1, 2. (a) Unsay pamatuod nga ang mga tawo naningkamot sa pagbaton ug tinuod nga kagawasan? (b) Unsay resulta sa maong mga paningkamot?

KARON, pirmeng hisgotan ang patas nga pagtratar ug kagawasan. Ang mga tawo sa daghang bahin sa kalibotan gustong mahigawas sa pagdaogdaog, diskriminasyon, ug kapobre. Ang uban nangayog kagawasan sa pagsulti ug pagdesisyon, ug gustong mahimong independente. Morag kadaghanan sa mga tawo karon nagtinguha sa pagbuhat kon unsay ilang gusto ug pagkinabuhi sa paagi nga gusto nila.

² Apan, lisod matagbaw ang maong mga tinguha. Daghan ang morebelde, mohimog mga protesta ug demonstrasyon, ug magpahigayon pa ganig rebolusyon. Pero sa pagbuhat niana, naangkon ba nila ang gusto nilang resulta? Sagad wala. Miresulta hinuon kinig mga trahedya ug kamatayon. Kining tanan nagpamatuod sa giingon sa Diyos pinaagi kang Haring Solomon: “Ang tawo nagmando sa tawo alang sa iyang kadaotan.”​—Eccl. 8:9.

3. Unsay atong buhaton aron mabatonan ang tinuod nga kalipay ug katagbawan?

³ Gihisgotan sa tinun-ang si Santiago kon sa unsang paagi mabatonan ang tinuod nga kalipay ug katagbawan. Siya misulat: “Siya  nga magasud-ong pag-ayo sa hingpit nga balaod nga iya sa kagawasan ug magpadayon diha niana . . . malipayon siya sa iyang pagbuhat niini.” (Sant. 1:25) Si Jehova, nga maoy naghatag nianang hingpit nga balaod, nahibalo gyod sa gikinahanglan sa mga tawo aron makabatog tinuod nga kalipay ug katagbawan. Gihatagan niya ang unang magtiayon sa tanan nilang gikinahanglan aron magmalipayon​—apil na sa tinuod nga kagawasan.

4. Unsa nga kagawasan ang natagamtam ni Adan ug Eva? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

⁴ Dihang magbasa sa unang duha ka kapitulo sa Genesis, mahibaloan dayon nato nga natagamtam ni Adan ug Eva ang matang sa kagawasan nga pangandoy na lang para sa mga tawo karon​—kagawasan gikan sa kawalad-on, kahadlok, ug pagdaogdaog. Ang unang magtiayon dili gyod mabalaka bahin sa pagkaon, trabaho, sakit, ug kamatayon. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Nagpasabot ba nâ nga bug-os ang kagawasan nga natagamtam ni Adan ug Eva? Tan-awon nato.

5. Lahi sa gihunahuna sa daghan, unsay gikinahanglan aron matagamtam ang kagawasan?

⁵ Daghan karon ang naghunahuna nga sila may tinuod nga kagawasan kon makahimo sila sa bisan unsa ug sa tanan nga gusto nila, bisag unsay resulta. Sumala sa The World Book Encyclopedia, ang kagawasan mao ang “katakos sa pagdesisyon ug paghimo niana.” Pero, kini midugang: “Sa legal nga panglantaw, ang mga tawo may kagawasan kon ang katilingban magpatuman ug patas, kinahanglanon, o makataronganon nga mga limitasyon diha kanila.” Nagpasabot ni nga gikinahanglan ang pipila ka limitasyon aron makabenepisyo ang tanan sa gihatag nga kagawasan. Busa, kini ang pangutana: Kinsa ang may katungod nga modesisyon kon unsa nga mga limitasyon ang patas, kinahanglanon, ug makataronganon?

6. (a) Nganong si Jehova lang ang may bug-os nga kagawasan? (b) Unsa nga kagawasan ang puwedeng matagamtam sa mga tawo, ug ngano?

⁶ Maylabot sa kagawasan, importanteng hinumdoman nato nga si Jehova lang ang dunay bug-os ug walay limitasyong kagawasan. Ngano? Tungod kay siya ang Maglalalang sa tanang butang ug ang labing gamhanang Magmamando sa uniberso. (1 Tim. 1:17; Pin. 4:11) Hinumdomi ang nindot nga mga pulong ni Haring David bahin sa talagsaon ug hataas nga posisyon nga iya lamang ni Jehova. (Basaha ang 1 Cronicas 29:11, 12.) Busa, ang kagawasan nga natagamtam sa tanang linalang sa langit ug sa yuta relatibo lang o dili bug-os. Kinahanglang ilhon nila nga si Jehova lang ang may awtoridad sa pagdesisyon kon unsa nga mga limitasyon ang patas, kinahanglanon, ug makataronganon. Sa pagkatinuod, gihimo na kana ni Jehova dihang gilalang niya ang tawo.

7. Unsang natural o kinaiyanhong mga buluhaton ang makahatag natog kalipay?

⁷ Bisag sa sinugdan natagamtam ni Adan ug Eva ang daghang matang sa kagawasan, dihay mga limitasyon nga gipatuman kanila. Ang pipila niana natural o kinaiyanhon, pero mga limitasyon gihapon. Pananglitan, nahibalo ang atong unang ginikanan nga aron padayong mabuhi, kinahanglan silang moginhawa, mokaon, matulog, ug uban pa. Bation ba nila nga nawad-an silag kagawasan sa paghimo niana? Dili, kay giseguro ni Jehova nga bisan sa paghimo niana nga mga rutina, sila magmalipayon ug magmakontento. (Sal. 104:14, 15; Eccl. 3:12, 13) Kinsa may dili malipay sa paghanggap ug preskong hangin, pagkaon sa paboritong pagkaon, o pagbangon human sa nindot nga pagkatulog? Malipay ta sa pagbuhat niini nga mga kinahanglanon nga dili mobating gilimitehan  o gipabug-atan. Seguradong mao pod nay gibati ni Adan ug Eva.

8. Unsang espesipikong sugo ang gihatag sa Diyos sa atong unang ginikanan, ug unsay katuyoan niana?

⁸ Si Jehova espesipikong nagsugo kang Adan ug Eva nga pun-on ang yuta ug atimanon kini. (Gen. 1:28) Nawad-an ba silag kagawasan tungod niini nga sugo? Siyempre wala! Gihatag kini aron ang mga tawo mahimong bahin sa katuyoan sa ilang Maglalalang​—himoong paraiso ang yuta nga puy-an sa hingpit nga mga tawo hangtod sa hangtod. (Isa. 45:18) Karon, dili supak sa kabubut-on ni Jehova kon ang mga tawo modesisyon nga dili magminyo o magminyo pero dili manganak. Bisan pa niana, kadaghanan sa mga tawo nagminyo ug nagmatuto ug mga anak bisan pa sa mga problema nga ipahinabo niana. (1 Cor. 7:36-38) Ngano? Tungod kay ubos sa normal nga kahimtang, ang mga tawo magmalipayon ug magmatagbawon sa paghimo niana. (Sal. 127:3) Posible untang magmalipayon si Adan ug Eva sa ilang kaminyoon ug pamilya hangtod sa hangtod.

9. Nganong ang sugo sa Diyos diha sa Genesis 2:17 patas, gikinahanglan, o makataronganon?

⁹ Si Jehova naghatag kang Adan ug Eva ug laing sugo, nga nag-apil ug klarong silot kon supakon: “Kon bahin sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan dili ka gayod mokaon gikan niini, kay sa adlaw nga mokaon ka gikan niini mamatay ka gayod.” (Gen. 2:17) Kini bang sugoa dili patas, dili kinahanglan, o dili makataronganon? Makaingon ba ta nga gikuhaan niinig kagawasan si Adan ug Eva? Dili gyod! Gani, daghang eksperto sa Bibliya ang nagkomento nga makataronganon kining sugoa. Pananglitan, usa ka eksperto miingon: “Ang sugo sa Diyos [sa Genesis 2:16, 17] nagpasabot nga Diyos lang ang nahibalo kon unsay maayo . . . alang sa mga tawo ug Diyos lang ang nahibalo kon unsay dili maayo . . . para kanila. Aron matagamtam ang ‘maayo,’ ang mga tawo kinahanglang mosalig sa Diyos ug motuman kaniya. Kon sila mosupak, sila nay modesisyon kon unsay maayo . . . ug dili maayo.” Kana maoy responsibilidad nga dili matuman sa mga tawo nga silasila ra.

10. Nganong ang kagawasan sa pagpili dili angayng ipakasama sa katungod sa pagdesisyon kon unsay maayo ug daotan?

¹⁰ Dihang mabasa ang sugo ni Jehova kang Adan, daghan ang moingon nga gikuhaan si Adan ug kagawasan sa pagbuhat kon unsay iyang gusto. Sa pag-ingon niana, nagtuo sila nga ang kagawasan sa pagpili parehas ra sa katungod sa pagdesisyon kon unsay maayo ug daotan. Tinuod, si Adan ug Eva may kagawasan sa pagdesisyon kon tumanon ba nila ang Diyos o dili. Pero, si Jehova lang ang may bug-os nga katungod nga modesisyon kon unsay maayo ug daotan, ingon sa gisimbolohan sa “kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan” diha sa tanaman sa Eden. (Gen. 2:9) Kinahanglang dawaton nato nga dili ta kanunayng mahibalo kon unsay resulta sa atong mga desisyon, ug dili pod ta makaseguro nga pirme ning moresulta sa atong kaayohan. Kanay hinungdan nga sagad makita nato nga ang mga tawo mihimog desisyon nga maayog intensiyon​—pero miresulta sa pag-antos, kalamidad, o trahedya. (Prov. 14:12) Ang mga limitasyon sa tawo maoy sagad nga hinungdan niini. Pinaagi sa iyang sugo, mahigugmaong gitudloan ni Jehova si Adan ug Eva kon unsaon pagpakita ang tinuod nga kagawasan. Nganong makaingon ta niana? Ug mituman ba ang unang magtiayon?

11, 12. Nganong ang desisyon ni Adan ug Eva miresulta sa kadaot? Iilustrar.

¹¹ Sa ato nang nasayran, ang atong unang ginikanan wala motuman. Natental si Eva sa  makapadaning saad ni Satanas​—“ang inyong mga mata mangabuka ug kamo mahisama sa Diyos, nga mahibalo sa maayo ug sa daotan.” (Gen. 3:5) Nakahatag bag dugang kagawasan ang desisyon ni Adan ug Eva? Ikasubo nga wala. Ang ilang desisyon wala makahatag nila sa gipasalig ni Satanas nila. Gani, wala madugay, ilang nakita nga ang pagsalikway sa giya ni Jehova ug ang pagbuhat sa ilang gusto miresulta sa kadaot. (Gen. 3:16-19) Ngano? Tungod kay si Jehova wala maghatag sa mga tawo ug kagawasan sa pagdesisyon kon unsay maayo ug daotan.​—Basaha ang Proverbio 20:24; Jeremias 10:23.

¹² Puwede ning ipakasama sa usa ka piloto sa ayroplano. Aron luwas siyang makaabot sa iyang destinasyon, sagad kinahanglan niyang sundon ang aprobadong ruta. Tungod sa modernong teknolohiya, ang piloto makagamit sa mga instrumento sa pagnabigar diha sa ayroplano ug makakomunikar sa mga air traffic controller aron makaabot siya sa iyang destinasyon. Pero, kon dili sundon sa piloto ang maong giya ug moagi siya sa bisan unsang ruta nga gusto niya, posibleng moresulta kini sa kadaot. Sama niana nga piloto, gusto ni Adan ug Eva nga mobuhat kon unsay ilang gusto. Gisalikway nila ang giya sa Diyos. Unsay resulta? Miresulta kini sa sala ug kamatayon​—sa ilang kaugalingon ug sa ilang mga anak. (Roma 5:12) Sa paningkamot nga magmaindependente, nawad-an sila sa tinuod nga kagawasan nga gihatag kanila.

13, 14. Sa unsang paagi mabatonan nato ang tinuod nga kagawasan?

¹³ Ang mga tawo maghunahuna tingali nga kon mas daghan silag kagawasan, mas maayo ang ilang kahimtang. Pero sa tinuod lang, ang kagawasan nga walay limitasyon samag duhay sulab nga espada. Oo, ang kagawasan makahatag ug daghang kaayohan; bisan pa niana, hadlok hunahunaon ang kahimtang sa kalibotan kon walay mga limitasyon. Tungod niini, ang The World Book Encyclopedia nag-ingon: “Ang mga balaod sa matag organisadong katilingban nagpatunghag komplikado nga sistema sa balanseng mga kagawasan ug restriksiyon.” Husto gyod ang pulong nga “komplikado” para ana. Hunahunaa lang kon unsa ka daghang libro bahin sa balaod ang gisulat sa tawo, ug kon unsa ka  daghang abogado ug huwes ang gikinahanglan sa pagpatin-aw ug pagpatuman niana.

¹⁴ Sa laing bahin, si Jesu-Kristo nagtudlo ug simpleng paagi aron matagamtam ang tinuod nga kagawasan. Siya miingon: “Kon magpabilin kamo sa akong pulong, kamo tinuod gayod nga akong mga tinun-an, ug kamo mahibalo sa kamatuoran, ug ang kamatuoran magpagawas kaninyo.” (Juan 8:31, 32) Aron mabatonan ang tinuod nga kagawasan, si Jesus naghisgot ug duha ka kinahanglanon: Una, dawaton ang kamatuoran nga iyang gitudlo, ug ikaduha, mahimong iyang tinun-an. Ang pagbuhat niana makahatag ug tinuod nga kagawasan. Pero kagawasan gikan sa unsa? Si Jesus nagpadayon: “Ang matag mamumuhat sa sala maoy ulipon sa sala. . . . Kon ang Anak magpagawas kaninyo, kamo tinuod nga mahigawas.”​—Juan 8:34, 36.

15. Nganong ang kagawasan nga gisaad ni Jesus ‘tinuod nga magpahigawas’ kanato?

¹⁵ Klaro nga ang kagawasan nga gisaad ni Jesus sa iyang mga tinun-an mas superyor kay sa kagawasan nga gipangandoy sa kadaghanan karon. Dihang miingon si Jesus: “Kon ang Anak magpagawas kaninyo, kamo tinuod nga mahigawas,” naghisgot siya bahin sa kagawasan gikan sa kinagrabehang pagkaulipon ug pagdaogdaog nga nasinati sa tawo​—ang ‘pagkaulipon sa sala.’ Ang sala mag-aghat nato sa pagbuhat ug daotan. Kini magpugong sab nato sa pagbuhat sa atong nahibaloan nga matarong o sa paghimo sa atong nahibaloan nga kaya natong buhaton. Nianang paagiha kita naulipon sa sala, ug ang resulta mao ang kapakyasan, kasakit, pag-antos, ug sa ulahi, kamatayon. (Roma 6:23) Gibati gayod ni apostol Pablo kini nga kasakit. (Basaha ang Roma 7:21-25.) Ayha pa nato matagamtam ang tinuod nga kagawasan nga nabatonan sa atong unang ginikanan sa sinugdan kon makalingkawas na ta sa pagkaulipon sa sala.

16. Sa unsang paagi tinuod tang mahigawas?

¹⁶ Sa pag-ingon ni Jesus: “Kon magpabilin kamo sa akong pulong,” siya nagpasabot nga dunay pipila ka kinahanglanon o limitasyon aron mahatagan niyag kagawasan. Ingong dedikadong mga Kristohanon, gidumilian na nato ang kaugalingon ug midesisyon ta nga magkinabuhi sumala sa mga pagtulon-an ni Kristo. (Mat. 16:24) Ingon sa gisaad ni Jesus, tinuod tang mahigawas kon bug-os nang ipadapat kanato ang mga benepisyo sa iyang halad lukat.

17. (a) Unsay makahatag ug tinuod nga kahulogan ug katagbawan sa atong kinabuhi? (b) Unsay atong hisgotan sa sunod nga artikulo?

¹⁷ Ang pagsunod sa mga pagtulon-an ni Jesus, sama sa gibuhat sa iyang mga tinun-an, makahatag ug tinuod nga kahulogan ug katagbawan sa atong kinabuhi. Pinaagi niini mabatonan nato ang paglaom nga bug-os mahigawas sa pagkaulipon sa sala ug kamatayon. (Basaha ang Roma 8:1, 2, 20, 21.) Hisgotan sa sunod nga artikulo kon unsaon nato paggamit sa maalamong paagi ang atong kagawasan aron mapasidunggan nato hangtod sa hangtod si Jehova, ang Diyos sa tinuod nga kagawasan.