1, 2. (a) Unsay pagbati ni Jesus sa Balaod sa Diyos? (b) Sa unsang paagi sayop nga gipadapat sa mga eskriba ug Pariseo ang Balaod?

GIMAHAL ni Jesus ang Moisesnong Balaod. Ug dili nâ katingalahan! Kana nga Balaod gikan sa labing importanteng Persona sa kinabuhi ni Jesus​—ang iyang Amahan, si Jehova. Ang lawom nga gugma ni Jesus sa balaod sa Diyos gitagna diha sa Salmo 40:8: “Sa pagbuhat sa imong kabubut-on, Oh Diyos ko, ako nagakalipay, ug ang imong balaod ania sa akong kahiladman nga mga bahin.” Sa pulong ug buhat, gipamatud-an ni Jesus nga ang Balaod sa Diyos hingpit, mapuslanon, ug seguradong matuman.​—Mat. 5:17-19.

² Nan, seguradong nasakitan si Jesus dihang nakita niya ang mga eskriba ug Pariseo nga sayop nga nagpadapat sa Balaod sa iyang Amahan! Sila estriktong nagtuman bisan sa pipila sa kinagamyang detalye niini, kay si Jesus miingon: “Naghatag kamo sa ikapulo sa yerbabuyna ug sa eneldo ug sa cumino.” Busa, unsay problema? Siya midugang: “Apan wala kamo magtagad sa mas bug-at nga mga butang sa Balaod, nga mao, ang hustisya ug ang kaluoy ug ang pagkamatinumanon.” (Mat. 23:23) Dili sama niadtong nagpakamatarong sa kaugalingon nga mga Pariseo, nasabtan ni Jesus ang katuyoan sa Balaod ug kon unsay gitudlo niini maylabot sa mga hiyas sa Diyos.

3. Unsay konsiderahon niining artikuloha?

 ³ Ingong mga Kristohanon, wala ta mailalom sa Moisesnong Balaod. (Roma 7:6) Bisan pa niana, gipasulat kana ni Jehova diha sa Bibliya para kanato. Gusto niya nga dili ta sobrang magpokus sa matag detalye sa Balaod, kondili sabton ug ipadapat ang “mas bug-at nga mga butang”​—ang mga prinsipyo luyo sa mga sugo niana. Pananglitan, unsang mga prinsipyo ang atong makat-onan sa kahikayan bahin sa mga siyudad nga dalangpanan? Sa nag-unang artikulo, gihisgotan nato ang mga leksiyon gikan sa angayng buhaton sa tawong midangop. Pero sa maong mga siyudad, makakat-on pod ta bahin kang Jehova ug kon unsaon nato pagsundog ang iyang mga hiyas. Busa, tubagon niining artikuloha ang tulo ka pangutana: Sa unsang paagi ang mga siyudad nga dalangpanan nagpakita nga si Jehova maluluy-on? Unsay gitudlo niana kanato bahin sa iyang panglantaw sa kinabuhi? Giunsa pagpakita niana ang iyang hingpit nga hustisya? Sa matag bahin, pangitag mga paagi nga masundog nimo ang imong langitnong Amahan.​—Basaha ang Efeso 5:1.

4, 5. (a) Unsay gihimo aron daling adtoon ang siyudad nga dalangpanan, ug ngano? (b) Unsay gitudlo niini kanato bahin kang Jehova?

⁴ Dali rang adtoon ang unom ka siyudad nga dalangpanan. Gisugo ni Jehova ang Israel nga mopilig tulo ka siyudad sa matag bahin sa Suba sa Jordan. Ngano? Aron dali ug sayon nga makadangop ang usa nga nakapatay. (Num. 35:11-14) Ang mga dalan padulong sa maong mga siyudad maayong pagkamentinar. (Deut. 19:3) Sumala sa usa ka reperensiya sa mga Hudiyo, dihay mga poste nga motultol sa midangop ngadto sa maong mga siyudad. Kay may mga siyudad nga dalangpanan, ang usa nga wala tuyoang nakapatay dili mapugos pagdangop sa laing nasod, diin puwede siyang matental sa pagsimbag bakak nga mga diyos.

⁵ Hunahunaa kini: Si Jehova​—ang nagsugo nga ipapatay ang tinuyong makapatay—​naghatag ug daghang kahigayonan niadtong wala tuyoang makapatay nga makadawat ug kaluoy ug proteksiyon! Usa ka komentarista miingon: “Ang tanan gihimo nga klaro, simple, ug sayon. Ingon niana ang pagkamabination sa Diyos.” Si Jehova dili usa ka walay kaluoy nga maghuhukom, kinsa naghinamhinam sa pagsilot sa iyang mga alagad. Hinunoa, siya “dato sa kaluoy.”​—Efe. 2:4.

6. Unsay kalainan sa batasan sa mga Pariseo ug sa kaluoy sa Diyos?

⁶ Pero, ang mga Pariseo dili gustong magpakitag kaluoy. Pananglitan, sumala sa tradisyon, kon lapas na sa tulo ka beses nga ang usa makahimog mao rang sala, dili nila kini pasayloon. Gipakita ni Jesus nga sayop ang ilang pagpakiglabot sa mga nakasala pinaagi sa ilustrasyon  bahin sa Pariseo nga miampo: “Oh Diyos, nagapasalamat ako kanimo nga dili ako sama sa ubang mga tawo, mga mangingilkil, mga dili-matarong, mga mananapaw, o gani sama niining maniningil ug buhis”​—usa ka maniningil ug buhis nga mapainubsanong nag-ampo para sa kaluoy sa Diyos. Nganong dili man gustong magpakitag kaluoy ang mga Pariseo? Ang Bibliya nag-ingon nga sila “nag-isip sa uban ingon nga walay pulos.”​—Luc. 18:9-14.

7, 8. (a) Kon may makasala nimo, unsaon nimo pagsundog si Jehova? (b) Nganong pagsulay sa pagkamapainubsanon ang pagpasaylo?

⁷ Sundoga si Jehova, dili ang mga Pariseo. Ipakita ang kaluoy. (Basaha ang Colosas 3:13.) Ang usa ka paagi nga mahimo kana mao ang pagpasaylo dayon niadtong nangayog pasaylo kanimo. (Luc. 17:3, 4) Pangutan-a ang kaugalingon: ‘Dali ra ba kong makapasaylo sa uban, bisan niadtong balikbalik nga nakasala nako? Naningkamot ba kong makig-uli niadtong nakasala o nakapasakit nako?’

⁸ Pinaagi sa pagpasaylo, masulayan ang atong pagkamapainubsanon. Napakyas ang mga Pariseo niana nga pagsulay kay giisip nilang ubos ang uban. Apan, ingong mga Kristohanon, kita “magaisip nga ang uban labaw” kanato, nga angayan sa atong pagpasaylo. (Filip. 2:3) Sundogon ba nimo si Jehova ug magmapainubsanon? Himoa ang imong pagkamapinasayloon nga samag “dalan” nga sayon ug daling agian. Ipakita dayon ang kaluoy ug magmahinay sa kasuko.​—Eccl. 7:8, 9.

9. Sa unsang paagi gipasiugda ni Jehova sa mga Israelinhon ang pagkasagrado sa kinabuhi sa tawo?

⁹ Usa sa pangunang katuyoan sa mga siyudad nga dalangpanan mao ang pagpanalipod sa mga Israelinhon batok sa pagkasad-an sa dugo. (Deut. 19:10) Gihigugma ni Jehova ang kinabuhi, ug gidumtan niya ang “mga kamot nga nagaula ug inosenteng dugo.” (Prov. 6:16, 17) Kay usa ka Diyos sa hustisya ug pagkabalaan, dili niya puwedeng balewalaon bisan ang aksidenteng pagpatay. Tinuod, kaluy-an ang wala tuyoang makapatay. Bisan pa niana, kinahanglan niyang ipresentar ang iyang kaso sa mga ansiyano, ug kon mapamatud-ang aksidente ang nahitabo, kinahanglan siyang magpabilin sa siyudad nga dalangpanan hangtod mamatay ang hataas nga saserdote. Mahimong magpasabot kini nga magpuyo siya didto sa tibuok niyang kinabuhi. Ang maong seryosong mga resulta nagpasiugda sa mga Israelinhon sa pagkasagrado sa kinabuhi sa tawo. Aron mapasidunggan ang ilang Maghahatag ug Kinabuhi, kinahanglan nilang buhaton ang tanan aron dili mameligro ang kinabuhi sa uban.

10. Sumala ni Jesus, giunsa pagpakita sa mga eskriba ug Pariseo nga wala silay pagpabili sa kinabuhi?

¹⁰ Dili sama kang Jehova, ang mga eskriba ug Pariseo walay pagpabili sa kinabuhi. Sa unsang paagi? Giingnan sila ni Jesus: “Gikuha ninyo ang yawi sa kahibalo; kamo mismo wala mosulod, ug kadtong nagasulod inyong gibabagan!” (Luc. 11:52) Angay unta nilang ipatin-aw ang kahulogan sa Pulong sa Diyos ug giyahan ang uban padulong sa kinabuhing  walay kataposan. Hinunoa, ilang gipahilayo ang katawhan sa “Pangulong Ahente sa kinabuhi,” si Jesus, ug gigiyahan sila padulong sa kalaglagan. (Buh. 3:15) Kay garboso ug dalo, ang mga eskriba ug Pariseo walay pagpabili sa kinabuhi ug kaayohan sa uban. Sila bangis ug way kaluoy!

11. (a) Giunsa pagpakita ni apostol Pablo nga gisundog niya ang panglantaw sa Diyos sa kinabuhi? (b) Unsay makatabang nato aron masundog ang kadasig ni Pablo sa ministeryo?

¹¹ Unsay buhaton aron dili ta mahisama sa mga eskriba ug Pariseo ug masundog si Jehova? Angay natong tahoron ug pabilhan ang regalo nga kinabuhi. Gibuhat nâ ni apostol Pablo pinaagi sa pagsangyaw kutob sa mahimo. Ingong resulta, siya miingon: “Ako hinlo gikan sa dugo sa tanang tawo.” (Basaha ang Buhat 20:26, 27.) Pero, wala nâ buhata ni Pablo tungod lang kay siya obligado o nakonsensiya. Nahigugma siya sa mga tawo, ug bililhon kaniya ang ilang kinabuhi. (1 Cor. 9:19-23) Angay sab natong sundogon ang panglantaw sa Diyos sa kinabuhi. Si Jehova “nagtinguha nga ang tanan makakab-ot sa paghinulsol.” (2 Ped. 3:9) Ingon ka ba usab niana? Imong makita nga ang pagkamaluluy-on magdasig nimo sa pagpauswag sa imong ministeryo ug mas makapalipay nimo.

12. Nganong angayng maningkamot ang katawhan sa Diyos nga mahilayo sa peligro?

¹² Masundog sab nato ang panglantaw ni Jehova sa kinabuhi kon maningkamot tang malayo sa peligro. Kinahanglang mag-amping ta kon magdrayb ug magtrabaho, bisan dihang kita magtukod, magmentinar, o kaha magbiyahe padulong sa tigomanan. Ang kinabuhi mas importante kay sa pagdaginot ug panahon o kuwarta. Ang Diyos pirmeng mobuhat kon unsay matarong ug husto. Gusto natong mahisama niya. Ang mga ansiyano ilabinang maningkamot nga dili mameligro ang ilang kinabuhi ug niadtong nagtrabaho uban nila. (Prov. 22:3) Kon pahinumdoman ka sa ansiyano bahin niana, paminawa siya. (Gal. 6:1) Lantawa ang kinabuhi sama sa panglantaw ni Jehova, ug “walay pagkasad-an sa dugo diha kanimo.”

13, 14. Sa unsang paagi masundog sa mga ansiyano sa Israel ang hustisya ni Jehova?

¹³ Gisugo ni Jehova ang mga ansiyano sa Israel nga sundogon ang iyang taas nga sukdanan sa hustisya. Una, kinahanglan nilang kompirmahon ang tanang impormasyon. Dayon, kinahanglan nilang konsiderahon pag-ayo ang motibo, paggawi, ug kanhing binuhatan sa nakapatay dihang modesisyon kon angay ba siyang kaluy-an. Aron masundog ang hustisya sa Diyos, kinahanglan nilang segurohon kon may “pagdumot” ug daotang motibo ang tawong midangop. (Basaha ang Numeros 35:20-24.) Kon may nakasaksi, kinahanglan nga labing menos duha ang motestigos sa pagpamatuod nga tinuyo ang pagpatay.​—Num. 35:30.

¹⁴ Busa, kon makompirmar nila ang tanang impormasyon sa kaso, kinahanglang konsiderahon sa mga ansiyano ang tawo mismo, dili lang ang iyang nahimo. Kinahanglang naa silay lawom nga pagsabot​—nga magkonsiderar dili lang sa makita, kondili sa mga rason kon nganong nahimo ang usa ka sala. Labaw sa tanan, kinahanglan nila ang balaang espiritu ni Jehova, nga magtabang nila sa pagsundog sa Iyang pagsabot, kaluoy, ug hustisya.​—Ex. 34:6, 7.

15. Sa unsang paagi ang panglantaw ni Jesus sa mga makasasala lahi nianang sa mga Pariseo?

¹⁵ Ang mga Pariseo nagpokus sa nabuhat sa nakasala, imbes sa pagkatawo niini. Dihang nakita sa mga Pariseo si Jesus nga nagkaon sa balay ni Mateo, ilang gipangutana ang iyang mga tinun-an: “Nganong ang inyong magtutudlo makigpangaon man uban sa mga maniningil ug buhis ug sa mga makasasala?” Si Jesus mitubag: “Ang mga tawong himsog wala magkinahanglan ug mananambal, kondili ang mga masakiton. Nan, lakaw ug tun-i ninyo ang kahulogan niini, ‘Buot ko ug kaluoy, ug dili halad.’ Kay ako mianhi aron sa pagtawag, dili  sa mga tawong matarong, kondili sa mga makasasala.” (Mat. 9:9-13) Gikonsentir ba ni Jesus ang mga makasasala? Wala. Gani, apil sa pangunang mensahe ni Jesus ang pagdasig sa paghinulsol sa mga sala. (Mat. 4:17) Hinunoa, si Jesus nahibalo nga gustong magbag-o ang pipila niining “maniningil ug buhis ug mga makasasala.” Wala lang sila moadto sa balay ni Mateo aron mokaon. Hinunoa, ‘daghan kanila ang misugod sa pagsunod [kang Jesus].’ (Mar. 2:15) Makapaguol nga wala makita sa mga Pariseo ang nakita ni Jesus sa maong mga tawo. Dili sama sa Diyos sa kaluoy ug hustisya nga ila kunong gisimba, giisip sa mga Pariseo ang uban ingong walay paglaom nga mga makasasala.

16. Unsay paningkamotang sabton sa hudisyal nga komite?

¹⁶ Segurohon sa mga ansiyano karon nga masundog nila si Jehova, kinsa “mahigugmaon sa hustisya.” (Sal. 37:28) Una, kinahanglan nilang ‘tinoon ug magpakisayod sa bug-os’ aron makompirmar kon naa ba gyoy nahimong sala. Kon naa, ila dayong atimanon ang kaso base sa mga instruksiyon sa Bibliya. (Deut. 13:12-14) Kon apil sila sa hudisyal nga komite, kinahanglan nilang seguroon kon mahinulsolon ba ang usa nga nakahimog seryosong sala. Dili daling mailhan kon mahinulsolon ba o dili ang usa ka tawo. Apil nga konsiderahon ang iyang panglantaw, panggawi, ug pagbati. (Pin. 3:3) Kinahanglang mahinulsolon ang makasasala aron pakitaag kaluoy. *

17, 18. Unsaon pagseguro sa mga ansiyano nga tinuod nga mahinulsolon ang nakasala? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

¹⁷ Dili sama kang Jehova ug Jesus, ang mga ansiyano dili makabasa sa kasingkasing. Kon ansiyano ka, unsaon nimo pagseguro kon tinuod bang mahinulsolon ang nakasala? Una, pag-ampo para sa kaalam ug pagsabot. (1 Hari 3:9) Ikaduha, konsultaha ang Pulong sa Diyos ug ang mga publikasyon sa matinumanong ulipon aron mailhan nimo ang kalainan sa “kasubo sa kalibotan” ug sa “kasubo sa diyosnong paagi,” o tinuod nga paghinulsol. (2 Cor. 7:10, 11) Tan-awa kon giunsa pagpaila sa Kasulatan ang tawong mahinulsolon ug kadtong dili. Giunsa pagpakita sa Bibliya ang ilang pagbati, paghunahuna, ug paggawi?

¹⁸ Sa kataposan, konsideraha ang iyang pagkatawo​—iyang kagikan, mga motibo, ug limitasyon. Maylabot sa ulo sa Kristohanong kongregasyon nga si Jesus, ang Bibliya nagtagna: “Siya dili mohukom sumala sa makita lamang sa iyang mga mata, ni mobadlong sumala sa butang nga nadungog lamang sa iyang mga dalunggan. Ug uban sa pagkamatarong siya magahukom sa mga timawa, ug uban sa katul-id siya magabadlong sa mga maaghop sa yuta.” (Isa. 11:3, 4) Mga ansiyano, gitudlo mo ni Jesus sa pag-atiman sa iyang kongregasyon, ug tabangan mo niya nga masundog ang iyang paagi sa paghukom. (Mat. 18:18-20) Mapasalamaton gyod ta nga duna tay mahigugmaong mga ansiyano nga naningkamot sa pagbuhat niana! Giapresyar gyod nato ang ilang kakugi sa pagpalambo sa kaluoy ug hustisya diha sa kongregasyon!

19. Unsang leksiyon gikan sa mga siyudad nga dalangpanan ang gusto nimong ipadapat?

¹⁹ Makita sa Moisesnong Balaod ang “gambalay sa kahibalo ug sa kamatuoran” bahin kang Jehova ug sa iyang matarong nga mga prinsipyo. (Roma 2:20) Pananglitan, ang mga siyudad nga dalangpanan nagtudlo sa mga ansiyano kon unsaon “paghukom uban sa matuod nga hustisya,” ug nagtudlo natong tanan nga “ipakita sa usag usa ang mahigugmaong-kalulot ug mga kaluoy.” (Zac. 7:9) Wala na ta mailalom sa Balaod. Bisan pa niana, si Jehova wala mausab, ug ang hustisya ug kaluoy importante gihapon kaniya. Pribilehiyo nato ang pagsimba sa Diyos kinsa naglalang nato sumala sa iyang larawan. Atong sundogon ang iyang mga hiyas ug modangop ta kaniya!