Mga Halad nga Nakapahimuot sa Diyos
Mga Halad nga Nakapahimuot sa Diyos
“Ang matag hataas nga saserdote ginatudlo aron motanyag ug mga gasa ug mga halad.”—HEBREOHANON 8:3.
1. Nganong gibati sa mga tawo ang panginahanglan sa pagdangop sa Diyos?
“ANG paghalad daw ‘kinaiyahan’ na sa tawo sama sa pag-ampo; ang paghalad nagpaila kon unsay iyang gibati bahin sa iyang kaugalingon, ang pag-ampo nagpaila kon unsay iyang gibati bahin sa Diyos,” nagsulat ang historyano sa Bibliya nga si Alfred Edersheim. Sukad sa panahon nga misulod ang sala sa kalibotan, kini nakadalag kasakit tungod sa pagkasad-an, pagkanahilayo gikan sa Diyos, ug pagkawalay-mahimo. Ang kahupayan gikan niining mga pagbatia gikinahanglan. Masabtan gayod nga sa dihang makita sa mga tawo nga nawad-an na sila ug paglaom, bation nila ang panginahanglan sa pagdangop sa Diyos aron sa pagpangayog tabang.—Roma 5:12.
2. Unsang rekord sa unang mga halad ngadto sa Diyos ang atong makita diha sa Bibliya?
2 Ang unang rekord sa Bibliya bahin sa mga paghalad nga gihalad ngadto sa Diyos maoy maylabot kang Cain ug Abel. Atong mabasa: “Nahitabo sa paglabay sa pipila ka panahon si Cain nagdalag mga bunga sa yuta ingong halad kang Jehova. Apan kon bahin kang Abel, siya usab nagdalag mga panganay sa iyang panon sa mga hayop, bisan sa ilang matambok nga mga bahin.” (Genesis 4:3, 4) Sunod, atong nahibaloan nga si Noe, nga giluwas sa Diyos sa dakong Lunop nga naglaglag sa daotang kaliwatan sa iyang panahon, napukaw sa ‘pagtanyag ug mga halad nga sinunog diha sa halaran’ ngadto kang Jehova. (Genesis 8:20) Sa daghang okasyon, ang matinumanong alagad sa Diyos ug higala nga si Abraham, kay napukaw sa mga saad ug mga panalangin sa Diyos, ‘nagtukod ug usa ka halaran ug nagsugod sa pagtawag sa ngalan ni Jehova.’ (Genesis 12:8; 13:3, 4, 18) Sa ulahi, si Abraham nakaatubang ug dako kaayong pagsulay sa iyang pagtuo sa dihang gisugo siya ni Jehova sa paghalad sa iyang anak nga si Isaac ingong halad nga sinunog. (Genesis 22:1-14) Kining mga asoya, bisag mubo, naghatag ug daghang impormasyon bahin sa ulohan labot sa paghalad, ingon sa makita unya nato.
3. Unsay papel sa mga halad diha sa pagsimba?
3 Gikan niini ug sa uban pang mga asoy sa Bibliya, tin-aw nga ang pagtanyag ug usa ka matang sa halad maoy sukaranang bahin sa pagsimba sa dugay na kaayong panahon sa wala pa ihatag ni Jehova ang espesipikong mga balaod labot niini. Mahitungod niana, usa ka reperensiyang basahon nagbatbat sa “halad” ingong “usa ka relihiyosong rituwal diin usa ka butang ang ihalad ngadto sa usa ka diyos aron matukod, mapatunhay, o mapasig-uli ang maayong relasyon sa tawo diha sa giisip sa tawo nga balaan.” Apan mopatungha kini ug pila ka hinungdanong mga pangutana nga angay natong hatagan ug maayong pagtagad, sama sa: Nganong gikinahanglan ang halad diha sa pagsimba? Unsang matanga sa mga halad ang dalawaton sa Diyos? Ug unsay kahulogan sa karaang mga halad alang kanato karon?
Nganong Gikinahanglan ang Halad?
4. Unsay misangpot kang Adan ug Eva sa dihang sila nakasala?
4 Sa dihang si Adan nakasala, iya kining gituyo. Ang iyang pagkuha ug pagkaon sa bunga gikan sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan maoy usa ka tinuyo nga buhat sa pagkamasinupakon. Ang silot nianang masinupakong buhat mao ang kamatayon, ingon sa tin-awng gipamulong sa Diyos: “Sa adlaw nga mokaon ka gikan niini mamatay ka gayod.” (Genesis 2:17) Naani ni Adan ug Eva sa ulahi ang bayad sa sala—sila namatay.—Genesis 3:19; 5:3-5.
5. Nganong si Jehova ang unang mihimog lakang alang sa mga anak ni Adan, ug unsay Iyang gihimo alang kanila?
5 Apan, komosta ang mga anak ni Adan? Kay napanunod ang sala ug pagkadili-hingpit gikan kang Adan, sila nailalom sa samang pagkanahilayo gikan sa Diyos, pagkawalay-paglaom, ug kamatayon nga naagoman sa unang tawhanong paris. (Roma 5:14) Apan, si Jehova maoy usa ka Diyos dili lamang sa hustisya ug gahom kondili usab—sa pagkatinuod, sa panguna—sa gugma. (1 Juan 4:8, 16) Busa siya ang miuna sa paghimog lakang aron maayo ang kadaot. Human sa pagpamulong nga “ang suhol nga ginabayad sa sala maoy kamatayon,” ang Bibliya nagpadayon sa pag-ingon, “apan ang gasa nga ginahatag sa Diyos maoy kinabuhing walay kataposan pinaagi ni Kristo Jesus nga atong Ginoo.”—Roma 6:23.
6. Unsa ang kabubut-on ni Jehova labot sa kadaot nga nahimo sa sala ni Adan?
6 Ang gihimo ni Jehova nga Diyos sa ulahi aron matino ang maong gasa mao ang pagtaganag usa ka butang nga motabon sa kapildihan nga misangpot tungod sa sala ni Adan. Sa Hebreohanon, ang pulong ka·pharʹ sa sinugdan tingali nagpasabot nga “tabon” o tingali “pagpapas,” ug gihubad usab kini nga “panghimayad.” a Sa ato pa, si Jehova nagtagana ug usa ka maayong kasangkapan sa pagtabon sa sala nga napanunod gikan kang Adan ug sa pagpapas sa kadaot nga misangpot aron kadtong mahimong takos alang niini nga gasa makabaton ug kagawasan gikan sa pagkahinukman sa sala ug kamatayon.—Roma 8:21.
7. (a) Unsang paglaom ang gitagana pinaagi sa pagpakanaog sa Diyos ug hukom kang Satanas? (b) Unsay kinahanglang ibayad aron makalingkawas ang katawhan gikan sa sala ug kamatayon?
7 Ang paglaom nga makabaton ug kagawasan gikan sa pagkaulipon sa sala ug kamatayon maoy gihisgotan human gilayon nakasala ang unang tawhanong paris. Nagpakanaog sa iyang hukom kang Satanas, kinsa gihawasan sa bitin, si Jehova miingon: “Ibutang ko ang panag-away tali kanimo ug sa babaye ug tali sa imong binhi ug sa iyang binhi. Siya magsamad kanimo sa ulo ug ikaw magsamad kaniya sa tikod.” (Genesis 3:15) Pinaagi nianang matagnaong pulong, usa ka bidlisiw sa paglaom mikalit pagtungha alang sa tanan nga magpakitag pagtuo niana nga saad. Apan, dunay ibayad sa maong kagawasan. Ang gisaad nga Binhi dili kay moanhi lamang ug maglaglag kang Satanas; ang Binhi kinahanglang samaran sa tikod, sa ato pa, kinahanglang makaagom sa kamatayon, apan dili hangtod sa hangtod.
8. (a) Sa unsang paagi nahimong kapakyasan si Cain? (b) Nganong dalawaton sa mga mata sa Diyos ang halad ni Abel?
8 Sa walay duhaduha si Adan ug Eva namalandong pag-ayo kon kinsa ang gisaad nga Binhi. Sa dihang nanganak si Eva sa iyang panganay nga si Cain, siya miingon: “Nakapatungha ako ug usa ka lalaki sa tabang ni Jehova.” (Genesis 4:1) Naghunahuna ba siya nga tingali ang iyang anak mao ang Binhi? Naghunahuna man siya o wala, si Cain, maingon man ang iyang halad, napamatud-an nga dili dalawaton. Sa laing bahin, ang iyang igsoong si Abel nagpakitag pagtuo sa saad sa Diyos ug napukaw sa pagtanyag ug pipila ka panganay sa iyang kahayopan ingong halad alang kang Jehova. Atong mabasa: ‘Tungod sa pagtuo si Abel mitanyag sa Diyos ug halad nga mas labaw ug bili kay sa kang Cain, nga pinaagi niini nga pagtuo siya gipamatud-an nga matarong.’—Hebreohanon 11:4.
9. (a) Sa unsa nagpakitag pagtuo si Abel, ug sa unsang paagi iyang gipasundayag kini? (b) Unsay nahimo sa halad ni Abel?
9 Ang pagtuo ni Abel dili kay yanong pagtuo lamang nga adunay Diyos, nga malagmit maoy pagtuo usab ni Cain. Si Abel nagtuo sa saad sa Diyos bahin sa usa ka Binhi nga mopatungha ug kaluwasan sa mga tawong matinumanon. Wala ibutyag kaniya kon sa unsang paagi kini himoon, apan ang saad sa Diyos nagpaamgo kang Abel nga adunay usa nga pagasamaran sa tikod. Oo, tingali siya naghinapos nga kinahanglang igaula ang dugo—nga mao gayoy ideya bahin sa halad. Si Abel nagtanyag ug usa ka gasa nga nalangkit ang kinabuhi ug dugo ngadto sa Tuboran sa kinabuhi, lagmit agig pasundayag sa iyang hugot nga pagpangandoy ug pagpaabot sa katumanan sa saad ni Jehova. Kini nga pasundayag sa pagtuo maoy naghimo sa halad ni Abel nga kahimut-anan kang Jehova, ug sa gamayng paagi, gipasundayag niini ang diwa sa halad—usa ka kasangkapan diin ang mga tawong makasasala makaduol sa Diyos aron makabaton sa iyang pag-uyon.—Genesis 4:4; Hebreohanon 11:1, 6.
10. Sa unsang paagi ang kahulogan sa halad napatin-aw pinaagi sa paghangyo ni Jehova kang Abraham sa paghalad kang Isaac?
10 Ang tulukibong kahulogan sa halad napatin-awg maayo sa dihang gisugo ni Jehova si Abraham sa paghalad sa iyang anak nga si Isaac ingong halad nga sinunog. Bisan tuod ang maong halad wala mahimo sa aktuwal, kini nagsilbing usa ka larawan sa himoon unya ni Jehova sa ulahi—paghalad sa iyang bugtong Anak ingong kinalabwang halad sukad aron matuman ang Iyang kabubut-on ngadto sa katawhan. (Juan 3:16) Pinaagi sa mga halad sa Moisesnong Balaod, si Jehova naghatag ug matagnaong mga sumbanan sa pagtudlo sa iyang piniling katawhan kon unsay ilang kinahanglang himoon aron madawat ang kapasayloan sa ilang mga sala ug malig-on ang ilang paglaom sa kaluwasan. Unsay atong makat-onan gikan niini?
Mga Halad nga Dalawaton ni Jehova
11. Unsang duha ka matang sa mga halad ang gitanyag sa hataas nga saserdote sa Israel, ug alang sa unsang mga katuyoan?
11 ‘Ang matag hataas nga saserdote gitudlo aron motanyag ug mga gasa ug mga halad,’ nag-ingon si apostol Pablo. (Hebreohanon 8:3) Matikdi nga gibahin ni Pablo ang mga halad nga gihimo sa hataas nga saserdote sa karaang Israel sa duha ka matang, nga mao, “mga gasa” ug “mga halad alang sa mga sala.” (Hebreohanon 5:1) Ang mga tawo sa kasagaran mohatag ug mga gasa sa pagpasundayag sa gugma ug apresasyon, maingon man pagpalambo sa panaghigalaay, kahimuot, o pag-uyon. (Genesis 32:20; Proverbio 18:16) Sa susama, daghan sa mga halad nga gilatid sa Balaod malantaw ingong “mga gasa” ngadto sa Diyos aron maangkon ang iyang pag-uyon ug kahimuot. b Ang mga kalapasan nga nahimo batok sa Balaod kinahanglang ulian, ug aron dunay ikauli, ang “mga halad alang sa mga sala” itanyag. Ang Pentateuch, ilabina ang mga basahon sa Exodo, Levitico, ug Numeros, nagtaganag daghan kaayong impormasyon labot sa nagkalainlaing matang sa mga halad. Bisan tuod maglisod man gayod kita sa pagsabot ug paghinumdom sa tanang detalye, ang pipila ka dagkong mga punto mahitungod sa nagkalainlaing mga matang sa halad angayng hatagan natog pagtagad.
12. Asa sa Bibliya makita nato ang sumaryo bahin sa mga halad diha sa Balaod?
12 Tingali nakamatikod kita nga diha sa Levitico mga kapitulo 1 ngadto sa 7, lima ka pangunang matang sa mga halad—halad nga sinunog, halad nga lugas, halad sa panag-ambit, halad sa sala, ug halad sa pagkasad-an—giusa-usa paghubit, bisan tuod ang pipila niini dungan nga itanyag. Atong mamatikdan usab nga kining mga halara duha ka higayong gihubit niining mga kapituloha, nga lainlain ug mga katuyoan: makausa, sa Levitico 1:2 ngadto sa 6:7, nga nagdetalye kon unsay itanyag diha sa halaran, ug ang ikaduhang higayon, sa Levitico 6:8 ngadto sa 7:36, nga nagpakita sa mga bahin nga igahin alang sa mga saserdote ug niadtong ireserba alang sa nagtanyag. Dayon, sa Numeros mga kapitulo 28 ug 29, atong makita kanang malantaw ingong detalyadong eskedyul, nga naglatid kon unsa ang itanyag adlaw-adlaw, senemana, binulan, ug sa tinuig nga mga pista.
13. Hubita ang mga halad nga kinabubut-ong gitanyag ingong mga gasa ngadto sa Diyos.
13 Apil sa mga halad nga kinabubut-ong gitanyag ingong mga gasa o ingong usa ka pagduol ngadto sa Diyos aron pagakahimut-an niya mao ang mga halad nga sinunog, mga halad nga lugas, ug mga halad sa panag-ambit. Ang pipila ka eskolar nagtuo nga ang Hebreohanong termino alang sa “halad nga sinunog” nagkahulogan ug “usa ka halad sa pagsaka” o “usa ka nagsaka nga halad.” Haom kini tungod kay ang halad nga sinunog, ang giihaw nga hayop sunogon diha sa halaran ug ang humot, o makahupay, nga baho mosaka palangit ngadto sa Diyos. Ang talagsaong bahin sa halad nga sinunog mao nga human sa pagwisik sa dugo niini palibot sa halaran, ang hayop itanyag nga tibuok ngadto sa Diyos. Ang mga saserdote “magpaaso niining tanan ibabaw sa halaran ingong halad nga sinunog, halad nga gihimo pinaagi sa kalayo nga makapahupay ang kahumot alang kang Jehova.”—Levitico 1:3, 4, 9; Genesis 8:21.
14. Sa unsang paagi ang halad nga lugas gitanyag?
14 Ang halad nga lugas gihubit diha sa Levitico kapitulo 2. Kini maoy usa ka halad nga kinabubut-ong itanyag nga gisagolan ug pinong harina, kasagaran gibasa sa lana, nga gibutangan ug kamangyan. “Gikan niini ang saserdote magkuhag usa ka hakop sa pinong harina niini ug sa lana niini uban sa tanang kamangyan niini; ug kini iyang paasohon ingong tigpahinumdom niini diha sa halaran, ingong halad nga gihimo pinaagi sa kalayo nga makapahupayng kahumot alang kang Jehova.” (Levitico 2:2) Ang kamangyan maoy usa sa mga sambog sa balaang insenso nga sunogon diha sa halaran sa insenso sa tabernakulo ug templo. (Exodo 30:34-36) Lagmit mao kini ang anaa sa hunahuna ni Haring David sa dihang siya miingon: “Hinaot ang akong pag-ampo maandam ingon sa insenso sa imong atubangan, ang pagbayaw sa akong mga kamot ingon sa halad nga lugas sa kagabhion.”—Salmo 141:2.
15. Unsay katuyoan sa halad sa panag-ambit?
15 Ang laing halad nga kinabubut-ong itanyag mao ang halad sa panag-ambit, nga gihubit sa Levitico kapitulo 3. Ang ngalan mahimong hubaron usab nga “usa ka halad alang sa pakigdait.” Sa Hebreohanon, ang pulong “pakigdait” nagpasabot ug labaw pa kay sa yanong pagkawalay gubat o kagubot. “Diha sa Bibliya, mao kini ang gipasabot, ug usab sa kahimtang o relasyon sa pakigdait uban sa Diyos, kauswagan, kangaya, ug kalipay,” nag-ingon ang librong Studies in the Mosaic Institutions. Busa, ang halad sa panag-ambit itanyag, dili aron tinguhaon ang pakigdait uban sa Diyos, nga morag naglukmay kaniya, kondili sa pagpasalamat o pagsaulog sa bulahang kahimtang sa pagkaadunay pakigdait uban sa Diyos nga ginatagamtam sa mga tawo nga iyang gikahimut-an. Ang mga saserdote ug ang nagtanyag nag-ambitay sa halad human sa paghalad sa dugo ug tambok ngadto kang Jehova. (Levitico 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Sa matahom ug sa simbolikong paagi, ang nagtanyag, ang mga saserdote, ug si Jehova nga Diyos nagsalo sa pagpangaon, nga nagsimbolo sa makigdaitong relasyon nga ilang gitagamtam.
16. (a) Unsay katuyoan sa halad sa sala ug sa halad sa pagkasad-an? (b) Sa unsang paagi lahi kini sa halad nga sinunog?
16 Ang mga halad nga gitanyag agig pagpangayog pasaylo sa sala o agig pagtabon sa kalapasan nga nahimo batok sa Balaod nag-apil sa halad sa sala ug halad sa pagkasad-an. Bisan pag nalangkit usab niining mga halara ang pagsunog diha sa halaran, kini lahi gikan sa halad nga sinunog sa pagkaagi nga ang tibuok hayop dili itanyag ngadto sa Diyos, kondili ang tambok lamang ug pipila ka bahin niana. Ang ubang bahin sa hayop ilabay sa gawas sa kampo o sa pipila ka kahimtang pagaambitan sa mga saserdote. Ang lahi nga kinaiyahan niini makahuloganon. Ang halad nga sinunog gitanyag ingong gasa ngadto sa Diyos aron makaduol kaniya, busa kini bug-os nga gitanyag ngadto ra gayod sa Diyos. Makaiikag, kasagarang mag-una sa halad nga sinunog mao ang halad sa sala o halad sa pagkasad-an, nga nagpakita nga aron dalawaton sa Diyos ang gasa sa usa ka makasasala, ang kapasayloan sa sala gikinahanglan.—Levitico 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.
17, 18. Alang sa unsa gitanyag ang halad sa sala, ug unsay katuyoan sa mga halad sa pagkasad-an?
17 Ang halad sa sala dawaton lamang alang sa dili-tinuyo nga sala batok sa Balaod, sala nga nahimo tungod sa pagkahuyang sa unod. “Kon ang usa ka kalag makasala nga dili tinuyo sa bisan unsa sa mga butang nga gisugo ni Jehova nga dili angay buhaton,” nan kinahanglang magtanyag ang makasasala ug halad sa sala nga angay sa iyang pagkabutang, o baroganan, sa komunidad. (Levitico 4:2, 3, 22, 27) Sa laing bahin, ang dili-mahinulsolong mga makasasala gilaglag; walay halad nga mabatonan alang kanila.—Exodo 21:12-15; Levitico 17:10; 20:2, 6, 10; Numeros 15:30; Hebreohanon 2:2.
18 Ang kahulogan ug katuyoan sa halad sa pagkasad-an gipatin-aw diha sa Levitico mga kapitulo 5 ug 6. Ang usa ka tawo tingali nakasala nga dili tinuyo. Bisan pa, tungod sa iyang kalapasan siya mahimong nakasala batok sa katungod sa iyang isigkatawo o kang Jehova nga Diyos, ug kanang daotang buhat kinahanglang masilotan o matul-id. Daghang matang sa mga sala ang gihisgotan. Ang pipila maoy tago nga mga sala (5:2-6), ang pipila maoy mga sala batok sa “balaang mga butang ni Jehova” (5:14-16), ug ang pipila, bisan ug dili tinuyo, maoy mga sala nga misangpot gikan sa daotang mga kailibgon o mga kahuyangan sa unod (6:1-3). Dugang pa sa pagsugid sa maong mga sala, ang nakasala obligado sa pagbayad sa hingtungdan ug dayon magtanyag ug halad sa pagkasad-an ngadto kang Jehova.—Levitico 6:4-7.
Moabot ang Usa ka Butang nga Mas Maayo
19. Bisag duna pay Balaod ug mga halad niini, nganong ang Israel wala gihapon kahimut-i sa Diyos?
19 Ang Moisesnong Balaod, uban sa daghang halad niini, gihatag ngadto sa mga Israelinhon aron sila makaduol sa Diyos ug makabaton sa iyang kahimuot ug panalangin hangtod sa pag-abot sa gisaad nga Binhi. Gipadayag kini ni apostol Pablo, nga usa ka lumad nga Hudiyo, niining paagiha: “Ang Balaod nahimong atong magtutudlo nga nagatultol ngadto kang Kristo, aron kita ikapahayag nga matarong gumikan sa pagtuo.” (Galacia 3:24) Ikasubo, ang Israel ingong nasod wala mosanong sa maong pagpanudlo kondili nag-abuso sa maong pribilehiyo. Busa, ang ilang daghang halad nahimong dulumtanan kang Jehova, kinsa miingon: “Gisumhan na ako sa tibuok halad nga sinunog sa laking mga karnero ug sa tambok sa pinakaon pag-ayo nga mga hayop; ug ako walay kahimuot sa dugo sa toreyong mga baka ug sa mga laki nga nating karnero ug sa laking mga kanding.”—Isaias 1:11.
20. Unsay nahitabo sa 70 K.P. labot sa Balaod ug sa mga halad niini?
20 Sa 70 K.P., ang Hudiyohanong sistema sa mga butang, uban ang templo ug ang mga saserdote niini, natapos. Human niana, ang mga halad sa paagi nga gilatid sa Balaod dili na posible. Nagpasabot ba kini nga ang mga halad, ingong hinungdanong bahin sa Balaod, wala nay kahulogan alang sa mga magsisimba sa Diyos karon? Atong susihon kini sa sunod artikulo.
[Mga footnote]
a Ang Insight on the Scriptures, nga gipatik sa Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., nagsaysay: “Ingon sa pagkagamit diha sa Bibliya, ang ‘panghimayad’ dunay paninugdang ideya nga ‘tabon’ o ‘baylo,’ ug kanang butang nga gihatag agig baylo, o ingong ‘tabon’ alang, sa laing butang maoy hulad gayod niini. . . . Aron makahimog igong panghimayad nianang giwala ni Adan, usa ka halad sa sala nga katugbang gayod ug bili sa usa ka hingpit tawhanon nga kinabuhi ang kinahanglang itagana.”
b Ang Hebreohanong pulong nga kanunayng hubaron nga “halad” maoy qor·banʹ. Sa dihang nagsulat sa paghukom ni Jesus sa daotang batasan sa mga eskriba ug mga Pariseo, si Marcos nagpatin-aw nga ang “korban” nagkahulogang “usa ka gasa nga gipahinungod ngadto sa Diyos.”—Marcos 7:11.
Makasaysay Ka Ba?
• Unsay nag-aghat sa matinumanong mga tawo sa karaan sa pagtanyag ug mga halad ngadto kang Jehova?
• Nganong gikinahanglan ang mga halad?
• Unsang pangunang mga matang sa halad ang gitanyag ilalom sa Balaod, ug unsay mga katuyoan niini?
• Sumala kang Pablo, nag-alagad sa unsang dakong katuyoan ang Balaod ug ang mga halad niini?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Hulagway sa panid 14]
Ang halad ni Abel gikahimut-an tungod kay nagpasundayag kini sa iyang pagtuo sa saad ni Jehova
[Hulagway sa panid 15]
Nagpabili ka ba sa kahulogan niini nga talan-awon?