1, 2. Nganong konsiderahon nato ang mga pananglitan sa upat ka hari sa Juda?

KON duna kay makita nga madakin-as ug matumba sa usa ka dalan, dili ba mag-amping ka dihang moagi ka nianang dalana? Pinaagi sa pagpamalandong sa mga kasaypanan sa uban, tingali matabangan ta nga malikayan ang samang mga sayop. Tinuod usab kini sa atong pag-alagad. Makakat-on tag bililhong mga leksiyon gikan sa mga kasaypanan sa uban, lakip niadtong narekord sa Bibliya.

² Ang upat ka hari sa Juda nga gihisgotan sa nag-unang artikulo nag-alagad kang Jehova uban sa bug-os nga kasingkasing. Bisan pa niana, nakahimo silag pipila ka seryosong sala. Unsay atong makat-onan sa ilang kasinatian, ug sa unsang paagi malikayan nato ang samang kahimtang? Kon atong pamalandongon ang maong mga pananglitan, makabenepisyo ta sa mga butang nga gisulat aron sa pagtudlo kanato.​—Basaha ang Roma 15:4.

3-5. (a) Bisan pag ang kasingkasing ni Asa maoy bug-os kang Jehova, unsang problema ang iyang giatubang? (b) Ngano kahang misalig si Asa sa tawo dihang si Baasa misulong sa Juda?

³ Una natong konsiderahon si Asa ug matikdi kon sa unsang paagi ang Pulong sa Diyos makaimpluwensiya sa atong kinabuhi. Si Asa misalig kang Jehova dihang ang usa ka milyong Etiopianhon  nakiggubat sa Juda; apan napakyas siya sa pagbuhat niana dihang gisugdan pagpalig-on ni Baasa nga hari sa Israel ang Rama, usa ka siyudad diha sa utlanan sa gingharian ni Asa. (2 Cron. 16:1-3) Niining higayona, si Asa misalig sa iyang kaugalingong kaalam ug gihiphipan niya si Haring Ben-hadad sa Sirya aron sulongon si Baasa. Milampos ba ang taktika ni Asa? “Sa pagkadungog gayod ni Baasa bahin niini,” miingon ang Bibliya, “iya dayong giundangan pagtukod ang Rama ug gihunong ang iyang buhat.” (2 Cron. 16:5) Busa sa sinugdan misaler ang estratehiya ni Asa.

⁴ Bisan pa niana, giunsa paglantaw ni Jehova ang gibuhat ni Asa? Gipadala sa Diyos ang iyang tigpamaba nga si Hanani aron badlongon si Asa tungod kay wala siya mosalig kang Jehova. (Basaha ang 2 Cronicas 16:7-9.) “Sukad karon,” miingon si Hanani, “aduna unyay mga gubat batok kanimo.” Napapahawa si Baasa sa Rama; apan, si Asa ug ang iyang katawhan nakasinatig mga gubat panahon sa iyang pagmando.

⁵ Sama sa atong nahisgotan sa nag-unang artikulo, gisusi sa Diyos ang kasingkasing ni Asa ug giisip kini ingong bug-os uban Kaniya. (1 Hari 15:14) Sa mga mata sa Diyos, ang debosyon ni Asa dalawaton ra, nga nakakab-ot sa Iyang mga sukdanan. Bisan pa niana, kinahanglang anihon ni Asa ang mga sangpotanan sa iyang dili maalamong desisyon. Sa iyang pagpakiglabot kang Baasa, nganong misalig man si Asa sa tawo​—kang Ben-hadad ug sa iyang kaugalingon—​imbes kang Jehova? Gihunahuna kaha niya nga modaog siya sa gubat pinaagig diplomasya o militaryong estratehiya imbes mangayog tabang sa Diyos? O gisunod kaha niya ang dili maayong tambag sa uban?

6. Unsay atong makat-onan sa sayop ni Asa? Iilustrar.

⁶ Ang asoy ba bahin kang Asa magpalihok nato sa pagsusi sa atong kaugalingon? Dihang mag-atubag mga problema nga daw di nato masulbad, sagad modangop dayon ta kang Jehova. Apan unsay atong buhaton dihang mag-atubang tag ginagmayng problema sa matag adlaw? Mosalig ba ta sa tawhanong panghunahuna pinaagi sa pagsulbad niini sa atong kaugalingong paagi? O susihon ba nato ang mga prinsipyo sa Bibliya ug maningkamot sa pagpadapat niini, sa ingon nagpakita nga misalig ta sa paagi ni Jehova sa pagsulbad sa mga problema? Pananglitan, makasinati ka tingalig pagsupak gikan sa imong pamilya maylabot sa pagtambong ug mga tigom o asembliya. Midangop ka kang Jehova aron magiyahan ug matabangan ka nga masayran ang kinamaayohang buhaton sa maong situwasyon. O unsa kaha kon mawad-an kag trabaho, ug nalisdan ka sa pagpangitag lain? Dihang interbiyohon ka sa usa ka posibleng amo, pahibaloon ba nimo siya nga kinahanglan kang motambong sa mga tigom matag semana? Bisag unsa tingaliy problema, maayong hinumdoman nato ang mga pulong sa salmista: “Itugyan kang Jehova ang imong dalan, ug salig kaniya, ug siya molihok.”​—Sal. 37:5.

7, 8. Unsay kasaypanan ni Jehosapat, ug unsay mga resulta? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

⁷ Komosta ang anak ni Asa nga si Jehosapat? Daghan siyag maayong hiyas. Kay misalig si Jehosapat sa Diyos, nakahimo siyag daghang maayong butang. Bisan pa niana, nakahimo sab siyag dili maalamong mga desisyon. Pananglitan, gipaminyo niya ang iyang anak sa anak ni Ahab nga daotang hari sa amihanang gingharian. Ug bisan pa sa pasidaan ni propetang Micaias, si Jehosapat nakig-uban kang Ahab sa pagpakiggubat batok sa mga Siryanhon. Sa panggubatan, si Jehosapat hapit mamatay. Dayon mibalik siya sa Jerusalem. (2 Cron. 18:1-32) Niana, si propetang Jehu nangutana kaniya: “Ngadto ba sa daotan nga ihatag ang tabang, ug ngadto ba sa mga nagadumot kang Jehova nga ikaw magbaton ug gugma?”​—Basaha ang 2 Cronicas 19:1-3.

 ⁸ Naleksiyon ba si Jehosapat sa maong kasinatian? Bisan pag nagpadayon siya sa pagpahimuot sa Diyos, morag wala siya makakat-on sa iyang dili maayong kasinatian uban kang Ahab ug sa pasidaan ni Jehu. Si Jehosapat naghimo na usab ug dili maalamong pakig-alyansa. Nakighigala siya sa kaaway sa Diyos, sa daotang hari nga si Ahazias nga anak ni Ahab. Si Jehosapat ug Ahazias nag-uban sa paghimog mga barko, nga sa ulahi nangalunod ra bisag wala pa magamit.​—2 Cron. 20:35-37.

9. Sa unsang paagi ang daotang panagkauban makaapektar sa tibuok natong kinabuhi?

⁹ Ang atong pagbasa sa mga asoy bahin kang Jehosapat angayng magpalihok nato sa pagsusi sa atong kaugalingon. Sa unsang paagi? Aw sa katibuk-an, si Jehosapat maayong hari. Gibuhat niya kon unsay matarong ug “nangita [siya] kang Jehova uban sa bug-os niyang kasingkasing.” (2 Cron. 22:9) Bisan pa niana, siya naapektohan usab sa daotang panagkauban. Hinumdomi kining inspiradong panultihon: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga may pakiglabot sa mga hungog mahisugamak sa kadaot.” (Prov. 13:20) Sa laing bahin, maningkamot tingali ta sa pagtabang sa mga interesado nga makadangat sa kamatuoran. Bisan pa niana, ang dili angayng pagpakig-uban ni Jehosapat kang Ahab nagpameligro sa iyang kinabuhi. Sa susama, ang atong dili angayng pagpakig-uban niadtong wala mag-alagad kang Jehova may mga kapeligrohan.

10. (a) Unsang leksiyon bahin sa pagpilig kapikas ang atong makat-onan kang Jehosapat? (b) Unsay angay natong hinumdoman dihang presyuron ta sa daotang panagkauban?

¹⁰ Unsang praktikal nga leksiyon ang atong makat-onan sa kasinatian ni Jehosapat? Ang usa ka Kristohanon mahimo tingaling makaangay sa usa nga wala mahigugma kang Jehova, nga maghunahunang wala siyay makitang kapikas taliwala sa matuod nga mga Kristohanon. O ang usa ka Kristohanon tingali presyuron sa dili magtutuong mga paryente nga magminyo na ‘aron dili mabiyaan sa tren.’ Dugang pa, ang pipila lagmit mobati sama sa usa ka sister nga miingon: “Natural kanato nga mangandoyng higugmaon ug may makauban.” Unsay angayng buhaton sa usa ka Kristohanon? Makatabang ang pagpamalandong sa nahitabo kang Jehosapat. Siya sagad modangop sa Diyos alang sa giya.  (2 Cron. 18:4-6) Apan unsay nahitabo dihang nakig-uban si Jehosapat kang Ahab, kinsa walay gugma kang Jehova? Gihinumdoman unta ni Jehosapat nga ang mga mata ni Jehova nangita niadtong kansang kasingkasing maoy bug-os uban kaniya. Sa atong panahon usab, ang mga mata sa Diyos “nagalibotlibot sa tibuok nga yuta,” ug andam siyang “ipakita ang iyang kusog” alang kanato. (2 Cron. 16:9) Siya nakasabot sa atong kahimtang ug nahigugma kanato. Ikaw ba may pagtuo nga itagana sa Diyos ang imong panginahanglan sa gugma ug kapikas sa makapatagbawng paagi? Makaseguro ka nga moabot ra ang panahon nga buhaton niya kana!

11, 12. (a) Sa unsang paagi gipadayag ni Ezequias kon unsay naa sa iyang kasingkasing? (b) Nganong gipasaylo sa Diyos si Ezequias?

¹¹ Ang leksiyon nga atong makat-onan kang Ezequias naglangkit sa kasingkasing. Sa usa ka higayon, ang Tig-usisa sa kasingkasing nagpadayag kon unsay naa sa kasingkasing ni Ezequias. (Basaha ang 2 Cronicas 32:31.) Dihang grabeng nasakit si Ezequias, gihatagan siya sa Diyos ug timailhan nga siya maulian​—usa ka anino nga mosibog. Dayag nga ang mga prinsipe sa Babilonya nagpadalag mga mensahero aron sa pagpakisayod bahin niana nga timailhan. (2 Hari 20:8-13; 2 Cron. 32:24) Gipadayag ni Ezequias ang anaa sa iyang kasingkasing dihang wala siya sultihi ni Jehova kon unsaon sila pagtratar. Iyang gipakita sa maong mga Babilonyanhon ang “tibuok niyang balay nga tipiganan sa bahandi.” Kining dili maalamong desisyon nagpadayag sa “tanan nga anaa sa . . . kasingkasing [ni Ezequias].”

¹² Walay gihisgotan ang Bibliya kon nganong nagmapahitas-on ang kasingkasing ni Ezequias. Tungod kaha kini sa iyang kadaogan batok sa mga Asiryanhon o sa iyang milagrosong pagkaayo? O kaha kay ang iyang ‘bahandi ug himaya dako kaayo’? Bisag unsa pa man, tungod kay nagmapahitas-on si Ezequias, wala niya pabilhi ang ‘kaayo nga gihimo kaniya.’ Pagkamakapasubo! Bisag nag-alagad si Ezequias sa Diyos uban sa bug-os nga kasingkasing, sa usa ka higayon si Jehova wala malipay kaniya. Hinuon, sa ulahi “si Ezequias nagpaubos sa iyang kaugalingon,” busa siya ug ang iyang katawhan gipasaylo sa Diyos.​—2 Cron. 32:25-27; Sal. 138:6.

13, 14. (a) Unsa tingaliy mga kahimtang nga magpadayag kon unsay naa sa atong kasingkasing? (b) Unsay angay natong reaksiyon dihang dayegon ta sa uban?

¹³ Sa unsang paagi makabenepisyo ta sa pagbasa ug pagpamalandong sa asoy bahin kang Ezequias? Hinumdomi nga ang pagkamapahitas-on ni Ezequias nadayag wala madugay human si Jehova nagpildi kang Senakerib ug nag-ayo sa makamatayng sakit ni Ezequias. Sa atong bahin, kon duna tay dakong malampos, unsay atong buhaton? Ang atong reaksiyon magpadayag kon unsay naa sa atong kasingkasing. Pananglitan, ang usa ka brader tingali nagkugi sa pag-andam ug pakigpulong ug pagpahayag niana atubangan sa daghang mamiminaw. Daghan ang nakadayeg sa iyang bahin. Unsay iyang reaksiyon sa maong pagdayeg?

¹⁴ Dihang dayegon, maayong ipadapat nato ang mga pulong ni Jesus: “Sa dihang mabuhat na ninyo ang tanang butang nga gipabuhat kaninyo, isulti ninyo, ‘Kami maoy walay-silbi nga mga ulipon. Ang among nabuhat mao ang angay namong pagabuhaton.’” (Luc. 17:10) Niining bahina usab, makakat-on kita sa kasinatian ni Ezequias. Dihang siya nagmapahitas-on, wala niya pabilhi ang ‘kaayo nga gihimo kaniya.’ Matabangan ta nga malikayan ang kinaiya nga gidumtan ni Jehova kon atong pamalandongon kon unsa ka dako ang iyang nahimo kanato. Makahisgot sab ta bahin sa atong pagpabili kaniya. Kon buot hunahunaon, siya ang nagtagana sa Balaang Kasulatan ug sa balaang espiritu aron tabangan ang iyang katawhan.

15, 16. Unsay nahimo ni Josias nga miresulta sa iyang kamatayon?

¹⁵ Sa kataposan, unsang pasidaan ang atong makaplagan sa nahitabo sa maayong hari nga si Josias? Matikdi kon unsay nakaingon sa iyang kapildihan ug kamatayon. (Basaha ang 2 Cronicas 35:20-22.) Si Josias “migula sa pagpakigsangka” kang Haring Neko sa Ehipto, bisan pag dili kini gustong makiggubat kang Josias. Ang Bibliya nag-ingon nga “gikan sa baba sa Diyos” ang mga pulong ni Neko. Nan, nganong nakiggubat man si Josias kang Neko? Walay gihisgotan ang Bibliya.

¹⁶ Hinunoa, sa unsang paagi mahibal-an ni Josias nga gikan kang Jehova ang giingon ni Neko? Aw, puwede siyang mangutana kang Jeremias, usa sa matinumanong mga propeta. (2 Cron. 35:23, 25) Apan walay rekord nga gibuhat niya kana. Dugang pa, si Neko nagpadulong sa Carkemis aron makiggubat “batok sa laing balay,” dili sa Jerusalem. Lain pa, wala malangkit ang ngalan sa Diyos, kay wala man tamaya ni Neko si Jehova o ang Iyang katawhan. Busa sayop gayod ang desisyon ni Josias nga makiggubat kang Neko. Duna ba kitay makat-onang leksiyon nga atong mapadapat? Dihang mag-atubag problema, maayong konsiderahon nato kon unsay kabubut-on ni Jehova maylabot niana.

17. Kon motungha ang problema, sa unsang paagi dili ta makahimog sayop nga sama nianang kang Josias?

¹⁷ Kon motungha ang problema, angay natong susihon kon unsang mga prinsipyo sa Bibliya ang nalangkit ug ipadapat kana sa balanseng paagi. Sa pipila ka kahimtang, maayong konsultahon nato ang mga ansiyano. Tingali napalandong na nato ang atong nahibaloan bahin niana, ug naka-research na ta sa atong mga publikasyon. Apan, duna tingaliy ubang prinsipyo sa Bibliya nga angayng konsiderahon, ug matabangan ta sa ansiyano sa pag-analisar niana. Pananglitan, ang usa ka sister nahibalo nga responsabilidad niya ang pagsangyaw sa maayong balita. (Buh. 4:20) Bisan pa niana, ibutang ta nga nagplano siyang mosangyaw sa usa ka espesipikong adlaw, pero gusto sa iyang dili magtutuong bana nga magpabilin siya sa balay. Miingon ang bana nga taudtaod na silang wala mag-date, ug gusto niyang manuroy sila. Lagmit konsiderahon sa sister ang pipila ka teksto sa Bibliya, sama sa pagsunod sa Diyos ug paghimog tinun-an. (Mat. 28:19, 20; Buh. 5:29) Apan kinahanglan sab niyang tagdon ang iyang pagpasakop ingong asawa ug ang pagkamakataronganon. (Efe. 5:22-24; Filip. 4:5) Dili ba gyod siya pasangyawon sa iyang bana, o mihangyo lang kini nga manuroy sila nianang adlawa? Kinahanglan tang magmabalanse samtang buhaton nato ang kabubut-on sa Diyos ug maningkamot sa pagbaton ug maayong konsensiya.

18. Sa unsang paagi makabenepisyo ka sa pagkonsiderar sa mga asoy bahin sa upat ka hari nga gihisgotan niining artikuloha?

¹⁸ Kay dili hingpit, kita may tendensiya usahay nga makahimog sayop nga sama sa nahimo sa upat ka hari nga nahisgotan. Kita tingali (1) mosalig sa atong kaugalingong kaalam, (2) mopilig dili maayong mga higala, (3) magmapahitas-on, o (4) mohimog mga desisyon nga dili una mosusi kon unsay kabubut-on sa Diyos. Dalayegon gyod si Jehova kay nakita niya ang maayo kanato, sama nga nakita niya ang maayo niadtong upat ka hari! Nakita usab ni Jehova kon unsa ka dako ang atong gugma kaniya ug ang atong tinguha nga alagaron siya sa bug-os. Busa naghatag siyag mga pananglitan nga nagsilbing pasidaan kanato aron malikayan nato ang seryosong mga sayop. Pamalandongon nato kini nga mga asoy sa Bibliya ug magmapasalamaton kita nga si Jehova nagtagana niini kanato!