Ang Bugtong Paagi sa Pagwagtang sa Pagdumot

“Walay pagdumot kon walay kahadlok. . . . Atong gidumtan ang atong gikahadlokan ug busa diin may pagdumot, ang kahadlok nagpahipi.”—CYRIL CONNOLLY, KRITIKO UG EDITOR SA MGA BASAHON.

DAGHANG sosyologo ang nagtuo nga ang pagdumot nakagamot pag-ayo diha sa bahin sa kaisipan sa tawo nga wala niya maamgohi. “Dakong bahin niana ang giprograma pa gani,” gilakip sa kinaiya sa mga tawo, matod pa sa usa ka politikal nga siyentipiko.

Masabtan nga ang mga tawong nagtuon sa tawhanong kinaiya makaabot sa maong mga konklusyon. Ang ilang bugtong gitun-an mao ang mga lalaki ug babaye nga natawo “uban ang kasal-anan” ug “sa sala,” sumala sa inspiradong rekord sa Bibliya. (Salmo 51:5) Bisan ang Maglalalang mismo, nga naghubit sa dili-hingpit nga tawo libolibo ka tuig kanhi, “nakakita nga ang pagkadaotan sa tawo dagaya dinhi sa yuta ug ang tanang kiling sa mga hunahuna sa iyang kasingkasing maoy daotan lamang sa tanang panahon.”—Genesis 6:5.

Ang pagpihig, diskriminasyon, ug ang misangpot nga pagdumot tungod niini maoy mga produkto sa kinaiyanhong pagkadili-hingpit ug kahakog sa tawo. (Deuteronomio 32:5) Ikasubo, walay tawhanong ahensiya o kagamhanan, bisan unsa pay polisa niini, ang nakahimo sa pag-usab sa kasingkasing sa tawo sa maong mga butang. Ang koresponsal sa langyawng mga nasod nga si Johanna McGeary miingon: “Walay tibuok-globong polis, bisan unsa ka gamhanan, ang makapanghilabot aron sa pagpapha sa mga pagdumot nga nakapabanaw sa dugo sa Bosnia, Somalia, Liberia, Kashmir, sa Caucasus.”

Apan, una pa kita magsugod sa pagpangitag kasulbaran, kinahanglang masabtan nato kon unsay nagpaluyo sa kapasundayagan sa pagdumot.

Pagdumot nga Gisugnoran sa Kahadlok

Adunay nagkalainlaing matang sa pagdumot. Haom kanang pagkasumaryo sa magsusulat nga si Andrew Sullivan: “Dunay pagdumot nga tungod sa kahadlok, ug pagdumot nga mobati lamang ug pagtamay; dunay pagdumot nga nagpahayag ug gahom, ug pagdumot nga naggikan sa kawalay-gahom; dunay panimalos, ug dunay pagdumot nga nagsumikad sa kasina. . . . Dunay pagdumot nga iya sa tigdaogdaog, ug pagdumot nga iya sa biktima. Dunay pagdumot nga nagbukalbukal, ug pagdumot nga nagakahanaw. Ug dunay pagdumot nga moulbo, ug pagdumot nga dili gayod mosilaob.”

 Sa walay duhaduha, ang pipila sa pangunang mga hinungdan sa madumtanong paggubatay sa atong kapanahonan maoy katilingbanon ug ekonomikanhon. Ang grabeng mga pagpihig ug mga pagsilaob sa pagdumot kasagarang makaplagan diha sa mga dapit diin diyutay ra ang grupo nga mas arang-arang ug kahimtang sa panginabuhi. Dugang pa, ang pagdumot kasagarang naglungtad diin ang kahimtang sa kinabuhi sa usa ka bahin sa komunidad gihulga sa pagpanulod sa mga langyaw.

Ang uban mobati tingali nga kining mga bag-ong abot maoy mga kakompetensiya sa pagpangitag mga trabaho, nga motrabaho sa menos nga suweldo, o mopaus-os sa bili sa propiedad. Makataronganon man o dili ang maong mga kahadlok, kini maoy laing butang. Ang kahadlok sa pagkahugno sa ekonomiya ug kahadlok nga ang mga sukdanan sa komunidad o sa estilo-sa-kinabuhi madaot maoy puwersadong mga hinungdan nga magpatungha sa pagpihig ug pagdumot.

Unsay angay nga unang tikang sa pagwagtang sa pagdumot? Kausaban sa mga tinamdan.

Pag-usab sa mga Tinamdan

“Ang tinuod nga kausaban mahitabo lamang gumikan sa desisyon sa mga katawhang nalangkit,” matod pa ni McGeary. Ug sa unsang paagi mausab ang desisyon sa mga tawo? Ang kasinatian nagpakita nga ang labing gamhanan, labing makapalihok, ug labing malungtaron nga impluwensiya batok sa pagkaugmad sa pagdumot naggikan sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya. Tungod kini kay “ang pulong sa Diyos buhi ug gamhanang nagalihok ug mas hait kay sa bisan unsang espada nga duhay-sulab ug modulot bisan pa hangtod sa pagbahin sa kalag ug espiritu, ug sa mga lutahan ug sa ilang uyok, ug arang makaila sa mga hunahuna ug mga tuyo sa kasingkasing.”—Hebreohanon 4:12.

Tinuod, ang pagluka sa pagpihig ug pagdumot dili awtomatikong mahitabo, ni mahitabo dayon kini. Apan mahimo kini. Si Jesu-Kristo, ang bantogang  tigpalihok sa mga kasingkasing ug tigtukbil sa mga tanlag, nakapalihok sa mga tawo nga mag-usab. Minilyon ang milampos sa pagsunod sa maalamong tambag ni Jesu-Kristo: “Padayon sa paghigugma sa inyong mga kaaway ug pag-ampo alang niadtong nagalutos kaninyo.”—Mateo 5:44.

Uyon sa iyang mga pagtulon-an, gilakip ni Jesus sa grupo sa iyang labing piniyalan nga mga higala si Mateo, kanhing maniningil ug buhis, usa kinsa gidumtang sinalikway sa Hudiyohanong katilingban. (Mateo 9:9; 11:19) Dugang pa, gisugdan ni Jesus ang paagi sa putli nga pagsimba nga sa ngadtongadto maglakip sa libolibo sa kanhing gisalikway ug gidumtan nga mga Hentil. (Galacia 3:28) Ang mga tawo sa tibuok kalibotan niadtong panahona nahimong mga sumusunod ni Jesu-Kristo. (Buhat 10:34, 35) Kining mga tawhana nailado tungod sa ilang kinalabwang gugma. (Juan 13:35) Sa dihang ang tugob-sa-pagdumot nga mga lalaki nagbato hangtod sa kamatayon sa tinun-an ni Jesus nga si Esteban, ang iyang kataposang mga pulong mao: “Jehova, ayaw idat-og batok kanila kining salaa.” Si Esteban nanghinaot ug kaayohan alang niadtong nagdumot kaniya.—Buhat 6:8-14; 7:54-60.

Ang modernong-adlawng matuod nga mga Kristohanon misanong usab sa tambag ni Jesus sa pagbuhat ug maayo, dili lamang ngadto sa ilang Kristohanong mga igsoon, kondili bisan niadtong nagdumot kanila. (Galacia 6:10) Sila naningkamot sa pagwagtang sa madinaotong pagdumot gikan sa ilang kinabuhi. Nakaila sa gamhanang mga puwersa nga makapatungha ug pagdumot diha kanila, sila mihimog positibong aksiyon ug gipulihan ang pagdumot ug gugma. Oo, sama sa giingon sa usa ka karaang maalamong tawo, “ang pagdumot maoy magpukaw sa kasungian, apan ang gugma magatabon bisan sa tanang kalapasan.”—Proverbio 10:12.

Si apostol Juan miingon: “Ang matag usa nga nagadumot sa iyang igsoon maoy usa ka mamamatayg-tawo, ug nahibalo kamo nga walay mamamatayg-tawo nga kaniya nagapabilin ang kinabuhing walay-kataposan.” (1 Juan 3:15) Nagtuo niana ang mga Saksi ni Jehova. Ingong resulta, sila karon gitigom—gikan sa tanang etniko, kultural, relihiyoso, ug politikanhon nga mga kagikan—ngadto sa usa ka nahiusa, walay-pagdumot nga komunidad, usa ka tinuod tibuok-globong panag-igsoonay.—Tan-awa ang nag-ubang mga kahon.

Ang Pagdumot Pagawagtangon!

‘Apan,’ moingon ka tingali, ‘mao tingali kana ang kasulbaran alang sa mga indibiduwal nga nalangkit. Apan, dili kini maghanaw sa bug-os sa pagdumot gikan sa atong yuta.’ Tinuod, bisan pag wala kay pagdumot sa imong kasingkasing, ikaw mahimong biktima gihapon niana. Busa kinahanglang modangop kita sa Diyos alang sa tinuod nga kasulbaran niining tibuok-globong suliran.

 Katuyoan sa Diyos nga ang tanang timailhan sa pagdumot sa dili madugay kuhaon gikan sa yuta. Mahitabo kini ilalom sa pagmando sa langitnong kagamhanan nga alang niana gitudloan kita ni Jesus nga moampo: “Amahan namo sa mga langit, balaana ang imong ngalan. Paanhia ang imong gingharian. Ipahinabo ang imong kabubut-on, maingon sa langit, nganhi usab sa yuta.”—Mateo 6:9, 10.

Sa dihang matubag na sa bug-os ang maong pag-ampo, ang mga kahimtang nga magpalambo ug pagdumot dili na maglungtad. Ang mga kahimtang nga magpahimulos niana mawagtang na. Ang propaganda, kawalay-kabangkaagan, ug pagpihig mapulihan na sa kalamdagan, kamatuoran, ug pagkamatarong. Unya, sa pagkatinuod, ang Diyos ‘magpahid na sa matag luha, wala nay kamatayon, ug wala nay pagbangotan ni pagtiyabaw ni kasakit pa.’—Pinadayag 21:1-4.

Karon mas maayo pang balita! Dunay dili-malalis nga ebidensiya nga kita nagkinabuhi sa “kataposang mga adlaw.” Busa, makasalig kita nga sa dili madugay makita nato ang dili-diyosnong pagdumot nga mahanaw gikan niining yutaa. (2 Timoteo 3:1-5; Mateo 24:3-14) Sa gisaad nga bag-ong kalibotan sa Diyos, ang tinuod nga espiritu sa panag-igsoonay maglungtad tungod kay ang katawhan mapasig-uli na sa kahingpitan.—Lucas 23:43; 2 Pedro 3:13.

Apan dili na kinahanglang maghulat ka pa hangtod nianang panahona aron matagamtam ang tinuod nga panag-igsoonay. Sa pagkatinuod, sumala sa giilustrar sa kaubang mga asoy, ang Kristohanong gugma natisok na diha sa milyonmilyong kasingkasing nga mapuno unta sa pagdumot. Ikaw giawhag usab nga mahimong bahin nianang mahigugmaong panag-igsoonay!

[Kahon sa panid 5]

“Unsa Kaha Untay Buhaton ni Jesus?”

Sa Hunyo 1998, tulo ka puti nga mga tawo sa banika sa Texas sa Tinipong Bansa ang miatake kang James Byrd, Jr., usa ka itom. Gidala nila siya sa usa ka hilit, awaaw nga dapit, gibunalan siya, ug gikadenahan ang iyang mga bitiis. Unya gihigot nila siya sa usa ka pik-ap trak ug giguyod siya ug lima ka kilometro diha sa karsada hangtod nga ang iyang lawas naigo sa usa ka imburnal. Gitawag kini ug labing makalilisang nga krimen tungod sa pagdumot nga nahitabo sa maong dekada (1990).

Tulo ka igsoong babaye ni James Byrd maoy mga Saksi ni Jehova. Unsay gibati nila sa mga tawong naghimo niining ngilngig nga krimen? Sa hiniusang pahayag sa pamilya, sila miingon: “Dili mahanduraw ang kaguol ug kasakit nga bation sa dihang usa ka minahal ang gipaantos ug gipatay. Sa unsang paagi ang usa mosanong nianang linuog nga buhat? Ang pagpanimalos, madumtanong sinultihan, o pagpasiugda ug madumtanon kaayong propaganda wala gayod mosantop sa among hunahuna. Kami naghunahuna: ‘Unsa kaha untay buhaton ni Jesus? Unsa kaha untay iyang reaksiyon?’ Ang tubag klaro kaayo. Ang iyang mensahe mao gayod kanang dunay pakigdait ug paglaom.”

Lakip sa mga reperensiya sa Kasulatan nga nakatabang kanila aron dili moturok ang pagdumot diha sa ilang kasingkasing mao ang Roma 12:17-19. Si apostol Pablo misulat: “Ngadto kang bisan kinsa ayaw balosig daotan ang daotan. . . . Kon posible, kutob sa nagaagad kaninyo, magmadaiton sa tanang tawo. Ayaw kamo pagpanimalos, mga hinigugma, apan hatagig dapit ang kapungot; kay nahisulat: ‘Akoa ang panimalos; ako magabayad, nagaingon si Jehova.’”

Sila nagpadayon: “Among nahinumdoman ang realistikong mga pahayag diha sa among mga publikasyon nga ang pipila ka inhustisya o mga krimen makalilisang kaayo nga mas lisod ang pag-ingon, ‘Gipasaylo ko ikaw’ ug dayon kalimtan kana. Ang pagpasaylo sa maong mga kahimtang mahimong maoy pagkalimot na lang sa kayugot aron ang usa makapadayon sa iyang pagkinabuhi ug dili masakit sa pisikal o sa mental tungod sa paghambin ug kayugot.” Pagkatin-aw nga pamatuod sa gahom sa Bibliya sa pagsanta nga dili-mogamot ang dulot-sa-bukog nga pagdumot!

[Kahon sa panid 6]

Kasilag Nahimong Panaghigalaay

Sa di pa dugayng katuigan, libolibong lalin ang naghugop sa Gresya aron sa pagpangitag trabaho. Apan, ang nagakadaot nga mga kahimtang sa ekonomiya nakapamenos sa mga kahigayonan nga makatrabaho, ug nakapasamot kini sa pagpakigbisog nga makakitag trabaho. Tungod niini, dunay dakong kasilag taliwala sa lainlaing etnikong mga grupo. Usa ka kasagarang pananglitan mao ang indigay tali sa mga lalin nga taga-Albania ug niadtong taga-Bulgaria. Sa daghang dapit sa Gresya, ang hilabihang indigay nahitabo tali sa mga tawo niining duha ka grupo.

Sa lungsod sa Kiato, sa amihanan-sidlakang Peloponnisos, usa ka Bulgariano nga pamilya ug usa ka tawong Albaniano ang nagsugod pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova ug nagkailaila. Ang pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya nagpuypoy sa kasilag nga naglungtad tali sa daghan gikan niining duha ka etnikong mga grupo. Nakatampo usab kini sa tinuod nga inigsoong panaghigalaay tali niining mga tawhana. Si Ivan, usa ka Bulgariano, mitabang gani kang Loulis, ang Albaniano, sa pagpangitag kasak-an duol sa balay ni Ivan. Ang duha ka pamilya kasagarang mag-ambitay sa ilang pagkaon ug sa ilang pipila ka materyal nga mga kabtangan. Ang duha ka lalaki karon maoy bawtismadong mga Saksi ni Jehova ug nakigtambayayong pag-ayo sa pagsangyaw sa maayong balita. Siyempre, kining Kristohanong panag-igsoonay namatikdan sa mga silingan.

[Hulagway sa panid 7]

Ilalom sa Gingharian sa Diyos ang tanang timailhan sa pagdumot kuhaon gikan sa yuta