“WÂ KAY kaluoy nga amahan,” nangasaba ang polis sa KGB. * “Gitalikdan nimo ang imong mabdos nga asawa ug gamay pang anak nga babaye. Kinsa may magpakaon ug moatiman nila? Biya na sa imong kalihokan ug pauli!” Mitubag ko: “Wala nako talikdi ang akong pamilya. Gipriso ko ninyo! Ug unsa may akong sala?” Misingka ang polis: “Mas maayo pa ang bisan unsang krimen kay sa pagka-Saksi.”

Nahitabo nâ niadtong 1959 sa usa ka prisohan sa siyudad sa Irkutsk, Russia. Paasoya ko ninyo kon nganong kami sa akong asawang si Maria andam nga “mag-antos tungod sa pagkamatarong” ug kon sa unsang paagi gipanalanginan mi tungod sa pagpabiling matinumanon.​—1 Ped. 3:13, 14.

Natawo ko sa Ukraine niadtong 1933 sa baryo sa Zolotniki. Pagka-1937, ang akong iyaan ug ang iyang bana​—kinsa mga Saksi—​miduaw namo gikan sa France ug gibinlan mig mga librong Government ug Deliverance, nga gipatik sa Watch Tower Society. Dihang nabasa to ni Papa, nabuhi ang iyang pagtuo sa Diyos. Ikasubo, niadtong 1939 grabe siyang nasakit, pero sa wala pa siya mamatay giingnan niya si Mama: “Mao ni ang kamatuoran. Itudlo ni sa atong mga anak.”

Sugod sa Abril 1951, ang mga Saksi gipugos pagpabalhin gikan sa kasadpang USSR ngadto sa Siberia. Kauban ni Mama ug sa akong manghod nga lalaki, si Grigory, gipapahawa mi sa West Ukraine. Human mobiyahe sa tren ug kapig 6,000 ka kilometros, nakaabot mi sa siyudad sa Tulun, sa Siberia. Duha ka semana sa ulahi ang akong magulang nga lalaki, si Bogdan, miabot sa prisohan sa duol nga siyudad sa Angarsk. Gisentensiyahan siyag 25 ka tuig nga pinugos nga trabaho.

Kami ni Mama ug Grigory, misangyaw palibot sa Tulun, apan kinahanglang magmataktikanhon mi. Pananglitan, mangutana mi, “May namaligya ba dinhig baka?” Kon duna, among hisgotan sa maong tawo kon unsa ka kahibulongan ang pagkadisenyo sa baka. Dili madugay, maghisgot na mi bahin sa Maglalalang. Nianang panahona, usa ka mantalaan ang nagtaho bahin sa mga Saksi, nga sila mangutana bahin sa baka pero nangitag karnero! Ug may nakaplagan gyod ming mga karnerohon! Makapalipay ang pagtuon sa Bibliya uban sa mapainubsanon ug maabiabihong mga tawo nianang wala pa masangyawing teritoryo. Karon, duna nay kongregasyon sa Tulun nga may kapig 100 ka magsasangyaw.

Ang akong asawa, si Maria, nakakat-on sa kamatuoran sa Ukraine panahon sa Gubat sa Kalibotan II. Dihang 18 anyos siya, giibid-ibiran siyag polis sa KGB kinsa gustong makigsekso niya, pero mibalibad gyod si Maria. Usa ka adlaw niana, pagpauli ni Maria, naghigda na ang lalaki sa iyang katre. Midagan si Maria. Kay naglagot, gibaharan siya sa polis nga prisohon tungod sa pagka-Saksi, ug tuod man, niadtong 1952, gisentensiyahan si Maria ug 10 ka tuig nga pagkapriso. Gibati niya nga sama siya kang Jose, kinsa nabilanggo tungod sa paghupot sa iyang integridad. (Gen. 39:12, 20) Ang drayber sa sakyanan nga nagdala kang Maria gikan sa korte ngadto sa prisohan miingon: “Ayawg kahadlok. Daghan ang napriso pero paggawas nila, nahuptan gihapon nila ang ilang dignidad.” Nalig-on siya niadtong mga pulonga.

Gikan sa 1952 ngadto sa 1956, si Maria pinugos nga gipatrabaho sa usa ka kampo duol sa siyudad sa Gorkiy (karon Nizhniy Novgorod) sa Russia. Gimandoan siya sa pagluka ug mga kahoy, bisan panahon sa tingtugnaw. Nasakit siya, apan pagka-1956 siya gibuhian ug miadto sa Tulun.

Dihang giingnan ko sa usa ka brader sa Tulun nga dunay moabot nga sister, nagbisikleta ko paingon sa hunonganag bus aron sugaton siya ug tabangan pagdala sa iyang mga maleta. Pag-ilaila namo ni Maria, nakagusto dayon ko niya. Naningkamot ko nga magustoan niya ug sa ulahi gisugot ra gyod ko niya. Naminyo mi pagka-1957. Usa ka tuig sa ulahi, natawo ang among anak nga si Irina, apan kadali ra ming nagkauban. Pagka-1959, gidakop ko tungod sa pag-imprentag mga literatura. Gibartolina kog tunga sa tuig. Aron magpabilin kong kalmado, kanunay kong mag-ampo, mokantag mga awit sa Gingharian, ug mag-imadyin kon unsaon nako pagsangyaw kon buhian na ko.

Samtang didto sa prisohan, gisukitsukit ko sa usa ka imbestigador ug gisingkahan, “Sa dili madugay, mapuo ra mo namo!” Mitubag ko, “Si Jesus miingon nga ang maayong balita sa Gingharian igawali sa tanang kanasoran, ug walay makapugong ana.” Dayon migamit ang imbestigador ug laing taktika aron maaghat ko sa pagkompromiso, ingon sa akong gihisgotan sa sinugdan. Dihang wala mosaler ang iyang panghulga ug panghaylo, gisentensiyahan kog pito ka tuig nga pinugos nga pagtrabaho diha sa usa ka prisohan duol sa siyudad sa Saransk. Pagpaingon nako sa prisohan, akong nabalitaan nga natawo ang among ikaduhang anak, si Olga. Bisag layo ko sa akong asawa ug mga anak, nahupayan ko sa pagkahibalo nga kami ni Maria nagmaunongon kang Jehova.

Kada tuig, duawon ko ni Maria sa Saransk, bisag 12 ka adlaw ang biyahe sa tren padulong ug pabalik sa Tulun. Kada adto niya, dad-an ko niyag bag-ong botas. Isuksok niya sa tikod sa botas ang bag-ong mga Bantayanang Torre. Espesyal kaayo ang usa sa mga duaw ni Maria kay gidala niya ang among duha ka anak. Hunahunaa ang kadako sa akong kalipay dihang nakita ug nakauban nako sila!

Pagka-1966, gibuhian ko ug kaming upat namalhin sa siyudad sa Armavir, duol sa Black Sea. Didto natawo ang among mga anak nga lalaki, si Yaroslav ug Pavel.

 Wala magdugay, gisulod sa mga polis sa KGB ang among balay aron sa pagpangitag literatura. Gitan-aw nila ang tanang suok, bisan ang kompay sa baka. Sa usa niana ka higayon, nagkadusingot ang mga polis tungod sa kainit, ug naputos sa abog ang ilang uniporme. Naluoy si Maria nila, kay nagtuman lang kuno sila sa mando. Gidalitan niya silag juice ug gidad-ag brush nga pangpapha sa abog, hunawanan, ug labakara. Pag-abot sa ilang dakodako, gisuginlan nila siya bahin sa kaayo nga gipakita kanila. Pagbiya nila, ang dakodako mipahiyom ug mibabay namo. Nalipay mi nga makita ang maayong resulta dihang ‘gidaog namo ang daotan pinaagi sa maayo.’​—Roma 12:21.

Bisan pa sa sige nilang susi sa among balay, padayon ming nagsangyaw sa Armavir. Mitabang sab mi sa pagpalig-on sa gamayng grupo sa mga magmamantala sa duol nga lungsod sa Kurganinsk. Nalipay kaayo ko sa pagkahibalo nga karon duna nay unom ka kongregasyon sa Armavir ug upat sa Kurganinsk.

Latas sa katuigan, may mga higayon nga mihuyang ang among espirituwalidad. Pero mapasalamaton mi kang Jehova nga gigamit niya ang matinumanong mga brader sa pagtul-id ug pagpalig-on namo sa espirituwal. (Sal. 130:3) Dakong pagsulay usab kanamo ang pag-alagad kauban sa mga espiya sa KGB nga nagpakaaron-ingnong igsoon. Sila dasig ug aktibo sa ministeryo. Ang pipila nakadawat pa ganig mga responsibilidad sa organisasyon. Apan sa ngadtongadto, among nadiskobrehan ang tinuod nilang pagkatawo.

Pagka-1978, dihang 45 anyos si Maria, namabdos na pod siya. Kay masakiton siyag kasingkasing, giingnan siya sa mga doktor nga mameligro ang iyang kinabuhi ug gikombinsir siya nga ipakuha ang iyang gisabak. Wala mosugot si Maria. Tungod niana, may mga doktor nga magsunodsunod niya diha sa ospital nga magdalag syringe, aron indyeksiyonan siyag pagpakuha sa bata. Aron dili kana mahitabo, miikyas si Maria sa ospital.

Kasamtangan, gimandoan mi sa KGB sa pagpahawa sa maong siyudad. Namalhin mi sa usa ka baryo duol sa siyudad sa Tallinn, sa Estonia, nga bahin pa niadto sa USSR. Didto sa Tallinn, gipanganak ni Maria ang among batang lalaki, si Vitaly. Sukwahi sa giingon sa mga doktor, ang bata himsog.

Sa ulahi, mibalhin mi sa Nezlobnaya sa habagatan sa Russia. Mainampingon ming nagsangyaw sa mga resort sa duol nga mga lungsod, diin may mga turista gikan sa lainlaing dapit sa nasod. Nangadto sila aron moarang-arang ang ilang panglawas, pero ang pipila mibiya dala ang paglaom nga mabuhi sa walay kataposan!

Naningkamot mi nga masilsil sa among mga anak ang gugma kang Jehova ug tinguha nga alagaron siya. Sagad, mangimbitar mig mga igsoon nga maayog impluwensiya sa among mga anak. Usa nila mao ang akong igsoong si Grigory, kinsa nahimong tigdumala sa sirkito gikan sa 1970 ngadto sa 1995. Malingaw ang tibuok pamilya kon moduaw siya kay siya malipayon ug hingatawa. Kon may mga bisita, sagad mag-Bible game mi, maong ganahan kaayo ang among mga anak sa mga asoy sa Bibliya.

 Pagka-1987, ang among anak nga si Yaroslav mibalhin sa siyudad sa Riga, Latvia, diin mas gawasnon siyang makasangyaw. Pero dihang midumili siya sa pagsundalo, gisentensiyahan siyag usa ka tuig ug tunga nga pagkabilanggo ug gibalhinbalhin sa siyam ka prisohan. Ang akong giestorya niya bahin sa akong kasinatian sa prisohan nakatabang niya sa paglahutay. Sa ulahi, nagpayunir siya. Pagka-1990, ang among anak nga si Pavel, nga 19 anyos niadtong tungora, gustong magpayunir sa Sakhalin, usa ka isla sa amihanan sa Japan. Sa sinugdan, wala mi mosugot. Diha lay 20 ka magmamantala sa tibuok isla, ug ang among pinuy-anan kapig 9,000 kilometros gikan sa maong isla. Apan sa ngadtongadto misugot mi, ug maayo to nga desisyon. Ang mga tawo didto misanong sa mensahe sa Gingharian. Sulod sa pipila ka tuig, diha nay walo ka kongregasyon. Si Pavel nag-alagad sa Sakhalin hangtod sa 1995. Nianang panahona, ang among kamanghorang anak nga si Vitaly ang nagpabilin sa balay. Sukad sa pagkabata, ganahan siyang magbasag Bibliya. Pag-edad ug 14 nagpayunir siya, ug nagpayunir ko uban niya sulod sa duha ka tuig. Malipayon kaayo mi. Pag-edad niyag 19, si Vitaly natudlo ingong espesyal payunir.

Niadtong 1952, giingnan sa usa ka polis sa KGB si Maria: “Pagpili, mobiya sa imong relihiyon o maprisog 10 ka tuig. Iniggawas nimo, tigulang na ka ug nag-inusara.” Pero lahi kaayo ang nahitabo. Gibati namo ang gugma sa atong maunongong Diyos, si Jehova, sa among mga anak, ug sa daghan nga among natabangan nga makadangat sa kamatuoran. Nalipay mi ni Maria nga nakaduaw sa mga dapit nga gialagaran sa among mga anak. Nakita namo ang pagkamapasalamaton niadtong natabangan nila sa pagkahibalo bahin kang Jehova.

Niadtong 1991, legal nga giila ang buluhaton sa mga Saksi ni Jehova. Ang maong desisyon mas nakapauswag sa pagsangyaw. Mipalit pa ganig bus ang among kongregasyon aron makaadto mi sa palibot nga mga lungsod ug baryo kada hinapos sa semana.

Malipayon ko nga si Yaroslav ug ang iyang asawang si Alyona, ug si Pavel ug ang iyang asawang si Raya, nag-alagad sa Bethel samtang si Vitaly ug ang iyang asawang si Svetlana, anaa sa sirkitong buluhaton. Ang among kamagulangang anak nga si Irina ug ang iyang pamilya nagpuyo sa Germany. Ang iyang banang si Vladimir ug ang ilang tulo ka anak pulos mga ansiyano. Ang among anak nga si Olga nagpuyo sa Estonia ug kanunayng motawag nako. Ikasubo, ang akong minahal nga asawa namatay niadtong 2014. Naghinamhinam kong makita siya pag-usab sa pagkabanhaw! Karon nagpuyo ko sa siyudad sa Belgorod, ug dako kaayog tabang nako ang mga igsoon.

Sa daghang katuigan sa akong pag-alagad kang Jehova, akong nakat-onan nga kinahanglang mosakripisyo aron mahuptan ang integridad. Apan ang kalinaw sa hunahuna nga ihatag ni Jehova maoy bahanding bililhon kaayo. Ang mga panalangin nga nadawat namo ni Maria tungod sa among pagkamaunongon mas labaw pa kay sa among gihunahuna. Sa wala pa mabungkag ang USSR niadtong 1991, diha lay kapig 40,000 ka magmamantala. Karon, duna nay kapig 400,000 ka magmamantala sa mga nasod nga bahin kanhi sa Soviet Union! Karon 83 anyos na ko ug nag-alagad gihapon ingong ansiyano. Nakalahutay ko tungod sa tabang ni Jehova. Oo, si Jehova dagayang nagganti nako.​—Sal. 13:5, 6.