Ikaw ba Naimpluwensiyahan sa mga “Cynic”?

“ANG cynic maoy usa ka tawo nga dili gayod makakita ug maayong hiyas sa usa ka tawo, ug kanunayng makakita sa dili-maayong kinaiya. Siya usa ka tawong kuwago, maigmat diha sa kangitngit, ug buta sa kahayag, tigpangukoyg peste, ug dili gayod makakitag maayong pangayamon.” Kining mga pulonga gisulti sa Amerikanong klerigo sa ika-19ng siglo nga si Henry Ward Beecher. Daghan tingali ang maghunahuna nga kini tukma nga naglarawan sa espiritu sa modernong-adlaw nga cynic. Apan ang pulong “cynic” naggikan sa karaang Gresya, diin wala lamang kini magpasabot sa usa ka tawong nagpasundayag sa maong tinamdan. Sa daghang siglo, kini nagpunting sa usa ka grupo sa mga pilosopo.

Sa unsang paagi ang pilosopiya sa mga Cynic naugmad? Unsay ilang gitudlo? Ang mga kinaiya sa usa ka Cynic mapuslanon ba sa usa ka Kristohanon?

Karaang mga Cynic—Ilang mga Gigikanan ug mga Tinuohan

Ang karaang Gresya maoy pugaran sa panaglalis ug panaglantugi. Latas sa mga siglo hangtod sa atong Komong Panahon, ang mga tawo sama ni Socrates, Plato, ug Aristotle nagduso sa mga pilosopiya nga nagpabantog kanila. Ang ilang mga pagtulon-an may dakong epekto sa mga tawo, ug ang maong mga ideya makita gihapon diha sa kultura sa Kasadpan.

Si Socrates (470-399 W.K.P.) nangatarongan nga ang dumalayong kalipay dili makaplagan diha sa pagpangagpas ug materyal nga mga butang o sa pagtagamtam ug unodnong mga kalipay. Siya miingon nga ang tinuod nga kalipay maoy resulta sa kinabuhi nga gideboto sa pagpangitag kaligdong. Giisip ni Socrates ang kaligdong nga kinalabwan sa tanang maayo. Aron makab-ot kining tumonga, iyang gisalikway ang materyal nga mga kaluho ug ang wala-kinahanglanang mga panglimbasog tungod kay iyang gibati nga kini makalinga kaniya. Iyang gipasiugda ang pagkamakasaranganon ug ang paghikaw sa kaugalingon, nga nagkinabuhing yano ug daginotan.

Giugmad ni Socrates ang sistema sa pagpanudlo nga nailhan ingong ang Socratikong metodo. Bisan tuod ang kasagarang mga pensador mopresentar ug usa ka ideya ug mohatag ug pamatuod sa mga argumento, sukwahi ang gihimo ni Socrates. Iyang paminawan ang mga teoriya sa ubang mga pilosopo ug pangitaan ug mga diperensiya ang ilang mga ideya. Nagdasig kinig hinawayon ug walay-pagtahod nga tinamdan ngadto sa uban.

Lakip sa mga sumusunod ni Socrates mao ang pilosopong ginganlan ug Antisthenes (mga 445-365 W.K.P.). Gipasobrahan niya ug sa uban pa ang pangunang pagtulon-an ni Socrates pinaagi sa pag-ingong ang kaligdong mao ang bugtong nga maayo. Alang kanila ang pagpangagpas ug kalipay dili lang makalinga kondili usa ka matang sa pagkadaotan. Kay nahimong hilabihan ka dili-mahigalaon, ilang gitamay pag-ayo ang ilang mga isigkatawo. Sila nailhan ingong mga Cynic. Ang ngalang Cynic mahimong gikuha sa Gregong pulong (ky·ni·kosʹ) nga naghubit sa ilang masulub-on ug arogante nga batasan. Kini nagkahulogang “samag-iro.” a

 Epekto Diha sa Ilang Paagi sa Kinabuhi

Bisan tuod ang mga bahin sa pilosopiya sa Cynic sama sa pagsupak sa materyalismo ug pagpatuyang sa kaugalingon mahimong gilantaw ingong dalayegon, gipasobrahan sa mga Cynic ang ilang mga ideya. Dayag kini diha sa kinabuhi sa Cynic nga ilado sa ngatanan—ang pilosopong si Diogenes.

Natawo si Diogenes sa 412 W.K.P. sa Sinope, usa ka siyudad sa Black Sea. Uban sa iyang amahan siya mibalhin sa Atenas, diin nakakat-on siya sa mga pagtulon-an sa mga Cynic. Si Antisthenes maoy nagtudlo kang Diogenes ug miresulta sa iyang pagkalinga sa Cynic nga pilosopiya. Simple ug kinabuhi si Socrates, ug mingaw ug kinabuhi ni Antisthenes. Apan, higpit ug kinabuhi si Diogenes. Aron ipasiugda ang iyang pag-ayad sa materyal nga kaharuhay, si Diogenes gikaingong nagpuyo sa mubong panahon diha sa usa ka baril!

Sa pagpangita sa kinalabwan sa tanang maayo, gikaingong gibaktas ni Diogenes ang Atenas sa adlawng dako nga nagdalag nagsigang lampara nga nangitag tawong maligdong! Ang maong panggawi nakadanig pagtagad ug mao ang paagi sa pagpanudlo ni Diogenes ug sa ubang mga Cynic. Gikaingon nga si Alejandrong Bantogan nangutana kas-a kang Diogenes kon unsay gusto niya labaw sa tanan. Si Diogenes gikatahong miingon nga gusto lang niyang magpadaplin si Alejandro aron dili masalipdan ang sidlak sa adlaw!

Si Diogenes ug ang ubang mga Cynic nagkinabuhi ingong mga makililimos. Wala silay panahon sa relasyong tawhanon, ug wala nila tumana ang mga katungdanan sa pagkalungsoranon. Malagmit naimpluwensiyahan sa Socratikong metodo sa pagpakiglantugi, sila nahimong hilabihan ka way-batasan ngadto sa uban. Si Diogenes nailado tungod sa iyang halang nga sinultihan. Ang mga Cynic nakaangkon sa dungog nga “samag-iro,” apan si Diogenes mismo gianggaan nga Ang Iro. Namatay siya mga 320 W.K.P. sa dihang mga 90 anyos ang iyang pangedaron. Usa ka monyumento nga marmol nga pormag iro ang gipatindog ibabaw sa iyang lubnganan.

Ang pipila ka bahin sa pilosopiya sa Cynic nadala ngadto sa ubang mga grupo nga dunay ilang kaugalingong mga ideya. Apan, sa paglabay sa panahon, ang dili-naandang mga kinaiya nga nagpaila kang Diogenes ug sa ulahing mga sumusunod nagdaot sa dungog sa grupo sa mga Cynic. Sa ngadtongadto, kini bug-os nga nawala.

Mga Cynic Karon—Angay ba Nimong Sundogon ang Ilang mga Kinaiya?

Ang The Oxford English Dictionary naghubit sa presenteng-adlaw nga cynic ingong “usa ka tawong hilig nga mobiaybiay o mangitag sayop. . . . Usa ka tawong nagpakitag taras nga dili motuo sa pagkasinsero o pagkamaayo sa mga motibo ug mga lihok sa tawo, ug naanad sa pagpahayag niini pinaagig mga pagbiaybiay ug pagpangantalita; usa ka mayubitong tigpangitag-sayop.” Kining mga kinaiyaha dayag sa kalibotan sa atong palibot, apan, siyempre, dili kini mohaom sa Kristohanong personalidad. Tagda ang mosunod nga mga pagtulon-an ug mga prinsipyo sa Bibliya.

“Si Jehova maluluy-on ug mapuangoron, mahinay sa kasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot. Siya dili mangitag sayop sa tanang panahon, ni mayugot siya hangtod sa panahong walay tino.” (Salmo 103:8, 9) Ang mga Kristohanon gisultihan nga ‘mahimong mga tigsundog sa Diyos.’ (Efeso 5:1) Kon ang Labing Gamhanang Diyos mopili sa pagpakitag kaluoy ug dagaya nga mahigugmaong-kalulot imbes nga ‘mohilig sa pagbiaybiay o sa pagpangitag sayop,’ siyempre ang mga Kristohanon kinahanglang maningkamot sa pagbuhat usab niana.

Si Jesu-Kristo, ang tukma nga larawan ni Jehova, ‘nagbilin ug sulondan aron atong sundon pag-ayo ang iyang mga tunob.’ (1 Pedro 2:21; Hebreohanon 1:3) May mga higayon nga si Jesus nagyagyag sa relihiyosong mga kabakakan ug nagpahayag bahin sa daotang mga buhat sa kalibotan. (Juan 7:7) Apan, gidayeg niya ang sinserong mga tawo. Pananglitan, siya nagsulti mahitungod kang Natanael: ‘Tan-awa, usa ka Israelinhon gayod siya, nga kaniya walay hikaplagang limbong.’ (Juan 1:47) Sa dihang naghimog milagro si Jesus, sa pipila ka higayon iyang gihatagag pagtagad ang pagtuo sa gibuhatag milagro. (Mateo 9:22) Ug sa dihang gihunahuna sa uban nga mahal ra ang gasa sa apresasyon sa usa ka babaye, si Jesus wala matahap sa iyang mga motibo kondili miingon: “Diin gani nga kining maayong balita iwali sa tibuok nga kalibotan, ang gibuhat niini nga babaye igasaysay usab ingong handomanan kaniya.” (Mateo 26:6-13) Si Jesus maoy usa ka masaligong higala ug usa ka mabinationg kauban sa iyang mga sumusunod, ‘nga naghigugma kanila hangtod sa kataposan.’—Juan 13:1.

Sanglit hingpit si Jesus, siya dali ra untang makakitag sayop sa dili-hingpit nga mga tawo. Hinunoa, imbes  magpakitag dili-matinuohon ug tigpangitag-sayop nga espiritu, siya naningkamot sa pagpalagsik sa mga tawo.—Mateo 11:29, 30.

“[Ang gugma] nagatuo sa tanang butang.” (1 Corinto 13:7) Kana nga pahayag sukwahi gayod sa taras sa cynic, kinsa magduda sa mga motibo ug mga lihok sa uban. Tinuod, ang kalibotan puno sa mga tawong dunay nagpahiping mga motibo; busa dunay panginahanglan nga magbantay. (Proverbio 14:15) Bisan pa niana, ang gugma andam nga motuo tungod kay kini masaligon, dili sobra ka matahapon.

Ang Diyos nahigugma ug may pagsalig sa iyang mga alagad. Mas nahibalo pa gani siya sa ilang mga limitasyon kay kanila. Apan, si Jehova wala gayod magtratar sa iyang katawhan uban ang katahap, ug dili siya magdahom ug labaw gikan kanila kay sa ilang masarangan. (Salmo 103:13, 14) Dugang pa, ang Diyos motan-aw sa kon unsay maayo diha sa mga tawo, ug sa masaligong paagi, siya mohatag ug mga pribilehiyo ug awtoridad ngadto sa iyang maunongon, bisag dili-hingpit nga mga alagad.—1 Hari 14:13; Salmo 82:6.

“Ako, si Jehova, nagasusi sa kasingkasing, nagausisa sa mga rinyon, sa paghatag sa matag usa sumala sa iyang mga dalan, sumala sa bunga sa iyang mga pakiglabot.” (Jeremias 17:10) Si Jehova makabasa sa tukma sa kasingkasing sa tawo. Kita dili. Busa, kita kinahanglang mag-amping nga dili nato dudahan ang mga motibo sa uban.

Ang pagtugot sa matahapon nga espiritu nga mogamot kanato ug sa ngadtongadto maghari sa atong panghunahuna dunay purohan nga makapabahinbahin kanato ug sa mga isigkamagtutuo. Makatugaw kini sa kalinaw sa Kristohanong kongregasyon. Busa atong sundogon ang panig-ingnan ni Jesus, kinsa realistikanhon apan positibo sa iyang mga pagpakiglabot sa iyang mga tinun-an. Siya nahimong ilang kasaligang higala.—Juan 15:11-15.

“Ingon sa buot ninyo nga buhaton sa mga tawo nganha kaninyo, buhata ang samang paagi ngadto kanila.” (Lucas 6:31) Daghan kaayo ang mga paagi sa pagpadapat niining tambaga ni Jesu-Kristo. Pananglitan, kitang tanan gusto nga pakigsultihan nga may kalulot ug pagtahod. Nan, sa pagkatinuod angay nga mosulti kita sa uban sa maluloton ug matinahurong paagi. Bisan sa panahon nga kusganong giyagyag ni Jesus ang bakak nga mga pagtulon-an sa relihiyosong mga lider, wala gayod niya kini buhata sa mayubitong paagi.—Mateo 23:13-36.

Mga Paagi sa Pagbuntog sa Pagkamatahapon o Pagkamayubiton

Kon kita nakasinatig mga kahigawad, tingali sayon rang tugotan ang atong kaugalingon nga maimpluwensiyahan sa pagkamatahapon o pagkamayubiton. Kita makabuntog niini nga kiling pinaagi sa pag-ila nga si Jehova masaligong nakiglabot sa iyang dili-hingpit nga katawhan. Makatabang kini kanato sa pagdawat sa ubang mga magsisimba sa Diyos sa kon unsa sila—dili-hingpit nga mga tawo nga naningkamot sa pagbuhat ug matarong.

Ang masakit nga mga kaagi mahimong motultol sa uban nga mawad-ag pagsalig sa mga tawo. Tinuod, dili maalamon nga ibutang ang atong tanang pagsalig diha sa dili-hingpit nga mga tawo. (Salmo 146:3, 4) Apan, diha sa Kristohanong kongregasyon daghan ang sinserong nagtinguha nga mahimong tinubdan sa pagdasig. Hunahunaa lang ang linibo nga samag mga inahan, amahan, igsoong babaye, igsoong lalaki, ug mga bata ngadto sa mga tawong nawad-an sa ilang kaugalingong mga pamilya. (Marcos 10:30) Hunahunaa kon unsa ka daghan ang napamatud-ang tinuod nga mga higala sa mga panahon sa kagul-anan. b—Proverbio 18:24.

Dili pagkamatahapon o pagkamayubiton kondili inigsoong gugma ang nagpaila sa mga sumusunod ni Jesus, tungod kay siya nag-ingon: “Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma taliwala kaninyo.” (Juan 13:35) Busa atong ipakita ang gugma, ug atong isentro ang pagtagad diha sa maayong mga hiyas sa mga isigka-Kristohanon. Ang paghimo niini motabang kanato nga malikayan ang mga kinaiya sa usa ka Cynic.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 21]

Ang Cynic nga ilado sa ngatanan, si Diogenes

[Credit Line]

Gikan sa librong Great Men and Famous Women