1. Unsa ang usa ka butang nga nakapahimo sa tawo nga labaw kay sa hayop?

ANG usa ka butang nga nakapahimo sa tawo nga labaw kay sa hayop mao ang konsensiya. Tinuod kana sukad lalanga ang tawo. Human supaka ni Adan ug Eva ang balaod ni Jehova, sila nagtago. Nagpakita kana nga gihasol sila sa ilang konsensiya.

2. Sa unsang paagi ang atong konsensiya samag kompas? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

² Kon ang atong konsensiya wala kaayo mabansay, sama ta sa barkong nagnabigar gamit ang guba nga kompas. Delikadong magbiyahe kon dili sakto ang kompas. Ang hangin ug balod dali rang makapadpad sa barko sa sayop nga direksiyon. Ang saktong pagkaadyas nga kompas makatabang sa kapitan aron ang barko makapabilin sa hustong direksiyon. Ang atong konsensiya mahimong ipakasama sa moral nga kompas. Kini ang katakos sa pagkahibalo sa maayo ug daotan, nga makagiya nato sa hustong direksiyon. Pero aron mahimong epektibong giya ang atong konsensiya, kinahanglang sakto ning pagkaadyas.

3. Unsay resulta kon ang konsensiya wala mabansay sa hustong paagi?

 ³ Kon ang atong konsensiya wala mabansay sa hustong paagi, dili ni makapugong nato sa paghimog daotan. (1 Tim. 4:1, 2) Patuohon pa gani ta niana nga “ang daotan maoy maayo.” (Isa. 5:20) Gipasidan-an ni Jesus ang iyang mga sumusunod: “Ang takna nagsingabot sa dihang ang matag usa nga mopatay kaninyo maghunahuna nga siya nakahimo ug sagradong pag-alagad sa Diyos.” (Juan 16:2) Tinuod nâ niadtong mipatay sa tinun-ang si Esteban, ug sa uban nga sama nila. (Buh. 6:8, 12; 7:54-60) Daghang panatiko sa relihiyon nga naghimog krimen, sama sa pagpatay, ang nagsupak sa mga balaod sa Usa nga ila kunong gisimba! (Ex. 20:13) Klaro, dili maayong giya ang ilang konsensiya!

4. Unsay atong buhaton aron mahimong maayong giya ang atong konsensiya?

⁴ Unsay atong buhaton aron mahimong maayong giya ang atong konsensiya? Ang mga balaod ug prinsipyo sa Pulong sa Diyos “mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagpamadlong, sa pagpanul-id sa mga butang, sa pagdisiplina diha sa pagkamatarong.” (2 Tim. 3:16) Busa, pinaagi sa makugihong pagtuon sa Bibliya ug pagpamalandong ug pagpadapat sa giingon niini, mabansay nato ang atong konsensiya. Kini mas mahiuyon sa panghunahuna sa Diyos ug mahimong kasaligang giya. Atong hisgotan kon sa unsang paagi ang mga balaod ug prinsipyo ni Jehova makatabang nato sa pagbansay sa atong konsensiya.

5, 6. Unsay benepisyo sa pagsunod sa mga balaod sa Diyos?

⁵ Aron makabenepisyo ta sa mga balaod sa Diyos, dili lang kay basta basahon kini o mapamilyar niini. Kinahanglang molalom ang atong gugma ug pagtahod niini. Ang Pulong sa Diyos nag-ingon: “Dumti ang daotan, ug higugmaa ang maayo.” (Amos 5:15) Unsaon nato ni pagbuhat? Kinahanglan natong sundogon ang panglantaw ni Jehova. Sa pag-ilustrar: Ibutang ta nga maglisod kag tulog. Giingnan ka sa imong doktor nga kinahanglan kang mokaog sustansiyadong pagkaon, mag-ehersisyo, ug magbag-o sa imong pagkinabuhi. Human nimo ni buhata, nakita nimo nga epektibo ni! Maapresyar gyod tingali nimo ang doktor sa pagtabang nimo nga mouswag ang imong pagkinabuhi.

⁶ Sa susama, ang atong Maglalalang naghatag ug mga balaod nga makapanalipod nato gikan sa dili maayong resulta sa sala ug makapauswag sa atong kinabuhi. Hunahunaa lang ang benepisyo sa pagsunod sa mga balaod sa Bibliya maylabot sa pagpamakak, pagpanglimbong, pagpangawat, seksuwal nga imoralidad, kapintasan, ug espiritismo. (Basaha ang Proverbio 6:16-19; Pin. 21:8) Kon matagamtam nato ang maayong resulta sa pagsunod kang Jehova, molalom ang atong gugma ug apresasyon kaniya ug sa iyang mga balaod.

7. Sa unsang paagi makatabang nato ang pagbasa ug pagpamalandong sa mga asoy sa Bibliya?

⁷ Maayo na lang nga dili ta kinahanglang mag-antos sa resulta sa pagsupak sa mga balaod sa Diyos unâ maleksiyon. Sa Pulong sa Diyos, makakuha tag leksiyon niadtong nakahimog sala. Ang Proverbio 1:5 nag-ingon: “Ang maalamong tawo magpatalinghog ug magadawat ug dugang nga pagtudlo.” Oo, madawat nato ang pinakamaayong instruksiyon gikan sa Diyos dihang magbasa ug mamalandong ta sa mga asoy sa Bibliya. Pananglitan, hunahunaa ang kasakit nga gibati ni Haring David human niya supaka ang sugo ni Jehova ug manapaw kang Bat-seba. (2 Sam. 12:7-14) Samtang magbasa ug mamalandong sa maong asoy, mahimong pangutan-on nato ang kaugalingon: ‘Unsa untay buhaton ni Haring David aron malikayan ang kasakit nga resulta sa iyang pagpanapaw  kang Bat-seba? Kon makaatubag samang tentasyon, determinado ba kong likayan kana? Molikay ba ko sama ni Jose, o magpatental sama ni David?’ (Gen. 39:11-15) Kon hunahunaon nato ang daotang resulta sa sala, mas determinado tang ‘dumtan ang daotan.’

8, 9. (a) Unsay mahimo sa atong konsensiya? (b) Sa unsang paagi ang mga prinsipyo ni Jehova makagiya sa atong konsensiya?

⁸ Likayan nato ang mga binuhatan nga gidumtan sa Diyos. Pero, may ubang kalihokan o bahin sa kinabuhi nga walay espesipikong balaod sa Kasulatan. Nianang mga situwasyona, unsaon nato pagkahibalo kon unsay dalawaton ug makapalipay sa Diyos? Diha na molihok ang atong nabansay sa Bibliya nga konsensiya.

⁹ Mahigugmaong gihatag ni Jehova ang mga prinsipyo nga mogiya sa atong konsensiya. Siya nag-ingon: “Ako, si Jehova, mao ang imong Diyos, ang Usa nga nagtudlo kanimo aron ikaw makabaton ug kaayohan, ang Usa nga nagpalakaw kanimo sa dalan nga angay mong pagalaktan.” (Isa. 48:17, 18) Pinaagi sa paggamit sa atong hunahuna ug kasingkasing sa pagpangatarongan base sa mga prinsipyo sa Bibliya, atong matul-id, magiyahan, ug maadyas ang atong konsensiya. Makatabang nâ nato sa paghimog maalamong mga desisyon.

10. Unsa ang prinsipyo, ug giunsa ni paggamit ni Jesus sa epektibong paagi?

¹⁰ Ang prinsipyo maoy pangunang kamatuoran o doktrina nga magamit ingong basehanan sa pagpangatarongan o paglihok. Aron masabtan ang usa ka prinsipyo, kinahanglang mahibaloan nato ang panghunahuna sa Tighatag sa balaod ug kon nganong gihatag niya kini. Sa tibuok ministeryo ni Jesus, iyang gitudlo ang pangunang kamatuoran nga makatabang sa iyang mga tinun-an nga mahibaloan ang resulta sa pipila ka panghunahuna o aksiyon. Pananglitan, iyang gitudlo nga ang pagdumot moresultag kapintasan ug ang imoral nga hunahuna moresultag panapaw. (Mat. 5:21, 22, 27, 28) Aron mabansay pag-ayo ang atong konsensiya, kinahanglang magpagiya ta sa mga prinsipyo sa Diyos ug sa ingon, mahimaya nato siya.​—1 Cor. 10:31.

11. Sa unsang paagi magkalahi ang konsensiya?

¹¹ Sa pipila ka kahimtang, ang duha ka Kristohanon nga may nabansay sa Bibliya nga konsensiya tingali magkalahig desisyon. Konsideraha ang pag-inom ug makahubog nga ilimnon. Wala idili sa Bibliya ang pag-inom. Pero nagpasidaan ni batok sa sobrang pag-inom, apil ang paghuboghubog. (Prov. 20:1; 1 Tim. 3:8) Nagpasabot ba ni nga dili na angayng konsiderahon sa usa ka Kristohanon ang ubang prinsipyo basta dili lang sobra ang iyang pag-inom? Wala. Bisag wala siya hasola sa iyang konsensiya, angay sab niyang konsiderahon ang konsensiya sa uban.

12. Sa unsang paagi ang Roma 14:21 makatabang nato sa pagtahod sa konsensiya sa uban?

¹² Gipakita ni Pablo nga kinahanglang konsiderahon sa mga Kristohanon ang konsensiya sa uban. Siya nag-ingon: “Maayo nga dili mokaon ug karne o moinom ug bino o mobuhat ug bisan unsang butang nga ikapandol sa imong igsoon.” (Roma 14:21) Andam ba nimong isakripisyo ang imong katungod aron dili mapandol ang igsoon nga lahig konsensiya nimo? Buhaton gyod nimo kana. Sa wala pa mahibaloi ang kamatuoran, pipila sa atong mga igsoon ang grabeng moinom, pero karon determinado silang likayan kana. Seguradong dili nato gustong kita ang hinungdan nga mobalik ang atong igsoon sa iyang kanhing bisyo nga makadaot niya! (1 Cor. 6:9, 10) Busa, dili mahigugmaon kon ang nangimbitar mamugos sa pagpainom sa igsoon dihang mibalibad na kini.

13. Sa unsang paagi nagpakitag ehemplo si Timoteo sa pag-una sa Gingharian?

¹³ Dihang mga 20 anyos si Timoteo, siya  nagpatuli bisag sakit kini. Dili niya gustong makapandol siya sa mga Hudiyo nga iyang sangyawan. Ang iyang panghunahuna sama nianang kang apostol Pablo. (Buh. 16:3; 1 Cor. 9:19-23) Sama ni Timoteo, andam ka bang mosakripisyo para sa kaayohan sa uban?

14, 15. (a) Unsay ipasabot sa pag-uswag sa pagkahamtong? (b) Sa unsang paagi ang pagpakitag gugma sa uban konektado sa Kristohanong pagkahamtong?

¹⁴ Ang tanang Kristohanon dili gyod gustong magpabilin lang sa “pangunang doktrina mahitungod kang Kristo,” kondili gusto nilang ‘mouswag sa pagkahamtong.’ (Heb. 6:1) Dili ni awtomatiko. Kinahanglang padayon tang maningkamot nga ‘mouswag.’ Aron mouswag sa pagkahamtong, kinahanglang madugangan ang atong kahibalo ug pagsabot. Maong pirme tang gidasig sa pagbasa sa Bibliya kada adlaw. (Sal. 1:1-3) Gihimo ba nimo ning tumong? Ang pagbuhat niana makatabang aron molalom ang imong pagsabot sa mga balaod ug prinsipyo ni Jehova.

¹⁵ Ang pinakaimportanteng balaod para sa mga Kristohanon mao ang balaod sa gugma. Giingnan ni Jesus ang iyang mga tinun-an: “Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma sa inyong taliwala.” (Juan 13:35) Si Santiago, nga igsoon ni Jesus sa inahan, nagtawag sa gugma ingong “harianong balaod.” (Sant. 2:8) Si Pablo miingon: “Ang gugma mao ang katumanan sa balaod.” (Roma 13:10) Kini nga pagpasiugda sa gugma dili katingalahan, kay ang Bibliya nag-ingon nga “ang Diyos gugma.” (1 Juan 4:8) Ang gugma sa Diyos dili lang kutob sa pagbati. Si Juan misulat: “Pinaagi niini ang gugma sa Diyos gipadayag sa atong kahimtang, tungod kay gipadala sa Diyos ang iyang bugtong nga Anak nganhi sa kalibotan aron kita makabaton ug kinabuhi pinaagi kaniya.” (1 Juan 4:9) Oo, ang gugma sa Diyos makita sa buhat. Kon magpakita tag gugma kang Jehova, sa iyang Anak, sa atong mga igsoon, ug sa uban, atong gipamatud-an nga hamtong ta nga mga Kristohanon.​—Mat. 22:37-39.

16. Dihang mouswag ta sa pagkahamtong, nganong mas pabilhan nato ang mga prinsipyo?

¹⁶ Dihang mouswag ka sa pagkahamtong,  mas pabilhan nimo ang mga prinsipyo. Tungod kana kay ang balaod mapadapat lang sa espesipikong situwasyon, samtang ang prinsipyo mas dakog kapadapatan. Pananglitan, dili masabtan sa bata ang kapeligrohan sa dili maayong kauban, maong ang maalamong ginikanan maghatag ug instruksiyon para maproteksiyonan siya. (1 Cor. 15:33) Pero dihang mohamtong na ang bata, mouswag ang iyang katakos sa paghunahuna, ug makapangatarongan siya base sa mga prinsipyo sa Bibliya. Ingong resulta, makahimo na siyag maalamong desisyon sa pagpilig kauban. (Basaha ang 1 Corinto 13:11; 14:20.) Kon mangatarongan ta base sa mga prinsipyo sa Diyos, ang atong konsensiya mahimong mas kasaligang giya, nga nahiuyon sa panghunahuna sa Diyos.

17. Nganong makaingon ta nga gitagan-an ta sa atong gikinahanglan aron makahimog maalamong mga desisyon?

¹⁷ Gitagan-an ba ta sa tanan natong gikinahanglan aron makahimog maalamong mga desisyon nga makapalipay kang Jehova? Oo. Pinaagi sa paggamit kanunay sa mga balaod ug prinsipyo sa Pulong sa Diyos, mahimo tang “takos gayod, bug-os nga masinangkapan alang sa tanang maayong buhat.” (2 Tim. 3:16, 17) Busa, pangitag mga prinsipyo sa Kasulatan aron ‘padayong masabtan kon unsa ang kabubut-on ni Jehova.’ (Efe. 5:17) Pahimusli ang mga galamiton nga gitagana pinaagi sa kongregasyon, sama sa Watch Tower Publications Index, Giya sa Pagpanukiduki Para sa mga Saksi ni Jehova, Watchtower Library, Watchtower ONLINE NGA LIBRARYA, ug JW Library app. Gidisenyo kana aron mas makabenepisyo ta sa atong personal nga pagtuon ug pamilyahanong pagsimba.

18. Unsa ang mga panalangin kon molihok ta uyon sa mga balaod ug prinsipyo ni Jehova?

¹⁸ Ang pagsunod sa mga balaod ug prinsipyo ni Jehova moresultag mga panalangin, sama sa giingon sa Salmo 119:97-100: “Gihigugma ko gayod ang imong balaod! Kini ang akong gipalandong sa tibuok nga adlaw. Ang imong sugo naghimo kanako nga mas maalamon kay sa akong mga kaaway, kay akoa kini hangtod sa panahong walay tino. Ako nakabaton ug hait nga salabotan nga labaw pa kay sa tanan kong mga magtutudlo, kay maoy akong gipalandong ang imong mga pahinumdom. Ako nagagawi nga labi pang masinaboton kay sa mga tigulang, kay gituman ko ang imong mga sugo.” Mahimo tang mas maalamon ug masinaboton kon mogahin tag panahon sa ‘pagpamalandong’ sa mga balaod ug prinsipyo sa Diyos. Kon maningkamot ta, maangkon nato ang “gidak-on nga iya sa kabug-osan ni Kristo” samtang tugotan nato ang mga balaod ug prinsipyo sa Diyos nga magbansay sa atong konsensiya.​—Efe. 4:13.