Sugilanon sa Kinabuhi

Nag-alagad nga Bug-os-Kalag Bisan pa sa mga Pagsulay

SUMALA SA GIASOY NI RODOLFO LOZANO

Natawo ako sa Mexico, sa siyudad sa Gómez Palacio, Estado sa Durango, niadtong Septiyembre 17, 1917. Ang Rebolusyon sa Mexico grabe nga gisangka. Bisag natapos ang rebolusyon sa 1920, ang kasamok diha sa among dapit nga gipuy-an nagpadayon sa daghang tuig human niana, nga nagpalisod kaayo sa kinabuhi.

KAS-A, pagkahibalo ni Mama nga dihay mahitabong panagsangka tali sa mga puwersa sa rebelde ug sa mga sundalo, ako ug ang akong tulo ka igsoong lalaki ug duha ka igsoong babaye wala niya pagawasa sa balay sulod sa pipila ka adlaw. Gamay ra ang among pagkaon, ug nahinumdom ako nga mitago uban sa akong manghod nga babaye ilalom sa katre. Human niana, nakahukom si Mama nga dad-on kaming mga anak ngadto sa Tinipong Bansa, diin moapas kanamo ang akong amahan sa ulahi.

Miabot kami sa California sa 1926, una pa mahitabo ang Dakong Depresyon sa Tinipong Bansa. Magbalhinbalhin kami kon diin kami makakaplag ug trabaho, sa mga lugar sama sa San Joaquin Valley, Santa Clara, Salinas, ug King City. Nakakat-on kami sa pagtrabaho sa kaumahan ug sa pag-ani sa tanang matang sa mga prutas ug mga utanon. Bisan tuod ang akong pagkabatan-on puno sa hago nga trabaho, kadto maoy nindot kaayong panahon sa akong kinabuhi.

Naabot sa Kamatuoran sa Bibliya

Sa Marso 1928, giduaw kami sa usa ka Estudyante sa Bibliya, nga maoy pagtawag sa mga Saksi ni Jehova niadtong panahona. Siya tigulang, nagsultig-Kinatsila nga lalaking ginganlan ug Esteban Rivera. Ang ulohan maingon man ang gihisgotan sa pulyeto nga iyang gibilin, “Where Are the Dead?,” dakog epekto kanako. Bisan tuod batan-on pa ako, nagpadayon ako sa pagtuon sa Bibliya ug sa pagpakig-uban sa mga Estudyante sa Bibliya. Paglabay  sa panahon, ang akong inahan ug akong igsoong babaye nga si Aurora nahimo usab nga masibotong mga magdadayeg ni Jehova.

Sa tungatungang bahin sa katuigang 1930, gitukod ang usa ka Kingdom Hall sa San Jose alang sa nagsultig-Iningles nga kongregasyon. Sanglit daghang tawo nga Katsilag kaliwat nagtrabaho sa kaumahan sa maong dapit, nagsugod kami sa pagsangyaw kanila ug pagdumala sa Pagtuon sa Bantayanang Torre. Gihimo namo kini sa tabang sa Katsilag-kaliwat nga mga Saksi gikan sa San Francisco, mga 80 kilometros ang gilay-on. Sa paglabay sa panahon, mga 60 na ang nanambong sa Kinatsilag-pinulongan nga mga tigom diha sa Kingdom Hall sa San Jose.

Sa kataposan, niadtong Pebrero 28, 1940, akong gisimbolohan ang akong pagpahinungod kang Jehova pinaagig bawtismo sa tubig diha sa usa ka asembliya sa San Jose. Pagkasunod tuig, gitudlo ako ingong payunir, usa ka bug-os-panahong ministro sa mga Saksi ni Jehova. Dayon sa Abril 1943, gidapit ako sa pagbalhin ngadto sa Stockton, usa ka siyudad nga mga 130 kilometros ang gilay-on, aron sa pagtukod ug Kinatsilag-pinulongan nga kongregasyon. Niadtong panahona, nag-alagad ako isip nagadumalang magtatan-aw sa Ingles nga kongregasyon sa San Jose, ug nag-atiman usab ako sa nagsultig-Kinatsila nga mga Saksi didto. Human itugyan ngadto sa uban ang pag-atiman niining maong mga katungdanan, ako mibalhin sa Stockton.

Integridad Gisulayan

Sugod niadtong 1940, balikbalik ako nga gipatawag sa pag-atubang sa hunta nga morekluta, apan sa matag higayon nga ako mobalik, ang akong pagdumili sa pagsulod sa pagkasundalo tungod sa akong relihiyosong baroganan gitahod. Wala madugay human moapil ang Tinipong Bansa sa ikaduhang gubat sa kalibotan sa Disyembre 1941, mikusog ang pagpamugos sa hunta nga morekluta. Sa kataposan, niadtong 1944, ako gibalhog sa bilanggoan. Samtang naghulat sa sentensiya, gitener ako sa basement uban sa mga kriminal. Kay nahibalo nga ako usa sa mga Saksi ni Jehova, daghan kanila ang nangutana kon sa unsang paagi ang mga krimen nga ilang nahimo makaapektar sa ilang baroganan atubangan sa Diyos.

Gibayran sa mga Saksi sa San Jose ang akong piyansa aron mabuhian ako, samtang nagpaabot sa husay. Usa ka abogado sa Los Angeles nga nagdapig sa mga sinumbong sa mga kaso bahin sa sibil nga mga katungod midawat sa akong kaso nga walay bayad. Ang huwes mihukom nga buhian ako sa kondisyon nga ako mohunong sa pagpayunir, mangitag sekular nga trabaho, ug makigkita sa pederal nga mga awtoridad matag bulan. Wala ako mosugot sa maong desisyon, busa gisentensiyahan ako ug duha ka tuig diha sa bilanggoan sa McNeil Island sa Washington State. Didto akong gigamit ang akong panahon alang sa kugi kaayong pagtuon  sa Bibliya. Nakakat-on usab ako sa pagmakenilya. Wala pay duha ka tuig, gibuhian ako tungod sa maayong panggawi. Dihadiha ako mihimog mga kahikayan nga ipadayon ang payunir nga ministeryo.

Napadako nga Buluhaton

Sa tingtugnaw sa 1947, gitudlo ako sa pagtabang sa nagsultig-Kinatsila nga mga tawo sa Colorado City, Texas, uban sa usa ka kaubang payunir. Apan tugnaw kaayo didto maoy hinungdan nga nangadto kami sa San Antonio aron matagamtam ang init-init nga klima. Ugaling lang, kusog kaayo ang ulan didto mao nga nabalda ang among balay-ug-balay nga ministeryo. Wala madugay nahutdan kami ug kuwarta. Sa pipila ka semana nagkaon lang kami ug mga sandwich nga may hilaw nga repolyo ug alfalfa nga tsa. Mipauli ang akong kauban, apan ako nagpabilin. Sa dihang nahibaloan sa nagsultig-Iningles nga mga Saksi ang akong pisikal nga mga panginahanglan, ila akong gitabangan.

Pagkasunod tingpamulak, mibalik ako sa akong asaynment sa Colorado City, ug sa ngadtongadto natukod ang usa ka gamay nga Kinatsilag-pinulongan nga kongregasyon. Dayon mibalhin ako sa Sweetwater, Texas, diin mitabang ako sa pagtukod ug laing Kinatsilag-pinulongan nga kongregasyon. Samtang atua didto sa Sweetwater, nakadawat ako ug sulat nga nagdapit kanako sa ika-15 nga klase sa Watchtower Bible School of Gilead alang sa misyonaryong pagbansay nga nagsugod sa Pebrero 22, 1950. Human sa graduwasyon niana nga ting-init sa internasyonal nga kombensiyon sa Yankee Stadium sa New York City, nagpabilin ako sulod sa tulo ka bulan sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn. Gibansay ako didto alang sa akong asaynment sa sangang buhatan sa Mexico.

Buluhaton sa Mexico

Miabot ako sa Mexico City sa Oktubre 20, 1950. Mga duha ka semana sa ulahi, ako gitudlo nga magtatan-aw sa sangang buhatan, usa ka asaynment nga akong gidumala sulod sa upat ka tuig ug tunga. Ang akong kasinatian nga nabatonan diha sa payunir nga pag-alagad, sa bilanggoan, sa Gilead, ug sa Brooklyn napamatud-ang mapuslanon kaayo. Sa pag-abot sa Mexico, nakita dayon nako ang panginahanglan nga lig-onon ang espirituwalidad sa among Mexicanong mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye. Dihay panginahanglan ilabina sa pagtabang kanila nga huptan ang taas nga moral nga mga sukdanan sa Pulong sa Diyos.

Sa mga nasod sa Latin Amerika, lakip sa Mexico, naandan na sa mga parisan nga magpuyopuyo nga walay legal nga kaminyoon. Ang mga relihiyon sa Kakristiyanohan, ilabina ang Iglesya Romana Katolika, nagtugot niining dili-kasulatanhong kostumbre nga magpadayon. (Hebreohanon 13:4) Busa, ang uban nahimong mga membro sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova, bisag dili legal ang ilang kaminyoon. Karon naghimog kahikayan nga hatagan silag unom ka bulan aron tul-iron kini. Kay kon dili nila kini buhaton dili na sila ilhong mga Saksi ni Jehova.

Alang sa daghan, sayon ra ang pagtul-id sa ilang kinabuhi. Gikinahanglan lamang nila nga himoong legal ang ilang relasyon pinaagi sa pagpakasal. Mas komplikado ang kahimtang sa uban. Pananglitan, ang uban kaduha na maminyo, ug katulo pa gani, nga wala sukad makabaton ug legal nga diborsiyo. Sa dihang ang mga kahimtang sa kaminyoon sa katawhan ni Jehova sa kataposan nahiuyon na sa mga pagtulon-an sa Pulong sa Diyos, ang mga kongregasyon nakatagamtam ug maayong espirituwal nga mga panalangin.—1 Corinto 6:9-11.

Niadtong mga panahona ubos ang sukod sa sekular nga edukasyon sa Mexico sa katibuk-an. Bisan una pa sa akong pag-abot niadtong 1950, ang sangang buhatan nagsugod na sa pag-organisar sa mga klase alang sa pagbasa ug pagsulat diha sa mga kongregasyon. Karon kining mga klaseha giorganisar pag-usab, ug naghimog mga kahikayan sa pagparehistro niini sa gobyerno. Sukad sa 1946, sa dihang nagsugod na sa pagtipig ug mga rekord, kapin sa 143,000 ka tawo sa Mexico ang natudloan sa pagbasa ug pagsulat diha sa mga klase nga gidumala sa mga Saksi!

Ang mga balaod sa Mexico estrikto kaayo kon mahitungod sa relihiyon. Apan, sa di pa dugayng katuigan dunay hinungdanong mga kausaban niining bahina. Sa 1992 may bag-ong balaod nga gipasaka may kalabotan sa relihiyosong mga kalihokan, busa sa 1993, ang mga Saksi ni Jehova sa Mexico girehistro ingong usa ka relihiyosong organisasyon.

Alang kanako kini nga mga kausaban maoy usa ka tinubdan sa dakong kalipay, usa ka butang  nga kaniadto akong gihunahuna nga imposibleng mahitabo. Latas sa daghang katuigan, kanunay akong moadto sa mga opisina sa gobyerno ug makaatubang ug medyo madudahong tinamdan. Hinunoa, kining mga butanga maayong pagkadumala sa Legal nga Departamento sa among sangang buhatan, maoy hinungdan nga karon medyo gamay na lang ang kabaldahan nga among masugamak diha sa buluhatong pagsangyaw.

Pag-alagad Uban ang Misyonaryong Kapikas

Sa akong pag-abot sa Mexico, daghang migraduwar sa mas unang mga klase sa Gilead ang anaa na sa nasod. Ang usa kanila mao si Esther Vartanian, usa ka Saksi nga taga-Armenia nga nagsugod sa pagpayunir sa Vallejo, California, sa 1942. Gikasal kami niadtong Hulyo 30, 1955, ug human niana nagpadayon sa among asaynment sa Mexico. Si Esther nagpadayon sa misyonaryong buluhaton sa Mexico City, ug nagpuyo kami sa sangang buhatan, diin ako nagpadayon sa pag-alagad.

Sa 1947, miabot si Esther diha sa iyang unang misyonaryong asaynment sa Monterrey, Nuevo León, Mexico. May usa lamang ka kongregasyon sa 40 ka Saksi sa Monterrey, apan sa dihang gibalhin siya sa Mexico City sa 1950, diha nay upat ka kongregasyon. Sa among sangang buhatan duol sa Mexico City, sa pagkakaron dunay duha ka batan-ong mga paryente sa mga pamilya nga gidumalahan ni Esther ug pagtuon sa Bibliya sa nag-alagad pa siya sa Monterrey.

Niadtong 1950 ang teritoryong sangyawan sa mga misyonaryo sa Mexico City naglakip sa dakong bahin sa siyudad. Ilang liboton ang ilang teritoryo nga magbaktas o sakay sa karaan kaayong mga bus nga naghuot sa tawo. Sa akong pag-abot sa maong lugar sa ulahing bahin sa 1950, dihay pito ka kongregasyon. Karon kini miuswag ngadto sa mga 1,600, nga may kapin sa 90,000 ka magmamantala sa Gingharian sa Mexico City, ug sa miaging tuig, kapin sa 250,000 ka tawo ang mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo didto! Latas sa katuigan, si Esther ug ako nakapribilehiyo sa pag-alagad sa daghan niining maong mga kongregasyon.

 Sa dihang si Esther ug ako magsugod ug usa ka pagtuon sa Bibliya, kami maningkamot kanunay nga pukawon ang interes sa amahan sa pamilya aron moapil ang tibuok pamilya. Sa ingon, among nakita ang daghang dagkong mga pamilya nga nagsugod sa pag-alagad kang Jehova. Ako nagtuo nga usa sa mga rason sa kusog nga pagtubo sa matuod nga pagsimba sa Mexico mao nga ang tibuok nga mga pamilya kasagarang magkahiusang moduyog sa matuod nga pagsimba.

Gipanalanginan ni Jehova ang Buluhaton

Sukad sa 1950 ang pag-uswag sa buluhaton sa Mexico maoy talagsaon, kon maylabot sa pag-uswag sa gidaghanon ug sa mga kausaban diha sa organisasyon. Usa ka dakong kalipay nga nakaamot sa gamayng paagi ngadto sa pag-uswag, nga nakigtambayayong uban sa maabiabihon ug malipayong mga tawo.

Si Karl Klein, kinsa nag-alagad ingong membro sa Nagamandong Lawas sa mga Saksi ni Jehova, ug ang iyang asawa nga si Margaret, miduaw kanamo samtang sila nagbakasyon pipila ka tuig kanhi. Buot nga mabati ni Brader Klein ang tinamdan bahin sa buluhaton diha sa among teritoryo sa Mexico, busa siya ug si Margaret mitambong sa Kongregasyon sa San Juan Tezontla, duol sa Mexico City, diin kami nagtambongan niadtong panahona. Gamay ang among tigomanan, mga 4.5 metros ang gilapdon ug 5.5 metros ang gitas-on. Pag-abot namo, mga 70 na ka tawo ang presente, ug halos wala nay nabiling luna nga kabarogan. Ang mga tigulang nanglingkod sa mga silya, ang mga batan-on diha sa mga bangko, ug ang gagmayng kabataan nanglingkod sa mga hollow block o sa salog.

Nakadayeg pag-ayo si Brader Klein tungod kay ang tanang bata nakaandam na sa ilang mga Bibliya, nga nangita sa mga teksto sa Bibliya duyog sa mamumulong. Human sa pakigpulong publiko, si Brader Klein naghatag ug pakigpulong bahin sa Mateo 13:19-23 ug miingon nga sa Mexico dunay daghang “maayong yuta” nga gihisgotan ni Jesus. Pagkakaron, pito sa mga bata nga mitambong nianang adlawa nagtrabaho diha sa dakong proyekto sa pagpadako sa mga pasilidad sa among sangang buhatan duol sa Mexico City. Dunay usa nga nag-alagad sa Bethel, ug ubay-ubay ang nagpayunir!

Sa akong pag-abot sa Mexico City, dihay 11 lamang ka membro sa among sangang buhatan. Karon kami dunay mga 1,350 nga nagtrabaho diha sa maong dapit, nga mga 250 kanila nagtrabaho sa konstruksiyon sa mga tinukod sa bag-ong sangang buhatan. Kon matapos na kining tanang trabaho, tingali sa 2002, kami makapahiluna ug dugang mga 1,200 ka tawo diha sa among gipadako nga mga pasilidad. Kon buot hunahunaon niadtong 1950 wala pay 7,000 ang mga magmamantala sa Gingharian sa tibuok nasod, apan karon kami aduna nay kapin sa 500,000! Ang akong kasingkasing napuno sa kalipay sa pagkakita sa paagi nga si Jehova nagpanalangin sa mga paningkamot sa among mapaubsanon nga Mexicanong mga igsoon, nga naghago pag-ayo sa pagdayeg kaniya.

Pag-atubang sa Dakong Problema

Usa sa akong kinadak-ang mga problema niining bag-o pa mao ang sakit. Sa katibuk-an, ako himsog nga tawo. Apan niadtong Nobyembre 1988, naestrok ako nga nakaapektar ug dako sa akong pisikal nga mga katakos. Sa tabang ni Jehova, pinaagi sa ehersisyo ug ubang mga terapiya, ako miarang-arang, apan may mga bahin sa akong lawas nga dili na mosanong sumala sa akong gusto. Padayon akong gitambalan ug gihatagan ug medikal nga pagtagad aron malikayan ang grabeng mga sakit sa ulo ug ubang mga resulta sa estrok nga nagpabilin gihapon.

Bisan tuod dili na ako makahimo taman sa akong gustong himoon, ako mibatig pagkakontento tungod kay daghan ang akong natabangan sa pagkat-on bahin sa mga katuyoan ni Jehova ug nahimong iyang dedikadong mga alagad. Malipay usab akong makig-estorya kutob sa mahimo sa daghang Kristohanong mga igsoong lalaki ug babaye sa dihang moduaw sila sa among sangang buhatan; akong bation nga kami nakadasig sa usag usa.

Nakapalig-on kaayo kanako ang pagkahibalo nga gipabilhan ni Jehova ang atong pag-alagad kaniya ug dili kawang ang atong nahimo. (1 Corinto 15:58) Bisan pa sa akong mga limitasyon ug sakit, akong gibutang sa kasingkasing ang mga pulong sa Colosas 3:23, 24: “Bisan unsa man ang inyong ginabuhat, buhata kini nga tibuok-kalag ingon nga alang kang Jehova, ug dili alang sa mga tawo, kay kamo nahibalo nga gikan kang Jehova inyong dawaton ang nahiangayng ganti sa panulondon.” Sa pagsunod niini nga tambag, nakakat-on ako sa pag-alagad kang Jehova nga bug-os-kalag bisan pa sa mga pagsulay.

[Hulagway sa panid 24]

Sa 1942 sa dihang ako usa ka payunir

[Hulagway sa panid 24]

Ang akong asawa nagsugod sa iyang misyonaryong asaynment sa Mexico niadtong 1947

[Hulagway sa panid 24]

Uban kang Esther karon

[Mga hulagway sa panid 26]

Ibabaw sa wala: Ang among pamilyang Bethel sa Mexico niadtong 1952 uban kanako sa atubangan

Ibabaw: Kapin sa 109,000 ang nagtigom niining maong estadyum sa Mexico City alang sa distritong kombensiyon sa 1999

Ubos sa wala: Ang mga pasilidad sa among bag-ong sangang buhatan nga hapit na karong mahuman