Makaong mga Insekto—Pagkaong Dili Namo Malimtan

AKO ug ang akong asawa giimbitar sa among mga higala sa pagpangaon didto sa ilang balay sa Bangui, ang kaulohan sa Central African Republic.

“Dayon mo! Seguro gigutom na mo!” miingon sila dihang miabot mi. Sa wala pa kami makasulod, among nasimhotan ang gigisang sibuyas, ahos, ug ubang lamas ug among nadungog ang panag-estoryahay sa among mga higala. Gisultihan mi sa tagbalayng si Ella bahin sa among kaonon.

“Ang mga taga-Central Africa nahibalo nga ang mga insekto daghag protina,” miingon si Ella. “Pero mokaon kami niini dili tungod kay daghan kinig protina kondili lami kaayo ni.” Siya midugang, “Ang atong sud-an ron, makongo o hantatalo.”

Dili unta kami angayng matingala. Bisag ang linutong insekto luod para sa uban, kini kinaham diha sa daghang nasod.

Dagayang Pagkaon Gikan sa Lasang

Lainlaing matang sa mga insekto ginakaon didto sa Central African Republic. Sa ting-ulan, ang ibus nga gitawag nilag bobo manugok sa bungdo niini o, kon sa siyudad, kini manugok diha sa mga suga. Human sa kusog nga ulan sa gabii, ang mga bata magdagandagan sa pagpanakop niini nga dinaghan, sagad mag-agik-ik samtang maghungit niini. Ang ibus ibulad, sangagon nga butangag asin, silihan, sabwan, o pustog harina.

Ang kindagozo o apan-apan magduot panahon sa ting-init. Sa Central Africa, ila kining sangagon o lapwaan human makuhaag tiil ug pako.

Daghang klase sa hantatalo ginakaon usab diha sa tanang dapit sa maong nasod. Kami gidalitan ug ulod sa Imbrasia. Usa kini ka dakong anunugba nga brawon ug kolor nga mangitlog  diha sa kahoyng sapelli. Inigkapusa sa itlog, kini mahimong ulod nga panguhaon sa mga taga-baryo ug ilang hugasan. Ang ulod pabukalan ug lundan ug kamatis, sibuyas, ug uban pa depende sa potahe nga gusto sa pamilya. Ang uban himoong bulad o tinap-anan. Kini dili madaot sulod sa tulo ka bulan.

Luwas Kaonon ug Daghag Sustansiya

Bisan tuod dili tanang insekto makaon, daghan niini makaon kon kini ayohon pagpreparar ug kon kini dili gikan sa mga dapit nga giabonohan ug giesprihag pamatay sa dangan. Siyempre, agig panagana, ang mga tawong alerdyik ug kinhason dili angayng mokaon niini kay ang kinhason ug insekto parehas nga arthropod. Apan dili sama sa ubang kinhason nga mokaog hugaw, kadaghanan sa makaong mga insekto mokaon lag dahondahon ug tanom nga dili mahilis sa tawo.

Ang hantatalo gamay ra pero daghag sustansiya. Sumala sa Food and Agriculture Organization sa United Nations, ang binulad nga hantatalo mas daghag protina kay sa karneng baka. Gikonsiderar pag-usab karon sa mga eksperto sa pagkaon ang mga insekto ingong kapuli sa karne alang sa ubang kayutaan.

Depende sa matang sa hantatalo, ang 100 gramos niini makahatag ug dakong porsiyento sa gikinahanglang minerales matag adlaw sama sa calcium, iron, magnesium, phosphorus, potassium, ug zinc, maingon man daghang bitamina. Dugang pa, ang mga hantatalo nga gihimong harina puwedeng lugawon para sa kulag sustansiya nga kabataan.

Gawas nga daghan kinig sustansiya, dunay ubang benepisyo ang pagkaon ug insekto. Ang pagkaon niini makatabang sa kalikopan kay kini wala kaayo magkinahanglag daghang tubig ug wala kaayoy mapabuga nga greenhouse gas. Dugang pa, ang pagpanguhag insekto maoy natural nga paagi sa pagkontrolar sa pagdaghan sa dangan.

Espesyal nga Potahe

Samtang nagpaabot sa espesyal nga potahe, nahinumdom kami nga ang Balaod nga gihatag ngadto sa karaang Israel nag-ingon nga ang mga dulon hinlo. Ang mga alagad sa matuod nga Diyos, sama kang Juan Bawtista, mikaon niini. (Levitico 11:22; Mateo 3:4; Marcos 1:6) Bisan pa niana, tingali kita magpanuko sa pagkaon nga wala nato maandi.

Pagbalik ni Ella gikan sa kosina, siya nagdalag nag-aso-aso pa nga sud-an nga nakapalipay sa tanan. Ang among walo ka kauban nga taga-Central Africa dagko kaayog pahiyom sa dihang giplastar sa among atubangan ang duha ka dagkong panaksan nga punog hantatalo. Kay bisita, kami ang unang gidalitan ug daghan pa gyod ang gibutang sa among plato.

Kini ang among ikaingon: “Kon dalitan ka niining barato, lamian, ug sustansiyadong pagkaon, tilawi gyod ni! Pagkaon ni nga dili gyod nimo malimtan.”

[Hulagway sa panid 27]

Wala pa maluto nga “makongo” o hantatalo

[Hulagway sa panid 27]

Luto na nga “kindagozo” o apan-apan