1. Unsay gisalig ni Jehova sa mga ginikanan?

DIHANG gilalang ni Jehova ang unang magtiayon, gihatagan niya silag tinguha nga makabaton ug mga anak. Sakto ang giingon sa Bibliya: “Ang mga anak maoy panulondon gikan ni Jehova.” (Sal. 127:3) Unsay gipasabot niana? Imadyina nga gisaligan ka sa imong suod nga amigo ug dakong kantidad. Unsay imong bation? Tingali malipay ka nga misalig siya nimo. Pero lagmit mabalaka pod ka kon unsaon nimo pagtipig ang kuwarta. Sa susama, si Jehova, ang atong kinasuorang Higala, dunay gisalig sa mga ginikanan nga mas bililhon pa kay sa kuwarta. Gisalig niya kanila ang responsibilidad nga atimanon ug seguroon nga magmalipayon ang ilang mga anak.

2. Unsang mga pangutana ang atong hisgotan?

² Kinsay magdesisyon kon manganak ba ang magtiayon ug kon kanus-a sila manganak? Ug unsay mahimo sa mga ginikanan aron magmalipayon ang ilang mga anak? Konsideraha ang pipila ka prinsipyo sa Pulong sa Diyos nga makatabang sa Kristohanong mga magtiayon sa paghimog maalamong mga desisyon.

3. (a) Kinsay angayng magdesisyon kon manganak ba ang magtiayon? (b) Unsang prinsipyo sa Bibliya ang angayng hinumdoman sa mga higala ug pamilya sa magtiayon?

³ Sa ubang kultura, gidahom nga manganak dayon ang mga bag-ong minyo. Tingali presyuron sila sa ilang pamilya ug sa uban. Si Jethro, brader nga taga-Asia, miingon, “Sa kongregasyon, ang mga magtiayong walay anak presyuron sa ubang  pamilyadong mga igsoon nga manganak.” Si Jeffrey, brader nga taga-Asia sab, miingon, “Sultihan sa uban ang mga magtiayong walay anak nga walay moatiman nila inigkatigulang nila.” Pero ang magtiayon ang angayng magdesisyon kon manganak ba sila. Ila nang responsibilidad. (Gal. 6:5) Siyempre, gusto sa mga higala ug pamilya nga magmalipayon ang bag-ong minyo. Pero angayng hinumdoman sa tanan nga ang magtiayon maoy magdesisyon kon manganak ba sila.​—1 Tes. 4:11.

4-5. Unsang duha ka butang ang kinahanglang hisgotan, ug kanus-a ni maayong hisgotan? Ipatin-aw.

⁴ Kon ang magtiayon modesisyon nga manganak, maayong hisgotan nila kining duha ka importanteng pangutana: Una, kanus-a nila gustong manganak? Ikaduha, pila ka anak ang ilang gusto? Kanus-a maayong hisgotan sa magtiayon kining mga pangutanaha? Ug nganong importante kaayo nga ila ning hisgotan?

⁵ Kasagaran, maayong hisgotan kining butanga sa dili pa sila magminyo. Ngano? Kay importante nga parehas silag hunahuna bahin niini. Kinahanglan pod nilang konsiderahon kon andam ba sila niini nga responsibilidad. Ang uban midesisyon nga maghulat ug usa o duha ka tuig human sa kasal una manganak kay ang pagkahimong ginikanan nagkinahanglag dakong panahon ug kusog. Naghunahuna sila nga kon dili dayon sila manganak, makatabang ni aron makaadyas una sila sa kinabuhing minyo ug mas magkasuod.​—Efe. 5:33.

6. Tungod sa kalisod sa atong panahon, unsay desisyon sa ubang magtiayon?

⁶ Ang ubang Kristohanon midesisyon nga ilang sundogon ang ehemplo sa tulo ka anak ni Noe ug sa mga asawa niini. Kining tulo ka magtiayon wala dayon manganak. (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5) Si Jesus miingon nga ang atong panahon parehas “sa mga adlaw ni Noe,” ug walay duhaduha nga nagkinabuhi ta sa “mga panahong lisod sagubangon.” (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1) Tungod niini, ang ubang magtiayon midesisyon nga dili dayon manganak aron mas dako silag panahon sa pag-alagad.

7. Sa unsang paagi ang mga prinsipyo sa Lucas 14:28, 29 ug Proverbio 21:5 makatabang sa magtiayon?

⁷ Dihang magdesisyon ang magtiayon kon manganak ba sila ug kon pilay ilang gustong anak, maalamon nga ilang “kuwentahon ang gasto.” (Basaha ang Lucas 14:28, 29.) Ang pamilyadong mga magtiayon nahibalo nga sa pagpadakog mga anak, gawas nga mogasto  silag dakong kantidad, mogasto pod silag dakong panahon ug kusog. Busa importanteng hisgotan sa magtiayon ang mga pangutana nga sama niini: ‘Kinahanglan bang manarbaho ming duha aron masuportahan ang pangunang panginahanglan sa among pamilya? Nagkasinabot ba mi kon unsay among “pangunang panginahanglan”? Kon manarbaho ming duha, kinsay moatiman sa mga bata? Kinsay mag-impluwensiya sa ilang hunahuna ug binuhatan?’ Kon hisgotan sa magtiayon kining mga pangutanaha sa kalmadong paagi, ilang gipadapat ang giingon sa Proverbio 21:5.​—Basaha.

8. Unsang mga kalisdanan ang angayng dahomon sa mga magtiayon, ug unsay himoon sa mahigugmaong bana?

⁸ Ang bata nagkinahanglag dakong panahon ug kusog sa iyang amahan ug sa iyang inahan, ug angay siyang hatagan niini. Busa kon sunodsunod ang mga anak sa magtiayon, basin maglisod silag hatag sa atensiyon nga gikinahanglan sa kada usa sa ilang mga anak. Ang ubang magtiayon nga ubay-ubay ang gagmayng anak miingon nga nabug-atan sila. Ang inahan pirme tingaling kapoyon. Tingali wala na siyay kusog para sa pagtuon, pag-ampo, ug pagsangyaw nga regular. Tingali dili na pod kaayo siya makapaminaw ug makabenepisyo sa mga tigom. Siyempre, ang mahigugmaong bana maningkamot sa pagtabang sa iyang asawa nga maatiman ang ilang mga anak diha sa tigomanan ug sa balay. Pananglitan, iya tingaling tabangan ang iyang asawa sa mga trabahoon sa balay. Seguroon niya nga ang tanan makabenepisyo sa regular nga pamilyahanong pagsimba. Ug regular siyang mosangyaw uban sa iyang pamilya.

9-10. Unsay kinahanglang himoon sa mga ginikanan aron tabangan ang ilang mga anak?

⁹ Unsay mahimo sa mga ginikanan aron tabangan ang ilang mga anak nga mahigugma kang Jehova? Unsaon nila pagprotektar ang ilang mga anak sa moral nga mga kapeligrohan? Niay pipila ka butang nga mahimo sa mga ginikanan.

¹⁰ Pag-ampo alang sa tabang ni Jehova. Matikdi ang ehemplo ni Manoa ug sa iyang asawa, nga mga ginikanan ni Samson. Pagkahibalo ni Manoa nga makabaton silag anak, nangayo siyag giya kang Jehova kon unsaon kini pagpadako.

11. Sa unsang paagi masundog sa mga ginikanan ang ehemplo ni Manoa nga gihisgotan sa Maghuhukom 13:8?

¹¹ Si Nihad ug Alma, nga taga-Bosnia and Herzegovina, nakakat-on sa ehemplo ni Manoa. Sila miingon: “Sama kang Manoa, gihangyo namo si Jehova nga tudloan mi nga  mahimong maayong ginikanan. Ug gitubag ni Jehova ang among mga pag-ampo sa lainlaing paagi​—sa Kasulatan, mga publikasyon, tigom, ug kombensiyon.”​—Basaha ang Maghuhukom 13:8.

12. Unsang ehemplo ang gipakita ni Jose ug Maria sa ilang mga anak?

¹² Tudloi ang imong anak pinaagi sa imong maayong ehemplo. Importante ang imong ginasulti, pero ang imong ginabuhat lagmit mas dakog epekto sa imong anak. Segurado ta nga si Jose ug Maria maayong ehemplo sa ilang mga anak, apil kang Jesus. Si Jose nagkugi sa pagtrabaho para sa iyang pamilya. Gidasig sab niya ang iyang panimalay nga pabilhan ang espirituwal nga mga butang. (Deut. 4:9, 10) Bisag ang Balaod wala magsugo kang Jose nga dad-on ang iyang pamilya sa Jerusalem “matag tuig” aron saulogon ang Paskuwa, iya tong gihimo. (Luc. 2:41, 42) Ang ubang amahan niadtong panahona tingali naghunahuna nga hago, kalas sa panahon, ug gastoso kon ilang iuban sa biyahe ang tibuok pamilya. Pero klaro nga giapresyar ni Jose ang espirituwal nga mga butang, ug gitudloan niya ang iyang mga anak nga apresyahon sab kana. Dugang pa, si Maria pamilyar kaayo sa Kasulatan. Sa pulong ug buhat, seguradong gitudloan niya ang iyang mga anak nga higugmaon ang Pulong sa Diyos.

13. Giunsa pagsundog sa usa ka magtiayon ang ehemplo ni Jose ug Maria?

¹³ Si Nihad ug Alma, nga gihisgotan ganiha, misundog sa ehemplo ni Jose ug Maria. Sa unsang paagi kini nakatabang nila sa pagtudlo sa ilang anak nga higugmaon ug alagaron ang Diyos? Sila miingon, “Naningkamot mi nga magpakitag maayong panig-ingnan aron makita sa among anak nga maayo gyod ang pagkinabuhi uyon sa mga prinsipyo ni Jehova.” Si Nihad midugang, “Paningkamoti nga mahimong klase sa tawo nga gusto nimong sundogon sa imong anak.”

14. Nganong kinahanglang mahibaloan sa mga ginikanan kon kinsay kauban sa ilang mga anak?

¹⁴ Tabangi ang imong anak sa pagpilig maayong mga higala. Ang amahan ug inahan kinahanglang mahibalo kon kinsay mga kauban sa ilang anak ug kon unsay ilang ginahimo. Nagpasabot ni nga kinahanglan pong mahibalo ang ginikanan kon kinsay ka-chat o kaestorya sa ilang anak diha sa social media ug cellphone. Ang mga kauban sa ilang anak makaimpluwensiya sa hunahuna ug binuhatan niini.​—1 Cor. 15:33.

15. Unsay makat-onan sa mga ginikanan kang Jessie?

¹⁵ Unsay mahimo sa mga ginikanan kon dili kaayo sila kabalo mogamit ug computer o mga gadyet? Si Jessie, amahan nga taga-Pilipinas, miingon: “Dili kaayo mi hawod ug gadyet. Pero wala namo ni himoang rason nga dili matudloan ang among mga anak sa posibleng mga kapeligrohan sa paggamit ug gadyet.” Wala did-i ni Jessie ang iyang mga anak sa paggamit ug gadyet tungod lang kay dili kaayo siya kabalo mogamit niana. Siya miingon: “Gidasig nako ang akong mga anak nga gamiton ang ilang gadyet sa pagkat-on ug bag-ong pinulongan, pagtuon sa mga tigom, ug pagbasag Bibliya kada adlaw.” Kon ginikanan ka, gibasa ug gihisgotan na ba nimo sa imong mga anak ang maayong mga sugyot bahin sa pag-text ug pag-post ug mga picture, nga mabasa diha sa seksiyong “Mga Tin-edyer” sa jw.org^®? Gitan-aw ba ninyo ug gihisgotan ang video nga Naadik na ba Ka sa Imong Gadyet? ug Pagbantay sa Paggamit sa Social Network? * Kini nga mga impormasyon makatabang nimo sa pagtudlo sa imong mga anak  kon unsaon paggamit sa gadyet sa maalamong paagi.​—Prov. 13:20.

16. Unsay gihimo sa daghang ginikanan, ug unsay resulta?

¹⁶ Daghang ginikanan ang naghimog mga paagi aron makauban sa ilang mga anak ang mga igsoon nga maayong ehemplo sa pag-alagad sa Diyos. Pananglitan, ang magtiayong taga-Côte d’Ivoire nga si N’Déni ug Bomine sagad magpaestar sa tigdumala sa sirkito sa ilang balay. Si N’Déni miingon: “Maayo kaayo nig epekto sa among anak. Nagpayunir siya ug karon nag-alagad na ingong substitute nga tigdumala sa sirkito.” Makahimo ba pod kag mga paagi aron makauban sa imong mga anak kadtong maayong mga ehemplo?

17-18. Kanus-a angayng sugdan sa mga ginikanan ang pagbansay sa ilang mga anak?

¹⁷ Sugdi pagbansay ang imong anak samtang bata pa. Mas maayo ang resulta kon sugdan pagbansay sa mga ginikanan ang ilang mga anak samtang bata pa kini. (Prov. 22:6) Kanay nahitabo kang Timoteo, nga sa ngadtongadto nakauban ni apostol Pablo sa iyang misyonaryong panaw. Gitudloan siya sa iyang inahang si Eunice ug sa iyang lola nga si Loida ‘sukad sa iyang pagkatawo.’​—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Si Jean-Claude ug Peace, magtiayong taga-Côte d’Ivoire sab, milampos sa pagtabang sa tanang unom nila ka anak nga higugmaon ug alagaron si Jehova. Unsay nakatabang nila nga molampos? Gisundog nila ang ehemplo ni Eunice ug Loida. Sila miingon, “Gisilsil namo ang Pulong sa Diyos sa among mga anak sukad sa ilang pagkabata, dili dugay human sila matawo.”​—Deut. 6:6, 7.

19. Unsay gipasabot sa pagsilsil sa Pulong sa Diyos sa inyong mga anak?

¹⁹ Unsay gipasabot sa “pagsilsil” sa Pulong ni Jehova sa inyong mga anak? Ang “pagsilsil” nagpasabot ug “pagtudlo ug balikbalik nga pagpahinumdom.” Aron mahimo kana, ang mga ginikanan kinahanglang regular nga mogahin ug panahon sa ilang mga anak. Usahay kapoyon ang mga ginikanan kay kinahanglan nilang balikbalikog pahinumdom ang ilang mga anak. Pero puwede nila ning isipon ingong kahigayonan aron tabangan ang ilang mga anak nga masabtan ang Pulong sa Diyos ug ipadapat kini.

20. Sa unsang paagi ang Salmo 127:4 mapadapat sa pagbansay sa mga anak?

 ²⁰ Ilha pag-ayo ang imong mga anak. Sa Salmo 127, ang mga anak gipakasama sa udyong, o bala sa pana. (Basaha ang Salmo 127:4.) Sama nga ang udyong lainlaig materyales ug gidak-on, ang mga bata dili sab magkaparehas. Busa kinahanglang hibaloon sa mga ginikanan kon unsaon pagbansay ang kada usa sa ilang mga anak. Ang magtiayong taga-Israel nga milampos sa pagtabang sa ilang duha ka anak sa pag-alagad kang Jehova misulti kon unsay nakatabang nila. Sila miingon, “Gitagsatagsa namo sila pag-Bible study.” Siyempre, ang ulo sa pamilya maoy modesisyon kon gikinahanglan o posible ba ni nga paagi sa pag-study.

21. Unsang tabang ang madahom sa mga ginikanan kang Jehova?

²¹ Usahay, mobati ang mga ginikanan nga lisod kaayo ang pagtudlo sa ilang mga anak, pero ang mga anak regalo gikan kang Jehova. Kanunay siyang andam sa pagtabang. Gusto kaayo siyang maminaw sa pag-ampo sa mga ginikanan. Ug tubagon niya ang ilang mga pag-ampo pinaagi sa Bibliya, mga publikasyon, ug sa mga ehemplo ug tambag sa hamtong nga mga ginikanan sa kongregasyon.

22. Unsay pipila sa pinakamaayong ikahatag sa mga ginikanan sa ilang mga anak?

²² Ang uban moingon nga ang pagbansay sa mga anak maoy 20 ka tuig nga proyekto. Pero ang tinuod, ang pagkaginikanan dili gyod maundang. Apil sa pinakamaayo nilang ikahatag sa ilang mga anak mao ang gugma, panahon, ug binase sa Bibliya nga pagbansay. Lainlaig reaksiyon ang mga bata sa pagbansay. Pero daghan niadtong gibansay sa mga ginikanang nahigugma kang Jehova mibati sama kang Joanna Mae, sister nga taga-Asia, kinsa miingon: “Dihang hinumdoman nako kon giunsa ko pagbansay sa akong ginikanan, mapasalamaton kaayo ko nga ila kong gidisiplina ug gitudloan sa paghigugma kang Jehova. Dili lang kinabuhi ang ilang gihatag nako, kondili malipayong kinabuhi.” (Prov. 23:24, 25) Minilyong mga igsoon ang mibatig sama kaniya.