Abraham—Usa ka Panig-ingnan sa Pagtuo

“[Si Abraham ang] amahan sa tanan nga nagbatog pagtuo.”—ROMA 4:11.

1, 2. (a) Unsay paghinumdom sa tinuod nga mga Kristohanon kang Abraham karon? (b) Nganong gitawag si Abraham nga “amahan sa tanan nga nagbatog pagtuo”?

 SIYA ang amahan sa usa ka gamhanang nasod, usa ka manalagna, usa ka negosyante, usa ka lider. Apan, alang sa mga Kristohanon karon, mas mahinumdoman siya sa usa ka hiyas nga nagpalihok kang Jehova nga Diyos sa paglantaw kaniya ingong usa ka higala—ang iyang malig-ong pagtuo. (Isaias 41:8; Santiago 2:23) Ang iyang ngalan mao si Abraham, ug gitawag siya sa Bibliya nga “amahan sa tanan nga nagbatog pagtuo.”—Roma 4:11.

² Dili ba ang mga tawo nga una pa kang Abraham, sama kang Abel, Enoc, ug Noe, nagpakitag pagtuo? Oo, apan si Abraham ang gisaaran nga ang tanang nasod sa yuta panalanginan. (Genesis 22:18) Mao nga siya nahimong mahulagwayong amahan sa tanan nga magpasundayag ug pagtuo sa gisaad nga Binhi. (Galacia 3:8, 9) Sa usa ka diwa, si Abraham maisip nga atong amahan, kay ang iyang pagtuo nagsilbing usa ka panig-ingnan nga angayng pagasundogon. Ang iyang tibuok kinabuhi mahimong isipon nga usa ka kapadayagan sa pagtuo, kay gilakipan kini ug daghang pagsulay. Sa pagkatinuod, sa dugay na kaayong panahon sa wala pa makaatubang si Abraham nianang ikaingon nga iyang kinadak-ang pagsulay sa pagtuo—ang sugo sa paghalad sa iyang anak nga si Isaac—gipamatud-an ni Abraham ang iyang pagtuo diha sa daghang gagmayng mga pagsulay. (Genesis 22:1, 2) Atong susihon karon ang pipila niining unang mga pagsulay sa pagtuo ug atong tan-awon kon unsang mga pagtulon-an ang atong mapupo gikan niini karon.

Ang Sugo sa Pagbiya sa Ur

3. Unsay giingon sa Bibliya kanato bahin sa kahimtang ni Abram?

³ Unang gihisgotan kanato sa Bibliya si Abram (sa ulahi nailhang Abraham) diha sa Genesis 11:26, nga nag-ingon: “Si Tera nagpadayong buhi sa kapitoan ka tuig, nga human niana siya nanganak kang Abram, Nahor ug Haran.” Si Abram maoy kaliwat sa mahinadlokon sa Diyos nga si Sem. (Genesis 11:10-24) Sumala sa Genesis 11:31, si Abram nagpuyo uban sa iyang pamilya diha sa mauswagong “Ur sa mga Caldeanhon,” usa ka siyudad nga nahimutang kaniadto sa sidlakan sa Suba sa Euprates. a Busa, wala siya magdako ingong tigpuyog tolda nga walay pondong pinuy-anan kondili ingong siyudadnon nga haruhay ang panimuyo. Mapalit ang mga baligya gikan sa gawas sa nasod diha sa mga tiyanggihan sa Ur. Naglinya diha sa kadalanan niini ang 14-ka-lawak nga mga balayng puti nga dunay gripo.

4. (a) Unsang mga kalisod ang nahatag sa Ur ngadto sa mga magsisimba sa matuod nga Diyos? (b) Sa unsang paagi nagpasundayag ug pagtuo si Abram kang Jehova?

⁴ Gawas sa tanang materyal nga mga bentaha niini, ang Ur nakahatag ug kalisod ngadto sa tanan nga buot moalagad sa matuod nga Diyos. Ang siyudad nalangkit pag-ayo sa idolatriya ug patuotuo. Sa pagkatinuod, nagbuntaog sa yuta niini ang habog kaayong ziggurat nga nagpasidungog sa diyos nga bulan nga si Nana. Sa walay duhaduha si Abram gipit-os sa pagpakigbahin niining dulumtanang paagi sa pagsimba, tingali gipit-os usab sa ubang mga paryente. Sumala pa sa mga tradisyong Hudiyo, ang amahan ni Abram, si Tera, maoy usa ka maglililok ug mga idolo. (Josue 24:2, 14, 15) Kon unsa man ugaling ang kahimtang, si Abram wala makigbahin sa dulumtanang bakak nga pagsimba. Ang iyang tigulang nga kagikanan nga si Sem buhi pa ug walay duhaduha nga iyang gipadayag ang iyang  kahibalo bahin sa matuod nga Diyos. Tungod niini, si Abram nagpasundayag ug pagtuo kang Jehova, dili kang Nana!—Galacia 3:6.

Usa ka Pagsulay sa Pagtuo

5. Unsang sugo ug saad ang gihatag sa Diyos kang Abram sa dihang nagpuyo pa siya sa Ur?

⁵ Ang pagtuo ni Abram masulayan. Ang Diyos nagpakita kaniya ug nagsugo: “Lakaw gikan sa imong yuta ug gikan sa imong mga paryente ug gikan sa balay sa imong amahan paingon sa yuta nga akong ipakita kanimo; ug maghimo ako ug usa ka dakong nasod gikan kanimo ug ako magpanalangin kanimo ug ako magpadako sa imong ngalan; ug maghimo kanimo nga usa ka panalangin. Ug ako magpanalangin niadtong magpanalangin kanimo, ug siya nga magatunglo kanimo akong pagatunglohon, ug ang tanang banay sa yuta tinong magapanalangin sa ilang kaugalingon pinaagi kanimo.”—Genesis 12:1-3; Buhat 7:2, 3.

6. Nganong nagkinahanglan ug tinuod nga pagtuo aron biyaan ni Abram ang Ur?

⁶ Si Abram tigulang na ug walay anak. Sa unsang paagi siya mahimong “usa ka dakong nasod”? Ug hain man gayod kining yutaa nga siya gisugo sa pag-adto? Wala siya sultihi sa Diyos niadtong higayona. Busa nagkinahanglan ug tinuod nga pagtuo si Abram sa pagbiya sa mauswagong Ur ug sa tanang kaharuhay niini. Ang librong Family, Love and the Bible nag-ingon bahin sa karaang panahon: “Ang kinagrabehan sa tanang silot nga ikapahamtang diha sa usa ka membro sa pamilya nga sad-an sa usa ka mabug-at nga krimen mao ang pagpalagpot kaniya, nga kuhaon gikan kaniya ang iyang ‘pagkahimong membro’ sa pamilya. . . . Maoy hinungdan nga usa ka talagsaong pagpasundayag sa bug-os nga pagkamasinugtanon ug pagsalig sa Diyos sa dihang si Abraham, agig pagtuman sa sugo sa Diyos, mibiya, dili lamang sa iyang nasod, kondili sa iyang mga paryente usab.”

7. Sa unsang paagi giatubang sa mga Kristohanon karon ang mga pagsulay nga sama sa giatubang ni Abram?

 ⁷ Ang mga Kristohanon karong panahona mahimong makaatubang ug samang mga pagsulay. Sama kang Abram, tingali mobati kita ug kapit-os sa pag-una sa materyal nga mga intereses kay sa teokratikanhong mga butang. (1 Juan 2:16) Tingali makaatubang kita ug pagsupak gikan sa dili-magtutuo nga mga membro sa pamilya, hasta ang napalagpot nga mga paryente nga basig mosulay sa paghaylo kanato ngadto sa dili-maayong panag-uban. (Mateo 10:34-36; 1 Corinto 5:11-13; 15:33) Tungod niini si Abram naghatag ug maayong panig-ingnan kanato. Iyang giuna ang iyang pakighigala kang Jehova labaw sa tanan—bisan sa mga relasyon sa pamilya. Siya wala gayod masayod kon sa unsang paagi, kanus-a, o asa matuman ang mga saad sa Diyos. Bisan pa niana, iyang gitahan ang iyang kinabuhi niadtong mga saara. Pagkamaayong pagpadasig kini sa pag-una sa Gingharian diha sa atong kaugalingong mga kinabuhi karon!—Mateo 6:33.

8. Unsay epekto sa pagtuo ni Abram diha sa iyang suod nga mga membro sa pamilya, ug unsay mapupo sa mga Kristohanon gikan niini?

⁸ Komosta ang suod nga membro sa pamilya ni Abram? Tingali, ang pagtuo ni Abram dunay dakong epekto kanila, kay ang iyang asawa, si Sarai, ug ang iyang nailo nga pag-umangkong ginganlag Lot napukaw sa pagtuman sa sugo sa Diyos ug mibiya sa Ur. Ang igsoon ni Abram nga si Nahor ug ang pipila sa iyang mga anak sa ulahi mibiya sa Ur ug mipuyo sa Haran, diin didto sila nagsimba kang Jehova. (Genesis 24:1-4, 10, 31; 27:43; 29:4, 5) Gani, bisan ang amahan ni Abram, si Tera, misugot sa pagbiya uban sa iyang anak! Busa, gipasidunggan sa Bibliya si Tera, ingong ulo sa pamilya, sa dihang mipanaw sila paingon sa Canaan. (Genesis 11:31) May posibilidad ba usab nga molampos kita kon mataktikanhon natong sangyawan ang atong mga paryente?

9. Unsang mga pagpangandam ang gihimo ni Abram alang sa iyang pagpanaw, ug nganong nagkinahanglan tingali kana ug pagsakripisyo?

⁹ Sa wala pa magsugod sa iyang pagpanaw, daghan  kaayo ug akatahon si Abram. Kinahanglang ibaligya pa niya ang iyang propiedad ug mga kabtangan ug mamalit ug mga tolda, mga kamelyo, pagkaon, ug gikinahanglang mga gamit. Tungod sa pagdalidali sa pagpangandam, si Abram tingali naalkanse, apan siya malipayon nga misunod kang Jehova. Pagkahalandomong adlaw tingali kadto sa dihang natapos ang tanang pagpangandam ug ang kang Abram nga panon sa mga magpapanaw nagtindog sa gawas sa mga paril sa Ur nga andam na sa pagbiyahe! Gisubay ang naglikoliko nga Suba sa Euprates, ang panon mipanaw paamihanan-kasadpan. Human sa daghang semana sa pagpanaw, nga mikabat ug 1,000 kilometros, sila miabot sa siyudad sa amihanang Mesopotamia nga gitawag ug Haran, usa ka dakong hapitanan alang sa mga panon sa mga magpapanaw.

10, 11. (a) Nganong dugaydugayng nagpabilin si Abram sa Haran? (b) Unsang pagdasig ang ikahatag ngadto sa mga Kristohanon nga nag-atiman sa tigulang nga mga ginikanan?

¹⁰ Si Abram mipondo pagpuyo sa Haran, lagmit agig konsiderasyon sa iyang tigulang nga amahan, si Tera. (Levitico 19:32) Daghang Kristohanon karon dunay samang responsibilidad sa pag-atiman sa tigulang o masakitong mga ginikanan, ang uban naghimo pa ug pagpahiangay aron kini maatiman. Kon kana gikinahanglan, sila makasalig nga ang ilang mahigugmaong mga pagsakripisyo maoy “dalawaton sa panan-aw sa Diyos.”—1 Timoteo 5:4.

¹¹ Milabay ang panahon. “Ang mga adlaw ni Tera miabot ug duha ka gatos ug lima ka tuig. Unya si Tera namatay sa Haran.” Si Abram seguradong naguol niini nga kamatayon, apan sa dihang miagi na ang yugto sa pagbangotan, siya migikan gilayon. “Si Abram kapitoag-lima ka tuig ang panuigon dihang siya mibiya sa Haran. Busa gidala ni Abram si Sarai nga iyang asawa ug si Lot nga anak sa iyang igsoong lalaki ug ang tanang manggad nga ilang natigom ug ang mga kalag nga ilang nabatonan sa Haran, ug sila milakaw aron moadto sa yuta sa Canaan.”—Genesis 11:32; 12:4, 5.

12. Unsay gihimo ni Abram samtang nagpuyo sa Haran?

¹² Makaikag mahibaloan nga samtang didto sa Haran, si Abram ‘nakatigom ug mga manggad.’ Bisan pag daghan siyag gisakripisyong materyal nga mga bentaha aron makabiya sa Ur, si Abram mibiya sa Haran nga usa ka tawong adunahan. Tin-aw, kini maoy tungod sa panalangin sa Diyos. (Ecclesiastes 5:19) Bisan pag ang Diyos wala magsaad ug bahandi ngadto sa tanan niyang katawhan karon, siya motuman sa iyang saad sa pagtagana sa panginahanglan niadtong ‘mibiya sa balay o mga igsoong lalaki o mga igsoong babaye’ tungod sa Gingharian. (Marcos 10:29, 30) Si Abram usab ‘nakabaton ug mga kalag,’ sa ato pa, daghang ulipon. Ang Jerusalem Targum ug ang Chaldee Paraphrase nag-ingon nga si Abram ‘nangabig.’ (Genesis 18:19) Ang imo bang pagtuo nagpalihok kanimo sa pagpakigsulti sa imong isigkatawo, sa mga kauban sa trabaho, o sa kauban sa tunghaan? Imbes magpuyo ug malimot sa sugo sa Diyos, gipahimuslan ni Abram ang iyang panahon diha sa Haran. Apan karon natapos na ang iyang panahon sa pag-estar didto. “Niana si Abram milakaw ingon sa gisulti ni Jehova kaniya.”—Genesis 12:4.

Mitabok sa Euprates

13. Kanus-a mitabok si Abram sa Suba sa Euprates, ug unsay kahulogan niining lihoka?

¹³ Si Abram kinahanglang mopanaw na usab. Migikan sa Haran, ang iyang panon sa mga magpapanaw mipaingon sa kasadpan, nga mibiyahe ug 90 kilometros. Tingali mihapit si Abram sa usa ka lugar sa Euprates atbang nianang karaang sentro sa negosyo sa Carkemis. Kini ang pangunang tabokanan sa mga panon sa mga magpapanaw. b Kanus-a mitabok sa suba ang panon ni Abram sa mga magpapanaw? Ang Bibliya nagpakita nga kini nahitabo sa 430 ka tuig una pa sa pagpamahawa sa mga Hudiyo gikan sa Ehipto sa Nisan 14, 1513 W.K.P. Ang Exodo 12:41 nag-ingon: “Ug nahitabo sa pagkatapos sa upat ka gatos ug katloan ka tuig, nahitabo gayod niini mismong adlawa nga ang tanang panon ni Jehova nanggula sa yuta sa Ehipto.” Nan, tingali, ang pakigsaad ngadto kang Abraham miepekto sa Nisan 14, 1943 W.K.P., sa dihang masinugtanong mitabok si Abram sa Euprates.

14. (a) Unsay maaninaw ni Abram pinaagi sa iyang mga mata sa pagtuo? (b) Sa unsang diwa nga mas bulahan karon ang katawhan sa Diyos kay kang Abram?

¹⁴ Gibiyaan ni Abram ang usa ka mauswagong siyudad. Apan, siya karon makaaninaw sa hunahuna sa “siyudad nga may tinuod nga mga patukoranan,” usa ka matarong nga kagamhanan nga magmando sa katawhan. (Hebreohanon 11:10) Oo,  bisag gamay ra ang iyang kahibalo, si Abram nagsugod sa pagkasabot sa pipila ka mga bahin sa katuyoan sa Diyos sa paglukat sa himalatyon nga katawhan. Karong panahona, kita bulahan gayod nga kita nakabaton ug mas dako nga pagsabot sa mga katuyoan sa Diyos kay kang Abram. (Proverbio 4:18) Ang “siyudad,” o Ginghariang kagamhanan, nga gilaoman ni Abram sa pagkakaron maoy usa na ka kamatuoran—natukod didto sa mga langit sukad sa 1914. Dili ba kita angay usab nga mapukaw sa paglihok sa pagpasundayag sa pagtuo ug pagsalig kang Jehova?

Ang Pagpanaw Diha sa Yutang Saad Gisugdan

15, 16. (a) Nganong si Abram nagkinahanglag kaisog aron sa pagtukod ug halaran alang kang Jehova? (b) Sa unsang paagi ang mga Kristohanon karon magmaisogon sama kang Abram?

¹⁵ Ang Genesis 12:5, 6 nag-asoy kanato: “Sa kataposan sila nahiabot sa yuta sa Canaan. Ug si Abram nagpadayon sa paglatas sa yuta hangtod sa dapit sa Sekem, duol sa dagkong mga kahoy sa More.” Ang Sekem maoy 50 kilometros amihanan sa Jerusalem ug nahimutang sa tabunok nga walog nga gihubit ingong ang “paraiso sa balaang yuta.” Bisan pa niana, ‘nianang panahona ang mga Canaanhon maoy namuyo sa yuta.’ Sanglit daotan man ug moral ang mga Canaanhon, naningkamot gayod si Abram sa pagpanalipod sa iyang pamilya batok niining makadaot nga impluwensiya.—Exodo 34:11-16.

¹⁶ Sa ikaduhang higayon, “si Jehova karon nagpakita kang Abram ug miingon: ‘Sa imong binhi akong ihatag kining yutaa.’” Pagkamakapalipay! Sa pagkatinuod, nagkinahanglag pagtuo si Abram aron kalipayan ang usa ka butang nga ang iyang umaabot nga mga kaliwat lamang ang makatagamtam. Bisan pa niana, agig pagsanong si Abram “nagtukod didto ug usa ka halaran alang kang Jehova, nga nagpakita kaniya.” (Genesis 12:7) Usa ka eskolar sa Bibliya miingon: “Ang pagtukod [ug] usa ka halaran diha sa yuta sa pagkatinuod maoy usa ka pormal nga paagi sa pagpanag-iya sa yuta pinasukad sa katungod nga nabatonan tungod sa  pagpasundayag sa iyang pagtuo.” Ang pagtukod ug halaran maoy usa usab ka buhat sa kaisog. Sa walay duhaduha, kining maong halaran maoy usa ka matang sa halaran nga espesipikong gihisgotan diha sa Balaod sa pakigsaad, nga gilut-oran ug natural (dili-dinugmok) nga mga bato. (Exodo 20:24, 25) Lahi gayod kinig dagway gikan sa mga halaran nga gigamit sa mga Canaanhon. Busa, walay kahadlok nga gipadayag ni Abram sa katilingban nga siya usa ka magsisimba sa matuod nga Diyos, si Jehova, nga nagladlad sa iyang kaugalingon nga pagadumtan ug sa posibleng pisikal nga kapeligrohan. Kita karon komosta? Ang pipila ba kanato—ilabina ang mga batan-on—nagpanuko sa pagsulti sa atong mga kaila o mga kauban sa tunghaan nga kita nagsimba kang Jehova? Hinaot nga ang maisog nga panig-ingnan ni Abram makapadasig kanatong tanan nga magmagarbohon sa pagkahimong mga alagad ni Jehova!

17. Sa unsang paagi gipamatud-an ni Abram nga siya usa ka magwawali sa ngalan sa Diyos, ug unsay gipahinumdom niini sa mga Kristohanon karon?

¹⁷ Bisag asa moadto si Abram, ang pagsimba kang Jehova mao gayod kanunay ang gihatagag importansiya. “Sa ulahi siya mibalhin gikan didto ngadto sa bukirong rehiyon sa sidlakan sa Bethel ug nagpatindog sa iyang tolda nga ang Bethel diha sa kasadpan ug ang Ai diha sa sidlakan. Unya siya nagtukod didto ug usa ka halaran alang kang Jehova ug nagsugod sa pagtawag sa ngalan ni Jehova.” (Genesis 12:8) Ang Hebreohanong pulong ‘nagtawag sa ngalan’ nagkahulogan usab ug “nagmantala (nagwali) sa ngalan.” Sa walay duhaduha, maisogong gimantala ni Abram ang ngalan ni Jehova diha sa iyang silingang mga Canaanhon. (Genesis 14:22-24) Kita gipahinumdoman niini sa atong obligasyon nga magbaton ug dakong bahin kutob sa maarangan sa “pagpahayag sa dayag sa iyang ngalan” karon.—Hebreohanon 13:15; Roma 10:10.

18. Unsay relasyon ni Abram uban sa mga molupyo sa Canaan?

¹⁸ Si Abram wala moestar ug dugay niining mga lugara. “Human niana si Abram nanghipos ug mibiya, nga nagpadayon gikan sa usa ka pagkampo ngadto sa lain paingon sa Negeb”—ang may pagkauga nga dapit sa habagatan sa kabukiran sa Juda. (Genesis 12:9) Pinaagi sa padayon nga pagbalhin ug pagpaila sa iyang kaugalingon ingong magsisimba ni Jehova diha sa matag bag-ong lugar, si Abram ug ang iyang panimalay “nagpahayag sa dayag nga sila mga estranyo ug temporaryong mga pumoluyo sa yuta.” (Hebreohanon 11:13) Sa samang higayon, sila naglikay sa sobrang pagpakigsuod sa ilang paganong mga silingan. Ang mga Kristohanon karon angay usab nga magpabiling “dili bahin sa kalibotan.” (Juan 17:16) Bisan pa nga magmaluloton ug magmatinahoron kita sa atong isigkatawo ug sa mga kauban sa trabaho, kita mag-amping nga dili mahilambigit sa batasan nga magpabanaag sa espiritu sa kalibotan nga bulag sa Diyos.—Efeso 2:2, 3.

19. (a) Nganong ang kinabuhi nga walay pondong pinuy-anan malisod alang kang Abram ug Sarai? (b) Unsang dugang mga problema ang naghulat sa unahan alang kang Abram?

¹⁹ Dili nato kalimtan nga ang pagpasibo sa mga kalisod sa kinabuhi nga walay pondong pinuy-anan dili sayon alang kang Abram o Sarai. Ang ilang ginakaon maoy mga produkto sa ilang mga panon imbes sa pagkaon nga mapalit sa punog-baligya nga mga tiyanggihan sa Ur; sila nagpuyo sa mga tolda imbes sa maayong pagkatukod nga balay. (Hebreohanon 11:9) Ang mga adlaw ni Abram tugob sa mga buluhaton; daghan kaayo siyag alatimanon sa pagdumala sa iyang mga panon sa kahayopan ug sa iyang mga ulipon. Dayag nga gihimo ni Sarai ang mga trabaho nga naandang himoon sa mga babaye sa maong kultura: pagmasa ug harina, paglutog tinapay, paghabol, pagtahi ug mga sapot. (Genesis 18:6, 7; 2 Hari 23:7; Proverbio 31:19; Ezequiel 13:18) Bisan pa, dunay bag-ong mga pagsulay nga naghulat sa unahan. Sa dili madugay si Abram ug ang iyang panimalay makaatubang ug usa ka kahimtang nga nagpameligro sa ilang kinabuhi! Ang pagtuo ba kaha ni Abram makaarang sa pagsagubang sa problema?

[Mga footnote]

Nakamatikod Ka Ba?

• Nganong si Abram gitawag nga “amahan sa tanan nga nagbatog pagtuo”?

• Nganong nagkinahanglag pagtuo si Abram sa pagbiya sa Ur sa mga Caldeanhon?

• Sa unsang paagi gipakita ni Abram nga giuna niya ang pagsimba ni Jehova?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Mapa sa panid 16]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

MGA PANAW NI ABRAM

Ur

Haran

Carkemis

CANAAN

Great Sea

[Credit Line]

Gipasukad sa usa ka mapa nga ang katungod sa pag-imprenta gipanag-iya sa Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Hulagway sa panid 15]

Nagkinahanglan ug pagtuo si Abram sa pagbiya sa mga kaharuhay sa kinabuhi nga gitanyag sa Ur

[Hulagway sa panid 18]

Pinaagi sa pagpuyo diha sa mga tolda, si Abram ug ang iyang panimalay “nagpahayag sa dayag nga sila mga estranyo ug temporaryong mga pumoluyo”