Pag-alagad Uban sa Magbalantay

“Diha sa bantayanang torre, Oh Jehova, ako nagbarog kanunay sa maadlaw, ug sa akong puwestong-bantayanan ako nagpahimutang sa tanang gabii.”—ISAIAS 21:8.

1. Unsang maanindot nga mga saad nga si Jehova mismo mao ang saksi?

 SI Jehova mao ang Dakong May-Katuyoan. Ang rebeldeng manulonda nga nahimong Satanas nga Yawa walay mahimo sa pagsanta sa Iyang dakong katuyoan sa pagbalaan sa Iyang kaugalingong ngalan ug sa pagtukod ug mahimayaong pagmando sa Gingharian sa usa ka paraisonhong yuta. (Mateo 6:9, 10) Ilalom niana nga pagmando, ang katawhan mabulahan gayod. Ang Diyos ‘molamoy sa kamatayon hangtod sa hangtod, ug ang Soberanong Ginoong Jehova tinong magpahid sa mga luha gikan sa tanang nawong.’ Tagamtamon sa malipayon, nahiusang katawhan ang pakigdait ug kauswagan hangtod sa hangtod. (Isaias 25:8; 65:17-25) Si Jehova mismo mao ang iyang kaugalingong saksi niining maanindot nga mga saad!

2. Unsang tawhanong mga saksi ang gipatungha ni Jehova?

² Apan, ang Dakong Maglalalang adunay tawhanong mga saksi usab. Una pa sa Kristohanong mga panahon “usa ka panganod sa mga saksi,” sugod kang Abel, midagan sa lumba sa paglahutay, sa kasagaran atubangan sa grabe kaayong kalisod. Ang ilang maayong mga panig-ingnan nagdasig sa maunongong mga Kristohanon karong adlawa. Si Kristo Jesus mao ang labing maayong panig-ingnan sa usa ka maisogon nga saksi. (Hebreohanon 11:1–12:2) Hinumdomi, pananglitan, ang iyang kataposang pagpamatuod atubangan kang Poncio Pilato. Si Jesus miingon: “Tungod niini ako gipakatawo, ug tungod niini ako mianhi sa kalibotan, aron ako manaksi sa kamatuoran.” (Juan 18:37) Gikan sa 33 K.P. hangtod niining tuig 2000 K.P., ang madasigong mga Kristohanon nagsunod sa panig-ingnan ni Jesus ug nagpadayon sa pagpanaksi, nga maisogong nagwali “sa halangdong mga butang sa Diyos.”—Buhat 2:11.

Babilonyanhong Sektaryanismo

3. Sa unsang paagi misupak si Satanas sa pagpanaksi bahin kang Jehova ug sa iyang kabubut-on?

³ Sa nanglabayng mga milenyo ang dakong Kaaway, si Satanas nga Yawa, sa pagkadaotan naningkamot sa pagdaot sa pamatuod sa mga saksi sa Diyos. Ingong “ang amahan sa bakak,” kining “dakong dragon . . . , ang orihinal nga halas nagapahisalaag sa tibuok gipuy-ang yuta.” Siya walay-hunong sa iyang pagpakiggubat batok niadtong “nagasunod sa sugo sa Diyos,” ilabina niining kataposang mga adlaw.—Juan 8:44; Pinadayag 12:9, 17.

4. Sa unsang paagi mitungha ang Dakong Babilonya?

⁴ Duolan sa 4,000 ka tuig sa miagi, human sa Lunop sa mga adlaw ni Noe, gipatungha ni Satanas si Nimrod, “usa ka dakong mangangayam nga kabatok ni Jehova.” (Genesis 10:9, 10) Ang kinadak-ang siyudad ni Nimrod, ang Babilonya (Babel), nahimong sentro sa demonyohanong relihiyon. Sa dihang gilibog ni Jehova ang pinulongan sa mga magtutukod sa torre sa Babel, ang mga tawo nagkatibulaag sa tibuok yuta, ug gidala nila ang ilang bakak nga pagsimba. Busa ang Babilonya nahimong tinubdan sa tibuok-kalibotan nga imperyo sa bakak nga relihiyon, nga ginganlag Dakong Babilonya sa basahon sa Pinadayag. Kanang basahona nagtagna bahin sa kalaglagan niining karaang relihiyosong sistema.—Pinadayag 17:5; 18:21.

Usa ka Nasod sa mga Saksi

5. Unsang nasora ang giorganisar ni Jehova aron mahimong iyang mga saksi, apan nganong iyang gitugotan kini nga mabihag?

⁵ Sa mga 500 ka tuig human sa panahon ni Nimrod, giorganisar ni Jehova ang mga kaliwat sa matinumanong Abraham nga mahimong nasod sa Israel  aron moalagad ingong Iyang saksi dinhi sa yuta. (Isaias 43:10, 12) Daghang indibiduwal sa maong nasod ang nag-alagad kang Jehova nga maunongon. Apan, sa paglabay sa mga siglo, ang bakak nga pagtuo sa kasikbit nga mga nasod nakatakod sa Israel, ug ang mga tawo nga may pakigsaad kang Jehova mipahilayo gikan kaniya aron sa pagsimba sa bakak nga mga diyos. Busa, sa 607 W.K.P., ang kasundalohan sa Babilonya, nga gipangunahan ni Haring Nabucodonosor, naglaglag sa Jerusalem ug sa templo niini ug nagbihag sa kadaghanang Hudiyo ngadto sa Babilonya.

6. Unsang maayong balita ang gipahayag sa matagnaong magbalantay ni Jehova, ug kanus-a kini natuman?

⁶ Pagkadako nga kadaogan kadto alang sa bakak nga relihiyon! Apan, ang pagmando sa Babilonya wala magdugay. Duolan sa 200 ka tuig una pa sa maong hitabo, si Jehova nagsugo: “Lakaw, pagbutang ug usa ka tigbantay aron iyang itaho kon unsay iyang makita.” Unsang balita ang gipahayag sa magbalantay? “Siya napukan na! Ang Babilonya napukan na, ug ang tanang kinulit nga mga larawan sa iyang mga diyos iyang gidugmok sa yuta!” (Isaias 21:6, 9) Tinuod man, sa 539 W.K.P., ang matagnaong pahayag natinuod. Ang gamhanang Babilonya napukan, ug ang may pakigsaad nga katawhan sa Diyos sa ulahi nakabalik sa ilang yutang-natawhan.

7. (a) Unsay nakat-onan sa mga Hudiyo gikan sa disiplina ni Jehova? (b) Unsang mga bitik nga nahulog ang mga Hudiyo human sa pagkabihag, ug unsay nahitabo tungod niini?

⁷ Ang namauli nga mga Hudiyo naleksiyon sa pagtalikod sa idolatriya ug espiritistikanhon nga relihiyon. Apan, sa milabay ang mga tuig, sila nahulog sa ubang mga bitik. Ang uban nalit-agan sa Gregong pilosopiya. Ang uban nagpasiugda sa tawhanong tradisyon inay kay sa Pulong sa Diyos. Lain pang uban nadala sa nasyonalismo. (Marcos 7:13; Buhat 5:37) Sa panahon nga natawo si Jesus sa yuta, ang nasod mitalikod na usab sa putli nga pagsimba. Bisan tuod ang indibiduwal nga mga Hudiyo misanong sa maayong balita nga gimantala ni Jesus, ang nasod sa katibuk-an misalikway kaniya ug busa gisalikway sila sa Diyos. (Juan 1:9-12; Buhat 2:36) Ang Israel dili na saksi sa Diyos, ug sa tuig 70 K.P., ang Jerusalem ug ang templo niini gilumpag na usab, niining higayona sa kasundalohang Romanhon.—Mateo 21:43.

8. Kinsa ang nahimong mga saksi ni Jehova, ug nganong ang pasidaan ni Pablo niini nga saksi tukma kaayo sa panahon?

⁸ Sa kasamtangan, usa ka Kristohanon nga “Israel sa Diyos” ang natawo, ug kini karon ang nahimong saksi sa Diyos ngadto sa mga nasod. (Galacia 6:16) Dihadiha, si Satanas naglaraw sa pagdaot niining bag-o, espirituwal nga nasod. Pagkatapos sa unang siglo, ang sektaryanhong mga impluwensiya nakita diha sa mga kongregasyon. (Pinadayag 2:6, 14, 20) Ang tambag ni Pablo tukma gayod sa panahon: “Pagbantay kamo: basin ug adunay modagit kaninyo pinaagi sa pilosopiya ug walay-pulos nga panglimbong sumala sa tradisyon sa mga tawo, sumala sa paninugdang mga butang sa kalibotan ug dili sumala kang Kristo.”—Colosas 2:8.

9. Ingon sa gipasidaan ni Pablo, unsay mga kaugmaran nga miagak sa paglungtad sa Kakristiyanohan?

⁹ Sa ngadtongadto, ang Gregong pilosopiya, ang Babilonyanhong relihiyosong mga ideya, ug sa ulahi ang tawhanong “kaalam” sama sa teoriya sa ebolusyon ug pagsaway sa kasulatan nakahugaw sa relihiyon sa daghan nga nangangkong Kristohanon. Sama kini sa gitagna ni Pablo: “Ako nahibalo nga human sa akong pagbiya ang malupigong mga lobo mosulod sa taliwala kaninyo ug dili magtratar sa panon uban ang kalumo, ug gikan sa taliwala kaninyo mismo may mga tawo nga motungha ug magasultig linubag nga mga butang aron ipahilayo ang mga tinun-an sunod sa ilang kaugalingon.” (Buhat 20:29, 30) Agig resulta niini nga apostasya, ang Kakristiyanohan mitungha.

10. Unsang mga hitabo ang nagpakita nga dili tanan ang misunod sa dunot nga pagsimba nga ginahimo sa Kakristiyanohan?

 ¹⁰ Kadtong tinuod gayod nga debotado sa putli nga pagsimba kinahanglang ‘kusganong makigbugno alang sa pagtuo nga sa makausa ra ug sa dayon gitugyan ngadto sa mga balaan.’ (Judas 3) Ang pagpamatuod ba bahin sa putli nga pagsimba ug kang Jehova mawagtang gikan sa yuta? Dili. Sa nagkahiduol na ang panahon sa kalaglagan sa rebelde nga si Satanas ug sa tanan niyang mga buhat, nadayag nga dili tanan ang misunod sa apostatang pagsimba nga ginahimo sa Kakristiyanohan. Sa ulahing bahin sa ika-19ng siglo, sa Pittsburgh, Pennsylvania, T.B.A., usa ka pundok sa sinserong mga estudyante sa Bibliya giorganisar ug nahimong kinauyokan sa modernong-adlawng matang sa mga saksi sa Diyos. Kini nga mga Kristohanon nagpasiugda sa Kasulatanhong pamatuod nga ang konklusyon sa presenteng sistema sa kalibotan haduol na. Tinuod sumala sa tagna sa Bibliya, ang “kataposan” niining kalibotana nagsugod sa 1914 ug gitiman-an sa pagbuto sa unang gubat sa kalibotan. (Mateo 24:3, 7) Adunay kusganong ebidensiya nga si Satanas ug ang iyang panon sa mga demonyo gitambog gikan sa langit human niadtong tuiga. Ang punog-kagubot nga ika-20ng siglo nagtaganag klarong pamatuod sa kalihokan ni Satanas ug sa talagsaong katumanan sa ilhanan sa harianong presensiya ni Jesus diha sa langitnong Gingharianong gahom.—Mateo, mga kapitulo 24 ug 25; Marcos, kapitulo 13; Lucas, kapitulo 21; Pinadayag 12:10, 12.

11. Unsay gisulayan ni Satanas nga himoon, apan sa unsang paagi ang iyang pagsulay wala mosaler?

¹¹ Sa Hunyo 1918, nagkabuang si Satanas sa pagsulay sa pagpapha niadtong mga estudyante sa Bibliya, nga niadtong higayona nagsangyaw na sa daghang yuta. Siya naningkamot usab sa paglaglag sa ilang legal nga korporasyon, ang Watch Tower Bible and Tract Society. Ang may-kaakohang mga opisyal sa Sosyedad gipriso, nga bakak nga gisumbong ug sedisyon, sama kang Jesus sa unang siglo. (Lucas 23:2) Apan sa 1919, kining maong mga opisyal gibuhian, nga nagpaarang kanila sa pagpadayon sa ilang ministeryo. Sa ulahi, sila bug-os nga gideklarar nga walay sala.

Usa ka “Tigbantay” nga Nagbantay

12. Kinsa karong adlawa ang naglangkob sa magbalantay nga matang ni Jehova, o “tigbantay,” ug unsay ilang tinamdan?

¹² Busa, sa dihang nagsugod ang “panahon sa kataposan” si Jehova duna na usay magbalantay, nga nagpasidaan sa mga tawo sa mga hitabo may kalabotan sa katumanan sa Iyang mga saad. (Daniel 12:4; 2 Timoteo 3:1) Hangtod karong adlawa, kanang magbalantay nga matang—dinihogang mga Kristohanon, ang Israel sa Diyos—naglihok nga nahiuyon sa kahubitan ni Isaias bahin sa matagnaong magbalantay: “Siya nagmatinagdanon pag-ayo uban ang dakong pagkamatinagdanon. Ug siya misinggit sama sa usa ka leyon: ‘Diha sa bantayanang torre, Oh Jehova, ako nagbarog kanunay sa maadlaw, ug sa akong puwestong-bantayanan ako nagpahimutang sa tanang gabii.’” (Isaias 21:7, 8) Kini ang magbalantay nga seryosong nagtagad sa iyang buluhaton!

13. (a) Unsang mensahe ang gipahayag sa kang Jehova nga magbalantay? (b) Sa unsang paagi ikaingon nga napukan na ang Dakong Babilonya?

¹³ Unsay nakita niini nga magbalantay? Sa makausa pa, ang magbalantay ni Jehova, ang iyang saksi nga matang, mipahayag: “Siya napukan na! Ang Babilonya napukan, ug ang tanang kinulit nga mga larawan sa iyang mga diyos iyang [Jehova] gidugmok sa yuta!” (Isaias 21:9) Niining higayona, human sa Gubat sa Kalibotan I, ang Dakong Babilonya, ang tibuok-kalibotang imperyo sa bakak nga relihiyon, napukan na gikan sa dakong awtoridad niini. (Jeremias 50:1-3; Pinadayag 14:8) Bantog ra! Ang Dakong Gubat, ingon sa pagtawag niini kaniadto, nagsugod diha sa Kakristiyanohan, diin ang klero sa matag kiliran maoy nagsiba sa gubat pinaagi sa pagdasig sa ilang kinamaayohang mga batan-on sa pagpakiggubat. Pagkamakauulaw! Sa 1919, ang Dakong Babilonya wala makapugong sa mga Estudyante sa Bibliya, nga maoy pagtawag sa mga Saksi ni Jehova niadtong higayona, sa pagkalingkawas gikan sa ilang pagkawalay-lihok nga kahimtang ug gisugdan ang tibuok-kalibotan nga kampanya sa pagsangyaw nga nagpadayon gihapon. (Mateo 24:14) Kana nagtimaan sa pagkapukan sa Dakong Babilonya, maingon nga ang pagkagawas sa Israel sa ika-unom nga siglo W.K.P., nagtimaan sa pagkapukan sa karaang Babilonya.

14. Unsang magasina ang pangunang gigamit sa magbalantay nga matang ni Jehova, ug sa unsang paagi gipanalanginan ni Jehova ang paggamit niini?

¹⁴ Ang magbalantay nga matang nagtuman sa tanang panahon sa buluhaton niini nga may kasibot ug kusganong tinguha sa pagbuhat sa kon unsay husto. Sa Hulyo 1879, ang mga Estudyante sa Bibliya nagsugod sa pagpatik niining magasina,  nga nailhan niadto ingong Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Ang matag gula niini gikan sa 1879 hangtod sa Disyembre 15, 1938, nagdala diha sa atubangan nga hapin sa mga pulong “‘Magbalantay, Komosta ang Gabii?’—Isaias 21:11.” a Sa matinumanon, sulod sa 120 ka tuig Ang Bantayanang Torre nagpadayong nagbantay sa mga hitabo sa kalibotan ug sa matagnaong kahulogan niini. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Ang magbalantay nga matang sa Diyos ug ang “ubang mga karnero” nga mga kauban nagagamit niining magasina sa madasigong pagmantala ngadto sa mga tawo nga ang bindikasyon sa pagkasoberano ni Jehova pinaagi sa Gingharian ni Kristo haduol na. (Juan 10:16) Kini ba nga pagsangyaw gipanalanginan ni Jehova? Aw, gikan sa unang gula nga 6,000 ka kopya sa 1879, Ang Bantayanang Torre miuswag ngadto sa tibuok-kalibotan nga sirkulasyon nga kapin sa 22,000,000 ka kopya sa 132 ka pinulongan—121 niini gipatik nga dungan. Pagkatukma nga ang labing kaylap nga pagkaapod-apod nga relihiyosong magasin sa yuta angay nga mao ang usa nga naghimaya sa ngalan sa matuod nga Diyos, si Jehova!

Anam-anam nga Paghinlo

15. Unsang anam-anam nga paghinlo ang nagsugod bisan sa wala pa ang 1914?

¹⁵ Sa mga 40 ka tuig hangtod nagsugod ang langitnong pagmando ni Kristo sa 1914, ang mga Estudyante sa Bibliya nakagawas gikan sa tanang dili-Biblikanhong mga doktrina sa Kakristiyanohan, sama sa pagbunyag sa masuso, pagkadili-mamatay sa kalag sa tawo, purgatoryo, pagsakit sa impiyerno, ug sa pagka-Tulo ka Persona sa Diyos. Apan nagkinahanglan ug dugang panahon sa pagputli sa tanang sayop nga mga ideya. Pananglitan, sa mga tuig sa 1920 daghang Estudyante sa Bibliya nagbutang ug pin nga may krus-ug-korona nga simbolo, ug sila nagsaulog sa Pasko ug ubang paganong mga selebrasyon. Apan, aron mahimong putli ang pagsimba, ang tanang timaan sa idolatriya kinahanglang idespatsar. Ang Pulong sa Diyos, ang Balaang Bibliya, kinahanglang mao ang bugtong basehanan sa Kristohanong pagtuo ug dalan sa kinabuhi. (Isaias 8:19, 20; Roma 15:4) Sayop ang pagdugang sa Pulong sa Diyos o ang pagkuhag bisan unsa gikan niana.—Deuteronomio 4:2; Pinadayag 22:18, 19.

16, 17. (a) Unsang bakak nga ideya ang gituohan sa magbalantay nga matang sa pipila ka dekada? (b) Unsa ang hustong katin-awan bahin sa “halaran” ug sa “haligi” sa “Ehipto”?

¹⁶ Usa ka pananglitan magpasiugda kon unsa ka hinungdanon kining prinsipyoha. Sa 1886 sa dihang gipatik ni C. T. Russell ang libro nga sa ulahi gitawag nga The Divine Plan of the Ages, kining libroha nasudlan ug usa ka tsart nga naglangkit sa edad sa katawhan uban sa Dakong Piramide sa Ehipto. Gituohan kaniadto nga kining monyumento ni Paraon Khufu mao ang haligi nga gihisgotan sa Isaias 19:19, 20: “Nianang adlawa mahitabo nga adunay usa ka halaran alang kang Jehova sa taliwala sa yuta sa Ehipto, ug usa ka haligi alang kang Jehova sa tupad sa utlanan niini. Ug kini mahimong ingong usa ka ilhanan ug ingong usa ka saksi alang kang Jehova sa mga panon sa yuta sa Ehipto.” Unsa bay kalabotan sa piramide sa Bibliya? Aw, ingong pananglitan, ang gitas-on sa pipila ka agianan sa Dakong Piramide ginaingon nga nagpaila sa panahon sa pagsugod sa “dakong kasakitan” sa Mateo 24:21, nga maoy pagsabot kaniadto. Ang ubang mga Estudyante sa Bibliya nalinga pag-ayo sa pagsukod sa lainlaing mga bahin sa piramide aron sa pagtino sa mga butang sama sa adlaw nga sila mosaka sa langit!

¹⁷ Kining ginaingong Bato diha sa Bibliya gipakahamili kaayo sa daghang dekada, hangtod gipatin-aw diha sa mga isyu sa Watchtower sa Nobyembre 15 ug Disyembre 1, 1928, nga si Jehova wala  magkinahanglan ug bato nga monyumento nga gitukod sa paganong mga paraon ug may demonyohanong mga timaan sa astrolohiya sa paglig-on sa pagpamatuod nga gihatag diha sa Bibliya. Hinunoa, ang tagna sa Isaias nakita nga may espirituwal nga aplikasyon. Sama diha sa Pinadayag 11:8, ang “Ehipto” maoy simbolo sa kalibotan ni Satanas. Ang “halaran ngadto kang Jehova” nagpahinumdom kanato sa dalawatong mga halad nga gitanyag sa dinihogang mga Kristohanon samtang temporaryo sila nga molupyo niining kalibotana. (Roma 12:1; Hebreohanon 13:15, 16) Ang haligi “tupad sa mga utlanan [sa Ehipto]” nagpunting sa kongregasyon sa dinihogang mga Kristohanon, nga “usa ka haligi ug tukod sa kamatuoran” ug nagbarog ingong usa ka saksi diha sa “Ehipto,” ang kalibotan nga hapit na nilang pagabiyaan.—1 Timoteo 3:15.

18. (a) Sa unsang paagi si Jehova nagpadayon sa pagpatin-aw sa mga butang alang sa sinserong mga estudyante sa Bibliya? (b) Kon makita sa usa ka Kristohanon ang usa ka pagpatin-aw sa Kasulatan nga lisod sabton, unsang maalamong tinamdan ang angayng huptan?

¹⁸ Sa midagan ang mga tuig, si Jehova nagpadayon sa paghatag kanato ug dugang katin-awan sa kamatuoran, apil ang mas tin-aw nga pagsabot sa iyang matagnaong pulong. (Proverbio 4:18) Sa mga katuigang dili pa dugay, kita gidasig sa pagtan-aw pag-usab uban ang mas lalom nga pagsabot—lakip sa ubang mga butang—sa kaliwatan nga dili molabay una pa moabot ang kataposan, sa sambingay sa mga karnero ug mga kanding, sa dulumtanang butang ug sa dihang kini motindog sa balaang dapit, sa bag-ong pakigsaad, sa pagkausab sa dagway, ug sa panan-awon sa templo sa basahon sa Ezequiel. Tingali malisod usahay sabton ang maong gibag-ong mga pagpatin-aw, apan ang mga katarongan alang niini mas motin-aw sa pagdagan sa panahon. Kon ang usa ka Kristohanon dili bug-os makasabot sa bag-ong pagpatin-aw sa usa ka kasulatan, maayo nga sa mapainubsanon ipalanog niya ang mga pulong ni manalagnang Miqueas: “Ako magpakitag mapailobong tinamdan sa Diyos sa akong kaluwasan.”—Miqueas 7:7.

19. Sa unsang paagi ang dinihogang nanghibilin ug ang ilang ubang mga karnero nga mga kauban nagpakitag samag-leyon nga kaisog niining kataposang mga adlaw?

 ¹⁹ Hinumdomi nga ang magbalantay “misinggit sama sa usa ka leyon: ‘Diha sa bantayanang torre, Oh Jehova, ako nagbarog kanunay sa maadlaw, ug sa akong puwestong-bantayanan ako nagpahimutang sa tanang gabii.’” (Isaias 21:8) Ang dinihogang nanghibilin nagpakitag samag-leyon nga kaisog sa pagyagyag sa bakak nga relihiyon ug sa pagpakita sa mga tawo sa dalan sa kagawasan. (Pinadayag 18:2-5) Ingong ‘ang matinumanon ug maalamong ulipon,’ sila nagtaganag mga Bibliya, magasin, ug ubang mga publikasyon sa daghang pinulongan—“pagkaon sa hustong panahon.” (Mateo 24:45) Sila nanguna sa pagtigom sa “dakong panon . . . gikan sa tanang kanasoran ug mga tribo ug katawhan ug mga dila.” Sila usab nahinloan pinaagi sa nagalukat nga dugo ni Jesus ug sila nagpakitag samag-leyon nga kaisog sa paghatag sa Diyos ug “sagradong pag-alagad adlaw ug gabii.” (Pinadayag 7:9, 14, 15) Unsay bunga niining miaging tuig sa gamayng nahibiling pundok sa dinihogang mga Saksi ni Jehova ug sa ilang mga kauban, ang dakong panon? Ang among sunod artikulo maghisgot niini.

[Footnote]

Nahinumdom Ka Ba?

• Unsang mga saksi ang gipatungha ni Jehova latas sa katuigan?

• Unsay sinugdanan sa Dakong Babilonya?

• Nganong gitugotan ni Jehova ang Jerusalem, ang kaulohang siyudad sa iyang nasod sa mga saksi, nga malaglag sa 607 W.K.P.? sa 70 K.P.?

• Unsang espiritu ang gipakita sa magbalantay nga matang ni Jehova ug sa ilang mga kauban?

[Mga pangutana]

[Hulagway sa panid 7]

“Diha sa bantayanang torre, Oh Jehova, ako nagbarog kanunay”

[Mga hulagway sa panid 10]

Ang magbalantay nga matang ni Jehova seryosong nagtagad sa ilang buluhaton