Kinahanglan ba Gayod nga Imo Kanang Tuohan?

ANG 12-anyos nga estudyante naningkamot sa pagsabot sa paninugdan nga mga prinsipyo sa algebra. Ang iyang magtutudlo nagpresentar sa klase ug usa ka daw laktod nga kuwenta sa algebra.

“Himoa nga ang x=y ug himoa nga ang duha mototal ug 1,” siya misugod.

‘Medyo husto kana nga pagkakuwenta,’ hunahuna sa estudyante.

Apan, human sa upat ka linya sa morag husto nga pagkuwenta, ang magtutudlo nakahimog makapahibulong nga resulta: “Busa, ang 2=1!”

“Pamatud-i nga sayop kana,” gihagit niya ang nalibog niyang mga estudyante.

Ginamit ang iyang limitadong kahibalo sa algebra, ang batan-ong estudyante walay makita kon unsaon pagpamatuod nga sayop kana. Ang matag ang-ang sa pagkuwenta morag husto. Nan, angay bang motuo siya niining katingad-ang konklusyon? Total, ang iyang magtutudlo mas hanas sa matematika kay kaniya. Siyempre dili siya angayng motuo! ‘Dili kinahanglang pamatud-an nako nga kini sayop,’ siya namalandong. ‘Ang hustong panabot nagsulti kanako nga kini binuang.’ (Proverbio 14:15, 18) Siya nahibalo nga ang iyang magtutudlo ni ang iyang mga klasmet dili mosugot nga bayloan ang duha ka dolyar ug usa ka dolyar!

Sa ngadtongadto ang estudyante sa algebra nakakitag sayop sa pagkuwenta. Kasamtangan, ang kasinatian nagtudlo kaniyag usa ka hinungdanong leksiyon. Bisan pag ang usa nga may dakog kahibalo mopresentar ug maayong pagkalaraw ug daw di-makuwestiyon nga argumento, ang usa ka tigpaminaw dili kinahanglang motuo sa dili husto nga konklusyon tungod lang kay dili niya kini mapamatud-an nga sayop niadtong tungora. Ang estudyante nagsunod lamang sa praktikal kaayong prinsipyo sa Bibliya nga makita diha sa 1 Juan 4:1—dili pagtuo dayon sa tanan nimong madunggan, bisan pag kini daw nagagikan sa usa ka kasaligang tinubdan.

Wala kini magpasabot nga magmagahi ka sa paghupot sa gihunahuna-daang mga ideya. Sayop nga imong isalikway ang impormasyon nga makatul-id sa di-hustong mga panghunahuna. Apan dili usab angay nga ikaw “daling matay-og sa imong pangatarongan” atubangan sa pagpit-os gikan sa usa nga nag-angkong dunay dakong kahibalo o awtoridad. (2 Tesalonica 2:2) Siyempre, gilipatlipat lang sa magtutudlo ang iyang mga estudyante. Apan, usahay tinuyo ang paglipatlipat. Ang mga tawo mahimong sobra “kamalipatlipaton sa pagmugnag sayop.”—Efeso 4:14; 2 Timoteo 2:14, 23, 24.

Kanunay Bang Husto ang mga Eksperto?

Bisan unsa pa sila ka makinaadmanon, ang mga eksperto sa bisan unsang natad mahimong dunay nagkasumpaking mga ideya ug nag-usab-usab nga mga opinyon. Pananglitan, matikdi nga gidebatehan gihapon sa siyensiya sa medisina ang simpleng mga butang sama sa mga hinungdan sa sakit. “Gidebatehan pag-ayo sa mga siyentipiko kon unsay hinungdan sa sakit, ang napanunod ba gikan sa mga ginikanan o ang pagkamatuto ba,” misulat ang usa ka propesor sa medisina sa Harvard University. Kadtong mga tawo nga nagtuo nga ang tanang hitabo gitino nang daan nga dili mapugngan, kusganong nagtuo nga ang atong mga gene nagdulag dakong papel sa pagkadali natong matakboyan sa nagkalainlaing sakit. Apan, ang uban moergo nga ang pagkamatuto ug estilo sa kinabuhi maoy pangunang mga hinungdan sa kinaiyahan sa mga sakit sa tawo. Kining duha ka pundok mohisgot dayon ug mga pagtuon ug mga estadistika sa pagpamatuod sa ilang pangangkon. Bisan pa niana, ang debate nagpadayon gihapon.

Ang labing ilado sa mga pilosopo sa daghang higayon napamatud-an nga sayop, bisan tuod ang ilang gitudlo niadtong tungora morag dili malalis. Ang pilosopong si Bertrand Russell naghubit kang  Aristotle ingong usa sa “labing impluwensiyado sa tanang pilosopo.” Apan, miingon usab si Russell nga daghan sa mga doktrina ni Aristotle maoy “bug-os bakak.” “Latas sa modernong kapanahonan,” siya misulat, “halos ang matag pag-uswag sa siyensiya, sa lohika, o sa pilosopiya supakon dayon sa mga tinun-an ni Aristotle.”—History of Western Philosophy.

‘Bakak nga Gitawag “Kahibalo”’

Ang unang mga Kristohanon lagmit nakahibalag ug daghang tinun-an sa iladong Grego nga mga pilosopo, sama kang Socrates, Plato, ug Aristotle. Ang edukadong mga tawo niadtong panahona nag-isip sa ilang kaugalingon nga mas makinaadmanon kay sa kadaghanang Kristohanon. Diyutay ra sa mga tinun-an ni Jesus ang giisip nga “maalamon sa paaging unodnon.” (1 Corinto 1:26) Sa pagkatinuod, kadtong nagtuon sa mga pilosopiya niadtong panahona naghunahuna nga ang gituohan sa mga Kristohanon pulos lamang “binuang” o “lunlon binuang.”—1 Corinto 1:23; Phillips.

Kon usa ka niadtong unang mga Kristohanon, makadayeg ka kaha sa makakabig nga mga argumento sa makinaadmanong mga tawo niadtong panahona o mahingangha sa ilang pagpasundayag sa kaalam? (Colosas 2:4) Walay katarongan nga mobati kag ingon niana, sumala kang apostol Pablo. Iyang gipahinumdoman ang mga Kristohanon nga si Jehova nag-isip sa “kaalam sa mga maalamon” ug sa “kinaadman sa mga punog-kinaadman” niadtong panahona ingong binuang. (1 Corinto 1:19) “Unsa,” siya nangutana, “ang ikapasundayag sa pilosopo, magsusulat ug sa kritiko niining kalibotana alang sa tanan nilang kaalam?” (1 Corinto 1:20, Phillips) Bisan pa sa tanan nilang kalantip ug kaisipan, ang mga pilosopo, mga magsusulat, ug mga kritiko sa panahon ni Pablo wala gayoy ikatubag sa mga problema sa mga tawo.

Busa ang mga Kristohanon nakakat-on sa paglikay sa giingon ni apostol Pablo nga ‘mga pagsumpakiay nianang bakak nga gitawag “kahibalo.”’ (1 Timoteo 6:20) Ang katarongan kon nganong gitawag ni Pablo ang maong kahibalo nga “bakak” mao nga kini kulang ug usa ka hinungdanong butang—usa ka tinubdan o pangutlo nga gikan sa Diyos nga niana ang ilang mga teoriya masulayan. (Job 28:12; Proverbio 1:7) Kay nakulangan niana, ug sa samang panahon gibutaan sa dakong limbongan, si Satanas, kadtong motuo nianang matanga sa kahibalo dili gayod makalaom nga makakaplag sa kamatuoran.—1 Corinto 2:6-8, 14; 3:18-20; 2 Corinto 4:4; 11:14; Pinadayag 12:9.

Ang Bibliya—Usa ka Inspiradong Giya

Ang unang mga Kristohanon wala magduhaduha nga ang Diyos nagpadayag sa iyang kabubut-on, katuyoan, ug mga prinsipyo diha sa Kasulatan. (2 Timoteo 3:16, 17) Kini nagpanalipod kanila nga ‘madagit sa pilosopiya ug walay-pulos nga panglimbong sumala sa tradisyon sa mga tawo.’ (Colosas 2:8) Ang kahimtang sama gihapon karong panahona. Sukwahi sa makalibog ug nagkasumpaking mga opinyon sa mga tawo, ang inspiradong Pulong sa Diyos nagtaganag lig-ong pundasyon nga niana atong ikapasukad ang atong mga gituohan. (Juan 17:17; 1 Tesalonica 2:13; 2 Pedro 1:21) Kon wala kana kita mahitumpawak sa malisod kaayong kahimtang sa pagpaningkamot sa pagtukod ug usa ka butang nga malig-on diha sa nagausab-usab nga mga teoriya ug mga pilosopiya sa tawo.—Mateo 7:24-27.

‘Apan kadiyot lang,’ may usa tingali nga moingon. ‘Dili ba tinuod nga ang mga kamatuoran sa siyensiya nagpakita nga ang Bibliya sayop ug busa sama ra nga dili kasaligan kon itandi sa nag-usab-usab kanunay nga mga pilosopiya sa mga tawo?’ Pananglitan, si Bertrand Russell miangkon nga “si Copernicus, Kepler, ug Galileo kinahanglang mosupak kang Aristotle maingon man sa Bibliya sa pagpamatuod sa panglantaw nga ang yuta dili mao ang sentro sa uniberso.” (Italiko amoa.) Ug dili ba tinuod nga karong panahona, pananglitan, ang mga creationist moinsistir nga ang Bibliya nagtudlo nga ang yuta gilalang sa unom ka 24-oras nga mga adlaw, sa dihang ang tanang kamatuoran nagpakita nga ang yuta nagpangedaron nag bilyonbilyon ka tuig?

Ang tinuod, wala mag-ingon ang Bibliya nga ang yuta mao ang sentro sa uniberso. Doktrina kana sa mga lider sa simbahan nga wala usab magsunod sa Pulong sa Diyos. Ang asoy sa Genesis bahin sa paglalang nagpakita nga ang yuta nagpangedaron nag bilyonbilyon ka tuig ug wala  maglimite sa matag adlaw sa paglalang sa 24 oras. (Genesis 1:1, 5, 8, 13, 19, 23, 31; 2:3, 4) Ang matinud-anong pagsusi sa Bibliya nagpakita nga bisan tuod kini dili usa ka basahon sa siyensiya, kini dili gayod “lunlon binuang.” Kini sa pagkatinuod, bug-os nga nahiuyon sa napamatud-ang siyensiya. a

Ang “Gahom sa Pagpangatarungan”

Bisan tuod daghan sa mga tinun-an ni Jesus maoy makasaranganong mga lalaki ug babaye, nga tingali diyutay lamang ug edukasyon, sila may laing hinatag-sa-Diyos nga hiyas nga ilang magamit. Bisag unsa pay ilang kagikan, silang tanan gihatagan ug gahom sa pagpangatarongan ug mga katakos sa panghunahuna. Si apostol Pablo nagdasig sa iyang mga isigka-Kristohanon sa pagpahimulos sa bug-os sa ilang “gahom sa pagpangatarungan” aron “ikapamatuod [sa ilang kaugalingon] ang maayo ug dalawaton ug hingpit nga kabubut-on sa Diyos.”—Roma 12:1, 2.

Pinaagi sa ilang hinatag-sa-Diyos nga “gahom sa pagpangatarungan,” ang unang mga Kristohanon tin-awng nakasabot nga ang bisan unsang pilosopiya o pagtulon-an nga sukwahi diha sa gipadayag nga Pulong sa Diyos maoy walay-pulos. Sa pipila ka kahimtang ang makinaadmanong mga tawo sa ilang panahon maoy, sa pagkatinuod, “nagasugpo sa kamatuoran” ug nagsalikway sa ebidensiya sa ilang palibot nga dunay usa ka Diyos. “Bisan tuod nagpahayag gayod nga sila maalamon, sila nahimong buangbuang,” misulat si apostol Pablo. Tungod kay ilang gisalikway ang kamatuoran bahin sa Diyos ug sa iyang katuyoan, “nangahimo silang walay-buot sa ilang pangatarungan ug ang ilang dili makinaadmanong kasingkasing mingitngit.”—Roma 1:18-22; Jeremias 8:8, 9.

Kadtong moinsistir nga sila makinaadmanon sagad mohimog mga konklusyon sama sa “Walay Diyos” o “Ang Bibliya dili masaligan” o “Dili karon ang ‘kataposang mga adlaw.’” Kanang mga ideyaha maoy binuang sa panglantaw sa Diyos sama ra sa paghinapos nga ang “2=1.” (1 Corinto 3:19) Bisag unsa pay awtoridad nga angkonon sa mga tawo, dili kinahanglang dawaton nimo ang ilang mga paghinapos kon kini nagsupak sa Diyos, nagsalikway sa iyang Pulong, ug naglapas sa hustong panabot. Sa katibuk-an, ang maalamong dalan kanunay mao nga ‘pasagding makaplagang matinud-anon ang Diyos, bisan pag ang tanang tawo makaplagang bakakon.’—Roma 3:4.

[Footnote]

[Mga hulagway sa panid 31]

Lahi sa nag-usab-usab nga mga opinyon sa mga tawo, ang Bibliya nagtaganag lig-ong pasikaranan sa pagtuo

[Credit Lines]

Wala, Epicurus: Hulagway gikuha pinaagi sa kortesiya sa British Museum; tungatunga sa taas, Plato: National Archaeological Museum, Atenas, Gresya; tuo, Socrates: Roma, Musei Capitolini