Paglakaw Diha sa Kaalam Kon Bahin sa Kalibotan

“Ipadayon ninyo ang paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas.”​—COLOSAS 4:5.

1. Unsay gisagubang sa unang mga Kristohanon, ug unsang tambag ang gihatag ni Pablo ngadto sa kongregasyon sa Colosas?

 ANG unang mga Kristohanon nga nagpuyo sa mga siyudad sa Romanhong kalibotan sa kanunay nagsagubang sa idolatriya, sa pangagpas sa imoral nga kalingawan, ug sa mga rituwal ug mga tulomanong pagano. Kadtong nagpuyo sa Colosas, nga usa ka siyudad sa kasadpan-sentral nga Asia Minor, sa walay duhaduha nagsagubang sa pagsimba sa inahang-diyosa ug sa espiritismo sa mga lumad sa Prigia, sa paganong pilosopiya sa mga Gregong lalin, ug sa Hudaismo sa koloniyang Hudiyohanon. Si apostol Pablo nagtambag sa kongregasyong Kristohanon nga “ipadayon ninyo ang paglakaw diha sa kaalam” kon bahin nianang “mga tagagawas.”​—Colosas 4:5.

2. Nganong ang mga Saksi ni Jehova karong adlawa kinahanglang maglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas?

² Karong adlawa, gisagubang sa mga Saksi ni Jehova ang samang sayop nga mga buhat, ug gani labaw pa. Busa, kinahanglang mogamit usab silag kaalam sa ilang pagpakiglabot sa mga tawo sa gawas sa matuod nga Kristohanong kongregasyon. Ang daghang tawo sa relihiyoso ug sa politikanhong mga organisasyon ingon man sa media masupakon kanila. Pipila sa maong mga masupakon, pinaagi kahag direkta o, subsob pa, dili-direktang pag-atake, mosulay sa pagdaot sa dungog sa mga Saksi ni Jehova ug pagpukaw sa pagkamapihigon batok  kanila. Sama nga sa pagkadili-makataronganon ang unang mga Kristohanon giisip nga mga panatiko ug peligroso pang “sekta,” ang mga Saksi ni Jehova karong adlawa sagad nahimong tumong sa kamapihigon ug sa sayop nga pagsabot.​—Buhat 24:14; 1 Pedro 4:4.

Pagbuntog sa Pagkamapihigon

3, 4. (a) Nganong ang matuod nga mga Kristohanon dili gayod higugmaon sa kalibotan, apan unsay kinahanglang paningkamotan nato sa pagbuhat? (b) Unsay gisulat sa usa ka awtor mahitungod sa mga Saksi ni Jehova nga gibilanggo sa usa ka kampong konsentrasyon sa Nazi?

³ Ang matuod nga mga Kristohanon dili magdahom nga higugmaon sa kalibotan, nga, sumala ni apostol Juan, “nahiluna sa gahom sa daotan.” (1 Juan 5:19) Bisan pa niana, gidasig sa Bibliya ang mga Kristohanon nga manlimbasog sa pagkabig ug mga tawo nga modapig kang Jehova ug sa iyang maputling pagsimba. Kini gibuhat nato pinaagi sa direktang pagsangyaw ug sa atong maayong panggawi usab. Si apostol Pedro misulat: “Batoni ninyo ang maayong panggawi taliwala sa kanasoran, aron nga, sa ilang pagsultig batok kaninyo nga kamo mga mamumuhat ug daotan, ingong sangpotanan sa maayo ninyong mga binuhatan nga ilang nasaksihan sila magahimaya sa Diyos sa adlaw sa iyang pagsusi.”​—1 Pedro 2:12.

⁴ Diha sa iyang librong Forgive​—But Do Not Forget, ang awtor nga si Sylvia Salvesen miingon mahitungod sa mga babayeng Saksi nga kauban niyang mga binilanggo sa usa ka kampong konsentrasyon sa Nazi: “Kadtong duha, si Käthe ug si Margarethe, ug daghan pang uban, nakatabang pag-ayo kanako, dili lamang tungod sa ilang pagtuo apan sa praktikal nga mga butang. Ila kaming gikuhaan sa una namong limpiyo nga trapo alang sa among mga samad . . . Sa mubo, didto kami sa tunga sa mga tawo nga nanghinaot sa among kaayohan, ug si kinsa nagpakita sa ilang mahigalaong mga pagbati pinaagi sa ilang mga binuhatan.” Pagkamaayong pamatuod gikan “sa mga tagagawas”!

5, 6. (a) Unsang buluhaton ang ginahimo ni Kristo sa pagkakaron, ug unsay dili angay nga atong hikalimtan? (b) Kinahanglan unsa ang atong tinamdan bahin sa katawhan sa kalibotan, ug ngano?

⁵ Dako kitag mahimo aron wagtangon ang pagkamapihigon pinaagi sa paggawi natong maalamon kon bahin sa mga tagagawas. Tinuod, nagakinabuhi kita sa panahon nga ang atong nagamandong Hari, si Kristo Jesus, nagabulagbulag sa katawhan sa kanasoran, “ingon sa usa ka magbalantay nga nagabulagbulag sa mga karnero gikan sa mga kanding.” (Mateo 25:32) Apan ayaw gayod hikalimti nga si Kristo mao ang Maghuhukom; siya ang magahukom kon kinsa “ang mga karnero” ug kon kinsa “ang mga kanding.”​—Juan 5:22.

⁶ Kini angay mag-impluwensiya sa atong tinamdan kon bahin niadtong dili bahin sa organisasyon ni Jehova. Basin kita maghunahuna nga sila kalibotanong mga tawo, apan sila maoy bahin sa kalibotan sa katawhan nga “gihigugma pag-ayo sa Diyos . . . nga gihatag niya ang iyang bugtong nga Anak, aron nga ang matag usa nga motuo kaniya dili malaglag apan makabaton ug kinabuhing walay kataposan.” (Juan 3:16) Labi pang maayo ang pag-isip sa mga tawo ingong umaabot nga mga karnero kay sa pagpangahas paghukom nga sila mga kanding. Ang pipila nga kaniadto sa kapintas masupakon sa kamatuoran maoy dedikado nang mga Saksi karon. Ug ang daghan kanila nakabig pag-una sa mga buhat nga maluluton, una pa mosanong sila sa direktang pagsangyaw. Pananglitan, tan-awa ang hulagway sa panid 18.

Madasigon, Dili Agresibo

7. Unsang pagsaway ang gipahayag sa papa, apan unsang pangutana ang atong ikasukna?

⁷ Si Papa Juan Paulo II nagsaway sa mga sekta sa katibuk-an, ug ilabina sa mga Saksi ni Jehova, sa mipahayag siya: “Ang halos agresibong kadasig nga gigamit sa pipila sa pagpangitag bag-ong mga sumusunod, pinaagi sa pagbalay-balay, o pagpara sa umalagi diha sa mga eskina sa kalye, maoy sektaryanhong pagpalsipikar sa apostolikanhon ug misyonaryong kasibot.” Ikasukna, Kon ang atoa maoy “usa ka pagpalsipikar sa apostolikanhon ug misyonaryong kasibot,” asa man makita ang tinuod nga kadasig sa pag-ebanghelyo? Seguradong wala  sa taliwala sa mga Katoliko ni, kon bahin niana, taliwala sa mga Protestante o sa mga membro sa Ortodoksong mga simbahan.

8. Sa unsang paagi pagatumanon nato ang atong balay-balay nga pagsangyaw, nga naglaom sa unsang sangpotanan?

⁸ Bisan pa niana, aron ipanghimakak ang sumbong sa pagkaagresibo sa atong pagsangyaw, kita angay nga kanunayng magmaluluton, matinahoron, ug maayog pamatasan inigduol nato sa mga tawo. Ang disipulong si Santiago misulat: “Kinsa ang maalamon ug masinabtanon sa inyong taliwala? Ipakita niya gikan sa iyang maayong panggawi ang iyang mga binuhatan uban ang kalumo nga iya sa kaalam.” (Santiago 3:13) Si apostol Pablo nagtambag kanato “nga dili mahimong mabingkilon.” (Tito 3:2) Pananglitan, inay direktang sawayon ang mga tinuohan sa tawo nga ginasangyawan nato, nganong dili ipakita ang sinserong interes sa iyang mga hunahuna? Unya suginli ang tawo sa maayong balita sumala sa nahasulod sa Bibliya. Pinaagi sa paggamit ug positibong pagduol ug sa pagpakitag nahiangayng pagtahod sa katawhan nga laig mga tinuohan, matabangan nato sila sa pagbaton ug mas maayong tinamdan sa hunahuna aron sa pagpamati, ug tingali ilang hisabtan ang bili sa mensahe sa Bibliya. Ang sangpotanan basin mao nga ang pipila makadangat sa ‘paghimaya sa Diyos.’​—1 Pedro 2:12.

9. Sa unsang paagi ikapadapat nato ang tambag nga gihatag ni Pablo (a) sa Colosas 4:5? (b) sa Colosas 4:6?

⁹ Si apostol Pablo mitambag: “Ipadayon ninyo ang paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas, nga paliton ang angayng panahon alang sa inyong kaugalingon.” (Colosas 4:5) Sa pagsaysay sa naulahing mga pulong, si J. B. Lightfoot misulat: “Dili palabyon ang angayng panahon, sa pagsulti ug pagbuhat sa kon unsay makapauswag sa katuyoan sa Diyos.” (Italiko amoa.) Oo, kinahanglan nga kita maandam sa mga pulong ug mga binuhatan sa angayng panahon. Ang maong kaalam naglangkit usab sa pagpilig haom nga oras sa adlaw sa paghimog mga pagduaw. Kon balibaran ang atong mensahe, kana ba tungod kay ang mga tawo walay pagpabili niana, o kana ba tungod kay kita miduaw sa oras nga lagmit dili angay? Si Pablo misulat usab: “Himoa nga ang inyong mga sinultihan magmadanihon, nga tinimplahan ug asin, aron kamo mahibalo kon unsaon ninyo paghatag ug tubag ang matag usa.” (Colosas 4:6) Kini nagkinahanglan ug abanteng hunahuna ug tinuod nga gugma sa silingan. Sa kanunay ipahayag nato ang mensahe sa Gingharian uban sa kamadanihon.

Matinahoron ug “Andam Alang sa Tanang Maayong Buhat”

10. (a) Unsang tambag ang gihatag ni apostol Pablo ngadto sa mga Kristohanon nga nagpuyo sa Creta? (b) Sa unsang paagi ang mga Saksi ni Jehova sulundan sa pagsunod sa tambag ni Pablo?

¹⁰ Dili nato ikakompromiso ang mga prinsipyo sa Bibliya. Sa laing bahin, dili angay nga  maglalis kita sa mga pangutanang walay kalabotan sa Kristohanong integridad. Si apostol Pablo misulat: “Ipadayon ninyo ang pagpahinumdom kanila [mga Kristohanon sa Creta] sa pagpasakop ug pagkahimong masinundanon sa mga kagamhanan ug sa mga pagbulot-an ingong mga magmamando, nga maandam alang sa tanang maayong buhat, nga dili mosultig pagdaot kang bisan kinsa, nga dili mabingkilon, nga mahimong makataronganon, nga magpadayag ug bug-os nga kalumo sa tanang tawo.” (Tito 3:1, 2) Ang eskolar sa Bibliya nga si E. F. Scott misulat mahitungod sa maong kasulatan: “Ang mga Kristohanon dili lang angay magmasinundanon sa pagbulot-an, apan sila kinahanglang maandam alang sa tanang maayong buhat. Kini . . . nagkahulogan nga, kon gikinahanglan sa higayon, ang mga Kristohanon angayng manguna sa pagpakitag kaikag sa kaayohan sa katilingban. Kanunay nga may mga pagsilaob sa sunog, hampak, lainlaing matang sa katalagman, sa dihang ang tanang maayong lungsoranon matinguhaon nga motabang sa ilang mga silingan.” Sa tibuok kalibotan may daghang kaso sa pagkahitabo sa katalagman ug mga Saksi ni Jehova ang nakauna sa paghatag ug hinabang. Sila nakatabang dili lang sa ilang mga igsoon apan sa mga tagagawas usab.

11, 12. (a) Sa unsang paagi ang mga Kristohanon angay molihok kon bahin sa mga awtoridad? (b) Unsay nalakip sa pagpasakop ngadto sa mga awtoridad kon bahin sa pagtukod ug mga Kingdom Hall?

¹¹ Kining samang kasulatan gikan sa sulat ni Pablo kang Tito nagpasiugda usab sa kahinungdanon nga batonan ang tinamdang matinahoron kon bahin sa mga awtoridad. Ang batan-ong mga Kristohanong tungod sa ilang baroganan sa pagkaneyutral moatubang sa mga maghuhukom kinahanglang mahunahunaon ilabina sa paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas. Dako silag mahimo sa pagpauswag o sa pagdaot sa dungog sa katawhan ni Jehova pinaagi sa ilang panagway, ilang pamatasan, ug ilang paagi sa pagpakigsulti sa maong mga awtoridad. Kinahanglang ilang “igahatag . . . sa nagkinahanglan sa pasidungog, ang maong pasidungog,” ug himoon ang ilang depensa uban ang halalom nga pagtahod.​—Roma 13:1-7; 1 Pedro 2:17; 3:15.

¹² Ang “mga awtoridad” naglakip sa lokal nga mga opisyales sa gobyerno. Karon nga ginatukod ang dugang ug dugang pang Kingdom Hall, dili kalikayan ang pagpakiglabot sa lokal nga mga awtoridad. Kasagaran, ang mga ansiano mosagubang sa pagkamapihigon. Apan nasayran nga sa dapit nga ang mga hawas sa kongregasyon nakaugmad ug maayong relasyon uban sa mga awtoridad ug nakigtambayayong sa komisyon sa plano sa lungsod, ang maong kamapihigon mahimong mawagtang. Kasagarang ginahatag ang dakong pamatuod ngadto sa mga tawo nga sa nangagi may diyutay o walay nasayran bahin sa mga Saksi ni Jehova ug sa ilang mensahe.

‘Kon Mahimo, Makigdinaitay Kamo sa Tanan’

13, 14. Unsang tambag ang gihatag ni Pablo ngadto sa mga Kristohanon sa Roma, ug sa unsang paagi makapadapat kita niini sa atong pakiglabot sa mga tagagawas?

¹³ Gihatag ni Pablo ang mosunod nga tambag ngadto sa mga Kristohanon nga nagpuyo sa paganong Roma: “Ayaw kamo pagbalos ug daotan sa daotan kang bisan kinsa. Itagana ang maayong mga butang sa panan-aw sa tanang tawo. Kon mahimo, samtang nagaagad kaninyo, makigdinaitay kamo sa tanang tawo. Ayaw kamo pagpanimalos, mga hinigugma, apan hatagig luna ang kapungot; kay kini nahisulat: ‘Akoa ang panimalos; ako mao ang magabayad, nag-ingon si Jehova.’ Apan, ‘kon gutomon ang imong kaaway, pakan-a siya; kon siya uhawon, hatagi siyag mainom; kay sa pagbuhat niini ikaw magapundok ug mga baga ibabaw sa iyang ulo.’ Ayaw pagpadaog sa daotan, apan dag-a ang daotan pinaagi sa maayo.”​—Roma 12:17-21.

¹⁴ Sa atong mga pakiglabot sa mga tagagawas, kita ingong matuod nga mga Kristohanon dili makalikay nga makaatubang ug mga magsusupak. Sa kasulatan sa itaas, gipakita ni Pablo nga ang dalan sa kaalam mao ang pagpaningkamot nga buntogon ang pagsupak pinaagi sa malulutong mga buhat. Samag mga baga, kining malulutong mga buhat tingalig motunaw  sa kamabatokon ug mabuyo ang magsusupak nga magbatog mas malulutong tinamdan bahin sa katawhan ni Jehova, nga tingali mapukaw pa ang iyang interes sa maayong balita. Inigkahitabo niini, ang daotan gidaog sa maayo.

15. Kanus-a ang mga Kristohanon ilabinang magmainampingon sa paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas?

¹⁵ Ang paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas hinungdanon ilabina diha sa mga panimalay nga ang usa ka kapikas wala pa makadawat sa kamatuoran. Ang pagsunod sa mga prinsipyo sa Bibliya mopatungha ug maayong mga bana, maayong mga asawa, maayong mga amahan, maayong mga inahan, ug mga anak nga mas masinugtanon ug kugihang motuon sa eskuylahan. Ang dili-magtutuo angay makakita sa maayong epekto sa mga prinsipyo sa Bibliya nganha sa magtutuo. Busa, ang pipila “tingali madani nga walay pulong pinaagi sa panggawi” sa dedikadong mga sakop sa pamilya.​—1 Pedro 3:1, 2.

‘Pagbuhat ug Maayo sa Tanan’

16, 17. (a) Unsang mga halad ang makapahimuot pag-ayo sa Diyos? (b) Sa unsang paagi kita angay “mobuhat ug maayo” ngadto sa atong mga igsoon ug sa mga tagagawas usab?

¹⁶ Ang kinadak-ang kaayohan nga mahimo nato alang sa atong silingan mao ang pagdala kaniya sa mensahe sa kinabuhi ug pagtudlo kaniya mahitungod sa pagpasig-uli kang Jehova pinaagi ni Jesu-Kristo. (Roma 5:8-11) Mao nga gisultihan kita ni apostol Pablo: “Pinaagi kaniya [Kristo] itanyag nato kanunay ang halad sa pagdayeg ngadto sa Diyos, nga mao, ang bunga sa mga ngabil nga nagapahayag sa katilingban sa iyang ngalan.” (Hebreohanon 13:15) Si Pablo midugang: “Dugang pa, ayaw ninyo paghikalimti ang pagbuhat ug maayo ug ang pagpakig-ambit sa mga butang sa uban, kay ang maong mga halad makapahimuot pag-ayo sa Diyos.” (Hebreohanon 13:16) Dugang pa sa atong katilingbanong pagsangyaw, dili gayod nato hikalimtan “ang pagbuhat ug maayo.” Kini maoy di-malaksi nga bahin sa mga halad nga makapahimuot pag-ayo sa Diyos.

¹⁷ Natural lang, buhaton ta ang maayo ngadto sa atong espirituwal nga mga igsoon, nga tingali nanginahanglan sa emosyonal, espirituwal, pisikal, o materyal nga paagi. Gipasabot kini ni Pablo sa nagsulat siya: “Samtang kita may panahon nga angay niini, buhaton ta ang maayo ngadto sa tanan, apan ilabina ngadto kanilang mga kauban nato sa pagtuo.” (Galacia 6:10; Santiago 2:15, 16) Hinuon, dili nato angay hikalimtan ang mga pulong nga, “Buhaton ta ang maayo ngadto sa tanan.” Ang usa ka malulutong buhat ngadto sa usa ka paryente, silingan, o kauban sa trabaho dakog mahimo sa pagwagtang sa pagkamapihigon batok kanato ug magbukas sa kasingkasing sa tawo aron magmadawaton sa kamatuoran.

18. (a) Unsang mga kapeligrohan ang atong pagalikayan? (b) Sa unsang paagi magamit nato ang atong Kristohanong pagkamaayo sa pagsuportar sa atong katilingbanong buluhaton sa pagsangyaw?

¹⁸ Sa pagbuhat niini, dili kinahanglan nga magbaton kitag suod nga mga higala sa mga tagagawas. Ang maong mga panag-uban lagmit makuyaw. (1 Corinto 15:33) Ug wala ing katuyoan nga makighigala sa kalibotan. (Santiago 4:4) Apan ang atong Kristohanong pagkamaayo mahimong mosuportar sa atong pagsangyaw. Sa pila ka nasod nagakalisod ang pagpakigsulti  sa mga tawo diha sa ilang mga balay. Ang pila ka apartment gipanalipdan pinaagi sa mga himan nga makapugong kanato sa pagpakigsulti sa mga nagpuyo. Sa ugmad nga kanasoran ang telepono maoy usa ka paagi aron makasangyaw. Sa kadaghanang kanasoran ang pagsangyaw sa kadalanan ginahimo. Bisan pa, sa tanang nasod, ang pagkamaayo, pagkamatinahoron, pagkamaluluton, ug pagkamatinabangon mobukas sa kahigayonan sa pagwagtang sa pagkamapihigon ug sa paghatag ug dakong pamatuod.

Pagpahilom sa mga Magsusupak

19. (a) Sanglit wala kita magtinguha sa pagpahimuot sa mga tawo, unsay atong madahom? (b) Sa unsang paagi maningkamot kita sa pagsunod sa panig-ingnan ni Daniel ug sa pagpadapat sa tambag ni Pedro?

¹⁹ Ang mga Saksi ni Jehova dili mga tigpahimuot sa mga tawo ni mahadlok sa mga tawo. (Proverbio 29:25; Efeso 6:6) Sila bug-os nakaamgo nga bisan pa sa tanan nilang singkamot nga mahimong sulundang tigbayad sa buhis ug buotang mga lungsoranon, ang mga magsusupak mosabwag ug madinaotong kabakakan ug mosultig pangdaot kanila. (1 Pedro 3:16) Kay nahibalo niini, mosulay sila sa pagsundog kang Daniel, nga bahin kaniya miingon ang iyang mga kaaway: “Dili nato hikaplagan niining Daniel ang bisan unsang pasumangil, gawas nga atong hikaplagan kini batok kaniya diha sa kasugoan sa iyang Diyos.” (Daniel 6:5) Dili gayod nato ikompromiso ang mga prinsipyo sa Bibliya aron pahimut-an ang mga tawo. Sa laing bahin, wala kita magtinguha nga mahimong martir. Naningkamot kita sa pagkinabuhing malinawon ug sa pagsunod sa apostolikanhong tambag: “Busa ang kabubut-on sa Diyos mao, nga pinaagi sa pagbuhat ug maayo inyong mapahilom ang walay-alamag nga sinultihan sa mga tawong dili makataronganon.”​—1 Pedro 2:15.

20. (a) Kombinsido kita bahin sa unsa, ug unsang pagdasig ang gihatag kanato ni Jesus? (b) Sa unsang paagi makapadayon kita sa paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas?

²⁰ Kombinsido kita nga ang atong baroganan sa pagkabulag gikan sa kalibotan bug-os nahiuyon sa Bibliya. Gipaluyohan kini sa kasaysayan sa unang-siglong mga Kristohanon. Madasig kita sa mga pulong ni Jesus: “Sa kalibotan kamo adunay kasakitan, apan magmaisogon! Gidaog ko ang kalibotan.” (Juan 16:33) Dili kita magmahadlokon. “Sa pagkatinuod, kinsa bay modaot kaninyo kon kamo magmadasigon alang sa maayo? Apan bisan kon kamo magaantos tungod sa pagkamatarong, malipayon kamo. Bisan pa niana, ang tumong sa ilang pagkahadlok ayaw ninyog kahadloki, ni mabalisa kamo. Apan balaana ninyo si Kristo ingong Ginoo diha sa inyong mga kasingkasing, nga kanunay andam sa pagpanalipod atubangan sa tanan nga mangayo ug hinungdan sa paglaom nga anaa kaninyo, apan buhata kana uban sa malumong kinaiya ug halalom nga pagtahod.” (1 Pedro 3:13-15) Samtang magagawi sa maong paagi, magpadayon kita sa paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas.

Ingon nga Pagsubli

◻ Nganong ang mga Saksi ni Jehova kinahanglang maglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas?

◻ Nganong ang matuod nga mga Kristohanon dili gayod makalaom nga higugmaon sa kalibotan, apan unsay kinahanglang paningkamotan nila sa pagbuhat?

◻ Kinahanglan unsa ang atong tinamdan kon bahin sa katawhan sa kalibotan, ug ngano?

◻ Nganong kinahanglang kita “mobuhat ug maayo” dili lamang ngadto sa atong mga igsoon kondili ngadto usab sa mga tagagawas?

◻ Sa unsang paagi ang atong paglakaw diha sa kaalam kon bahin sa mga tagagawas makatabang kanato sa atong katilingbanong buluhaton sa pagsangyaw?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 18]

Sa wala: Matuod nga mga Kristohanon sa Pransiya nagtabang sa ilang mga silingan human sa usa ka baha

[Hulagway sa panid 20]

Ang malulutong mga buhat sa Kristohanon dakog mahimo sa pagwagtang sa pagkamapihigon

[Hulagway sa panid 23]

Ang mga Kristohanon kinahanglang “andam alang sa tanang maayong buhat”