“Tumana ang Akong mga Sugo ug Magpadayong Buhi”

BATAN-ON siya, intelihente, “ambongan sa pamarog ug panagway.” Ang asawa sa iyang amo makabibihag ug maunaunahon. Kay naibog kaayo sa batan-ong lalaki, adlaw-adlaw siya nga naningkamot sa pagtental kaniya. “Nahitabo nga niining adlawa ingon sa ubang mga adlaw siya misulod sa balay aron sa pag-atiman sa iyang buluhaton, ug walay lain nga tawo sa balay ang atua didto sa balay. Unya iyang gihawiran siya sa iyang besti, nga nag-ingon: ‘Dulog kanako!’” Apan gibiyaan ni Jose, ang anak sa patriarkang si Jacob, ang iyang besti ug mikalagiw gikan sa asawa ni Potipar.—Genesis 39:1-12.

Tinuod, dili tanan mokalagiw gikan sa usa ka makatental nga situwasyon. Pananglitan, tagda ang kahimtang sa usa ka batan-ong lalaki nga nakita ni Haring Solomon sa karaang Israel diha sa kadalanan magabii. Sa dihang gitental sa usa ka mahilayong babaye, “dihadiha iyang gisunod siya sama sa usa ka torong baka nga nagapadulong ngadto sa ihawan.”—Proverbio 7:21, 22, New International Version.

Ang mga Kristohanon gitambagan sa ‘pagkalagiw gikan sa pakighilawas.’ (1 Corinto 6:18) Ngadto sa batan-ong Kristohanong tinun-an nga si Timoteo, si apostol Pablo misulat: “Kalagiw gikan sa mga tinguha nga iya sa pagkabatan-on.” (2 Timoteo 2:22) Sa dihang masugamak sa mga kahimtang nga makadaldal sa pakighilawas, panapaw, o sa ubang mga sala sa moral, kita usab kinahanglang mokalagiw nga sama ka determinado kang Jose sa pagkalagiw gikan sa asawa ni Potipar. Unsay motabang kanato nga magmadeterminado sa pagbuhat niana? Diha sa ika-7 nga kapitulo sa basahon sa Bibliya sa Proverbio, si Solomon naghatag kanato ug bililhon kaayong tambag. Siya naghisgot dili lamang bahin sa mga pagtulon-an nga mopanalipod kanato batok sa mga lit-ag sa imoral nga mga tawo kondili nagyagyag sa ilang mga pamaagi sa paglihok pinaagi sa klaro kaayong pagbatbat sa usa ka hitabo diin ang usa ka batan-ong lalaki gitental sa usa ka imoral nga babaye.

‘Ihikot ang Akong mga Sugo sa Imong mga Tudlo’

Ang hari nagsugod pinaagi sa inamahang tambag: “Anak ko, tumana ang akong mga pulong, ug hinaot mahalon mo ang akong mga sugo. Tumana ang akong mga sugo ug magpadayong buhi, ug ang akong balaod ingon sa tawotawo sa imong mga mata.”—Proverbio 7:1, 2.

Ang mga ginikanan, ilabina ang mga amahan, dunay hinatag-sa-Diyos nga responsabilidad sa pagtudlo sa ilang mga anak bahin sa mga sukdanan sa Diyos sa maayo ug daotan. Si Moises nag-awhag sa mga amahan: “Kining mga pulonga nga akong gisugo kanimo niining adlawa kinahanglan nga maanaa sa imong kasingkasing; ug isilsil mo kini sa imong anak ug magsulti ka mahitungod niini sa maglingkod ikaw sa imong balay ug sa maglakaw ikaw sa dalan ug sa imong paghigda ug sa imong pagbangon.” (Deuteronomio 6:6, 7) Ug si apostol Pablo misulat: “Kamong mga amahan, ayawg palagota ang inyong mga anak, kundili padayong matutoa sila diha sa disiplina ug mapasiboong pagdumala-sa-kaisipan ni Jehova.” (Efeso 6:4) Busa, ang mga instruksiyon sa mga ginikanan nga kinahanglang mahalon, o ipakabahandi, tino nga naglakip sa mga pahinumdom, mga sugo, ug mga balaod nga makaplagan diha sa Pulong sa Diyos, ang Bibliya.

Ang ginikananhong pagtudlo mahimong maglakip usab sa ubang mga tulumanon—mga lagda sa panimalay. Kini maoy alang sa ikaayo sa mga membro sa pamilya. Tinuod, depende sa mga panginahanglan, tingali nagkalainlain ang mga lagda sa matag pamilya. Apan, dunay buluhaton ang mga ginikanan sa pagdesidir kon unsay labing maayo alang sa ilang kaugalingong pamilya. Ug ang mga lagda nga ilang himoon sa kasagaran maoy usa ka pagpahayag sa ilang tiunay nga gugma ug kabalaka. Ang tambag ngadto sa mga batan-on mao nga tumanon nila kining mga lagdaa lakip sa Kasulatanhong mga pagtulon-an nga madawat gikan sa ilang mga ginikanan.  Oo, kinahanglang ampingan kanang mga instruksiyona “ingon sa tawotawo sa imong mga mata”—bantayan kana pag-ayo. Mao kana ang paagi aron malikayan ang makamatay nga epekto sa pagbalewala sa mga sukdanan ni Jehova ug sa ingon “magpadayong buhi.”

“Ihikot kini [akong mga sugo] sa imong mga tudlo,” nagpadayon si Solomon, “ug isulat kini sa papan sa imong kasingkasing.” (Proverbio 7:3) Maingon nga ang mga tudlo dayag nga makita sa atong mga mata ug hinungdanon aron mahimo ang atong mga katuyoan, ang mga pagtulon-an nga makat-onan gikan sa pagmatuto sa Kasulatan o ang pagkuhag kahibalo sa Bibliya angay nga mahimong pahinumdom ug giya kanunay sa tanan nga atong himoon. Kita gisugo nga atong isilsil kini diha sa papan sa atong mga kasingkasing, nga himoon kining bahin sa atong kinaiya.

Wala malimot sa kahinungdanon sa kaalam ug pagsabot, ang hari nag-awhag: “Ingna ang kaalam: ‘Ikaw ang akong igsoon nga babaye’; ug hinaot tawgon mo ang pagsabot nga ‘Paryente nga Babaye.’” (Proverbio 7:4) Ang kaalam mao ang katakos sa paggamit sa hinatag-sa-Diyos nga kahibalo sa hustong paagi. Kinahanglan nga kita dunay pagmahal sa kaalam sama sa atong pagmahal sa usa ka gihigugma pag-ayong igsoon nga babaye. Unsa ang pagsabot? Kini mao ang katakos sa pagsusi sa usa ka butang ug nasabtan ang diwa niini pinaagi sa pagtugkad sa koneksiyon tali sa lainlaing mga bahin niini ug sa katibuk-an. Ang pagsabot kinahanglan nga suod kanato sama sa usa ka suod nga higala.

Nganong angay natong sundon ang Kasulatanhong pagbansay ug ugmaron ang kasuod uban sa kaalam ug pagsabot? Aron “sa pagbantay [sa atong kaugalingon] batok sa estranyo nga babaye, batok sa langyaw nga naghimo sa iyang mga pulong nga maulog-ulogon.” (Proverbio 7:5) Oo, ang pagbuhat niini magapanalipod kanato batok sa maulog-ulogon ug makapadani nga mga paagi sa usa ka estranyo, o langyaw—usa ka imoral nga tawo. a

Ang Batan-ong Lalaki Nakahimamat ug ‘Usa ka Malinglahong Babaye’

Sunod gihubit sa hari sa Israel ang usa ka esena nga iya mismong nakita: “Sa bentana sa akong balay, diha sa akong rehasrehas ako midungaw, aron masud-ong ko ang mga walay-kasinatian. Ako interesado nga mailhan taliwala sa mga anak ang usa ka batan-ong lalaki kansang kasingkasing nakulangan, nga miagi sa dalan duol sa iyang eskina, ug siya mipadulong sa iyang balay, sa kilumkilom, sa pagkahapon na, sa pag-abot sa kagabhion ug sa kangitngit.”—Proverbio 7:6-9.

Ang bentana nga gitamboan ni Solomon dunay rehasrehas—mahimong usa ka gambalay sa kahoyng rehasrehas ug tingali may makuti nga mga kinulit. Sa dihang mikilumkilom na, ang kangitngit mikuyanap na ngadto sa kadalanan. Iyang nakita ang usa ka inosentehon nga batan-ong lalaki. Kay walay pag-ila, o maayong salabotan, ang iyang kasingkasing nakulangan. Malagmit, nasayod siya sa matang sa kasilinganan nga iyang nasudlan ug kon unsay posibleng mahitabo kaniya didto. Ang batan-ong lalaki nagpaduol sa “iyang eskina,” nga maagian paingon  sa iyang balay. Kinsa kining babayhana? Unsay iyang buhat?

Ang mapanid-ong hari nagpadayon: “Tan-awa! dihay usa ka babaye nga mitagbo kaniya, nga nagsul-ob sa besti sa usa ka pampam ug malinglahon sa kasingkasing. Siya sabaan ug gahian. Ang iyang mga tiil dili mahimutang sa iyang balay. Karon siya anaa sa gawas, unya siya atua sa mga plasa, ug duol sa matag eskina siya nagaatang.”—Proverbio 7:10-12.

Ang pamesti niining babayhana dayag kaayong nagpakita kon unsa siya. (Genesis 38:14, 15) Dili ugdang ang iyang pamesti, samag usa ka pampam. Dugang pa, siya malinglahon sa kasingkasing—ang iyang hunahuna “malimbongon,” ang iyang tuyo “malipoton.” (An American Translation; New International Version) Siya sabaan ug gahian, tabian ug gahig-ulo, banha ug mabuotbuoton, walay ulaw ug sukihan. Imbes nga magpuyo sa balay, mas gusto niya nga kanunayng moadto sa publikong mga dapit, nga mag-atang sa mga eskina sa pagbitik sa iyang tukbonon. Naghulat siya ug usa ka tawo nga sama sa batan-ong lalaki.

“Daghang Pangdani”

Busa nahimamat sa batan-ong lalaki ang imoral nga babaye nga may malipotong laraw. Nakakuha gayod kini sa pagtagad ni Solomon! Siya nag-asoy: “Iyang gihawiran siya ug gihagkan siya. Siya nagpabaga sa iyang nawong, ug siya miingon kaniya: ‘Ang mga halad-sa-panag-ambit gipahamtang kanako. Niining adlawa gituman ko ang akong mga panaad. Mao nga migula ako aron sa pagtagbo kanimo, sa pagpangita sa imong nawong, aron hikaplagan ko ikaw.’”—Proverbio 7:13-15.

Maulog-ulogon ang mga ngabil niining babayhana. Kay nagpabaga sa iyang nawong, mapangahason niyang gibungat ang iyang mga pulong. Ang tanan niyang gisulti giplano pag-ayo aron sa pagtental sa batan-ong lalaki. Pinaagi sa pag-ingon nga siya nakahimog mga halad-sa-panag-ambit niana mismong adlawa ug nakatuman sa iyang mga panaad, siya nagpakita nga kunohay matarong, nagpasumbingay nga wala siya makulangi sa espirituwalidad. Ang mga halad-sa-panag-ambit sa templo sa Jerusalem gilangkoban sa karne, harina, lana, ug bino. (Levitico 19:5, 6; 22:21; Numeros 15:8-10) Sanglit ang naghalad makapakigbahin sa halad-sa-panag-ambit alang sa iyang kaugalingon ug sa iyang pamilya, sa ingon iyang gipasabot nga daghag pagkaon ug ilimnon didto sa iyang balay. Tin-aw ang buot ipasabot: Ang batan-ong lalaki malingaw gayod didto. Migawas sa iyang balay ang babaye aron lang gayod sa pagpangita kaniya. Pagkamakapatandog—kon may motuo man ugaling nianang estoryaha. “Tinuod nga ang babaye dunay gipangita,” matod pa sa usa ka eskolar sa Bibliya, “apan nangita ba gayod siya alang lamang niining partikular nga lalaki? Buang lang—tingali kining lalakiha—ang motuo kaniya.”

Human mapaanyag ang iyang kaugalingon pinaagi sa besti nga iyang gisul-ob, pinaagi sa tunog sa iyang maulog-ulogong mga pulong, pinaagi sa pagdapat sa iyang gakos, ug pinaagi sa pagdimdim sa kalami sa iyang mga ngabil, gigamit sa manenental ang igbalati sa pagpanimaho. Siya nag-ingon: “Gihapinan ko ug mga kobrekama ang akong higdaanan, sa daghag-bulok nga mga butang, sa lino sa Ehipto. Giwisikan ko ang akong higdaanan sa mira, mga aloe ug kaningag.” (Proverbio 7:16, 17) Iyang gipatahom ang iyang higdaanan pinaagi sa mabulokong mga lino gikan sa Ehipto ug gipahumot kini pinaagi sa espesyal nga mga pahumot sa mira, mga aloe, ug kaningag.

“Umari ka, maghubog kita sa gugma hangtod sa kabuntagon,” siya nagpadayon, “maglipay kita sa usag usa sa atong mga pahayag sa gugma.” Ang pagdapit maoy alang sa usa ka butang nga labaw pa kay sa makapalipay lang nga panihapon alang sa duha ka tawo. Siya nagsaad ug makapatagbaw nga pagpakigsekso. Alang sa batan-ong lalaki, ang tanyag maoy kulbahinam ug makapaukyab! Ingong dugang nga panghaylo, siya midugang: “Kay ang bana wala sa iyang balay; siya atua sa halayong panaw. Siya nagdala ug usa ka puntil nga salapi. Siya moabot sa iyang balay sa motakdol na ang bulan.” (Proverbio 7:18-20) Dili gayod sila madiskobrehan, maoy iyang pasalig kaniya, sanglit ang iyang bana mibiyahe alang sa usa ka transaksiyon sa negosyo ug taudtaod pa una makabalik. Pagkabatid niyang molingla sa batan-on! “Siya nagpahisalaag kaniya pinaagi sa iyang daghang pangdani. Iyang ginahaylo siya pinaagi sa pag-ulog-ulog sa iyang mga ngabil.” (Proverbio 7:21) Nagkinahanglan ug lalaki nga samag moral nga kalidad ni Jose aron masuklan ang ingon niana ka makatental nga pangdani. (Genesis 39:9, 12) Nakab-ot ba niining batan-ong lalaki ang maong sukdanan sa moral nga kalig-on?

“Sama sa usa ka Torong Baka nga Nagapadulong Ngadto sa Ihawan”

“Sa takulahaw lamang siya misunod kaniya,” nagtaho si Solomon, “sama sa usa ka torong baka nga nagapadulong ngadto sa ihawan, ug ingon sa may  talikala sa pagdisiplina sa buang nga tawo, hangtod nga ang usa ka pana molagbas sa iyang atay, ingon sa usa ka langgam nga nagadali ngadto sa bitik, ug wala siya mahibalo nga nalangkit niini ang iyang kalag mismo.”—Proverbio 7:22, 23.

Ang pagdapit lisod kaayong balibaran sa batan-ong lalaki. Kay gitalikdan ang maayong salabotan, iyang gisunod ang babaye “sama sa usa ka torong baka nga nagapadulong ngadto sa ihawan.” Ingon nga ang tawong may talikala dili makaikyas sa iyang silot, sa samang paagi ang batan-ong lalaki gihaylo ngadto sa pagpakasala. Wala niya makita ang kapeligrohan niining tanan hangtod nga “ang usa ka pana molagbas sa iyang atay,” sa ato pa, hangtod masamdan siya nga mahimong hinungdan sa iyang kamatayon. Ang kamatayon mahimong sa pisikal tungod kay iyang giladlad ang iyang kaugalingon sa makapatayng mga sakit nga mapasa sa sekso. b Ang samad mahimong hinungdan usab sa iyang espirituwal nga kamatayon; “nalangkit niini ang iyang kalag mismo.” Ang iyang bug-os nga pagkatawo ug ang iyang kinabuhi seryosong naapektohan, ug bug-at kaayo ang iyang sala batok sa Diyos. Sa ingon siya nagdali sa pagsulod sa lit-ag sa kamatayon samag langgam nga misulod sa bitik!

“Ayaw Pagpasalaag Ngadto sa Iyang mga Alagianan”

Nagkuhag pagtulon-an gikan sa iyang nakita, ang maalamong hari nag-awhag: “Ug karon, Oh mga anak, patalinghog kanako ug hatagig pagtagad ang mga pulong sa akong baba. Hinaot nga dili motipas ang imong kasingkasing ngadto sa iyang mga dalan. Ayaw pagpasalaag ngadto sa iyang mga alagianan. Kay daghan ang iyang gipukan nga mga pinatay, ug ang tanan niyang gipamatay daghan. Ang iyang balay maoy mga dalan paingon sa Sheol; sila nanglugsong ngadto sa sulod nga mga lawak sa kamatayon.”—Proverbio 7:24-27.

Tin-aw, ang tambag ni Solomon mao ang paglikay gikan sa makamatay nga mga dalan sa usa ka imoral nga tawo ug “magpadayong buhi.” (Proverbio 7:2) Pagkatukma sa panahon niining tambaga alang sa atong adlaw karon! Tino nga kinahanglang maglikay sa mga dapit nga kanunayng adtoan niadtong mga nag-atang ug tukbonon. Ngano mang magpailalom ka sa ilang mga taktika pinaagi sa pag-adto nianang mga dapita? Sa pagkatinuod, nganong kinahanglan nga ikaw ang mahimong ‘nakulangan ug kasingkasing’ ug maglaaglaag sa mga alagianan sa usa ka “langyaw”?

Ang “estranyo nga babaye” nga nakita sa hari nagtental sa batan-ong lalaki pinaagi sa imbitasyon nga ‘maglipay sila sa usag usa sa ilang mga pahayag sa gugma.’ Dili ba daghang batan-on—ilabina mga babaye—ang gipahimuslan sa samang paagi? Apan tagda: Sa dihang dunay tawo nga mosulay pagdani kanimo ngadto sa seksuwal nga kahilayan, kini ba tinuod nga gugma o mahakogon nga kaulag? Nganong ang usa ka lalaki nga tinuod nga nahigugma sa usa ka babaye mamugos kaniya nga lapason ang iyang Kristohanong pagbansay ug tanlag? “Hinaot nga dili motipas ang imong kasingkasing” ngadto sa maong mga dalan, tambag pa ni Solomon.

Ang mga pulong sa manenental kasagarang maulog-ulogon ug gilaraw pag-ayo. Ang atong paghupot kanunay sa kaalam ug pagsabot magtabang kanato nga masabtan ang tinuod nga motibo luyo niini. Ang dili gayod pagkalimot kon unsay gisugo ni Jehova magapanalipod kanato. Busa, hinaot nga kita kanunayng maningkamot nga ‘tumanon ang mga sugo sa Diyos ug magpadayong buhi,’ bisan sa walay kataposan.—1 Juan 2:17.

[Mga footnote]

[Mga hulagway sa panid 29]

Unsay imong panglantaw sa mga lagda sa ginikanan?

[Hulagway sa panid 31]

Ang pagtuman sa mga sugo sa Diyos nagkahulogan ug kinabuhi