Sa nagtan-aw ka sa imong mga bank statement ug mga bayranan, imong nakita nga ang kuwarta nimo igo lang moagi sa imong kamot. Bag-o pa lang kamong minyo pero sobra ra ang inyong paggasto. Ang imo bang kapikas ang mabasol? Ayaw pagdalidalig basol! Pagtinabangay kamo, ug hisgoti ang mga hinungdan kon nganong nasugamak kamo niini nga problema. *

Kausaban. Kon nagpuyo ka uban sa imong ginikanan sa wala pa ka maminyo, tingali mabag-ohan ka sa pagbayad sa mga bayronon ug sa pagtabang sa mga galastohan. Mahimong ikaw ug ang imong kapikas lainlain ug paagi sa pagkupot ug kuwarta. Pananglitan, ang usa tingali gastador samtang ang usa hinigom. Ang magtiayon nagkinahanglag panahon sa paghimog kausaban ug paghimog mga paagi kon unsaon pagkupot ug kuwarta.

Paglangaylangay. Si Jim, nga karon usa na ka malamposong negosyante, miingon nga sa bag-o pa siyang minyo, dili siya maayong mokupot ug kuwarta nga nakahatag niyag dakong problema. “Kay naglangaylangay ko pagbayad sa mga bayranan,” siya miingon, “nakabayad na hinuon kami sa akong asawa ug linibo ka dolyares sa among nagtipun-og nga mga bayranan. Nabuslot ang among bulsa!”

Tentasyon sa pagpamalit nga walay cash nga gamiton. Makagasto kag dako kon wala kay makitang kuwarta nga mahugot gikan sa imong pitaka. Kana maoy mahitabo kon ang kadaghanan sa imong transaksiyon gamitan nimog credit o debit card, o mamalit diha sa Internet, ug pinaagig electronic banking. Ang tentasyon sa sayon nga pagpangutang makapasayon usab sa mga bag-ong minyo sa pagpatuyang ug gasto.

Bisag unsa pay hinungdan, ang problema sa kuwarta makapahuyang sa kaminyoon. “Kadaghanan sa magtiayon nag-ingon nga kuwarta mao ang ilang pangunang problema, bisag pila pay ilang kuwarta nga nabatonan,” miingon ang librong Fighting for Your Marriage. “Sagad kuwarta ang hinungdan sa away.”

Pakigkooperar. Imbes magbinasolay, pagtinabangay kamo sa pagkontrol sa paggasto. Sa sinugdanan pa lang, ayaw itugot nga mag-away kamo tungod lang niini.—Prinsipyo sa Bibliya: Efeso 4:32.

Pagbadyet. Isulat ang tanan ninyong mga gasto sulod sa usa ka bulan bisag unsa pa ka gamay. Niining paagiha mahibalo kamo kon diin paingon ang inyong kuwarta ug kon unsang mga galastohan ang wala kinahanglana. Si Jim, nga gihisgotan na, miingon: “Kinahanglang mahunong ang sobrang paggasto.”

Paghimog listahan sa inyong galastohan, sama sa pagkaon, sinina, abang o utang sa balay, utang sa sakyanan, ug susama niini. Butangig kantidad ang matag kategoriya kon pilay magasto ninyo para niini, tingali sulod sa usa ka bulan.—Prinsipyo sa Bibliya: Lucas 14:28.

Gahinig pondo kada bulan ang matag galastohan (pagkaon, abang, gasolina, ug uban pa). Ang uban naghimo niini pinaagi sa pagbutang ug kuwarta diha sa mga sobre sa matag kategoriya sa galastohan. * Kon ang usa ka sobre mawad-an nag sulod, mahimong mohunong sila paggasto niana nga kategoriya o mokuhag kuwarta gikan sa ubang sobre.

Bag-oha ang imong panglantaw sa materyal nga mga butang. Ang kalipay wala magdepende sa pagbaton ug kinabag-ohang mga butang. Gani, si Jesus miingon: “Bisag ang usa ka tawo adunay kadagaya, ang iyang kinabuhi wala magagikan sa mga butang nga iyang gipanag-iya.” (Lucas 12:15) Ang imong batasan sa paggasto magpadayag kon nagtuo ka ba nianang mga pulonga.—Prinsipyo sa Bibliya: 1 Timoteo 6:8.

Paghimog kausaban. “Ang pagpataod ug cable TV ug pagpangaon kanunay sa restawran tingali maabot ra sa badyet, pero sa ngadtongadto makabuslot kinig bulsa,” miingon si Aaron, nga duha ka tuig nang minyo. “Kinahanglang magpugong kami sa pagpalit ug butang aron kami magkinabuhi sumala sa among kita.”