Estoryahi mi bahin sa imong kinabuhi.

Natawo ko niadtong 1963 ug nagdako sa China, sa baryo sa habagatan sa Yangtze River sa Jiangsu Province. Kining dapita medyo tropikal nga ilado sa pagpananom ug humay ug pagpangisda. Sa bata pa, nakapangutana ko: ‘Nganong ang yuta daghan kaayog lamiang pagkaon? Nanungha lang ba kinig iya? Unsay una—manok o itlog?’ Kadaghanan sa China mga ateyista, busa sa eskuylahan gitudloan ko ug ebolusyon.

Komosta ang bahin sa imong pamilya?

Ang akong ginikanan mga ateyista. Ang akong inahan dunay uma, samtang ang akong amahan arkitekto ug dunay kompaniya sa konstruksiyon. Kinamagulangan ko sa lima ka anak nga lalaki. Ang duha nako ka manghod namatay nga bata pa. Naguol kaayo ko, ug nakapangutana: ‘Nganong mamatay man ang tawo? Makita pa kaha nako sila pag-usab?’

Nganong siyensiya may imong gitun-an?

Gusto ko magtuon ug physics kay nainteres ko bahin sa atong kalibotan ug nagtuo ko nga basig matubag sa physics ang mga pangutana nga nakapahibulong nako sukad sa bata pa ko.

Unsa nga natad sa siyensiya ang imong gi-research?

Nanukiduki ko kon unsaon pagpakusog sa mga charged particle sa gikusgon nga halos parehas nianang sa kahayag. Ako kining gitun-an aron mahibalo ko sa pagkagama o disenyo sa atomo. Gitun-an usab nako kon unsaon  pagpatunghag high-power radiation nga ang frequency maoy tungatunga nianang sa microwave ug infrared radiation. Bisan tuod ang akong panukiduki mapuslan sa natad sa negosyo, kini may kalabotan usab bahin sa pagtugkad kon sa unsang paagi nagsugod ang uniberso.

Nganong nainteres ka sa Bibliya?

Sa 1998, dihay duha ka Saksi ni Jehova nga miduaw kanako. Ilang gipakita kanako ang tubag sa Bibliya sa akong mga pangutana. Ang akong asawa, si Huabi, nga usa usab ka research scientist, miapil sa among panag-estorya. Wala pa kami sukad makakita ug Bibliya, apan nakadayeg kami sa praktikal nga tambag niini. Nakita namo nga ang magtiayong Saksi nga miduaw namo nakabenepisyo sa ilang pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya. Sila malipayon ug dili komplikado ang ilang kinabuhi. Apan tungod sa giingon sa Bibliya bahin sa Diyos, nakapangutana na usab ko kon gilalang ba gyod ang uniberso. Kay physicist man ko, naningkamot ko sa pagsabot sa kinaiyahan. Busa midesidir ko sa pagsusi sa mga ebidensiya bahin niini.

Unsa nga mga ebidensiya ang imong gisusi?

Una, nahibalo ko nga ang grupo sa mga butang dili mahimong organisado o makapabiling organisado gawas kon dunay nag-organisar niini. Kana ang ikaduhang balaod sa thermodynamics. Sanglit ang uniberso ug ang kinabuhi sa yuta organisado kaayo, nakaingon ko nga kini dunay organisador, usa ka Maglalalang. Ang ikaduhang ebidensiya mao nga ang uniberso ug ang yuta daw gituyo pagdisenyo sa pagsuportar ug kinabuhi.

Unsang pananglitan sa disenyo ang imong nakita?

Halos tanang kinabuhi sa yuta nagdepende sa enerhiya gikan sa adlaw. Kini nga enerhiya nagapanaw sa wanang ingong radyasyon. Kini makaabot sa yuta nga lainlain ug spectrum sa wavelength. Ang kinamub-an ug wavelength mao ang makamatayng gamma ray. Dayon ang X-ray, ultraviolet ray, makita nga kahayag, infrared, microwave, ug ang kinatas-an sa tanan, ang radio wave. Katingalahan kaayo nga babagan sa atong atmospera ang yuta batok sa makadaot nga radyasyon samtang ang gikinahanglang radyasyon palutson.

Nganong nainteres ka niana?

Nainteres ko sa sinugdanan sa asoy sa Bibliya bahin sa paglalang ug sa paghisgot niini bahin sa kahayag. Kini nag-ingon: “Ang Diyos miingon: ‘Motungha ang kahayag.’ Niana mitungha ang kahayag.” * Gamay na lang kaayo nga bahin sa lainlaing spectrum sa radyasyon sa adlaw maoy makita nga kahayag, pero kana nga kahayag hinungdanon sa kinabuhi. Ang mga tanom nagkinahanglan niana sa paghimog pagkaon, ug kita nagkinahanglag kahayag aron makakita. Ang talagsaong kinaiyahan sa atmospera sa pagpalusot sa kahayag dili mahitabong nagkaatol lang. Labi nang makapatingala nga gamay lang nga gidaghanon sa ultraviolet light ang makaabot sa yuta.

Nganong hinungdanon kana?

Ang ubang ultraviolet radiation hinungdanon. Nagkinahanglan ug gamayng gidaghanon niana ang atong panit aron makapatunghag bitamina D, nga importante sa kahimsog sa bukog ug proteksiyon batok sa kanser ug ubang sakit. Apan kon masobrahan niana, kana makakanser sa panit ug makapakatarata. Sa normal nga kinaiyahan sa atmospera, kini magpalusot ug gamay lang nga gidaghanon niana nga ultraviolet radiation dinhi sa yuta—ug sa igo ra nga gidaghanon. Para nako, ebidensiya kana nga dunay nagdisenyo sa yuta aron makasuportar ug kinabuhi.

Sa ulahi, ako ug si Huabi nakombinsir nga dunay usa ka Maglalalang ug nga siya nag-inspirar sa Bibliya. Niadtong 2005, kami nahimong mga Saksi ni Jehova, ug karon nakigbahin sa pagtudlo sa uban bahin sa Bibliya.