Tingatinga—Dibuho nga Makapangisi Nimo

“KON makakita kag Tingatinga, malipay gyod ka kay kini makalingaw, makapakatawa, ug nindot ug mga kolor,” matod pa ni Daniel Augusta, manedyer sa Tingatinga Arts Co-operative Society. Ang Tingatinga nga pagdibuho maoy maylabot sa Africa—mga hayop ug kultura niini, ilabina nianang sa Tanzania, nga gigikanan niini.

Ang Tingatinga nga pagdibuho gikuha gikan sa ngalan sa nag-imbento niini nga si Edward Said Tingatinga, nga natawo niadtong 1932. Natisok sa panumdoman ni Edward ang katahom sa kabanikanhan ug ang ihalas nga mga mananap sa iyang baryo sa habagatang Tanzania. Sa nag-edad ug mga 25, siya mibiya sa iyang baryo ug nangitag trabaho aron moasenso. Sa ulahi, mibalhin siya sa Dar es Salaam nga kaulohang siyudad sa Tanzania, ug nakatrabaho ingong hardinero. Magabii, magpasundayag siya kay abilidaran man siya sa musika ug sayaw, ug napopular siya niini.

Sa 1968, dakong kausaban ang nahitabo sa iyang kinabuhi. Nakatrabaho siya ingong atendant sa ospital sa gobyerno sa Muhimbili, Dar es Salaam. Samtang nagtrabaho didto, makagahin siyag panahon sa pagdibuho sa mga talan-awon nga iyang mahinumdoman niadtong bata pa siya. Tungod niana, ang Tingatinga nga pagdibuho namugna. Walay mapalit nga mga gamit sa pagdibuho sama sa brush, pintura, polbos nga pintura, ug uban pa. Busa siya migamit ug materyales nga mapalit sa hardware. Pananglitan, ang pintura nga iyang gigamit mao kanang para sa bisikleta, ug ang iyang canvas mao ang fiberboard nga hamis ug sinaw ang atubangan, nga maayo para sa sinaw nga mga dibuho.

Simple lang ang estilo sa pagdibuho ni Edward. Usa o duha ka kolor ang iyang gamiton para sa background ug dayon usa ra ka mananap ang iyang idibuho nga hayag ug kolor ug medyo lahi sa tinuod nga dagway sa mananap. Wala na siyay laing idugang pa diha sa dibuho.

Samtang magdibuho si Edward, iyang patan-awon ang iyang suod nga mga higala ug mga  paryente. Wala magdugay, daghan kanila nakakat-on sa iyang estilo sa pagdibuho ug kini napopular.

Sukad pa sa unang dibuho, ang Tingatinga nga estilo sa pagdibuho naggamit ug hayag kaayong mga kolor ug simple ug klaro ang porma. Apan paglabay sa daghang tuig, ang estilo sa pagdrowing nausab, kay kini duna nay dugang nga mga detalye. Gani, gidrowingan sa ubang mga pintor ang ilang mga dibuho ug ubang mga detalye sama sa mga tawo, mananap, ug lainlaing mga butang.

Kon Unsay Idibuho

Daghan ang mahunahunaang idibuho—mga mananap ug tanom sa Africa sama sa antelope, bupalo, elepante, giraffe, hippopotamus, leyon, unggoy, sebra, ug uban pa, maingon man mga bulak, kahoy, langgam, ug isda—ilabina niadtong nindot ug mga kolor. Ang kasagarang background mao ang Kilimanjaro nga kinatas-ang bukid sa Africa, nga nahimutang sa amihanan-sidlakan sa Tanzania.

Ang modernong Tingatinga nga dibuho naglarawan usab ug mga tawo ug kultura sa Africa. Kini naglarawan usab ug kalihokan sa tiyanggihan, sa ospital, o sa adlaw-adlawng kinabuhi sa baryo.

Sukad sa pagsugod niini, mapasundayag sa hawod nga mga pintor sa Africa ang ilang pagbati diha sa Tingatinga nga pagdibuho, ug makakuwarta usab sila. Sa pagkatinuod, ang mga pintor niini naghimog kooperatiba nga ang sentro nahimutang sa Dar es Salaam. Ang ubang pintor karon naggamit gihapon ug pintura sa bisikleta. Kon buhi pa si Edward Tingatinga karon (namatay niadtong 1972), moabot gyod sa dalunggan ang iyang ngisi kay napopular ang iyang estilo sa pagdibuho.