OK Bang Mangopya Aron Makakuhag Taas nga Grado?

ESTUDYANTE ka ba? Kon mao, tingali may kaila ka nga mangopya aron lang makakuhag taas nga grado. Sa tinuod lang, daghan ang naghimo niini. Sa 2008, gisurbi sa Josephson Institute ang halos 30,000 ka estudyante sa hayskul sa United States, ug 64 porsiyento miadmitir nga nangopya o nanikas sa eksamin nianang tuiga. Apan ang uban nagtuo nga mas daghan pa niini ang nangopya—kapin sa 75 porsiyento.

Problema usab kini sa Europe, ilabina ang pagpangopya ug pagpangangkon sa sinulat sa uban. “Ang mga Website nga namaligyag human daang mga essay para sa mga estudyante, thesis ug dissertation para sa nagkuhag masteral o doctoral degree, nakapasamot sa problema,” matod pa sa Digithum, usa ka artikulo sa Internet.

Nganong dakong problema ang pagpangopya? Makabenepisyo ba ang mangopya? Ang pagkamatinud-anon ba—bisag dili makakuhag taas nga grado—mao gihapon ang kinamaayohang prinsipyong sundon?

Nganong Daghan Kaayo ang Mangopya?

Wala nay mga prinsipyo. “Daghang edukador miingon nga daghan ang mangopya kay ang mga tawo makiakohon ug wala nay mga prinsipyo,” matod pa sa American School Board Journal. Naghisgot bahin sa iyang mga klasmet sa hayskul nga pulos honor student, usa ka estudyante miadmitir: “Kaming tanan . . . mangopya; kinahanglang taas mig grado aron madawat sa kinamaayohang mga eskuylahan. Kami tarong nga mga estudyante, ug dunay mga prinsipyo . . . Gusto lang namo nga madawat mi sa kinamaayohang mga unibersidad.” Sama pod niinig kaisipan ang ubang ginikanan. Sanglit gusto man nila nga “molampos” ang ilang mga anak, OK lang nila kon mangopya sila, busa nagtudlo silag dili maayong pamatasan sa ilang mga anak.

 Presyur aron molampos. Si Donald McCabe, founder sa International Center for Academic Integrity, miingon nga ang estudyanteng mangopya nagtuo nga kon siya magmatinud-anon, alkanse siya kay ang uban mangopya man ug dili masakpan.

Mga gadyet pod maoy nakaingon. Ang mga estudyante dali kaayong makapangopya tungod sa modernong mga gadyet. Sila maka-download ug mga term paper ug mga tubag sa ilang homwork gikan sa Internet ug ila kining ipasa sa uban. Sagad pipila lang ang masakpan, busa madasig ang uban sa pagpangopya.

Dili maayong impluwensiya. Bisan ang mga hamtong manikas usab—diha sa dagkong korporasyon, politika, esport, ug bisan sa panimalay, diin ang mga ginikanan dili mobayad ug hustong buhis o dihang mangayog benepisyo sa insyurans. “Kon ang mga tawong tinamod o may awtoridad manikas,” miingon si David Callahan, awtor sa The Cheating Culture, “nan, para nako nagtudlo sila sa mga batan-on nga OK lang manikas.” Apan husto bang ipangatarongan nga OK lang mangopya aron makakuhag taas nga grado?

Nganong Dili Angayng Mangopya?

Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsay katuyoan sa pagkuhag maayong edukasyon?’ Dili ba aron mabansay ang estudyante alang sa daghang responsibilidad sa kinabuhi, sama sa pag-analisar ug mga problema sa trabahoan ug pagsulbad niini? Ang estudyante nga maanad sa pagpangopya dili makamaong mosulbad ug mga problema. Busa, ang tawo nga anad nang manikas nagtago sa iyang kahuyangan ug nagdaot sa iyang oportunidad nga molampos sa kinabuhi.

Dugang pa, “ang batan-on nga mopili sa kinasayonang paagi sa pagsulbad ug mga problema —sama sa pagpangopya kanunay diha sa klase—mahimong manikas usab sa trabahoan inigkahamtong,” miingon si Callahan. Sila samag peke nga sinina o relo nga iladog-tatak nga morag tinuod pero makapahigawad.

Siyempre, ang mangopya posibleng masakpan ug mag-antos sa resulta. Siya mahimong maulawan ug madaot ang dungog. Dugang pa, mahimong i-expel siya sa eskuylahan o madisiplina. Ang Bibliya nagpasidaan: “Bisan unsay ginapugas sa usa ka tawo, kini usab iyang anihon.” (Galacia 6:7) Apan ang kahadlok nga masakpan dili himoong pangunang rason kon nganong ang usa magmatinud-anon. Dunay daghang maayong rason kon nganong magmatinud-anon.

Pagkamatinud-anon—Yawi sa Kalamposan

Ang maalamong batan-on maningkamot sa pag-ugmad ug mga hiyas nga mapuslanon kaniya, dili lang aron molampos sa pagtungha kondili sa tibuok niyang kinabuhi. Busa siya magkugi sa pagtuon ug maningkamot sa pag-ugmad ug mga prinsipyo nga makahatag ug maayong dungog, nga pabilhan sa iyang umaabot nga mga tigpangempleyo, ug siya magmalipayon.

Kini nga mga prinsipyo makita diha sa Bibliya, ug ang batan-ong magpadapat niini magmalamposon. Ang 2 Timoteo 3:16, 17 nag-ingon nga siya “takos gayod, bug-os nga masinangkapan alang sa tanang maayong buhat.” Ang tin-edyer nga si Jorge miingon: “Ang akong mga klasmet mangopya kay gusto nila nga makakuhag taas nga grado bisag dili na magtuon. Apan gusto ko nga malipay ang Diyos. Ang Bibliya nag-ingon sa Proverbio 14:2 nga ‘ang nagalakaw sa iyang katul-id nahadlok kang Jehova, apan ang baliko sa iyang mga dalan nagatamay Kaniya.’ Nahibalo ko nga walay matago sa panan-aw sa Diyos. Busa dili ko mangopya, ug dili pod ko motabang sa uban sa pagpangopya.”

Ang estudyanteng maningkamot sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya tingali mahimong kinabraytan sa klase o kaha dili. Apan siya ang labing maalamon, kay nagtukod siya ug lig-ong pundasyon aron siya magmalamposon. (Salmo 1:1-3; Mateo 7:24, 25) Dugang pa, siya makasalig nga ang Maglalalang malipay ug motabang kaniya.

[Kahon/Hulagway sa panid 28]

MGA PRINSIPYO NGA PAMALANDONGON

● “Ang ngabil sa kamatuoran pagalig-onon hangtod sa kahangtoran, apan ang dila sa kabakakan mahisama sa daklit lamang.”—Proverbio 12:19.

● “Ang usa ka tawong may matinumanong mga buhat makabaton ug daghang panalangin.”—Proverbio 28:20.

● “Pagadad-on sa matuod nga Diyos ang tanang matang sa buhat ngadto sa paghukom maylabot sa tagsatagsa ka tinagong butang, maayo man kini o daotan.”—Ecclesiastes 12:14.

● “Buot namong magmaminatud-on sa tanang butang.”—Hebreohanon 13:18.

[Hulagway sa panid 26, 27]

Ang mga estudyante dali kaayong makapangopya tungod sa modernong mga gadyet

[Hulagway sa panid 28]

Ang mga estudyante nga mangopya samag iladog-tatak nga relong peke nga nindot lang tan-awon