1, 2. (a) Nganong komon kaayo ang mga pulong sa Deuteronomio 6:4? (b) Nganong gisulti ni Moises kanang mga pulonga?

SULOD sa kasiglohan, ang mga pulong sa Deuteronomio 6:4 diha sa Hebreohanong pinulongan gigamit sa mga Hudiyo ingong bahin sa usa ka espesyal nga pag-ampo. Ila kining litokon kada adlaw, buntag ug gabii. Kini nga pag-ampo gitawag ug Shema, nga maoy unang pulong sa maong bersikulo. Pinaagi niini, ang debotadong mga Hudiyo nagpahayag sa ilang bug-os nga debosyon sa Diyos.

² Kanang mga pulonga maoy bahin sa kataposang pakigpulong ni Moises sa nasod sa Israel nga nagtigom sa kapatagan sa Moab sa tuig 1473 B.C.E. Ang nasod hapit nang motabok sa suba sa Jordan aron panag-iyahon ang Yutang Saad. (Deut. 6:1) Gusto ni Moises, ang ilang lider sulod sa milabayng 40 ka tuig, nga ang mga tawo magmaisogon sa pag-atubang sa umaabot nga mga kalisdanan. Kinahanglan silang mosalig sa ilang Diyos, si Jehova, ug magmatinumanon kaniya. Busa ang kataposang pamulong ni Moises nagdasig kanila sa pagbuhat niana. Human hisgoti ang Napulo ka Sugo ug ang ubang balaod nga gihatag ni Jehova, gisulti ni Moises  kanang puwersadong pahayag nga makita sa Deuteronomio 6:4, 5. (Basaha.)

3. Unsang mga pangutana ang atong konsiderahon niining artikuloha?

³ Ang mga Israelinhon ba nga nagtigom uban kang Moises wala mahibalo nga si Jehova nga ilang Diyos maoy “usa lamang ka Jehova”? Siyempre, nahibalo sila. Ang matinumanong mga Israelinhon nakaila ug nagsimba sa usa lamang ka Diyos—ang Diyos sa ilang katigulangang si Abraham, Isaac, ug Jacob. Kon mao, nganong gipahinumdoman sila ni Moises nga si Jehova nga ilang Diyos maoy “usa lamang ka Jehova”? May kalabotan ba kini sa paghigugma kaniya sa tibuok kasingkasing, kalag, ug kusog, sumala sa giingon sa bersikulo 5? Unsay kahulogan sa mga pulong sa Deuteronomio 6:4, 5 alang kanato?

4, 5. (a) Unsay usa ka kahulogan sa ekspresyong “usa lamang ka Jehova”? (b) Nganong lahi si Jehova sa mga diyos sa kanasoran?

⁴ Talagsaon. Ang pulong nga “usa” sa Hebreohanon ug sa ubang pinulongan wala lamang magtumong sa numero. Kini nagpasabot usab ug pagkatalagsaon, pagkawalay-sama. Wala ipanghimakak ni Moises dinhi ang bakak nga pagtulon-an sa Trinidad. Si Jehova ang Magbubuhat sa langit ug yuta, ang Soberano sa uniberso. Walay laing matuod nga Diyos gawas kaniya; walay laing diyos nga sama kaniya. (2 Sam. 7:22) Busa, gipahinumdoman ni Moises ang mga Israelinhon nga kinahanglang bug-os ang ilang pagsimba kang Jehova. Kinahanglang dili nila sundogon ang mga tawo sa ilang palibot, kinsa nagsimbag lainlaing mga diyos ug diyosa. Ang pipila niadtong bakak nga mga diyos gituohan nga maoy nagkontrolar sa usa ka bahin sa kinaiyahan. Ang uban maoy lain nga matang sa mao ra nga diyos.

⁵ Pananglitan, ang mga Ehiptohanon nagsimba sa diyos sa adlaw nga si Ra, sa diyosa sa langit nga si Nut, sa diyos sa yuta nga si Geb, sa diyos sa Nilo nga si Hapi, ug sa daghan pang sagradong mananap. Daghan niining bakak nga mga diyos ang napamatud-ang walay gahom dihang gipadangat ni Jehova ang Napulo ka Hampak. Ang prominenteng diyos sa Canaan mao si Baal, ang diyos sa pertilidad, kinsa mao usab ang diyos sa langit, ulan, ug bagyo. Sa daghang dapit, siya usab ang ginasimba. (Num. 25:3) Angayng hinumdoman sa mga Israelinhon nga ang ilang Diyos, ang “matuod nga Diyos,” maoy “usa lamang ka Jehova.”—Deut. 4:35, 39.

6, 7. Unsay laing kahulogan sa “usa,” ug giunsa pagpamatuod ni Jehova nga siya “usa”?

⁶ Walay Pagkausab ug Maunongon. Ang pulong nga “usa” nagpasabot usab ug panaghiusa sa katuyoan ug buluhaton. Si Jehova nga Diyos wala mabahin ug dili palingpaling. Hinunoa, siya kasaligan, walay pagkausab, ug maunongon. Gisaaran niya si Abraham nga ang mga kaliwat niini makapanunod sa Yutang Saad, ug siya mihimog gamhanang mga buhat aron matuman ang maong saad. Bisag milabay na ang 430 ka tuig, determinado gihapon si Jehova nga tumanon kana.—Gen. 12:1, 2, 7; Ex. 12:40, 41.

⁷ Kasiglohan sa ulahi, dihang gitawag ni Jehova ang mga Israelinhon ingong iyang mga saksi, siya miingon kanila: “Ako mao gihapon Siya. Una kanako walay Diyos nga nahimo, ug wala nay mosunod pa kanako.” Aron ipasiugda nga ang iyang katuyoan dili mausab, siya midugang: “Sa tanang panahon ako mao gihapon Siya.” (Isa. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Pagkatalagsaong pribilehiyo alang sa mga Israelinhon—ug kanato—nga mahimong mga alagad ni Jehova, ang Diyos nga walay pagkausab ug maunongon sa tanan niyang mga paagi!—Mal. 3:6; Sant. 1:17.

8, 9. (a) Unsang mga kinahanglanon ang gitakda ni Jehova alang sa iyang mga magsisimba? (b) Giunsa pagpasiugda ni Jesus ang kahinungdanon sa mga pulong ni Moises?

⁸ Oo, gipahinumdoman ni Moises ang  katawhan nga si Jehova walay pagkausab sa iyang gugma ug pag-atiman kanila. Sa baylo, kinahanglang ihatag nila kaniya ang ilang bug-os nga debosyon ug higugmaon siya sa tibuok nilang kasingkasing, kalag, ug kusog. Kinahanglang sundogon usab kini sa mga anak kay ang mga ginikanan gisugo sa pagtudlo kanila sa tanang kahigayonan.—Deut. 6:6-9.

⁹ Tungod kay dili mausab ang kabubut-on ug katuyoan ni Jehova, tin-aw nga mao ra gihapon ang iyang mga kinahanglanon alang sa matuod nga mga magsisimba karon. Aron mahimong dalawaton ang atong pagsimba, kinahanglang ihatag usab nato kaniya ang bug-os nga debosyon ug higugmaon siya sa tibuok natong kasingkasing, hunahuna, ug kusog. Gani, mao nay gisulti ni Jesu-Kristo sa usa ka tawo nga nangutana kaniya. (Basaha ang Marcos 12:28-31.) Busa, atong susihon kon unsaon nato pagpakita nga nasabtan gyod nato nga “si Jehova nga atong Diyos maoy usa lamang ka Jehova.”

10, 11. (a) Sa unsang diwa bug-os ang atong pagsimba kang Jehova? (b) Giunsa pagpakita sa Hebreohanong mga batan-on sa Babilonya ang ilang bug-os nga debosyon kang Jehova?

¹⁰ Kon si Jehova ra ang atong Diyos, kinahanglang ihatag nato kaniya ang atong bug-os nga debosyon. Dili ta angayng mosimba sa ubang diyos ni sagolan ang atong pagsimba ug mga ideya o tulumanon sa ubang relihiyon. Kinahanglang hinumdoman nato nga si Jehova dili usa sa daghang diyos; ni siya ang kinalabwan ug labing gamhanan kanila. Si Jehova lamang ang angayng simbahon.—Basaha ang Pinadayag 4:11.

¹¹ Sa basahon ni Daniel, atong mabasa ang bahin sa Hebreohanong mga batan-on nga si Daniel, Hananias, Misael, ug Azarias. Gipakita nila ang ilang bug-os nga debosyon kang Jehova dili lamang sa paglikay sa mahugaw nga mga pagkaon kondili sa pagdumili usab nga moyukbo sa larawang bulawan ni Nabucodonosor. Tin-aw kon kinsay panguna sa ilang kinabuhi; wala gyod sila maghunahuna sa pagkompromiso.—Dan. 1:1–3:30.

12. Aron ikahatag kang Jehova ang bug-os nga debosyon, unsay angay natong ampingan?

¹² Aron ikahatag nato kang Jehova ang bug-os nga debosyon, kinahanglang mag-amping ta nga walay bisan unsang butang nga mahimong kapuli, o katunga, ni Jehova sa atong kinabuhi. Unsa kaha nang mga butanga? Sa Napulo ka Sugo, giklaro ni Jehova sa iyang katawhan nga kinahanglang dili sila mosimba kang bisan kinsa gawas kaniya ug dili sila mohimog bisan unsang matang sa idolatriya. (Deut. 5:6-10) Karon, dunay lainlaing matang sa idolatriya, ang uban niana dili daling mailhan. Apan ang mga kinahanglanon nga gitakda ni Jehova wala mausab—sa gihapon siya maoy “usa lamang ka Jehova.” Tan-awon nato kon unsay kahulogan niana alang kanato.

13. Unsay posibleng molabaw sa atong gugma kang Jehova?

¹³ Sa Colosas 3:5 (basaha), dunay bug-at nga tambag alang sa mga Kristohanon bahin sa mga butang nga makabungkag sa ilang suod nga relasyon kang Jehova. Matikdi nga ang hakog nga pangibog konektado sa idolatriya. Tungod kana kay ang gitinguha sa usa, sama sa bahandi o kaluho, mahimong mokontrolar sa iyang kinabuhi nga samag diyos na niya kini. Pero kon susihon nato ang entirong bersikulo, makita dayon nato nga ang ubang sala nga gihisgotan konektado sa kahakog ug sa ingon, sa idolatriya. Ang pagtinguha sa maong mga butang dali rang mopuli sa atong gugma sa Diyos. Tugotan ba nato kining mga butanga nga mokontrolar nato ug sa ingon, si Jehova dili na mahimong “usa lamang ka Jehova” kanato? Dili gayod.

14. Unsang pasidaan ang gihatag ni apostol Juan?

 ¹⁴ Gipasiugda usab ni apostol Juan ang susamang punto dihang siya nagpasidaan nga kon si bisan kinsa mahigugma sa mga butang sa kalibotan—“ang tinguha sa unod ug ang tinguha sa mga mata ug ang mapagawalong pagpasundayag sa mga kahinguhaan sa kinabuhi sa usa”—nan “ang gugma sa Amahan wala diha kaniya.” (1 Juan 2:15, 16) Nagpasabot kana nga kinahanglang susihon nato kanunay ang atong kasingkasing kon kini ba nadani na sa mga tawo, kalingawan, ug estilo sa sinina ug pamostura sa kalibotan. O kaha ang paghigugma sa kalibotan maglakip sa paningkamot nga makab-ot ang “dagkong mga butang,” pananglitan, pinaagi sa pagkuhag taas nga edukasyon. (Jer. 45:4, 5) Hapit na kitang mosulod sa gisaad nga bag-ong kalibotan. Busa, importante gayod nga atong hinumdoman ang puwersadong mga pulong ni Moises! Kon kita nakasabot ug nagtuo gayod nga “si Jehova nga atong Diyos maoy usa lamang ka Jehova,” buhaton nato ang atong maarangan sa paghatag kaniya sa bug-os nga debosyon, nga mag-alagad kaniya sa paagi nga iyang giuyonan.—Heb. 12:28, 29.

15. Nganong gipahinumdoman ni Pablo ang mga Kristohanon nga ang Diyos maoy “usa lamang ka Jehova”?

¹⁵ Ang ekspresyong “usa lamang ka Jehova” motabang kanato sa pagsabot nga gusto ni Jehova nga ang iyang mga alagad magkahiusa ug makabaton ug samang tumong. Ang unang siglong Kristohanong kongregasyon gilangkoban sa mga Hudiyo, Grego, Romano, ug mga tawo sa ubang nasyonalidad. Sila lainlaig namat-an nga relihiyon, kostumbre, ug gusto. Tungod niana, ang pipila nalisdan sa pagdawat sa bag-ong paagi sa pagsimba o sa pagbiya sa ilang kanhing mga binuhatan. Busa, kinahanglan silang pahinumdoman ni apostol Pablo nga ang mga  Kristohanon dunay usa lamang ka Diyos, si Jehova.—Basaha ang 1 Corinto 8:5, 6.

16, 17. (a) Unsang tagna ang nagakatuman sa atong adlaw, ug unsay resulta? (b) Unsay mahimong makabungkag sa atong panaghiusa?

¹⁶ Komosta sa Kristohanong kongregasyon karon? Ang propetang si Isaias nagtagna nga “sa kaulahiang bahin sa mga adlaw,” ang katawhan sa tanang kanasoran mangadto sa tinuboy nga dapit sa matuod nga pagsimba. Sila moingon: “[Si Jehova] magatudlo kanato bahin sa iyang mga dalan, ug kita magalakaw sa iyang mga alagianan.” (Isa. 2:2, 3) Malipayon gayod kita nga makitang nagakatuman karon kining tagnaa! Tungod niana, daghang kongregasyon ang gilangkoban sa mga igsoon nga lainlaig rasa, kultura, ug pinulongan, nga nagdayeg kang Jehova. Apan tungod sa maong panaglahi, mahimong motungha ang mga problema.

¹⁷ Pananglitan, unsay imong pagbati sa mga isigka-Kristohanon nga lahig kultura? Wala ka tingali maanad sa ilang pinulongan, sininaan, batasan, ug pagkaon. Likayan ba nimo sila ug makig-uban lang ka niadtong parehas nimog kagikan? Komosta kon kadtong natudlo nga mga tigdumala sa inyong kongregasyon—o sa inyong sirkito o sangang buhatan—mas bata kanimo o lahig kultura o rasa? Tugotan ba nimo nga mabungkag ang panaghiusa sa katawhan ni Jehova tungod niana?

18, 19. (a) Unsang tambag ang gihisgotan sa Efeso 4:1-3? (b) Unsay atong himoon aron mahuptan ang panaghiusa sa kongregasyon?

¹⁸ Unsay makatabang nato nga malikayan ang maong mga problema? Si Pablo naghatag ug pipila ka praktikal nga sugyot sa mga Kristohanon sa Efeso, usa ka datong siyudad diin ang mga tawo lainlaig kagikan. (Basaha ang Efeso 4:1-3.) Matikdi nga unang gihisgotan ni Pablo ang mga hiyas sama sa pagpaubos, kalumo, hataas nga pailob, ug gugma. Ikatandi kini sa mga haligi sa usa ka balay. Pero gawas sa lig-ong mga haligi, ang balay kinahanglang mentinahon kanunay aron dili kini mogabok. Busa gihangyo ni Pablo ang mga Kristohanon sa Efeso nga unta maningkamot sila nga mahuptan ang “pagkausa sa espiritu.”

¹⁹ Responsabilidad sa matag usa kanato ang pagpatunhay sa panaghiusa sa kongregasyon. Unsay atong himoon? Una, ugmara ug ipakita ang mga hiyas nga gihisgotan ni Pablo—pagpaubos, kalumo, hataas nga pailob, ug gugma. Dayon, paningkamoti nga mapalig-on ang “nagahiusang bugkos sa pakigdait.” Kinahanglan tang maningkamot nga ayohon ang samag liki nga mga problema nga mahimong motungha. Kon buhaton nato kana, kita makatabang nga mahuptan ang atong bililhong pakigdait ug panaghiusa.

20. Unsaon nato pagpakita nga atong nasabtan nga “si Jehova nga atong Diyos maoy usa lamang ka Jehova”?

²⁰ “Si Jehova nga atong Diyos maoy usa lamang ka Jehova.” Puwersado kaayo kana nga pamulong! Ang maong pahinumdom nagpalig-on sa mga Israelinhon sa pag-atubang sa mga problema dihang sila misulod sa Yutang Saad sa pagpanag-iya niini. Kon atong pamalandongon ang maong mga pulong, kita mapalig-on sa pag-atubang sa umaabot nga dakong kasakitan ug makatampo ta sa panaghiusa sa Paraiso. Hinaot nga magpadayon kita sa paghatag ug bug-os nga debosyon kang Jehova pinaagi sa tibuok kalag nga paghigugma ug pag-alagad kaniya ug sa pagpaningkamot nga mahuptan ang panaghiusa sa Kristohanong kongregasyon. Kon padayon nato kanang buhaton, seguradong makita nato nga matuman ang giingon ni Jesus bahin niadtong iyang pagahukman ingong mga karnero: “Umari, kamong gipanalanginan sa akong Amahan, panunda ninyo ang gingharian nga giandam alang kaninyo sukad pa sa pagkatukod sa kalibotan.”—Mat. 25:34.