1, 2. (a) Unsang hagit ang giatubang sa mga ginikanan, ug sa unsang paagi molampos sila niini? (b) Unsang upat ka punto ang atong hisgotan?

“NAGTUO mi kang Jehova, apan wala kana magpasabot nga motuo sab ang among mga anak,” matod sa usa ka magtiayon sa France. Sila miingon: “Ang pagtuo dili mapanunod. Kinahanglan kining ugmaron sa among mga anak.” Usa ka brader sa Australia misulat: “Ang pagtabang sa imong anak nga maugmad ang pagtuo diha sa iyang kasingkasing lagmit mao ang kinadak-ang hagit nga imong maatubang. Kinahanglang buhaton nimo ang tanan. Tingali bation nimo nga natubag na nimo ang pangutana sa imong anak. Pero ipangutana na sab na niya sa ulahi! Tingali karon natagbaw siya sa tubag apan pagkaugma dili na siya kontento ana. Basin kinahanglan nimong balikbalikon paghisgot ang maong topiko.”

² Kon ginikanan ka, bation ba nimo usahay nga dili nimo matuman ang responsabilidad sa pagtudlo ug pagpalig-on sa pagtuo sa imong mga anak? Tinuod, kon sa ato lang kaugalingong kaalam, walay usa kanato ang makatuman niana! (Jer. 10:23) Apan molampos ta kon magpagiya ta sa Diyos. Tagda ang upat ka butang nga makatabang nimo sa pagpalig-on sa pagtuo sa imong mga anak: (1) Sinatia sila pag-ayo. (2) Paningkamoti nga matudloan sila. (3) Paggamit ug epektibong mga ilustrasyon. (4) Magmapailobon ug magmainampoon.

3. Sa unsang paagi masundog sa mga ginikanan ang paagi ni Jesus sa pagtudlo?

³ Si Jesus wala magduhaduha sa pagpangutana sa iyang mga sumusunod kon unsay ilang gituohan. (Mat. 16:13-15) Sundoga siya. Labing maayo nga samtang nag-estorya-estorya o nagbuhatbuhat mo uban sa inyong mga anak, dasigon ninyo sila sa pagsulti sa ilang pagbati. Apil na niana ang ila tingaling mga pagduhaduha. Usa ka 15 anyos nga brader sa Australia misulat: “Si Papa sagad makig-estorya nako bahin sa akong pagtuo ug tabangan ko niya sa pagpangatarongan. Mangutana siya: ‘Unsay giingon sa Bibliya?’ ‘Motuo ka ba sa gisulti ana?’ ‘Nganong motuo man ka ana?’ Gusto niyang motubag ko sa akong kaugalingong mga pulong ug dili kay basta sublion lang ang ilang giingon ni Mama. Samtang nagkahamtong ko, kinahanglang ipatin-aw na nako ang akong tubag.”

4. Nganong dili angayng ibalewala ang mga pangutana sa imong anak? Paghatag ug pananglitan.

⁴ Kon nagduhaduha ang imong anak bahin sa usa ka pagtulon-an sa Bibliya, ayaw kasuko o pakiglalis. Magmapailobon ug tabangi siya sa pagpangitag tubag sa iyang mga pangutana. “Ayawg ibalewala ang mga pangutana sa imong anak,” matod sa usa ka amahan. “Ayaw kanag pakamenosa, ug ayawg likayi ang usa ka topiko tungod lang kay dili ka komportableng estoryahan kana.” Sa pagkatinuod, maayong isipon ang sinserong mga pangutana sa imong anak ingong timailhan nga gusto niyang masabtan kana. Gani si Jesus, dihang 12 anyos, misukna nag seryosong mga pangutana. (Basaha ang Lucas 2:46.) Usa ka 15 anyos nga batan-on sa Denmark nahinumdom: “Dihang nangutana ko kon tinuod ba gyod ang among relihiyon, wala ra masuko ang akong ginikanan—bisan tingalig nabalaka sila nako. Gitubag nila ang tanan nakong pangutana, gamit ang Bibliya.”

5. Sa unsang paagi ikapakita sa mga ginikanan nga mahunahunaon sila sa pagtuo sa ilang mga anak?

⁵ Sinatia pag-ayo ang inyong mga anak—ilang panghunahuna, pagbati, ug gikabalak-an. Ayaw dayon paghunahuna nga duna na silay pagtuo tungod lang kay nagtambongan sila sa mga tigom ug mosangyaw uban ninyo. Ilakip ang paghisgot sa espirituwal nga mga butang diha sa inyong adlaw-adlawng kalihokan. Pag-ampo uban sa inyong mga anak ug alang kanila. Sayra kon unsang mga pagsulay ang ilang giatubang, ug tabangi sila sa pagsagubang niana.

6. Kon itisok sa mga ginikanan ang kamatuoran diha sa ilang kasingkasing, sa unsang paagi kini makatabang nila sa pagtudlo sa ilang mga anak?

⁶ Ingong magtutudlo, natandog ni Jesus ang kasingkasing sa iyang mga mamiminaw kay siya nahigugma kang Jehova, sa Pulong sa Diyos, ug sa mga tawo. (Luc. 24:32; Juan 7:46) Kon ang mga ginikanan duna niana nga gugma, matandog sab nila ang kasingkasing sa ilang mga anak. (Basaha ang Deuteronomio 6:5-8; Lucas 6:45.) Busa mga ginikanan, tun-i pag-ayo ang Bibliya ug ang atong mga publikasyon. Ugmara ang inyong interes maylabot sa kalalangan ug sa atong mga publikasyon nga naghisgot bahin niana. (Mat. 6:26, 28) Kon buhaton ninyo kana, mouswag ang inyong kahibalo, molalom ang inyong apresasyon kang Jehova, ug mas masangkapan mo sa pagtudlo sa inyong mga anak.—Luc. 6:40.

7, 8. Kon ang kasingkasing sa ginikanan puno sa kamatuoran, unsay mahimong resulta? Iilustrar.

⁷ Kon ang inyong kasingkasing puno sa kamatuoran, gusto ninyong hisgotan kana uban sa inyong pamilya. Buhata kini dili lang samtang mangandam alang sa mga tigom o panahon sa pamilyahanong pagsimba kondili sa bisan unsang panahon. Dugang pa, ang maong mga panaghisgot kinahanglang natural ug bahin na sa adlaw-adlaw nga panag-estoryahay. Usa ka magtiayon sa United States maghisgot bahin kang Jehova dihang ang pamilya makakitag nindot nga talan-awon o makatagamtam ug lamiang pagkaon.  Miingon sila: “Pahinumdoman namo ang among mga anak kon unsa ka mahigugmaon ug ka mahunahunaon si Jehova sa tanan niyang gitagana kanato.” Dihang mag-garden uban sa ilang duha ka anak nga babaye, hisgotan sa usa ka magtiayon sa South Africa ang kalalangan sama sa kahibulongang paagi nga ang mga liso moturok ug motubo. “Gusto namong maugmad sa among mga anak ang dakong pagtahod sa kinabuhi ug sa pagkakahibulongan niini,” matod sa ginikanan.

⁸ Dihang ang iyang anak nga lalaki nag-edad ug 10, gipahimuslan sa usa ka amahan sa Australia ang ilang pagsuroy sa museyo aron mapalig-on ang pagtuo sa iyang anak ngadto sa Diyos ug sa kalalangan. “Nakita namo ang displey sa karaang mga linalang sa dagat nga gitawag ug ammonoid ug trilobite,” matod sa amahan. “Nakaingon mi nga kining napuo na nga mga mananap nindot kaayo, komplikado, ug kompleto—susama sa atong makita karon. Busa kon ang kinabuhi nag-usab-usab pa gikan sa simple ngadto sa mas komplikadong mga matang, nganong komplikado nang daan kining karaang mga linalang? Natandog kaayo ko sa akong nakat-onan mao nga ako ning gisulti sa akong anak.”

9. Nganong epektibo ang mga ilustrasyon, ug giunsa kini pagpakita sa usa ka inahan?

⁹ Si Jesus sagad mogamit ug mga ilustrasyon, nga makapalihok sa hunahuna, makatandog sa kasingkasing, ug makatabang sa mamiminaw sa paghinumdom sa iyang gitudlo. (Mat. 13:34, 35) Ang mga bata hilig mag-imadyin. Busa mga ginikanan, paggamit kanunay ug mga ilustrasyon dihang magtudlo kanila. Mao nay gibuhat sa usa ka inahan sa Japan. Dihang ang duha niya ka anak nga lalaki nag-edad ug otso ug diyes, gitudloan niya sila bahin sa atmospera sa yuta ug sa gugma nga gipakita ni Jehova sa paghimo niini. Sa pag-ilustrar niana, gihatagan niya ang mga bata ug gatas, asukar, ug kape. Dayon, gisugo niya ang matag usa nga kutawan siyag kape. “Gitarong nila nig timpla,” matod niya. “Dihang gipangutana nako sila kon nganong gibuhat nila kana, sila miingon nga gusto nilang makuha ang ganahan nakong timplada. Akong gisaysay nga gitarong sab pagsagol sa Diyos ang mga gas diha sa atmospera—nga sakto para nato.” Kana nga ilustrasyon haom sa ilang edad, ug nalingaw sila samtang nakakat-on sa maong leksiyon. Seguradong wala nila kana makalimti!

10, 11. (a) Unsang ilustrasyon ang magamit ninyo sa pagpalig-on sa pagtuo sa inyong anak? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.) (b) Unsang mga ilustrasyon ang nakita ninyong epektibo?

¹⁰ Mahimo gani kang mogamit ug resipe sa pagpalig-on sa pagtuo sa imong anak. Sa unsang paagi? Human ka maglutog keyk o biskuwit, ipatin-aw kon nganong importante ang resipe. Dayon hatagi ang imong anak ug prutas, tingali mansanas, ug pangutan-a siya: “Nahibalo ka ba nga ang mansanas may ‘resipe’ usab?” Dayon pikasa ang mansanas, ug hatagi siyag liso. Puwede nimo siyang sultian nga ang resipe “nasulat” diha sa liso pero sa pinulongan nga mas komplikado kay nianang  makita diha sa libro sa resipe. Mahimo kang mangutana: “Kon dunay nagsulat sa resipe sa keyk, kinsay nagsulat sa mas komplikadong resipe sa mansanas?” Kon dakodako na ang bata, puwede nimong ipatin-aw nga ang resipe sa mansanas—sa pagkatinuod, sa tibuok punoan sa mansanas—maoy bahin sa impormasyon diha sa DNA. Mahimo gani ninyong tan-awon ang pipila ka ilustrasyon sa panid 10 ngadto sa 20 sa atong brosyur nga The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

¹¹ Daghang ginikanan ang ganahang maghisgot uban sa ilang mga anak sa serye sa Pagmata! nga “Gidisenyo ba Kini?” O kaha gamiton nila kini ingong reperensiya sa pagtudlo sa ilang gagmayng anak ug simpleng mga impormasyon. Pananglitan, ang usa ka magtiayon sa Denmark nagtandi sa ayroplano ngadto sa langgam. “Ang ayroplano morag langgam tan-awon,” matod nila. “Apan ang ayroplano ba mangitlog ug mamiso ug gagmayng ayroplano? Nagkinahanglan ba ang langgam ug espesyal nga tugpahanan? Unsay kalainan sa tingog sa ayroplano ug sa honi sa langgam? Busa kinsay mas brayt—ang naghimo sa ayroplano o ang naglalang sa langgam?” Ang maong mga komento, inubanan sa maayong mga pangutana, makatabang sa bata sa paggamit sa iyang “katakos sa panghunahuna” ug pagpalig-on sa iyang pagtuo sa Diyos.—Prov. 2:10-12.

12. Sa unsang paagi ang mga ilustrasyon makapalig-on sa pagsalig sa inyong mga anak sa Bibliya?

¹² Ang epektibong mga ilustrasyon makapalig-on usab sa pagsalig sa bata sa katukma sa Bibliya. Pananglitan, tagda ang Job 26:7. (Basaha.) Unsaon nimo pagpakita nga inspirado kining tekstoha? Siyempre, puwede ra nimong isulti nga tinuod ang maong impormasyon. Pero, mahimo sab nimong palihokon ang imahinasyon sa bata. Sultii siya nga si Job nabuhi sa panahon nga wala pay teleskopyo ug spaceship. Ipailustrar kaniya kon nganong malisdan ang pipila sa pagtuo nga ang dako kaayong butang, sama sa yuta, naglutaw sa kawanangan. Mahimong gamiton niya ang bola o bato sa pag-ilustrar sa punto nga ang usa ka bug-at nga butang kinahanglang dunay patongan. Pinaagi nianang ilustrasyona, makat-onan sa imong anak nga dugay nang gipasulat ni Jehova sa Bibliya ang tinuod nga mga impormasyon bisag wala pa kana madiskobrehi sa mga tawo.—Neh. 9:6.

13, 14. Sa unsang paagi kaha itudlo sa mga ginikanan sa ilang mga anak ang kabililhon sa mga prinsipyo sa Bibliya?

¹³ Hinungdanon gayod nga itudlo ninyo sa inyong mga anak ang kabililhon sa mga prinsipyo sa Bibliya. (Basaha ang Salmo 1:1-3.) Dunay daghang paagi sa pagbuhat niana. Pananglitan, puwede ninyong ipaimadyin sa inyong mga anak nga mopuyo sila sa usa ka layo nga isla ug mopili silag mga tawo nga ikauban didto. Dayon pangutan-a sila, “Unsang mga hiyas ang kinahanglang mabatonan sa matag usa aron sila magkasinabot ug magmalinawon?” Mahimong hisgotan sab ninyo ang maalamong tambag sa Galacia 5:19-23.

¹⁴ Nianang paagiha, matudloan ninyo silag duha ka importanteng leksiyon. Una, ang pagsunod sa mga sukdanan sa Diyos moresultag tinuod nga kalinaw ug panaghiusa. Ikaduha, pinaagi sa pagtudlo kanato karon, giandam ta ni Jehova sa kinabuhi sa bag-ong kalibotan. (Isa. 54:13; Juan 17:3) Ikapasiugda ninyo ang maong mga punto pinaagi sa pagpilig mga eksperyensiya gikan sa atong mga publikasyon. Magamit ninyo ang serye sa Bantayanang Torre nga “Ang Bibliya Makabag-o sa Kinabuhi.” O kon dunay igsoon sa kongregasyon nga nakahimog dakong kausaban aron pahimut-an si Jehova, mahimo ninyo siyang imbitahon aron iestorya ang iyang kaagi. Pinaagi sa maong mga pananglitan, mahimong buhi ang mga prinsipyo sa Bibliya!—Heb. 4:12.

15. Unsay inyong pangunang tumong dihang magtudlo sa inyong mga anak?

 ¹⁵ Kini ang punto: Pangitag lainlaing paagi sa pagtudlo sa inyong mga anak. Gamita ang inyong imahinasyon. Palihoka ang ilang hunahuna, ug konsideraha ang ilang edad. Himoa ang pagkat-on nga makalingaw ug makapalig-on sa pagtuo. Miingon ang usa ka amahan: “Pangita kanunay ug bag-ong mga paagi sa pagtudlo sa daang mga topiko.”

16. Dihang magtudlo sa mga anak, nganong hinungdanon ang pagpailob? Iilustrar.

¹⁶ Gikinahanglan ang espiritu sa Diyos aron molig-on ang pagtuo. (Gal. 5:22, 23) Sama sa literal nga prutas, gikinahanglan ang panahon aron modako ang pagtuo. Busa kinahanglan kamong magmapailobon ug magmalahutayon sa pagtudlo sa inyong mga anak. “Kami sa akong asawa naggahin gyod ug dakong panahon sa among mga anak,” matod sa usa ka amahan sa Japan nga may duha ka anak. “Sukad sa ilang pagkabata, ako silang estadihan sulod sa 15 minutos kada adlaw, gawas lang sa mga adlaw nga may tigom mi. Ang 15 minutos dili lisod namo o sa mga bata.” Usa ka tigdumala sa sirkito misulat: “Sa tin-edyer pa ko, daghan kog pangutana o pagduhaduha nga wala nako masulti. Ngadtongadto, natubag ra ni panahon sa tigom o sa pamilyahanon o personal nga pagtuon. Maong hinungdanon nga magpadayon gayod ang mga ginikanan sa pagtudlo.”

17. Nganong hinungdanon ang maayong panig-ingnan sa ginikanan, ug sa unsang paagi gipakita kini sa usa ka magtiayon ngadto sa ilang mga anak?

¹⁷ Siyempre, hinungdanon kaayo ang inyong panig-ingnan sa pagtuo. Makita sa inyong mga anak ang inyong ginabuhat, ug maayo nag epekto kanila. Busa mga ginikanan, padayon sa pagpalig-on sa inyong pagtuo. Ipakita sa inyong mga anak kon unsa ka tinuod si Jehova para ninyo. Dihang ang usa ka magtiayon sa Bermuda may mga problema, mag-ampo sila uban sa ilang mga anak nga mangayog giya kang Jehova, ug dasigon nila ang ilang mga anak nga mag-ampo usab nga silasila ra. “Sultian pod namo ang among kamagulangang anak nga babaye, ‘Salig lang kang Jehova, magmaaktibo sa buluhaton sa Gingharian, ug ayaw kaayog kabalaka.’ Dihang makita niya ang resulta, maamgohan niya nga gitabangan mi ni Jehova. Tungod niana, milig-on ang iyang pagsalig sa Diyos ug sa Bibliya.”

18. Unsay angayng hinumdoman sa mga ginikanan?

¹⁸ Siyempre, kinahanglang palig-onon usab sa mga anak ang ilang pagtuo. Ingong mga ginikanan, kamo igo lang magtanom ug magbisibis. Ang Diyos lamang ang makapatubo niana. (1 Cor. 3:6) Busa pangayoa ang iyang espiritu pinaagi sa pag-ampo, ug paningkamot sa pagtudlo sa inyong bililhong mga anak, kay sa pagbuhat niana, panalanginan mo ni Jehova.—Efe. 6:4.