta. Kon ang kapaspas sa pagbiyahe sama ka tulin sa sidlak sa adlaw, ang pagbiyahe niana nga distansiya abton ug 185 ka oras.