1. Unsay atong makat-onan sa Ecclesiastes 3:1, 7?

ANG pipila kanato estoryador kaayo. Ang uban gustong maghilom lang. Sumala sa temang teksto niining artikuloha, dunay panahon sa pagsulti ug panahon sa paghilom. (Basaha ang Ecclesiastes 3:1, 7.) Bisan pa niana, gusto tingali nato nga ang pipila ka igsoon mag-estorya-estorya pod. Ug gusto pod tingali nato nga menosmenosan sa uban ang ilang pagkaestoryador.

2. Kinsa ang dunay katungod sa paghimog sukdanan kon kanus-a ug kon sa unsang paagi ta angayng mosulti?

² Ang katakos sa pagsulti maoy gasa ni Jehova. (Ex. 4:10, 11; Pin. 4:11) Sa iyang Pulong, iya tang gitabangan nga masabtan kon unsaon paggamit niana nga gasa sa hustong paagi. Niining artikuloha, atong hisgotan ang Kasulatanhong mga pananglitan nga makatabang nato sa pagkahibalo kon kanus-a angayng mosulti ug kon kanus-a angayng maghilom. Makat-onan sab nato kon unsay bation ni Jehova sa atong isulti sa uban. Una, hisgotan nato kon kanus-a ta angayng mosulti.

3. Sumala sa Roma 10:14, kanus-a ta angayng mosulti?

³ Angay nga andam ta kanunay sa pagsulti bahin kang Jehova ug sa Gingharian. (Mat. 24:14; basaha ang Roma 10:14.) Nianang paagiha, atong gisundog si Jesus. Ang usa sa pangunang mga rason kon nganong mianhi si Jesus sa yuta mao ang pagsulti sa kamatuoran bahin sa iyang Amahan. (Juan 18:37) Pero angay natong hinumdoman nga importante sab ang paagi sa atong pagsulti. Busa sa dihang maghisgot bahin kang Jehova, kinahanglang himoon nato kana nga may “kalumo ug lawom nga pagtahod,” ug angay tang magpakitag konsiderasyon sa pagbati  ug pagtuo sa uban. (1 Ped. 3:15) Nianang paagiha, wala lang ta magsulti, nagtudlo sab ta, ug posible nga matandog nato ang kasingkasing sa usa ka tawo.

4. Base sa Proverbio 9:9, sa unsang paagi ang atong pagsulti makatabang sa uban?

⁴ Ang mga ansiyano dili angayng magduhaduha sa pagsulti kon nakita nila nga ang usa ka igsoon nagkinahanglag tambag. Siyempre, mangita silag saktong panahon sa pagsulti aron dili nila mapakaulawan ang igsoon. Magpaabot sila hangtod nga wala nay laing tawo. Ang mga ansiyano maningkamot sa pagsulti sa paagi nga dili mawala ang dignidad sa gisultihan. Bisan pa niana, dili sila magduhaduha sa pagpaambit ug mga prinsipyo sa Bibliya nga makatabang sa uban sa paglihok nga maalamon. (Basaha ang Proverbio 9:9.) Nganong importante kaayo nga magmaisogon ta sa pagsulti kon gikinahanglan? Konsideraha ang duha ka managlahi nga pananglitan: Sa usa ka kahimtang, kinahanglang disiplinahon sa usa ka tawo ang iyang mga anak, ug sa laing kahimtang, ang usa ka babaye kinahanglang makigsulti sa umaabot nga hari.

5. Kanus-a unta angayng mosulti ang Hataas nga Saserdoteng si Eli?

⁵ Ang Hataas nga Saserdoteng si Eli may duha ka anak nga lalaki nga pinangga kaayo niya. Pero ang iyang mga anak walay pagtahod kang Jehova. Importante ang ilang katungdanan ingong mga saserdote nga nag-alagad sa tabernakulo. Pero sila nag-abusar sa ilang awtoridad, walay pagtahod sa mga halad para kang Jehova, ug walay kaulaw nga naghimog seksuwal nga imoralidad. (1 Sam. 2:12-17, 22) Sumala sa Balaod ni Moises, ang mga anak ni Eli angayng mamatay, pero igo lang silang gibadlong ni Eli ug gitugotan gihapon sa pag-alagad sa tabernakulo. (Deut. 21:18-21) Unsay hunahuna ni Jehova sa gihimo ni Eli? Iyang giingnan si Eli: “Nganong padayon nimong gipasidunggan ang imong mga anak labaw kay kanako?” Unya si Jehova nakahukom nga patyon kining duha ka tawong daotan.​—1 Sam. 2:29, 34.

6. Unsang leksiyon ang atong makat-onan kang Eli?

⁶ Makakat-on tag importanteng leksiyon gikan kang Eli. Kon mahibaloan nato nga ang usa ka higala o paryente misupak sa balaod sa Diyos, kinahanglan tang mosulti, nga magpahinumdom kaniya sa sukdanan ni Jehova. Dayon seguroon nato nga madawat niya ang tabang nga iyang gikinahanglan gikan sa mga representante ni Jehova. (Sant. 5:14) Dili gyod nato sundogon si Eli, nga mas pasidunggan  ang atong higala o paryente kay kang Jehova. Nagkinahanglag kaisog ang pagpakig-estorya sa usa nga nagkinahanglag pagtul-id, pero ang paghimo niana lagmit maayog resulta. Tan-awa ang kalainan sa gihimo ni Eli ug nianang sa babayeng Israelinhon nga ginganlag Abigail.

7. Nganong nakigsulti si Abigail kang David?

⁷ Si Abigail asawa sa dato nga tag-iyag yuta nga si Nabal. Sa dihang si David ug ang iyang mga tawo miikyas gikan kang Haring Saul, taudtaod nilang giubanan ang mga magbalantay sa mga hayop ni Nabal aron bantayan ang mga hayop batok sa mga tulisan. Mapasalamaton ba si Nabal? Dili. Sa dihang mihangyo si David kang Nabal nga hatagag diyutayng pagkaon ug tubig ang iyang mga tawo, siya nasuko ug giinsulto niya sila. (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14) Ingong resulta, midesisyon si David nga patyon ang tanang lalaki sa panimalay ni Nabal. (1 Sam. 25:13, 22) Sa unsang paagi malikayan kana? Si Abigail nakahunahuna nga panahon kadto sa pagsulti, busa maisogon niyang gisugat ang 400 ka gutom ug suko nga armadong mga lalaki ug nakigsulti siya kang David.

8. Unsay atong makat-onan sa ehemplo ni Abigail?

⁸ Sa dihang nagkita si Abigail ug David, siya misulti nga maisogon, matinahoron, ug madanihon. Bisag dili siya ang hinungdan sa problema, nangayo siyag pasaylo kang David. Siya miingon nga nahibalo siya nga maayong tawo si David, ug siya misalig sab kang Jehova alang sa tabang. (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34) Sama kang Abigail, kinahanglang magmaisogon ta sa pagsulti kon makita nato nga dunay ginahimo ang usa nga moresulta sa seryosong sala. (Sal. 141:5) Kinahanglan tang magmatinahoron, pero kinahanglan sab tang magmaisogon. Kon mahigugmaon natong ihatag sa usa ka tawo ang gikinahanglang tambag, atong mapamatud-an nga tinuod tang higala.​—Prov. 27:17.

9-10. Unsay angayng hinumdoman sa mga ansiyano sa dihang magtambag sila sa uban?

 ⁹ Ilabinang importante nga ang mga ansiyano dunay kaisog sa pagsulti sa membro sa kongregasyon nga nakahimog sayop nga lakang. (Gal. 6:1) Mapainubsanon nilang giila nga dili sab sila hingpit ug basin magkinahanglan pod unyag tambag. Pero dili nila kana tugotan nga mopugong kanila sa pagbadlong niadtong nagkinahanglag disiplina. (2 Tim. 4:2; Tito 1:9) Sa dihang tambagan nila ang usa ka tawo, mataktikanhon ug mapailobon nilang tudloan siya gamit ang ilang gasa sa pagsulti. Gihigugma nila ang ilang igsoon, ug kana nga gugma magpalihok nila sa pagtabang kaniya. (Prov. 13:24) Pero ang panguna nilang gihunahuna mao ang pagpasidungog kang Jehova pinaagi sa pagsunod sa iyang sukdanan ug pagpanalipod sa kongregasyon batok sa kadaot.​—Buh. 20:28.

¹⁰ Nahisgotan na nato kon kanus-a angayng mosulti. Pero, may mga situwasyon nga mas maayong maghilom ta. Unsang mga kalisdanan ang lagmit atong maatubang sa maong mga situwasyon?

11. Unsang ilustrasyon ang gigamit ni Santiago, ug nganong haom kini?

¹¹ Lisod tingaling kontrolahon ang atong pagsulti. Ang magsusulat sa Bibliya nga si Santiago naggamit ug haom nga ilustrasyon maylabot niana. Siya miingon: “Kon dunay dili mapandol sa pulong, hingpit siya nga tawo, nga makahimo usab sa pagrenda sa iyang tibuok lawas.” (Sant. 3:2, 3) Ang renda isul-ob sa ulo sa kabayo ug butangag bukado ang baba niini. Pinaagi sa pagbira sa renda, ang magkakabayo makagiya o makapahunong sa kabayo. Kon mabuhian sa magkakabayo ang renda, posibleng dili na niya makontrol ang dagan sa kabayo, nga moresultag kadaot kaniya ug sa hayop. Sa susama,  kon dili nato kontrolahon ang atong pagsulti, lagmit moresulta nig grabeng kadaot. Atong konsiderahon ang pipila ka kahimtang diin kinahanglan natong “birahon ang renda” ug pugngan ang pagsulti.

12. Kanus-a angay natong “birahon ang renda” ug pugngan ang pagsulti?

¹² Unsay imong himoon kon ang usa ka igsoon dunay nahibaloang kompidensiyal nga butang? Pananglitan, kon duna kay makaila nga nagpuyo sa lugar diin gidili ang atong buluhaton, pangutan-on ba nimo siya sa mga kahikayan sa atong buluhaton nianang nasora? Segurado nga maayo kag motibo. Gihigugma nato ang atong mga igsoon ug interesado ta sa nagakahitabo kanila. Gusto sab nato nga mahimong espesipiko sa atong pag-ampo bahin kanila. Pero niining panahona, kinahanglan natong “birahon ang renda” ug pugngan ang pagsulti. Kon atong pugson ang usa sa pagsultig kompidensiyal nga impormasyon, wala ta magpakitag gugma kaniya ug sa mga igsoon kinsa nagsalig nga dili siya mosulti bahin sa ilang buluhaton. Segurado nga dili nato gustong dugangan ang kalisdanan sa mga igsoon nga nagpuyo sa mga nasod diin gidili ang atong buluhaton. Sa susama, dili gayod isulti sa mga igsoon sa maong mga lugar ang mga detalye kon giunsa paghimo sa mga Saksi didto ang ilang ministeryo o Kristohanong mga buluhaton.

13. Sumala sa Proverbio 11:13, unsay kinahanglang himoon sa mga ansiyano, ug ngano?

¹³ Ilabinang importante nga ipadapat sa mga ansiyano ang prinsipyo nga narekord sa Proverbio 11:13 pinaagi sa dili pagpadayag sa kompidensiyal nga mga butang. (Basaha.) Dili ni sayon, ilabina kon minyo ang ansiyano. Mahuptang lig-on sa magtiayon ang ilang relasyon pinaagi sa kanunayng pag-estoryahanay ug pagpaambitay sa ilang sekretong mga hunahuna, pagbati, ug kabalaka. Pero nahibalo ang usa ka ansiyano nga dili niya isulti ang “kompidensiyal nga mga butang” bahin sa mga igsoon sa kongregasyon. Kon iya nang himoon, mawad-an silag pagsalig niya ug madaot ang iyang reputasyon. Kadtong dunay responsibilidad sa kongregasyon kinahanglang “dili duhay sinultihan,” o malimbongon. (1 Tim. 3:8; footnote) Buot ipasabot, dili sila manglimbong sa uban o manabi. Kon gihigugma sa ansiyano ang iyang asawa, dili niya siya pabug-atan pinaagi sa paghatag kaniyag impormasyon nga dili niya angayng mahibaloan.

14. Sa unsang paagi ang asawa sa ansiyano makatabang nga mamentinar ang maayong reputasyon sa iyang bana?

¹⁴ Ang asawa makatabang nga mamentinar ang maayong reputasyon sa iyang bana kon dili niya siya pugson sa pagsulti sa kompidensiyal nga mga butang. Sa dihang ipadapat kini sa asawa, gisuportahan niya ang iyang bana ug gitahod niya kadtong misultig kompidensiyal nga butang ngadto sa iyang bana. Labaw sa tanan, mapalipay niya si Jehova kay nakaamot siya sa kalinaw ug panaghiusa sa kongregasyon.​—Roma 14:19.

15. Unsay gibati ni Jehova sa tulo ka kauban ni Job, ug ngano?

¹⁵ Daghan tag makat-onan sa basahon sa Job kon sa unsang paagi ug kon kanus-a angayng mosulti. Human makasinati si Job ug sunodsunod nga makapaguol nga trahedya, giadto siya sa upat ka tawo aron hupayon ug tambagan. Kadtong mga tawhana naghilom sa taastaas nga panahon. Ang tulo kanila mao si Elipaz, Bildad, ug Zopar. Base sa ilang giingon sa ulahi, klaro nga sa ilang pagpakahilom, wala sila maghunahuna kon unsaon pagtabang si Job. Hinunoa, naghunahuna sila kon unsaon nila pagpamatuod nga nakahimog sayop si Job. Sakto ang uban nilang gipanulti, pero kadaghanan sa ilang giingon bahin kang Job ug kang Jehova  sakit paminawon o sayop. Gihukman nila pag-ayo si Job. (Job 32:1-3) Unsay gibati ni Jehova? Nasuko kaayo siya sa tulo ka lalaki. Gitawag niya sila nga buangbuang ug gipaadto niya sila kang Job aron hangyoon si Job nga mag-ampo para kanila.​—Job 42:7-9.

16. Unsang leksiyon ang atong makuha sa dili maayong ehemplo ni Elipaz, Bildad, ug Zopar?

¹⁶ Daghan tag makuhang leksiyon sa dili maayong ehemplo ni Elipaz, Bildad, ug Zopar. Una, dili nato angayng hukman ang mga igsoon. (Mat. 7:1-5) Hinunoa, angay tang maminaw pag-ayo sa dili pa mosulti. Nianang paagiha lang nga masabtan nato ang ilang kahimtang. (1 Ped. 3:8) Ikaduha, kon mosulti ta, seguroon nato nga kini mabination ug sakto. (Efe. 4:25) Ug ikatulo, si Jehova interesado kaayo sa atong isulti sa usag usa.

17. Unsay atong makat-onan kang Elihu?

¹⁷ Ang ikaupat nga mibisita kang Job mao si Elihu, nga paryente ni Abraham. Naminaw siya samtang si Job ug ang tulo ka lalaki nagsulti. Klaro nga namati siya pag-ayo sa ilang gipanulti kay nakahatag siya ug mabination pero prangka nga tambag nga nakatabang kang Job nga matul-id ang iyang panghunahuna. (Job 33:1, 6, 17) Ang pangunang tumong ni Elihu mao ang pagpasidungog kang Jehova, dili sa iyang kaugalingon o sa uban. (Job 32:21, 22; 37:23, 24) Makat-onan nato sa ehemplo ni Elihu nga dunay panahon sa paghilom ug pagpaminaw. (Sant. 1:19) Makat-onan sab nato nga sa dihang motambag ta, kinahanglan nga ang pangunang tumong nato mao ang pagpasidungog kang Jehova, dili sa atong kaugalingon.

18. Sa unsang paagi nato ikapakita nga atong gipabilhan ang gasa sa pagsulti?

¹⁸ Ikapakita nato nga atong gipabilhan ang gasa sa pagsulti pinaagi sa pagsunod sa tambag sa Bibliya kon kanus-a ug kon sa unsang paagi angayng mosulti. Ang maalamong hari nga si Solomon gigiyahan sa pagsulat: “Ang pulong nga gisulti sa hustong panahon samag bulawang mansanas sa sudlanan nga plata.” (Prov. 25:11) Kon maminaw ta pag-ayo sa isulti sa uban ug maghunahuna ta sa dili pa mosulti, ang atong mga pulong mahisama nianang bulawang mansanas​—bililhon ug nindot. Dayon, bisag diyutay o daghan tag isulti, ang atong mga pulong makapalig-on sa uban, ug malipay si Jehova kanato. (Prov. 23:15; Efe. 4:29) Kini ang kinamaayohang paagi sa pagpakita sa atong apresasyon niining gasa gikan sa Diyos!