Pero namatikdan nga ang mga batan-on nga pirmeng naka-online naay tendensiya nga . . .

• maadik sa gadyet.

• malangkit sa cyberbullying.

• makakitag pornograpiya, tinuyo man o dili.

PAGKAADIK

Ang ubang online nga kalingawan, sama sa mga dula, gidisenyo nga makaadik kaayo. “Ang mga app sa atong cellphone gidisenyo aron magsige na lang tag gunit niini,” miingon ang librong Reclaiming Conversation. Kon pirme tang makakitag advertisement sa mga app nga atong gigamit, mas makakuwarta ang mga advertiser.

HUNAHUNAA KINI: Ang imo bang mga anak magsige na lag gunit sa ilang gadyet? Unsaon nimo sila pagtabang aron magamit nila sa mas maayong paagi ang ilang panahon?—EFESO 5:15, 16.

CYBERBULLYING

Dihang mag-online, naay mga tawo nga mahimong mas agresibo, bastos, ug way pagtagad sa pagbati sa uban—mga kinaiya nga makapahimong bully.

Ang uban sayop nga naggamit sa social media kay gusto nilang magustohan sila sa uban o mosikat. O kon ang usa wala imbitaha sa usa ka party, lagmit masakitan siya ug mobating gi-bully.

HUNAHUNAA KINI: Dihang mag-online ang imong mga anak, nagpakita ba silag maayong pamatasan? (Efeso 4:31) Unsay ilang reaksiyon kon wala sila paapila sa uban?

PORNOGRAPIYA

Dali ra kaayong makakitag law-ay nga picture o video sa Internet. Bisag naggamit tingali ang mga ginikanan ug mga filter o software nga mo-block niining bastos nga mga hulagway, usahay makalusot gihapon kini ug makita sa ilang mga anak.

Ang sexting—pagpadala o pagdawat ug law-ay nga personal nga mga picture, sagad pinaagig smartphone—mahimong dunay legal nga implikasyon. Depende sa balaod sa nasod ug sa edad sa mga nalangkit, kadtong nagahimo niini puwedeng kasohan ug child pornography.

HUNAHUNAA KINI: Unsaon nimo pagtabang sa imong mga anak nga molikay sa pagtan-aw o pagpadalag law-ay nga mga picture online?—EFESO 5:3, 4.

BANSAYA ANG IMONG MGA ANAK

Bisag hawod ang mga bata sa paggamit ug gadyet, kinahanglan gihapon silang giyahan. Ang librong Indistractable nag-ingon nga kon hatagan ang mga bata ug smartphone o ubang gadyet bisag wala pa sila matudloi kon unsaon kini paggamit sa hustong paagi, “sama rag gipaambak nimo sila sa swimming pool bisag dili pa sila makamaong molangoy.”

I-check ang mga sugyot nga gusto nimong himoon, o isulat ang imong mga ideya.

• Tudloan nako ang akong anak ug maayong pamatasan dihang mag-online

• Tabangan nako ang akong anak dihang mobati siya nga wala siya paapila sa uban

• Akong i-block ang dili maayong mga hulagway o video sa Internet kutob sa mahimo

• Regular nakong i-check ang cellphone sa akong anak

• Magtakda kog limitasyon kon unsa ka dugay gamiton ang gadyet sa usa ka adlaw

• Did-an nako ang akong anak sa paggamit ug gadyet sa iyang kuwarto ilabina kon tingkatulog na

• Kinahanglang dili mogamit ug mga gadyet dihang mangaon na