1-2. Unsang importanteng desisyon ang kinahanglang himoon sa mga Hudiyo nga nagpuyo sa Babilonya? (Esdras 1:2-4)

 DUNAY pahibalo gikan sa hari! Ang mga Hudiyo nga nabihag sa Babilonya sulod sa mga 70 ka tuig puwede nang mobalik sa ilang yutang natawhan, ang Israel. (Basaha ang Esdras 1:2-4.) Si Jehova gyod ang nagpaposible niini. Nganong makaingon ta ana? Kay sagad, dili buhian sa Babilonya ang ilang mga binihag. (Isa. 14:4, 17) Pero ang Babilonya napukan na, ug ang bag-ong hari miingon nga ang mga Hudiyo puwede nang mobiya sa nasod. Tungod ana, ang matag Hudiyo, ilabina ang mga ulo sa pamilya, kinahanglang mohimog desisyon: mobiya ba sila sa Babilonya o magpabilin. Seguradong dili to sayon nga desisyon. Ngano?

² Daghan tingali ang tigulang na kaayo ug maglisod nag biyahe. Ug kay kadaghanan sa mga Hudiyo natawo man sa Babilonya, kini na ang ilang giisip nga puy-anan. Para nila, ang Israel yuta lang sa ilang katigulangan. Posible pod nga ang ubang Hudiyo nadato na sa Babilonya, maong maglisod tingali silag biya sa ilang komportableng mga balay o sa ilang mga negosyo aron lang mopuyo sa lugar nga dili pamilyar nila.

3. Unsang panalangin ang madawat sa matinumanong mga Hudiyo nga mobalik sa Israel?

³ Para sa matinumanong mga Hudiyo, ang mga sakripisyo nga ilang himoon wala ra kon itandi sa mga benepisyo kon mobalik sila sa Israel. Ang kinadak-ang panalangin nga ilang madawat konektado sa ilang pagsimba. Sa Babilonya, naay kapig 50 ka paganong templo, pero walay templo ni Jehova niana  nga siyudad. Walay halaran diin makatanyag ang mga Israelinhon ug mga halad nga gisugo sa Moisesnong Balaod, ug wala poy mga saserdote nga motanyag niana. Dugang pa, ang katawhan ni Jehova gamay ra gyod kaayo kon ikompara sa paganong mga tawo didto kinsa walay pagtahod kang Jehova o sa iyang mga sukdanan. Busa ang linibo ka Hudiyo nga nahigugma kang Jehova naghinamhinam gyod nga mobalik sa ilang yutang natawhan diin mapasig-uli nila ang putling pagsimba.

4. Unsang tabang ang gisaad ni Jehova para sa mga Hudiyo nga mamalik sa Israel?

⁴ Lisod ang pagbiyahe gikan sa Babilonya ngadto sa Israel, ug moabot nig mga upat ka bulan. Pero nagsaad si Jehova nga wad-on niya ang bisan unsa nga makapugong sa ilang pagbalik. Si Isaias misulat: “Hawani ang dalan ni Jehova! Paghimog tul-id nga dakong dalan latas sa desyerto alang sa atong Diyos. . . . Ang libaongon nga yuta angayng patagon, ug ang gansangon nga yuta himoong patag.” (Isa. 40:3, 4) Imadyina ang esena: Naay dakong dalan latas sa desyerto, usa ka patag nga dalan sa tunga sa mga bukid. Malipay gyod ang mga mobiyahe nianang dalana! Mas sayon gyod para sa mga Hudiyo nga mobiyahe sa tul-id ug dakong dalan kay sa magsaka-kanaog sa mga bukid, bungtod, ug walog. Mas paspas pod ang ilang pagbiyahe.

5. Unsay ngalan sa simboliko nga dakong dalan gikan sa Babilonya paingon sa Israel?

⁵ Ang dagkong dalan karon naay mga ngalan o numero. Ang simboliko nga dakong dalan nga gihisgotan ni Isaias naa poy ngalan. Atong mabasa: “Duna unyay dakong dalan didto, oo, usa ka dalan nga gitawag ug Dalan sa Pagkabalaan. Ang mga hugaw dili moagi niini.” (Isa. 35:8) Unsay kahulogan niini nga saad para sa mga Israelinhon kaniadto? Ug unsay kahulogan niini para nato karon?

6. Nganong kini nga dalan gitawag nga balaan?

⁶ “Dalan sa Pagkabalaan”—pagkanindot sa ngalan niana nga dalan! Nganong gitawag ni nga balaan? Kay sa napasig-uling nasod sa Israel, walay luna ang “hugaw” nga mga tawo—mga Hudiyo nga nagkinabuhing imoral, nagsimbag idolo, o naghimog ngil-ad nga mga sala. Ang mamalik nga mga Hudiyo mahimo unyang “balaang katawhan” para sa ilang Diyos. (Deut. 7:6) Pero wala na magpasabot nga kadtong mibiya sa Babilonya dili na kinahanglang mohimog mga kausaban aron mapalipay si Jehova.

7. Unsa nga mga kausaban ang kinahanglang himoon sa mga Hudiyo? Paghatag ug pananglitan.

⁷ Sa nahisgotan na, didto na natawo sa Babilonya ang kadaghanang Hudiyo, ug tingali naanad na sila sa panghunahuna ug paagi sa pagkinabuhi sa mga taga-Babilonya. Daghang tuig human makabalik ang unang grupo sa mga Hudiyo sa Israel, nahibaloan ni Esdras nga ang pipila ka Hudiyo nagminyog mga babaye nga wala mag-alagad kang Jehova. (Ex. 34:15, 16; Esd. 9:1, 2) Ug sa ulahi, si Gobernador Nehemias nakurat dihang nahibaloan niya nga ang mga bata nga natawo sa Israel dili gani makasulti sa pinulongan sa mga Hudiyo. (Deut. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Unsaon man nila paghigugma ug pagsimba kang Jehova kon dili sila makasabot sa pinulongang Hebreohanon—ang pangunang gigamit sa pagsulat sa Pulong sa Diyos? (Esd. 10:3, 44) Busa ang namalik nga mga Hudiyo kinahanglan gyong mohimog dagkong kausaban, pero mas sayon ning himoon kay naa na sila sa Israel, diin ang putling pagsimba anam-anam nang gibalik.—Neh. 8:8, 9.

8. Nganong angay tang mainteres sa mga panghitabo kaniadto? (Tan-awa ang hulagway sa atubangan sa magasin.)

⁸ Maghunahuna tingali ang uban, ‘Makapainteres kaayo na nga impormasyon, pero ang  nahitabo ba sa mga Hudiyo kaniadto naay kahulogan para nato karon?’ Naa, kay sama pod tag nagsubay sa “Dalan sa Pagkabalaan.” Dinihogan man ta o apil sa “ubang mga karnero,” kinahanglang magpabilin ta sa “Dalan sa Pagkabalaan.” Pinaagi niini, makapadayon ta sa pag-alagad kang Jehova ug madawat nato ang mga panalangin sa Gingharian sa umaabot. b (Juan 10:16) Sukad sa 1919 C.E., minilyong lalaki, babaye, ug bata ang mibiya sa Bantogang Babilonya, ang imperyo sa bakak nga relihiyon, ug misugod pagsubay nianang simboliko nga dalan. Tingali apil ka nila. Bisag ang dalan gibuksan mga 100 ka tuig na ang milabay, ang pag-andam nianang dako nga dalan nagsugod gatosan ka tuig una pa niana.

9. Sumala sa Isaias 57:14, sa unsang paagi giandam ang “Dalan sa Pagkabalaan”?

⁹ Giseguro ni Jehova kaniadto nga walay makababag sa mga Hudiyo sa pagbiya sa Babilonya. (Basaha ang Isaias 57:14.) Komosta sa modernong panahon? Gatosan ka tuig una pa ang 1919, gigamit ni Jehova ang mga tawo nga may kahadlok niya sa paghawan sa dalan pagawas sa Bantogang Babilonya. (Itandi ang Isaias 40:3.) Ilang giandam ang espirituwal nga dalan, ang “Dalan sa Pagkabalaan,” aron nga sa ulahi ang mga tawo nga maayog kasingkasing makabiya sa Bantogang Babilonya ug makasulod sa espirituwal nga paraiso, diin napasig-uli na ang putling pagsimba kang Jehova. Unsay gihimo aron maandam ni nga dalan? Atong tan-awon ang pipila niini.

10-11. Sa unsang paagi ang pag-imprenta ug paghubad sa Bibliya nakatabang nga masabtan kini sa mas daghang tawo? (Tan-awa sab ang hulagway.)

¹⁰ Pag-imprenta. Sa mga tuig una pa ang 1450, ang Bibliya manomanong gikopya. Dugay kaayo ni nga proseso, maong pipila lang ka kopya sa Bibliya ang nahimo ug mahal pa gyod ni kaayo. Pero dihang naimbento ang printing machine, mas sayon na ang paghimo ug pag-apod-apod ug mga kopya sa Bibliya.

¹¹ Paghubad. Sa gatosan ka katuigan, ang Bibliya sagad mabasa lang sa pinulongang Latin, nga edukadong mga tawo ra ang makasabot. Pero dihang nahimo nang komon ang pag-imprenta, ang mga tawo nga may kahadlok sa Diyos mas naningkamot sa paghubad sa Bibliya sa mga pinulongan nga masabtan sa ordinaryong mga tawo. Busa makompara na sa mga magbabasa sa Bibliya ang gitudlo sa mga lider sa relihiyon ug kon unsa gyoy gitudlo sa Bibliya.

12-13. Paghatag ug pananglitan kon sa unsang paagi ang sinserong mga estudyante sa Bibliya sa ika-19 nga siglo nagsugod pagyagyag sa bakak nga mga pagtulon-an sa relihiyon.

¹² Mga publikasyon para sa pagtuon sa Bibliya. Naay mga tawo nga nagtuon pag-ayo sa Bibliya, ug daghan silag nakat-onan sa ilang pagbasa sa Pulong sa Diyos. Pero daghang lider sa relihiyon ang nasuko nila, kay ilang gisulti sa uban ang ilang nakat-onan. Pananglitan, sa ika-19 nga siglo, pipila ka sinserong mga tawo ang nag-publish ug mga tract nga nagyagyag sa bakak nga mga pagtulon-an sa lainlaing relihiyon.

¹³ Niadtong mga 1835, si Henry Grew, usa ka tawo nga may kahadlok sa Diyos, nag-publish ug tract nga naghisgot sa kahimtang sa mga patay. Niana nga tract, gipamatud-an niya base sa Kasulatan nga ang imortalidad regalo gikan sa Diyos ug nga wala ta matawo nga naay imortal nga kalag, nga maoy gitudlo sa kadaghanang relihiyon. Pagka-1837, ang ministro nga si George Storrs nakakitag kopya niana nga tract samtang naa siya sa tren. Iya ning gibasa, ug nakombinsir siya nga kini  maoy importanteng kamatuoran. Busa iyang gisulti sa uban ang iyang nakat-onan. Pagka-1842, naghatag siyag mga pakigpulong bahin sa makapainteres nga temang “Ang Pangutana—Imortal ba ang mga Daotan?” Ang mga gisulat ni George Storrs dakog epekto sa batan-ong si Charles Taze Russell.

14. Sa unsang paagi si Brader Russell ug ang iyang mga kauban nakabenepisyo sa gihimo kaniadto nga pag-andam sa espirituwal nga dalan? (Tan-awa sab ang hulagway.)

¹⁴ Sa unsang paagi si Brader Russell ug ang iyang mga kauban nakabenepisyo sa gihimo kaniadto nga pag-andam sa espirituwal nga dalan? Sa ilang pagtuon, naa na silay magamit nga mga lexicon, concordance, ug lainlaing hubad sa Bibliya, nga dugay nang giandam una pa sa ilang panahon. Nakabenepisyo pod sila sa mga na-research ni Henry Grew, George Storrs, ug sa uban gikan sa Bibliya. Si Brader Russell ug ang iyang mga kauban nakatabang pod sa pag-andam sa espirituwal nga dalan kay daghan silag gihimong libro ug tract bahin sa lainlaing topiko sa Bibliya.

15. Unsa ang importanteng mga hitabo niadtong 1919?

¹⁵ Pagka-1919, ang katawhan sa Diyos nakagawas sa Bantogang Babilonya. Nianang tuiga, gitudlo ang “matinumanon ug maalamong ulipon” ug ilang gitabangan ang sinserong mga tawo nga makasugod pagsubay sa bag-ong nabuksan nga “Dalan sa Pagkabalaan.” (Mat. 24:45-47) Tungod sa matinumanong mga tawo kaniadto nga nag-andam sa dalan, kadtong nagsubay niana nga dalan mas makakat-on bahin sa mga katuyoan ni Jehova. (Prov. 4:18) Mapahiuyon pod nila ang ilang kinabuhi sa mga sukdanan ni Jehova. Nahibalo si Jehova nga dili dayon mahimo sa iyang katawhan ang tanang gikinahanglang kausaban. Busa anam-anam niyang gidalisay ang iyang katawhan. (Tan-awa ang kahong “ Anam-anam nga Gidalisay ni Jehova ang Iyang Katawhan.”) Pagkanindot gyod  dihang mapalipay na nato ang atong Diyos sa tanan natong himoon!—Col. 1:10.

16. Sukad sa 1919, giunsa pagmentinar ang “Dalan sa Pagkabalaan”? (Isaias 48:17; 60:17)

¹⁶ Ang mga dalan nagkinahanglag regular nga maintenance. Sukad sa 1919, ang “Dalan sa Pagkabalaan” padayong gimentinar aron mas daghan pa ang makabiya sa Bantogang Babilonya. Ang bag-ong natudlo nga matinumanon ug maalamong ulipon milihok dayon, ug pagka-1921, nag-publish silag publikasyon para sa pagtuon sa Bibliya aron tabangan kadtong gustong mokat-on sa kamatuoran. Kana nga publikasyon, ang The Harp of God, naimprenta sa halos unom ka milyong kopya diha sa 36 ka pinulongan, ug daghan ang nakakat-on sa kamatuoran tungod niini. Di pa dugay, naa tay nindot kaayo nga bag-ong publikasyon para sa pagdumalag mga pagtuon sa Bibliya, ang Mabuhi Ka Hangtod sa Hangtod! Niining kataposang mga adlaw, gigamit ni Jehova ang iyang organisasyon aron padayon tang tagan-an ug espirituwal nga pagkaon nga makatabang natong tanan sa pagsubay sa “Dalan sa Pagkabalaan.”—Basaha ang Isaias 48:17; 60:17.

17-18. Asa motultol ang “Dalan sa Pagkabalaan”?

¹⁷ Kadtong modawat ug pagtuon sa Bibliya naay kahigayonan nga mosubay sa “Dalan sa Pagkabalaan.” Naay mga tawo nga mosugod pagsubay niana nga dalan ug mohawa ra pod dayon. Ang uban determinado nga magpabilin niana nga dalan hangtod nga makaabot sila sa ilang destinasyon. Unsa na nga destinasyon?

¹⁸ Alang niadtong may langitnong paglaom, ang “Dalan sa Pagkabalaan” motultol ngadto sa “paraiso sa Diyos” didto sa langit. (Pin. 2:7) Alang niadtong may yutan-ong paglaom, kana nga dalan motultol ngadto sa kahingpitan sa kataposan sa 1,000 ka tuig. Kon nagsubay na ka nianang dalana karon, ayawg lingi sa luyo. Ug ayawg biya niana hangtod nga makaabot ka sa bag-ong kalibotan. Hinaot molampos ka sa imong pagsubay sa “Dalan sa Pagkabalaan”!