Mga Talan-awon Gikan sa Yutang Saad

Umari Kamo ug Libota ang Dagat sa Galilea!

PILA lang ka dapit ang mas daling mahinumdoman sa mga magbabasa sa Bibliya kay sa Dagat sa Galilea. Apan mahimo bang piyongon nimo ang imong mga mata ug handurawon kining tab-ang-ug-tubig nga dagat, nga mangita sa pangunang mga dapit, sama sa kon asa mosulod ug mogawas ang Subang Jordan o ang nahimutangan sa Capernaum ug Tiberias?

Tun-i pag-ayo ang hulagway nga kinuha gikan sa ayroplano nga makita dinhi sa ubos, nga itandi ang gisukip nga ilhanang mga numero. Pila sa ginumerohang dapit ang imong mailhan? Kon mas daghan ang imong nahibaloan kanila, mas makaiikag ug tinuod ug makahuloganon ang Bibliya alang kanimo. Sa maong tuyo, mag-uban ta sa usa ka mubo, matulon-anong paglibot.

Kining maong hulagway nga kinuha gikan sa ayroplano maoy sa amihanang-silangan. Mosugod kita sa #1. Unsang dapita sa dagat kana? Oo, ang habagatang tumoy, diin mogawas ang Jordan, nga nagpadulong sa ubos taliwala sa Samaria ug Gilead aron mobubo ngadto sa Patayng Dagat. Paingon sa wala labi pang duol ang imong pagtan-aw niining tumoya sa dagat, nga gipakita usab sa 1993 Calendar of Jehovah’s Witnesses.

Ang Dagat sa Galilea nahimutang sa kinasuloran sa Walog sa Rift, mga 200 metros ubos sa Dagat Mediteranyo. Samtang imong ginasusi ang talan-awon gikan sa taas, matikdi ang mga bukid nga mituybo gikan sa sidlakang baybayon (palibot sa #7). Ang mga bungtod ug mga bukid mituybo usab diha sa mas duol, o sa kasadpan, nga baybayon, nga nagpasiugda nga kining dagata nahimutang sa usa ka dal-as, nga ang dagat mga 21 kilometros ang gitas-on ug may kinatas-ang gilapdon nga 12 kilometros. Dihay luna sa mga baybayon alang sa mga balangay ug bisan sa mga siyudad, sama sa Tiberias (#2). Hinumdomi nga ang usa ka panon nga nagsakayan gikan sa Tiberias mitabok sa dagat paingon sa dapit nga si Jesus sa milagrosong paagi nagpakaon sa 5,000.​—Juan 6:1, 10, 17, 23.

Samtang mopanaw ka ubay sa baybayon sa amihanan sa Tiberias, maagian nimo ang tabunok nga rehiyon sa Gennesaret (#3). *  Niining dapita si Jesus mipahayag sa Wali sa Bukid, ug lagmit sa sikbit nga baybayon, gitawag niya si Pedro ug ang laing tulo aron mahimong “mga mangingisda ug mga tawo,” ingon sa gipakita dinhi. (Mateo 4:18-22) Sa pagpadayon sa panaw, makaabot ka sa Capernaum (#4), nga maoy sentro sa mga kalihokan ni Jesus, nga gihisgotan pa gani nga “iyang kaugalingong siyudad.” (Mateo 4:13-17; 9:1, 9-11; Lucas 4:16, 23, 31, 38-41) Sa pagpadayon padulong sa sidlakan libot sa dagat, maagian nimo ang (#5) diin moagos ang Jordan ngadto sa dagat (sa ubos). Unya makaabot ka sa dapit sa Bethsaida (#6).

Magamit nato bisan kining pila ka dapit sa pag-ilustrar kon sa unsang paagi ang imong kahibalo sa Dagat sa Galilea makatabang kanimo sa pagsunod, ug sa paghanduraw, sa mga asoy sa Bibliya. Human pakan-a ni Jesus ang 5,000 sa dapit sa Bethsaida ug ang usa ka panon misulay sa paghimo kaniyang hari, gipadala niya ang mga apostol nga nagsakayan paingon sa Capernaum. Panahon sa ilang panaw, ang unos kalit nga mihuros gikan sa kabukiran ug daling nagpatungha sa mga balod, nga nakapahadlok sa mga apostol. Apan si Jesus miduol kanila nga naglakaw ibabaw sa dagat, mipakalma sa unos, ug nagpadunggo kanilang luwas haduol sa Gennesaret. (Mateo 14:13-34) Kadtong naggikan sa Tiberias mitabok na usab ngadto sa Capernaum.​—Juan 6:15, 23, 24.

Sa pagpadayon libot sa sidlakang daplin sa dagat, maagian nimo ang lagmit gihisgotan nga “yuta sa mga Gadarene [o, mga Gerasene].” Hinumdoming dinhi si Jesus nagpagula ug mga demonyo gikan sa duha ka tawo. Kadtong mga espirituha madagmalong misulod sa dakong panon sa mga baboy, nga nangambak sa pangpang ngadto sa dagat. Usa sa mga tawo human niana mihatag ug pamatuod sa kasikbit nga nagsultig-Gregong mga siyudad sa Decapolis. Si Jesus miabot ug mibiya niining dapita pinaagig sakayan tabok sa Dagat sa Galilea.​—Mateo 8:28–​9:1; Marcos 5:1-21.

Samtang imong bug-oson ang imong panaw paingon sa ubos nga tumoy sa dagat, moagi ka haduol sa dapit diin ang usa ka dakong suba (gitawag ang Yarmuk) magdala ug igo-igong tubig ngadto sa ubos nga bahin sa Subang Jordan.

Ang Bibliya wala magtino sa dapit sa pila ka hitabo palibot sa Dagat sa Galilea, sama sa pagpakita ni Jesus human sa pagkabanhaw sa dihang si Pedro ug ang ubang mga apostol nanagat (sa ubos). Naghunahuna ba kamong haduol kini sa Capernaum? Kon unsa man ugaling, ang inyong kahibalo niining hinungdanong dagat motabang kaninyo sa paghanduraw nianang posibilidara.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 24]

1

2

3

4

5

6

7

N

S

E

W

[Picture Credit Line sa panid 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line sa panid 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Picture Credit Line sa panid 24, 25]

Garo Nalbandian

[Picture Credit Line sa panid 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.