Mahimong Mahanaw ang Bandalismo

ANG bandalismo sa mga tin-edyer kanunayng giisip nga usa ka pagpasundayag sa pagkawalay-pagtahod ug kasuko ngadto sa mga hamtong ug sa ilang mga sukdanan,” misaysay ang mga awtor nga sila si Jane Norman ug Myron W. Harris. Samtang daghang batan-on ang nagtuo nga wala nay mahimo sa pag-usab sa kahimtang, “usa gikan sa 3 nagtuo nga ang bandalismo sa mga tin-edyer mapugngan kon ang mga ginikanan naghatag pa ug dugang pagtagad sa ilang mga anak, ug kon ang mga tin-edyer wala unta batiag kalaay,” nagtaho ang mga awtor. Samtang ang paghimo sa mga batan-on nga okupado ug ang mas maayong pagdumala sa mga ginikanan kanila makakunhod sa bandalismo, igo na ba kana sa pagsulbad sa mga hinungdan gayod niini?

Samtang mag-inusara, daghang batan-on dili mga samokan, apan kon anaa sa grupo o may kauban, sila mosulay nga magpakuhag pagtagad, nga mohimog binuang ug salawayong mga butang. Mao kanay nahitabo kang Nelson, kinsa tungod sa impluwensiya sa droga o alkoholikong ilimnon nagpadayag kanunay sa iyang kasuko ug pagkawalay-katagbawan pinaagi sa mga buhat sa bandalismo. Si José, nga naaghat tungod sa mga wali sa Iglesya Katolika bahin sa reporma sa yuta ug mga katungod sa pamuo, nagtuo nga siya kinahanglang makigbahin sa mga welga ug organisadong bandalismo ingong paagi sa pagprotesta.  Apan, si Nelson ug José nakakaplag ug usa ka butang nga mas maayo kay sa mga rayot ug bandalismo.

Pipila ka Halawom nga mga Hinungdan sa Bandalismo

Atong susihog maayo kon nganong ang ubang mga batan-on nakigbahin sa bandalismo. Daghang batan-on ang naglibog ug “naghubit sa kalibotan ingong usa ka magubot, buang nga dapit, nga puno sa buang nga mga tawo.” Bisan pa niana, ug sukwahi sa gituohan sa uban, ang usa ka taho nag-ingon: “Ang mga tin-edyer nabalaka labot sa direksiyon sa ilang mga kinabuhi. Sila mas nabalaka kay sa gihunahuna sa mga hamtong.” Tinuyo man o dili, ang usa ka batan-on nga nalangkit sa bandalismo tingali sa ingon niini nga paagi nagpasundayag sa iyang halawom nga mga kahigawad, mga problemang wala-masulbad, o wala-katagan-ing mga panginahanglan. Sumala sa usa ka pagtuon nga gihisgotan sa sinugdan, “walay usa sa mga mitubag sa surbi ang midepensa o nagpakamatarong sa bandalismo, wala bisan gani kadtong nakabuhat niini.”

Usa ka batan-on tingali panagsa rang makadungog ug pulong sa apresasyon o pagdasig. Sanglit ang edukasyon mas nagkahinungdanon ug daghang trabaho nagkinahanglan ug dakong kahanas sa linaing kahibalo o teknikal nga katakos, siya tingali mawad-an ug pagsalig sa kaugalingon. Dugang pa, ang mga ginikanan, mga magtutudlo, o mga higala basin ug hinawayon kaayo ug mapangitaon, nga naghatag ug dakong pagtagad sa kon unsay naabot sa batan-on ug dili sa kon unsa siya ingong tawo. Daghan ang morebelde o mohimog buhat sa bandalismo tungod lamang kay sila nahigawad sa ilang kaugalingon. Dili ba ang gugma ug pagtagad sa mga ginikanan makapakunhod ug dako sa maong kalisod?

Ikaw tingali nakakita nga samtang ang pipila ka awtoridad morag mihunong na sa pagsulay sa pagsanta sa pagkuriskuris diha sa paril ug sa ubang mga matang sa delingkuwensiya, ang nabalakang mga lungsoranon sa katibuk-an naglantaw gihapon sa mga magtutudlo ug mga kawani sa eskuylahan sa pagkontrolar sa bandalismo. Mahitungod sa pagpatuman sa balaod, ang The World Book Encyclopedia nag-ingon: “Ang bandalismo mahimong silotan pinaagi sa pagbayad ug multa o pagkabilanggo. Ang ubang lokal nga mga gobyerno adunay mga balaod nga ang mga ginikanan maoy manubag sa bandalismo nga nahimo sa ilang mga anak. Apan ang kadaghanang mga buhat sa bandalismo wala kapahamtangi ug silot. Ang pagpatuman sa balaod malisod sa maong mga kaso, ug ang bili sa kadaghanang tagsatagsa ka buhat sa kadaot dili ra kaayo dako nga igong maghimo sa pagpasakag sumbong nga mapuslanon.” Ang usa ka taho nagpakita nga 3 porsiyento lamang sa mga tagsala sukad ang nadakpan.

Ikaw tingali mouyon nga ang hustong pagdumala sa ginikanan malagmit mao ang labing maayong paagi sa pagsulbad sa hinungdan sa delingkuwensiya. Apan kon magkadaotdaot ang pamilyahanong kinabuhi, ang mga komunidad mag-antos. Si Propesor Ana Luisa Vieira de Mattos, sa São Paulo University, Brazil, miingon nga ang pipila ka mga hinungdan sa mga problema sa mga batan-on mao ang “dili maayong pagdumala sa ginikanan, kakulang sa mga balaod, kakulang sa panagsultihay, pagpasagad, kawalay-kaikag o kawalay-pagtagad.”

Sa atong panahon kita nakakita na gayod sa katumanan sa mga pulong ni Jesus: “Tungod sa pag-uswag sa kalapasan mobugnaw ang gugma sa kadaghanan.” (Mateo 24:12) Ug kinsay makalimod nga tinuod ang mga pulong nga narekord sa 2 Timoteo 3:1-4? Si apostol Pablo nagsulat: “Hibaloi kini, nga sa kataposang mga adlaw moabot ang makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon. Kay ang mga tawo unya maoy mahigugmaon sa kaugalingon, mga mahigugmaon sa salapi, mapasiatabon-sa-kaugalingon, mapahitas-on, mga tigpasipala, dili-masinugtanon sa mga ginikanan, dili-mapasalamaton, dili-maunongon, walay kinaiyanhong pagbati, dili ikasabot sa bisan unsa, mga tigbutangbutang, walay pagpugong-sa-kaugalingon, mabangis, walay gugma sa pagkamaayo, mga mabudhion, gahig-ulo, managburot sa garbo, mga mahigugmaon sa kalipayan inay nga mga mahigugmaon sa Diyos.” Ang tinuod mao, ang pagkinabuhi taliwala sa mga tawo nga adunay ingon niini nga mga kinaiya nakadugang sa delingkuwensiya. Apan dili kita angay mosurender. Ang mga komunidad sa katibuk-an napakyas sa pagwagtang sa bandalismo, apan kita makakita ug mga tawo nga milampos sa pagbag-o sa ilang kaugalingong paagi sa kinabuhi, nga dili na way-batasan o maharasharason. Sa ilang mga kahimtang ang bandalismo nasumpo.

 Maayong Giya Alang sa mga Batan-on

Unsay nakatabang sa mga tigpangdaot ug sa uban sa pagbag-o sa ilang personalidad? Bisan pag daw kini dili katuohan sa ubang mga edukador ug mga ginikanan, ang Bibliya nagtaganag maayo kaayo ug nunot-sa-panahon nga giya. Pinaagi sa pagsunod niini, ang mga tigpangdaot niadto napalihok sa pagsunod sa espesipikong balaod sa Diyos: “Dili ka magsunod sa panon sa katawhan alang sa daotang katuyoan.” (Exodo 23:2) Daghan ang nadani sa kamatuoran gikan sa Pulong sa Diyos bahin sa mga pagtuo ug mga doktrina nga wala pa nila masabti sukad, ug ang ilang nakat-onan nakaapektar kanila sa ikaayo. Tagda ang eksperyensiya ni José, usa ka batan-on sa São Paulo. Siya namatuto sa paggamit ug mga imahen diha sa pagsimba. Sa dihang iyang nahibaloan nga ang Diyos adunay ngalan, si Jehova, ug nga Siya supak sa pagsimba sa imahen, si José nagbag-o aron makahimo sa butang nga gikahimut-an sa mga mata sa Diyos.​—Exodo 20:4, 5; Salmo 83:18; 1 Juan 5:21; Pinadayag 4:11.

Si Nelson, imbes agoman ang lainlaing makapahigawad nga kasinatian diha sa mapintas nga mga gang ug mga welga, nakakaplag ug tinuod nga paglaom alang sa umaabot, ug kana nakahatag kaniya ug dakong kahupayan. Siya miingon: “Imbes nga isalikway sa akong pamilya tungod sa daotang panag-uban ug sa kinabuhing giyanon sa droga, karon ako na ang labing tinahod sa balay. Kanunay akong hangyoon sa akong amahan sa pagtambag sa akong magulang nga mga igsoong lalaki. Sukad nga nagsugod ako sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova, nasinati ko ang kalipay tungod kay ako karon adunay katuyoan sa kinabuhi.” Ug alang sa usa ka batan-on nga siyudadnon sama kang Marco​—nga naanad sa pagpuyo sa mapintas nga palibot—​ang pagkahibalo nga himoon sa Gingharian sa Diyos kining yutaa nga usa ka paraiso tinuod nga nakahatag gayod ug kalipay.​—Pinadayag 21:3, 4.

Tagda usab ang kahimtang sa usa ka membro kanhi sa gang, burokinto sa kadalanan, ug tigpangdaot. Ingong ilo nga masub-anon kaayog kinabuhi sa bata pa, si Valter nakadayeg nga diha sa usa ka dunot, daotang sistema, ang Diyos adunay katawhan. Sila sinserong naningkamot sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya sa ilang mga kinabuhi, nga nagpakitag kahangawa, konsiderasyon, ug kalulot. Si Valter misaysay: “Tinuod sumala sa saad ni Jesus, ako karon aduna nay dako kaayong pamilya, ‘mga igsoong lalaki ug babaye ug mga inahan ug mga amahan.’ Mahitungod sa umaabot, naghulat ako sa panahon sa dihang ang mga tawo magpuyo nga malipayon ug may panaghiusa ilalom sa matarong nga kagamhanan sa Diyos.”​—Marcos 10:29, 30; Salmo 37:10, 11, 29.

Usa ka Butang nga Mas Maayo kay sa Protesta

Dugang pa sa pagpakitag konsiderasyon ug gugma alang sa ilang isigkatawo, kining mga tigpangdaot kaniadto nakakat-on sa “pagdumot sa daotan.” (Salmo 97:10; Mateo 7:12) Ikaw komosta? Bisan ug ikaw usa lamang nga nag-antos sa mga epekto sa kaylap nga bandalismo, ang pagtuon sa Pulong sa Diyos maghimo kang Jehova nga tinuod alang kanimo ingong usa ka mahigugmaong langitnong Amahan kinsa nagtinguha sa pag-atiman kanimo. (1 Pedro 5:6, 7) Ang Diyos makatabang kanimo sa pagtubo sa espirituwal, bisan pa sa personal nga kahuyangan o kakabos. Kana mismo maoy usa na ka katingalahang kasinatian!

Si Jehova ug ang iyang Anak, si Jesu-Kristo, nagtinguha gayod nga ang tanang matang sa mga tawo makabaton ug higayon sa pagkat-on sa kamatuoran sa Bibliya. Ang Pulong sa Diyos makahimog labaw pa kay sa pagtabang sa mga tawo sa paghunong sa pagkahimong mga tigpangdaot karon mismo. Kini motukmod kanila sa paghimog dugang kauswagan sa pagpadapat sa mga prinsipyo sa Diyos. Tungod niini, sila nahimong mga membro sa usa ka internasyonal nga panag-igsoonay nga ilado sa ilang kahinlo ug maayong pamatasan, ang tibuok-kalibotang kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Nahiuyon sa Efeso 4:24, kining sinserong mga Kristohanon ‘nagsul-ob sa bag-ong pagkatawo nga gilalang sumala sa kabubut-on sa Diyos diha sa matuod nga pagkamatarong ug pagkamaunongon.’ Sa dili madugay ang kalibotan mapuno sa maong mga tawo tungod kay sila lamang ang maluwas ug mabuhi sa walay kataposan.​—Itandi ang Lucas 23:43.

Posible ang Usa ka Bag-ong Kalibotan nga Walay Bandalismo

Nagtuo ka ba nga ang bandalismo mahimo gayod nga hanawon? Kon mao, sa unsang paagi ang maong dakong kausaban ipatungha? Ang Gingharian sa Diyos sa dili madugay magpapha niining daotang sistema. Kadtong nagpuyo sa yuta maoy manubag sa bisan unsang tinuyong paglapas sa  matarong nga mga balaod sa Diyos. (Itandi ang Isaias 24:5, 6.) Samtang ang “mga malapason pagalaglagon ngatanan sa tingob,” kadtong nahigugma sa pagkamatarong pagaluwason. “Si Jehova magtabang kanila ug magtagana kanila ug kaikyasan. Siya magtagana kanila ug kaikyasan batok sa mga tawong daotan ug magluwas kanila, tungod kay sila mingdangop kaniya.”​—Salmo 37:38-40.

Sa pagkatinuod, ang mga hinungdan gayod sa bandalismo bug-os nga pagawagtangon. Ug maingon man ang tanang krimen, pagpanglupig, pag-antos, ug pagkadaotan. Hinunoa, ang pakigdait, matuod nga pagkamatarong, kalinaw, ug kasegurohan maoy kinaiyahan sa kinabuhi diha sa bag-ong kalibotan. Ang Isaias 32:18 naghubit nianang mahitabo sa literal nga paagi: “Ang akong katawhan magpuyo diha sa malinawong puloy-anan ug sa seguro nga mga pinuy-anan ug sa walay-kasamok nga pahulayanan.” Oo, ang usa ka matahom, globonhong paraiso pagapuy-an unya sa mga tawong nagpakitag gugma ug konsiderasyon ngadto sa uban.

Duyog sa milyonmilyon pang uban, ginatagamtam na sa mga tigpangdaot kaniadto ang usa ka suod nga relasyon uban kang Jehova nga Diyos. Sila wala na makigbahin sa mga buhat sa bandalismo. Ikaw ba usab motugot sa Pulong sa Diyos nga mogiya kanimo ngadto sa kinabuhi diha sa iyang bag-ong kalibotan? Nganong dili mosundog sa karaang salmista kinsa nagrekord sa gipahayag ni Jehova: “Hatagan ko ikaw ug salabotan ug itudlo ko kanimo ang dalan nga imong pagalaktan. Ako magtambag nga ang akong mga mata magbantay kanimo.”​—Salmo 32:8.

[Hulagway sa panid 7]

Ang pagtagad ug gugma sa mga ginikanan makapanalipod sa mga batan-on