Pagpatik ug Literatura sa Bibliya Samtang Nailalom sa Pagdili

SUMALA SA GIASOY NI MALCOLM G. VALE

“Imprintaha ang librong Children.” Nadawat ko kining katingad-anang sugo gikan sa magtatan-aw sa sanga sa mga Saksi ni Jehova sa Australia panahon sa Gubat sa Kalibotan II, wala madugay human luwati ang libro panahon sa kombensiyon sa St. Louis, Missouri, T.B.A., niadtong Agosto 10, 1941. Nganong ang sugo katingad-anan man?

ABI ninyo, ang among buluhaton sa pagwali gidid-an niadtong Enero 1941, busa ang pagpadayon pag-imprinta bisan sa tinagdiyutay maoy lisod nga tahas. Gawas pa, ang Children maoy 384-panid nga libro nga may mga hulagway sa tanang kolor. Ang among kasangkapan sa pag-imprinta kinahanglang modernohon, ang papel nihit, ug ang mga trabahante wala mabansay sa paggamag tinahing mga libro.

Sa dili pa ibatbat kon sa unsang paagi milampos kami sa pag-imprinta samtang nailalom sa pagdili, paasoya ako kon sa unsang paagi ako nakaalagad uban sa sangang-buhatan sa Australia ingong magtatan-aw sa kalihokan sa pag-imprinta.

Sayo nga Kaagi

Ang akong amahan may negosyo sa imprintahan sa mauswagong siyudad sa Ballarat, Victoria, diin ako natawo niadtong 1914. Busa nakakat-on ako sa pag-imprinta sa pagtrabaho sa imprintahan ni Papa. Nalangkit usab ako sa mga kalihokan sa Iglesya sa Inglaterra, nga kantor sa simbahan ug tigbagting sa kampana sa simbahan. Ako gani magtudlo unta sa Sunday school, apan ako mabalak-on bahin niadto.

Ang hinungdan mao nga ako may seryosong mga pangutana mahitungod sa pila ka pagtulon-an sa simbahan. Naglakip kadto sa Trinidad, impiyernong-kalayo, ug imortalidad sa tawhanong kalag, ug walay mihatag kanakog makapatagbawng mga tubag. Nalibog usab ako  nga matag karon ug unya, ang among ministro masuk-anong maghisgot bahin sa usa ka gamayng relihiyosong pundok nga nagtawag sa ilang kaugalingon nga mga Saksi ni Jehova. Nahibulong ako nganong ang maong gamayng pundok kabalak-an pag-ayo sa usa ka siyudad nga may 40,000 ka tawo.

Usa ka Dominggo, nagtindog ako sa gawas sa simbahan human sa serbisyo sa gabii sa dihang usa ka grupo sa mga dalaga gikan sa duol nga Metodistang Iglesya milabay. Nahigala ko ang usa kanila. Ang iyang ngalan Lucy, ug sa wala madugay gidapit niya ako ngadto sa iyang balay aron mahimamat ang iyang mga ginikanan. Tiaw na ang akong katingala sa dihang akong nasayran nga ang iyang inahan, si Vera Clogan, maoy usa sa mga Saksi ni Jehova. Kami may daghang bibong mga panaghisgot sa Bibliya, ug ang iyang gipanulti maorag makataronganon.

Sa wala madugay, si Lucy ug ako nagminyo, ug sa pagka 1939 kami nagpuyo sa Melbourne, ang kaulohan sa Victoria. Bisan pag si Lucy nahimong usa sa mga Saksi ni Jehova, ako wala pa makahukom. Ugaling, sa pagsilaob sa Gubat sa Kalibotan II sa Septiyembre niadtong tuiga, misugod ako sa pagpalandong nga seryoso bahin sa akong nakat-onan gikan sa Kasulatan. Ang pagdili sa buluhaton sa mga Saksi ni Jehova niadtong Enero 1941 nakatabang ug dako kanako sa paghukom. Gipahinungod ko ang akong kinabuhi kang Jehova nga Diyos ug nabawtismohan wala madugay human niadto.

Dagkong Kausaban sa Among mga Kinabuhi

Niadtong panahona, kami nag-abang ug hamugaway nga apartment sa Melbourne. Ugaling, sa wala madugay gidapit kami nga mobalhin ngadto sa usa ka balay kauban sa ubay-ubayng ubang Saksi. Gibaligya namo ang tanan namong muwebles gawas sa kasangkapan sa lawak-higdaan ug mibalhin ngadto sa gitawag ug balay sa payunir. Nagpadayon ako sa pagtrabaho ingong tig-imprinta ug sa ingon nakatabang sa galastohan sa pagpadagan sa panimalay. Ang ubang mga bana nagbuhat sa sama. Ang among mga asawa, ingong sangpotanan, nakaambit sa bug-os-panahong pagsangyaw, ug kaming mga lalaki mikuyog kanila sa buluhatong pagsangyaw ug sa Kristohanong mga tigom sa magabii ug hinapos sa semana.

Wala madugay human niadto, ang akong asawa ug ako nakadawat ug usa ka sulat gikan sa sangang-buhatan sa Watch Tower Society nga nagdapit kanamo nga moadto sa Sydney. Gibaligya namo ang among muwebles sa lawak-higdaan ug gibayran ang pila ka utang namo, apan aron makakuwarta alang sa among plete sa tren paingon sa Sydney, kinahanglang ibaligya namo ang singsing nga kinuptanan ni Lucy!

Tungod sa mga pagpig-ot sa panahon sa gubat ug sa bag-ong gipatuman nga pagdili, walay mga Bibliya o literatura sa Bibliya ang maimportar gikan sa gawas sa nasod. Tungod niini ang sangang-buhatan sa Australia mihukom sa pagtukod ug sekretong kalihokan sa pag-imprinta aron magpadayon ang pag-abot sa espirituwal nga pagkaon, ug gidapit ako nga mahimong magtatan-aw sa buluhaton. Nakapribilehiyo ako sa pagtrabaho kauban sa usa ka taga-Scotland, si George Gibb, si kinsa nag-alagad sa imprintahan sa sanga sa Australia sulod sa mga 60 anyos. * Kadto mao ang panahong nadawat ko ang sugo: “Imprintaha ang librong Children.”

Pagbawi sa Kasangkapan sa Pag-imprinta

Daghan ang makapaukyab, usahay makahahadlok, nga mga kasinatiang among naagian niadtong halandumong katuigan sa gubat. Pananglitan, aron makasugod sa among pag-imprinta,  nagkinahanglan kamig kasangkapan. Ang kasangkapang gigamit namo sa pag-imprintag tinagdiyutay sa katuigan sa wala pa ang gubat giilog sa mga awtoridad sa kagamhanan, ug niadto ang gamayng imprintahan sa Sosyedad gikandadohan ug giguwardiyahan. Unsaon namo pagpagawas sa kasangkapan aron dad-on sa mga dapit nga angay sa sekretong pag-imprinta?

Ang armadong mga guwardiya, nga nagtrabahong turnoturno, nagbantay sa propiedad sa Sosyedad 24 oras sa usa ka adlaw. Bisan pa, usa sa mga pader sa likod nag-utlan sa riles-simangan nga wala kaayo gamita. Busa sa magabii, nga gigamit ang mga paaging magpahinumdom sa Ezekiel 12:5-7, ang pila ka mamugnaong mga trabahante sa Bethel mosulod agi sa pader pinaagi sa pagtangtang sa pila ka haloblak. Sa dihang makasulod na, ibalik nila pagbutang ang mga haloblak sa pader aron dili matiktikan. Pinaagi sa paghimo sa maong paglungkab sa magabii latas sa mga duha ka semana, ilang naarangkar nga maampingon ang usa ka gamayng makina sa imprinta, usa ka Linotype, ug pipila ka laing makina. Dayon mahilomon nilang gipagawas ang mga piyesa, bisan sa presensiya sa mga guwardiyang nagbantay!

Sa ngadtongadto nakabaton kamig dugang kasangkapan gikan sa ubang mga tinubdan, ug sa wala madugay ang among sekretong mga kalihokan sa pag-imprinta kusog nga nagpadayon sa lainlaing mga dapit sa tibuok Sydney. Busa, kami nakaimprinta ug nakatahi dili lang sa librong Children kondili sa mga librong may naandang gidak-on sama sa The New World, “The Truth Shall Make You Free,” ug The Kingdom Is At Hand, ingon man ang mga Yearbook of Jehovah’s Witnesses alang sa 1942, 1943, 1944, ug 1945. Dugang pa, panahon sa pagdili niadtong katuigan sa gubat, ang mga Saksi ni Jehova sa tibuok Australia wala gayod makulangi ug usa ka isyu sa The Watchtower. Kini nagpasalig kanamo sa personal kaayong paagi nga ang kamot ni Jehova dili gayod mubo.​—Isaias 59:1.

Pagsagubang sa Wala-Dahoma nga mga Pagduaw

Panahon sa yugtong may pig-ot nga pagsensura sa panahon sa gubat, ang mga imprintahang komersiyal kasagarang duawon nga kalit sa opisyales sa gobyerno nga magsusi kon unsay giimprinta. Busa, usa sa among mga sekretong mga imprintahan gisangkapan ug usa ka himan nga magpasidaan, usa ka timbrehan sa salog nga sayon maabot sa tagdawat ug bisita. Si bisan kinsa nga dili niya mailhan o gisuspetsohang inspektor nga mosaka sa hagdan, iyang pisliton ang timbrehan.

Inigpislit sa timbrehan, usa ka talagsaong talan-awon ang pagkakitag mga lawas nga manglusot sa mga bentana sa tanang direksiyon! Ang mga trabahante nga narehistrong mga empliyado magpabilin aron sa pagtabon dayon sa bisan unsang mga naimprintang pliego sa mga magasing Watchtower o sa ubang literatura sa Bibliya nga gitrabaho. Sa pagbuhat niini, gamiton nila ang giimprintang mga pliego sa samang gidak-on sa ubang mga basahon nga giandam alang sa negosyanteng mga suki.

Panahon sa usa sa ingon nga pagduaw, duha ka inspektor nanglingkod sa mga komiks, nga diha pa sa mga pliegong dagko, apan sa ilalom mao ang mga pliego sa mga magasing Watchtower nga naimprinta sa miaging gabii. Sa usa ka imprintahan sa laing bahin sa siyudad, himoon namo ang komersiyal nga pag-imprinta sa maadlaw ug imprintahon ang mga magasing Watchtower sa magabii ug sa mga hinapos sa semana.

Pagtagana sa Among Panginahanglan sa Papel

Ang pagbaton ug papel alang sa imprinta usa ka dakong suliran. Bisan pa niana, ang pila ka dagkong imprintahan nga wala magkinahanglan sa ilang bug-os nga bahin sa papel tungod sa hinayng negosyo panahon sa gubat andam mobaligya sa ilang sobra​—ugaling sa gipatas-ang prisyo. Hinuon, sa usa ka okasyon kami nakadawat ug papel gikan sa laing tinubdan.

Usa ka bapor sa kargamento nga moanha sa Australia may karga nga dakong inangkat brawon nga papel, apan ang barko naguba sa dagat ug ang tubig nakasuhop sa kadaghanan sa papel. Ang tibuok nga inangkat gipasubasta, ug sa among katingala kami lamang ang miapil sa subasta. Tungod niadto among napalit kadto sa barato kaayong prisyo. Gibulad namo ang  papel, sa ingon napuslan namo ang kadaghanan niana, ug dayon gitabastabas namo ngadto sa mga pliego nga angay sa among makina sa imprinta.

Unsaon namo paggamit ang brawon nga papel? Naghunahuna kami, ug husto man usab, nga ang mga magbabasag komiks mahimuot gihapon sa ilang mga komiks diha sa dekolor nga papel. Busa, gigamit namo ang puting papel nga gigahin kanamo alang sa mga komiks aron sa pag-imprinta sa The Watchtower ug sa ubang basahon sa Sosyedad.

Ang Hinungdanong Papel sa Kababayen-an

Sa katuigan sa gubat, daghang Kristohanong babaye sa Australia ang nakakat-on sa pagtahig mga libro. Usa ka hapon nga naglagiting ang kainit sa ting-adlaw, ang pipila kanila nagtrabaho nga silasila ra sa usa ka gamayng garahe nga among giabangan sa usa ka dalan sa likod sa usa ka nait sa siyudad sa Sydney. Alang sa seguridad, ilang gisirado ang tanang bentana ug pultahan. Ang mga sudlanan sa papilit, bahong mga alisngaw, ug ang kainit halos dili maagwanta. Mao nga gihubo nila ang ilang mga sinina nga pang-ilalom lamang nga biste ang gibilin.

Sa kalit, may nanuktok sa pultahan. Ang Kristohanong mga igsoong babaye nangutanag kusog kon kinsay tua didto, ug mitubag ang usa ka opisyal sa gobyerno sa mga obrero. Siya gikan sa usa ka departamento nga may kagahom panahon sa gubat sa pagtudlo sa mga tawo ngadto sa bisan unsang dapit diin gikinahanglan ang mga obrero. Ang mga igsoong babaye mitubag nga kusog nga dili sila makapasulod kaniya sa pagkakaron sanglit sila nagtrabahong nagsul-ob sa ilang pang-ilalom nga biste tungod sa kainit.

Ang opisyal sa makadiyut walay timik; dayon siya nanawag nga siya may laing pakigkitaan sa maong dapit. Siya miingon nga siya mobalik sa sunod adlaw aron sa paghimo sa iyang pagsusi. Dihadiha kining Kristohanong mga babaye mitelepono kanamo, ug kami nagpadalag usa ka trak niadtong gabhiona aron sa pagkuha sa tanang gitrabaho sa tigtakgos sa libro, nga nagbalhin niana ngadto sa laing dapit.

Kadaghanan niadtong nalangkit sa among sekretong pag-imprinta walay nangaging kasinatian sa trabaho sa negosyo sa imprinta, mao nga nagtuo ako nga sa walay duhaduha ang espiritu ni Jehova maoy mitagana sa gikinahanglang tabang ug direksiyon. Usa ka dakong pribilehiyo nga ako ug ang akong asawa, si Lucy, nga nagtrabaho sa tigtahi sa libro, nahimong bahin nianang tanan.

 Giunsa pagdumala ang among buluhaton niadtong lisod nga kapanahonan? Ang nag-alagad nga temporaryong magtatan-aw sa sanga sa mga Saksi ni Jehova nakadawat ug restriksiyon nga mando gikan sa gobyerno, nga nagbaod kaniya nga mopuyo sa usa ka lungsod nga 100 kilometros sa gawas sa Sydney. Ang mando nagdili kaniya sa paggawas sa walo ka kilometros nga palibot gikan sa sentro sa lungsod. Ang gasolina ginarasyon sa upat ka litros matag kotse kada bulan. Apan ang mga igsoon nag-imbento sa usa ka yunit nga nailhang gas producer​—usa ka silindrikal metal nga sudlanan nga motimbang ug katunga sa tonelada, nga gitaod sa sampot sa kotse. Ang uling gisunog sulod niini, nga nagpagawas ug carbon monoxide ingong sugnod. Sa ubay-ubayng gabii kada semana, ang ubang may-katungdanang mga igsoong lalaki ug ako mobiyahe pinaagi niini aron makigtagbo sa magtatan-aw sa namad-ang sapa duol sa lungsod nga gipalagpotan kaniya. Sa ingon, kami makahisgot ug daghang butang sa dili pa pasigaon pag-usab ang gas producer ug mobiyahe balik sa Sydney sa mga takna sa kaadlawon.

Sa kataposan, ang pagdili sa mga Saksi ni Jehova nakaabot sa atubangan sa Hataas nga Korte sa Australia. Ang maghuhukom mideklarar nga ang pagdili “mahariharion, mabuotbuoton, ug malupigon” ug bug-os naghukom nga ang mga Saksi ni Jehova dili sad-an sa maalsahong buhat. Ang tibuok Hataas nga Korte nagpaluyo sa maong desisyon, mao nga kami nakapadayag aron sa pagpadayon sa among uyon-sa-balaod nga mga buluhaton sa Gingharian.

Dugang mga Asaynment ug mga Panalangin

Human sa gubat daghan nga nagtrabaho sa among sekretong mga kalihokan sa pag-imprinta misulod sa payunir nga ministeryo. Ang pipila kanila sa ulahi nakatungha pa sa Watchtower Bible School of Gilead sa New York. Diha usab sa akong hunahuna ug ni Lucy ang maong tumong, apan unya kami nakabaton ug usa ka anak babaye ug mihukom ako sa pagbalik sa negosyo sa imprinta. Miampo kami nga si Jehova motabang kanunay kanamo sa pagbutang pag-una sa intereses sa Gingharian, ug siya nagtabang gayod. Ako nalangkit sa laing asaynment sa ministeryo sa mosunod nga paagi.

Giteleponohan ako ni Lloyd Barry, si kinsa nag-alagad karon ingong membro sa Nagamandong Lawas sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York. Niadtong panahona siya usa ka nagapanawng magtatan-aw sa Sydney. Siya nangutana kon nahibalo ba ako sa petsa sa sunod namong asembliya. Sa dihang mitubag ako nga nahibalo ako, siya miingon: “Gusto namong ikaw ang mag-atiman sa kahikayan sa pagkaon.”

Kay natingala sa makadiyut, ako mihinay sa pagsulti: “Apan wala pa ako makabuhat ug ingon niana sukad sa akong kinabuhi.”

“Aw, Igsoon,” siya mitubag nga may pagkapilyohon, “panahon na nga ikaw magtuon!” Ako tinuod nga nakatuon, ug ako nagpadayon sa pagbaton sa pribilehiyo sa pagdumala sa departamento sa pagkaon, bisan sa dagkong mga kombensiyon, sulod sa kapig 40 ka tuig.

Latas sa katuigan, ang among komersiyal nga imprintahan midako, ug kadto nagkinahanglag daghang biyahe labot sa negosyo sa gawas sa nasod. Kanunay ko kining ipaatol sa internasyonal nga mga kombensiyon nga himoon sa Siyudad sa New York ug sa ubang dapit sa Tinipong Bansa. Kini mihatag kanako ug higayon sa paggugol ug panahon uban niadtong nagdumala sa lainlaing mga departamento sa kombensiyon, ilabina ang departamento sa pagkaon. Busa, sa pagbalik sa Australia, ako labi pang makaarang sa pag-alagad sa mga panginahanglan sa among mga kombensiyon.

Tungod sa among katigulangon, si Lucy ug ako usahay maghunahuna kon kaha kami makahimo ug labaw pa kon kami natawong ulahig diyutay. Sa laing bahin, kay natawo sa 1916 ug 1914 sa matag usa, among giisip nga kahibulongang pribilehiyo ang pagkakita sa mga tagna sa Bibliya nga natuman sa atubangan sa among mga mata. Ug kami nagpasalamat kang Jehova tungod sa panalangin nga among nabatonan sa pagtuon sa daghang tawo ug pagtabang kanila sa pagkat-on sa kamatuoran ug sa pagkakita nga sila karon nagaalagad ingong bawtismadong mga ministro. Ang among pag-ampo mao nga kami makapadayon sa pag-alagad kaniya hangtod sa kahangtoran, nga magaila kaniya sa walay kataposan ingong dako Soberanong Magmamando sa uniberso.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 29]

Imprintahan sa Strathfield Bethel, 1929-73

Si George Gibb nagtindog tupad sa usa sa mga makina sa imprinta nga nakuha gikan sa imprintahan agi sa pader sa likod