“Kini nga henerasyon nakapahimulos sa paspas nga pag-uswag sa teknolohiya, siyensiya, ug panalapi . . . Pero lagmit kini pod ang unang henerasyon nga motultol sa bug-os nga pagkahugno sa mga sistema [sa politika, ekonomiya, ug environment] sa kalibotan.”​—The Global Risks Report 2018, World Economic Forum.

NGANONG DAGHAN ANG NABALAKA SA ATONG KAUGMAON UG SA YUTA? MATIKDI ANG PIPILA SA MGA PROBLEMA NGA ATONG GIATUBANG.

• CYBERCRIME: “Mas delikado na karon ang pag-internet. Dinhi nag-atang ang mga tig-abusog bata, mga bully, mga tigpahinabog away diha sa internet, ug mga hacker,” nag-ingon ang newspaper nga The Australian. “Ang identity theft [pagkawat ug personal nga impormasyon sa uban] mao ang usa sa pinakakaylap nga krimen sa kalibotan. . . . Sa internet, mapakita sa tawo ang usa sa pinakangil-ad nga batasan​—ang kawalay-kaluoy.”

• DILI PATAS NGA KAHIMTANG SA PINANSIYAL: Di pa dugay, ang Oxfam International mireport nga ang bahandi sa walo ka pinakadatong tawo motumbas sa bahandi sa 3.6 ka bilyong pobre sa kalibotan. “Ang atong dili patas nga ekonomiya nagpadatog samot sa mga dato samtang ang mga pobre, nga kadaghanan babaye, misamot ka pobre,” miingon ang Oxfam. Ang uban nahadlok nga basig moresulta kinig pagrebelde sa mga tawo.

• PANAG-AWAY UG PAGLUTOS: Ang report sa United Nations Refugee Agency niadtong 2018 miingon: “Nakita nato karon ang kinatas-ang rekord sa pagbakwet sa mga tawo.” Kapig 68 ka milyong tawo ang kinahanglang mopahawa sa ilang puy-anan, sagad tungod sa panag-away o paglutos. “Sa matag duha ka segundo, halos 1 ka tawo ang mapugos sa pagbakwet,” miingon ang report.

• HULGA SA ENVIRONMENT: “Paspas kaayong napuo ang daghang klase sa tanom ug mananap,” miingon ang The Global Risks Report 2018, ug “ang polusyon sa hangin ug dagat mas nagpameligro sa panglawas sa tawo.” Sa ubang lugar, ang gidaghanon sa mga insekto paspas sab kaayong mius-os. Kay ang mga insekto dakog tabang sa pagdaghan sa mga tanom, ang mga siyentista nagpasidaan nga posibleng madaot sa bug-os ang atong palibot. Nameligro sab ang mga coral reef. Gibanabana sa mga siyentista nga mga katunga sa coral reef sa kalibotan ang namatay sa milabay nga 30 ka tuig.

Mahimo kaha nato ang gikinahanglang mga kausaban aron mas luwas puy-an ang kalibotan? Para sa uban, dakog ikatabang ang edukasyon. Pero unsa nga edukasyon? Tubagon kana sa mosunod nga mga artikulo.