Kon Unsaon Pagtabang Niadtong Dunay Anxiety Disorder

“Magkubakuba ang akong dughan, panington kog bugnaw, ug maglisod kog ginhawa. Grabe ang akong kahadlok, kabalaka, ug kalibog.”—Isabella, mga 40 anyos nga may panic disorder.

ANG anxiety, o kabalaka, gihubit ingong “pagkanerbiyos o pagkabalisa.” Pananglitan, ginerbiyos ka ba dihang gibanghagan kag iro? Unsay imong gibati dihang wala na kini? Di ba nawala usab ang imong nerbiyos ug kabalisa? Pero unsa ang anxiety disorder?

Sa dihang mograbe ang kabalaka ug magpadayon kini bisag wala nay angayng kabalak-an, kini mahimong disorder, o sakit. Sumala sa National Institute of Mental Health (NIMH) sa Amerika, “sulod sa usa ka tuig, mga 40 ka milyong Amerikano nga nag-edad ug 18 pataas ang nakaagom ug anxiety disorder.” Tagda si Isabella, nga gihisgotan sa ibabaw. Ang pagsigeg kabalaka, sama sa iyang nasinatian, posibleng makadaot sa usa.

Gawas pa, mahimong maapektohan usab pag-ayo ang mga membro sa pamilya. Apan dunay maayong balita. Ang publikasyon sa NIMH nag-ingon: “Dunay epektibong mga terapiya para sa may anxiety disorder, ug may nadiskobrehang bag-ong mga tambal nga mahimong makatabang sa kadaghanang may anxiety disorder nga makapahimulos ug malipayong kinabuhi.”

 Ang pamilya ug mga higala makatabang usab niadtong nag-antos niini. Sa unsang paagi?

Kon Unsaon Pagtabang

Magmasinabtanon: Gipahayag ni Monica, nga dunay anxiety disorder ug post-traumatic stress disorder, ang usa niya ka problema: “Daghan ang wala makasabot sa akong gibati.”

Busa, kadtong dunay anxiety disorder sagad mahadlok nga masaypan pagsabot mao nga iluom na lang nila ang ilang problema. Ugaling lang, posibleng makonsensiya sila, nga makapasamot hinuon sa ilang gibati. Busa, importante kaayo nga magmasinabtanon ang pamilya ug mga higala.

Pagpanukiduki bahin niini: Maayo kini nga sugyot ilabina niadtong nakig-uban kanunay niadtong may anxiety disorder, sama sa membro sa pamilya o suod nga higala.

Padayong hupaya ang usag usa: Giawhag ni Pablo, nga misyonaryo sa unang siglo, ang iyang mga higala sa Tesalonica nga ‘magpadayon sa paghupay ug sa paglinig-onay sa usag usa.’ (1 Tesalonica 5:11) Mahimo nato kini pinaagi sa atong isulti ug tono sa tingog. Kinahanglan natong ipakita nga nahingawa gyod ta sa atong mga higala, ug maglikay sa pagsultig makapasakit nga mga pulong.

Tagda ang tulo ka higala konohay ni Job. Diha sa basahon sa Bibliya nga gingalan kaniya, ilang gipagawas nga si Job dunay gitagong sala mao nga siya nag-antos.

Busa pakitaig simpatiya ang may anxiety disorder. Pamatig maayo. Paningkamoting masabtan ang mga butang sumala sa iyang panglantaw, dili sa imoha. Ayaw dayon paghimog konklusyon samtang namati. Kana ang gihimo sa mga higala konohay ni Job, mao nga sila gitawag ug “samokan nga mga maghuhupay.” Gipasamot lang nila ang kaguol ni Job!—Job 16:2.

Pamatia gayod ang may anxiety disorder. Pasultiha siya sa iyang gibati. Kini makatabang nimo sa pagsabot sa iyang kahimtang. Ug hunahunaa ang mahimong resulta niini! Basin makatabang ka nila nga makabaton ug malipayong kinabuhi.

 [Kahon/Hulagway sa panid 27]

Lainlaing Matang sa Anxiety Disorder

Hinungdanong masabtan ang mga matang sa anxiety disorder, ilabina kon duna niini ang membro sa pamilya o suod nga higala. Kini ang lima ka matang sa anxiety disorder.

Panic Disorder Tagda si Isabella, nga gihisgotan sa sinugdanan. Dili lang pag-atake sa nerbiyos ang nakapaluya kaniya. “Human sa pag-atake, mahadlok ko nga basig mosugmat na pod kini,” siya miingon. Busa sagad ilang likayan ang mga dapit diin misugmat ang ilang sakit. Ang uban dili mogawas sa balay o dili makaatubang sa gikahadlokang situwasyon gawas kon duna silay kauban nga ilang kasaligan. Si Isabella miingon: “Nerbiyoson dayon ko kon wala koy kauban. Di ko mahadlok kon naa si Mama. Pero kon wala siya, di gyod nako kaya.”

Obsessive-Compulsive Disorder Ang tawong sobra ka mahadlokon sa kagaw o hugaw lagmit mobati nga kinahanglan niyang magsigeg panghunaw. Bahin niini nga pagbati, si Renan miingon: “Nabalisa kaayo ko samtang nagsigeg hunahuna sa akong kasaypanan kaniadto, nga nag-analisar pag-ayo sa tanang anggulo niini.” Tungod niini, mahimong mobati siya nga kinahanglan niyang isugid sa uban ang nangagi niyang kasaypanan. Si Renan kinahanglang pasaligan kanunay nga wala siyay angayng kabalak-an. Hinuon, nakatabang pod niya ang tambal aron makontrolar ang iyang gibati. *

Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) Kining terminoha gigamit sa paghubit sa lainlaing sikolohikal nga mga simtoma nga nasinati sa uban human makaagig grabeng panghitabo nga nakahatag ug pisikal nga kadaot o kahadlok. Kadtong dunay PTSD mahimong daling makuratan, daling masuko, dili na mobati, ug mawad-ag interes sa mga butang nga gusto nila kaniadto. Malisdan usab sila sa pagbatig gugma, ilabina sa mga suod nila kaniadto. Ang uban mahimong agresibo, mapintas, ug maglikay sa mga situwasyon nga magpahinumdom kanila sa grabe nilang naagoman.

Social Phobia, o Social Anxiety Disorder Kining terminoha nagtumong sa mga tawong sobra ka mabalak-on sa pagpakiglabot sa ubang tawo. Ang ubang nag-antos niini hadlok kanunay nga basig sila ray gibantayan ug gihukman sa uban. Lagmit mabalaka sila sa daghang adlaw o semana sa tambongan nilang okasyon. Mahimong mograbe pag-ayo ang ilang kahadlok nga tungod niana maapektohan ang ilang trabaho, pag-eskuyla, o ubang normal nga kalihokan, ug maglisod sab sila sa pagpakighigala.

Generalized Anxiety Disorder Kini ang sakit ni Monica, nga gihisgotan ganina. Tibuok adlaw siyang “mabalaka pag-ayo” bisan sa gagmayng mga butang o bisag walay angayng kabalak-an. Ang nag-antos niining sakita maghunahuna nag daotang mahitabo ug sobra ka mabalak-on bahin sa problema sa panglawas, kuwarta, pamilya, o trabaho. Ang paghunahuna pa lang sa mahitabo nianang adlawa makapabalaka na kaniya. *

[Mga potnot]

[Hulagway sa panid 26]

“Magpadayon sa paghupay sa usag usa”