Salapi o Kinabuhi?

Lagmit nakadungog ka na bahin sa mga tulisan nga nagtion ug mga pusil diha sa nawong sa ilang mga biktima, nga nagmando: “Salapi o kinabuhi!” Karong adlawa, kining iladong mando gibanaag diha sa malisod nga suliran nga giatubang natong tanan—ilabina niadtong pipila kanato nga nagpuyo sa adunahang mga nasod. Apan, niining panahona dili mga tulisan ang nagmando kanato. Hinunoa, kini mao ang nag-uswag nga pagpasiugda nga gipakita sa katilingban diha sa salapi ug sa materyal nga kalamposan.

ANG maong pagpasiugda nagpatunghag tibuok nga bag-ong hugpong sa mga isyu ug mga kabalaka. Unsay angayng bugti sa pagpangagpas sa salapi ug sa materyal nga mga butang? Posible bang makontento kita sa dili kaayo daghang materyal nga mga kabtangan? Gisakripisyo ba gayod sa mga tawo “ang tinuod nga kinabuhi” tungod sa materyalismo? Salapi ba ang sekreto sa usa ka malipayong kinabuhi?

Hinobrang Tinguha sa Salapi

Lakip sa mga tinguha ug mga pangibog sa tawo—lehitimo man o dili—ang gugma sa salapi mao ang nanguna. Dili sama sa tinguha alang sa sekso ug pagkaon, ang hinobrang pagtinguha sa salapi mahimong kanunay ug walay kataposan. Ang pagkatigulang daw dili makatagbaw niini. Sa daghang kahimtang ang pagkatigulang magpauswag pa gani hinuon sa interes sa tawo alang sa salapi o sa kabalaka bahin niini ug sa mapalit niini.

Ang kadalo maorag nagkagrabe. Ang bida sa usa ka popular nga pelikula nag-ingon: “Ang kadalo molampos. Ang kadalo mapuslanon.” Bisag daghan ang nagpunting sa katuigang 1980 ingong Panahon sa Kadalo, ang nahitabo una pa o human niana nagpakita nga wala kaayoy kausaban sa reaksiyon sa tawo bahin sa salapi latas sa katuigan.

Ang bag-o tingali mao nga daghan kaayong tawo ang nangitag mga kahigayonan sa pagtagbaw dihadiha sa pangibog alang sa dugang materyal nga mga bahandi. Maorag ang kinabag-an sa katawhan sa kalibotan halos sa tanang panahon nagagugol sa kadaghanan sa ilang kusog sa pagpatungha ug pagbaton ug dugang pang mga butang. Hayan mouyon ka nga ang pagbaton ug materyal nga mga kabtangan ug ang paggasto ug salapi nahimong usa ka madasigon—ug kasagaran labing mamugnaon—nga paningkamot sa modernong-adlawng kinabuhi.

Apan mas malipayon ba ang mga tawo ingong resulta? Sa pagtubag nianang pangutanaha, ang maalamon ug bahandianon kaayo nga si Haring Solomon misulat 3,000 ka tuig kanhi: “Ang mahigugmaon lamang sa salapi dili matagbaw sa salapi, ni sa kinitaan si bisan kinsa nga mahigugmaon sa bahandi. Kini usab kakawangan.” (Ecclesiastes 5:10) Ang modernong mga pagtuon bahin sa katilingban naghatag ug susamang makaiikag nga mga konklusyon.

Salapi ug Kalipay

Usa sa labing katingalahang mga kaplag maylabot sa panggawi sa tawo mao nga ang pagtigom ug salapi ug materyal nga mga butang dili awtomatikong mohatag ug katumbas nga pag-uswag sa katagbawan ug sa kalipay. Ang naamgohan ngadtongadto sa daghang tigpanukiduki mao nga sa dihang ang usa ka tawo makaabot na sa usa ka ang-ang sa pagkasapian, ang iyang pagbati sa pagkatagbaw ug kalipay walay kalabotan sa kon unsa ka daghang materyal nga mga butang ang iyang mabatonan.

Busa, tungod sa walay pugong nga pagpangagpas sa materyal nga mga butang ug sa salapi, daghang tawo ang nangutana, ‘Kita maorag malipay  sa matag bag-ong mga butang nga atong mapalit; apan, ngano man nga human matimbangtimbang ang tanang butang, kini nga kalipay dili mohatag ug mas dakong katagbawan?’

Sa iyang librong Happy People, ang awtor nga si Jonathan Freedman miingon: “Sa dihang makabaton na ug diyutayng kinitaan, ang gidaghanon sa salapi nga imong mabatonan dili kaayo hinungdanon maylabot sa pagbaton ug kalipay. Kon ang usa ka tawo mosaylo na sa sukdanan sa kakabos, diyutay ra kaayo ang kalangkitan sa kinitaan ug kalipay.” Daghan ang nagpakaamgo nga ang mohatag gayod ug kalipay sa tagsatagsa ka tawo mao nga ang usa adunay espirituwal nga mga bahandi, makahuloganong mga pangagpas sa kinabuhi, ug moral nga mga prinsipyo. Hinungdanon usab ang maayong mga relasyon sa ubang tawo ug kagawasan gikan sa mga panagbangi o mga limitasyon nga mopugong kanato sa pagpahimulos sa atong nabatonan.

Daghan ang nakasabot nga ang pangunang hinungdan sa kadaghanang problema sa katilingban karon mao ang kiling sa pagpaningkamot nga gamiton ang materyal nga kauswagan sa pagsulbad sa mga suliran sa kahiladman. Ang pipila ka komentarista bahin sa katilingban naghisgot bahin sa katibuk-ang kiling sa kawalay-paglaom ug pagkadili-kontento. Namatikdan usab nila nga nag-uswag ang kiling sa mga tawo diha sa adunahang mga katilingban sa pagpakonsulta sa mga terapista o sa pagpangitag kahulogan sa kinabuhi ug kalinaw sa hunahuna gikan sa mga guru, kulto, ug sa mga grupo nga nangangkon nga motagana ug mga pagtambal. Nagpamatuod kini sa kapakyasan sa materyal nga mga butang sa paghatag ug tinuod nga kahulogan sa kinabuhi.

Gahom ug Kawalay-Mahimo sa Salapi

Itugot nato, ang salapi may gahom. Makapalit kini ug maanindot nga mga balay, maluhong mga sinina, ug mahalon kaayong mga kasangkapan. Makapalit usab kini ug pagdayeg, pagsunod, o pag-ulog-ulog, bisan sa pagpatunghag pipila ka temporaryo ug maabiabihong mga higala. Apan ingon lang niana ang mahimo sa gahom sa salapi. Ang atong gikinahanglan pag-ayo dili mapalit ug salapi—ang gugma sa usa ka tinuod nga higala, kalinaw sa hunahuna, diyutayng kinasingkasing nga paghupay samtang himalatyon na. Ug alang niadtong nagpabili sa ilang relasyon sa Maglalalang, ang salapi dili makapalit sa pag-uyon sa Diyos.

Si Haring Solomon, kinsa nakatagamtam sa tanang maayong mga butang nga mapalit sa salapi sa iyang adlaw, miila nga ang pagsalig sa materyal nga mga kabtangan dili motultol ngadto sa dumalayong kalipay. (Ecclesiastes 5:12-15) Ang salapi mahimong mawala tungod sa pagkabangkarote sa bangko o sa implasyon. Ang balay mahimong maguba tungod sa kusog kaayong mga bagyo. Ang mga polisa sa seguro, bisan tuod maghulip sa pipila ka napilding mga butang, dili makahulip sa kapildihan sa emosyon. Ang mga aksiyones ug mga bono mawad-ag bili sa usa ka gabii lamang tungod sa kalit nga pagkahugno sa ekonomiya. Bisan ang dakog-suweldo nga trabaho mahimong dili magdugay tungod sa lainlaing mga hinungdan.

Nan, sa unsang paagi mahuptan nato ang timbang nga panglantaw sa salapi? Unsang papel ang angayng dulaon sa salapi o mga kabtangan diha sa atong kinabuhi? Palihog susiha pag dugang kining butanga aron imong mahibaloan kon sa unsang paagi imong maangkon ang butang nga tinuod gayod nga bililhon—“ang tinuod nga kinabuhi.”

[Mga hulagway sa panid 4]

Ang materyal nga mga kabtangan dili mohatag ug dumalayong kalipay