Ang relihiyon ba dunay impluwensiya kanimo sa bata ka pa?

Oo. Romano Katoliko si Mama. Apan sa dihang akong gibasa ang bahin sa Krusada ug sa Inkwisisyon, gingil-aran ko sa relihiyon ug dili na gustong magpasakop niana. Gibasa sab nako ang bahin sa dili-Kristohanong mga relihiyon ug wala pod ko kauyon. Pagka-14 anyos nako, nakaingon ko nga ang daotang binuhatan diha sa relihiyon nagpamatuod nga walay Diyos. Busa sa gitudlo ang ebolusyon diha sa eskuylahan, mituo ko nga ang kinabuhi mitungha pinaagi niana.

Nganong nainteres ka sa siyensiya?

Sa siyete anyos ko, gihatagan kog mikroskopyo ug kadto nahimo nakong paboritong dulaan. Gigamit nako kadto sa pag-obserbar sa lainlaing butang ug sa makapahinganghang mga insekto, sama sa alibangbang.

Nganong nainteres ka sa sinugdanan sa kinabuhi?

Pag-edad nakog 22, akong naila-ila ang usa ka siyentista nga Saksi ni Jehova. Siya nagtuo nga gilalang sa Diyos ang kinabuhi. Katingad-an kaayo na para nako. Naghunahuna ko nga sayon rang pamatud-an nga sayop ang iyang gituohan. Apan natingala kaayo ko kay duna siyay katuohang mga tubag sa akong mga pangutana. Tungod niadto, nainteres ko sa mga tawong nagtuo ug Diyos.

Pipila ka bulan sa ulahi, nakahimamat kog laing Saksi nga may kahibalo sa natad sa medisina. Dihang siya mitanyag sa pagpatin-aw sa Bibliya kanako, ako kining gidawat kay gusto kong mahibalo kon nganong ang mga tawo nagtuo ug Diyos. Buot nako siyang luwason gikan sa sayop nga pagtuo.

Imo ba siyang gikombinsir nga sayop ang iyang pagtuo?

Wala. Nagsugod ko sa pagpanukiduki bahin sa mga teoriya sa sinugdanan sa kinabuhi. Nakurat ko sa pagkahibalo nga ang  ubang iladong mga siyentista nag-ingon nga bisan ang simple kaayo nga buhing selula dili mahimong naggikan sa yuta kay kini komplikado kaayo. Ang uban kanila naghunahuna nga ang maong mga selula gikan sa kawanangan. Lainlain ang opinyon kon sa unsang paagi nagsugod ang kinabuhi.

Duna bay punto nga ilang gikauyonan?

Katingalahan kay daghang siyentista mouyon nga ang kinabuhi kinaiyanhong mitungha gikan sa walay kinabuhing mga butang sa paagi nga wala mahibaloi. Nakapangutana ko, ‘Kon sila wala mahibalo kon sa unsang paagi mitungha ang kinabuhi nga walay Maglalalang, giunsa nila pagseguro nga mao gyod kanay nahitabo?’ Busa akong gisusi kon unsay giingon sa Bibliya bahin sa sinugdanan sa kinabuhi.

Unsay resulta sa imong pagsusi sa Bibliya?

Sa nagkalawom ang akong kahibalo bahin sa Bibliya, mas nakombinsir ko nga kini tinuod. Pananglitan, ang mga siyentista bag-o pa lang nakakaplag ug ebidensiya nga ang uniberso dunay sinugdanan. Apan ang unang teksto sa Bibliya, nga gisulat mga 3,500 ka tuig kanhi, nag-ingon: “Sa sinugdan gilalang sa Diyos ang mga langit ug ang yuta.” * Ug akong nakita nga dihang ang Bibliya maghisgot bahin sa siyensiya, tukma ang impormasyon niini.

Nalisdan ka ba sa pagtuo sa Diyos tungod sa imong kahibalo sa siyensiya?

Wala. Dihang nagtuo na kog Diyos, tulo ka tuig na kong nagtuon ug siyensiya diha sa unibersidad. Karon, samtang nag-uswag ang akong kahibalo bahin sa disenyo sa buhing mga butang, mas nakombinsir ko nga dunay Maglalalang.

Makahatag ka bag pananglitan?

Oo. Akong gitun-an ang epekto sa tambal ug makahilong mga substansiya diha sa buhing mga linalang. Nahingangha ko sa disenyo kon sa unsang paagi ang utok protektado batok sa makadaot nga mga substansiya ug bakterya. Dunay ali nga nagbulag sa atong dugo ug sa mga selula sa atong utok.

Nganong katingalahan kana?

Kapig usa gatos ka tuig kanhi, namatikdan sa mga tigpanukiduki nga ang mga substansiya nga makasulod sa sapa-sapa sa dugo makaabot sa tanang bahin sa lawas—gawas lang diha sa utok ug sa spinal cord. Para nako, katingalahan kana kay dunay daghan kaayong gigming nga kaugatan nga nagdala sa dugo ngadto sa matag selula sa utok. Ang tanang selula sa utok ginahinloan, ginasustentohan, ug ginatagan-ag oksiheno pinaagi sa dugo. Nan, sa unsang paagi nga ang atong dugo bulag sa mga selula sa atong utok? Kini misteryo sulod sa daghang katuigan.

Sa unsang paagi nagaobra ang ali?

Ang gigming nga mga kaugatan dili parehas sa plastik nga mga tubo nga ang anaa sa sulod bulag niadtong anaa sa gawas. Ang mga ugat gilangkobag mga selula. Tugotan niini nga mga selula ang mga substansiya ug mikrobyo sa paglatas kanila o sa pag-agi taliwala kanila. Apan lahi ang mga selula diha sa kaugatan sa atong utok. Kini sila digkit kaayo. Kini nga mga selula ug ang digkit nga pagkaplastar niini katingalahan gayod. Ang daghan kaayong komplikadong mga mekanismo maoy nagpahinabo nga may mga substansiya—sama sa oksiheno, carbon dioxide, ug glucose—nga makalatas tali sa sapa-sapa sa dugo ug sa utok sa kontroladong paagi. Apan ang ubang substansiya, protina, ug selula dili makasulod sa utok. Busa ang ali tali sa dugo ug sa utok nagkontrolar sa mga molekula aron sa pagpatunghag pisikal, kemikal, ug elektrikal nga mga ali. Para nako, ang maong disenyo dili lang basta mitungha.