Unsay Kahulogan sa Pagkamaunongon?

ANG Hudiyohanong Hasidim gikan sa ikaduhang siglo W.K.P. nag-isip sa ilang kaugalingon nga tinuod nga maunongon. Ang ilang ngalan naggikan sa cha·sidhʹ, ang paninugdang Hebreohanong pulong alang sa “maunongon.” Gikuha kini sa nombre nga cheʹsedh, nga subsob gihubad nga “mahigugmaong-kalulot,” “maunongong gugma,” “kalulot,” “pagkamaayo,” “kaluoy.” Sumala sa Theological Dictionary of the Old Testament, ang cheʹsedh “maoy aktibo, makihugoyhugoyon, ug malungtaron [ug] nagpaila dili lamang sa usa ka tawhanong tinamdan, kondili usab sa buhat nga moresulta gumikan niining tinamdana. Kini usa ka buhat nga nagtipig o nagpauswag sa kinabuhi. Kini maoy pagsalga alang sa kaayohan sa usa nga nag-antos sa daotang hitabo o kagul-anan. Kini maoy pagpasundayag ug pakighigalaay.”

Dayag, diha sa daghang pinulongan walay usa ka pulong nga makapahayag sa bug-os nga kahulogan nga nalangkit niining Hebreohanong pulong sumala sa paggamit niini diha sa Bibliya. Sa bisan unsang kahimtang, ang pagkamaunongon sa Biblikanhong diwa nagpasabot ug labaw pa kay sa matinumanong pagsunod sa mga panaad. Naglakip kini sa ideya sa mahigugmaong kalambigitan duyog sa paghimog tinong aksiyon aron makabenepisyo ang uban. Aron masabtan kon unsay kahulogan sa tinuod nga pagkamaunongon, tagda kon sa unsang paagi gipasundayag kana ni Jehova ngadto kang Abraham, Moises, David, sa nasod sa Israel, ug sa katawhan sa katibuk-an.

Si Jehova Nagpasundayag ug Pagkamaunongon

Giingnan ni Jehova ang iyang higala nga si Abraham: “Ako usa ka taming alang kanimo.” (Genesis 15:1; Isaias 41:8) Wala lamang isulti ni Jehova kining mga pulonga, kondili milihok usab siya uyon niana. Gipanalipdan ug giluwas ni Jehova si Abraham ug ang iyang panimalay gikan sa kamot ni Paraon ug ni Abimelech. Gitabangan niya si Abraham sa pagluwas kang Lot gikan sa panag-alyansa sa upat ka hari. Gipasig-uli ni Jehova ang gahom sa pagsanay sa 100-anyos nga si Abraham ug sa 90-anyos nga si Sara aron nga pinaagi kanila moabot ang gisaad nga Binhi. Si Jehova kanunayng nakigkomunikar kang Abraham pinaagi sa mga panan-awon, damgo, ug mga manulondang mensahero. Sa pagkatinuod, gipasundayag ni Jehova ang pagkamaunongon kang Abraham samtang buhi pa siya ug usab bisan dugay na siyang namatay. Latas sa kasiglohan, gituman ni Jehova ang iyang mga saad ngadto sa mga kaliwat ni Abraham, ang nasod sa Israel, bisan pa sa ilang pagkamasinupakon. Ang relasyon ni Jehova kang Abraham maoy pagpasundayag kon unsa ang tinuod nga pagkamaunongon—gugma nga gipakita sa aksiyon.—Genesis, mga kapitulo 12 hangtod sa 25.

Giingon nga “si Jehova nakigsulti kang Moises nga nawong sa nawong, ingon sa pagpakigsulti sa usa ka tawo ngadto sa iyang isigkatawo.” (Exodo 33:11) Oo, ang relasyon ni Moises kang Jehova mas suod kay nianang ni bisan kinsang manalagna una pa kang Jesu-Kristo. Sa unsang paagi gipasundayag ni Jehova ang pagkamaunongon ngadto kang Moises?

Ingong 40-anyos nga lalaki nga may gahom ug abilidad, mapangahasong nangako si Moises sa  pagpagawas sa iyang katawhan. Apan dili pa panahon. Kinahanglang mokalagiw siya kay nameligro ang iyang kinabuhi. Sulod sa 40 ka tuig nag-atiman siya ug mga karnero sa Midian. (Buhat 7:23-30) Sa gihapon, wala siya talikdi ni Jehova. Sa dihang miabot na ang tukmang panahon, gipabalik si Moises aron manguna sa Israel sa paggula sa Ehipto.

Sa susama, gipasundayag ni Jehova ang pagkamaunongon kang David, ang ilado nga ikaduhang hari sa Israel. Samtang batan-on pa si David, giingnan ni Jehova ang manalagnang si Samuel: “Barog, dihogi siya, kay mao kini siya!” Sukad niadto, si Jehova maunongong nanalipod ug naggiya kang David samtang mihamtong siya ingong umaabot nga hari sa tibuok Israel. Giluwas siya ni Jehova gikan sa “kuyamas sa leyon ug gikan sa kuyamas sa oso” ug gikan sa kamot sa Filistehanong higante nga si Goliat. Gihatagan niya si David ug daghang kadaogan batok sa mga kaaway sa Israel, ug giluwas ni Jehova si David gikan sa bangkaw nga gilabay sa masinahon, madumtanon nga si Saul.—1 Samuel 16:12; 17:37; 18:11; 19:10.

Siyempre, si David dili hingpit nga tawo. Sa pagkatinuod, nakahimo siya ug grabeng sala. Apan, inay talikdan siya, si Jehova nagpakita ug maunongong gugma ngadto sa mahinulsolon kaayong si David. Sa tibuok kinabuhi ni David, sublisubling milihok si Jehova sa pagtipig ug pagpauswag sa kinabuhi. Misalga siya alang sa kaayohan sa usa nga nag-antos sa kagul-anan. Mahigugmaong kalulot gayod!—2 Samuel 11:1–12:25; 24:1-17.

Ang nasod sa Israel sa katibuk-an misulod ngadto sa usa ka linaing napahinungod nga relasyon kang Jehova sa dihang miuyon sila sa mga kondisyon sa pakigsaad sa Moisesnong Balaod didto sa Bukid sa Sinai. (Exodo 19:3-8) Busa, ang Israel gilarawan ingong anaa sa kaminyoon uban kang Jehova. Gipamulong kini sa Israel: “Si Jehova nagtawag kanimo nga samag ikaw usa ka asawa.” Ug si Jehova miingon kaniya: “Tungod sa mahigugmaong-kalulot hangtod sa panahong walay tino ako maluoy kanimo.” (Isaias 54:6, 8) Sa unsang paagi gipasundayag ni Jehova ang pagkamaunongon niining linaing relasyon?

Si Jehova mihimo sa unang lakang sa pag-atiman sa mga panginahanglan sa mga Israelinhon ug sa pagpalig-on sa ilang relasyon kaniya. Giluwas niya sila gikan sa Ehipto, giorganisar sila ingong usa ka nasod, ug gidala sila ngadto sa “usa ka yuta nga nagaagay sa gatas ug dugos.” (Exodo 3:8) Naghatag siyag regular nga espirituwal nga instruksiyon pinaagi sa mga saserdote, mga Levihanon, ug walay-bugtong sunodsunod nga mga manalagna ug mga mensahero. (2 Cronicas 17:7-9; Nehemias 8:7-9; Jeremias 7:25) Sa dihang ang nasod miliso aron sa pag-alagad sa laing mga diyos, gitul-id sila ni Jehova. Sa dihang naghinulsol sila, gipasaylo niya sila. Tinuod, ang nasod sa Israel maoy lisod dad-on nga “asawa.” Apan, wala dayon siya talikdi ni Jehova. Tungod sa iyang mga saad kang Abraham, Siya nagmaunongon sa mga Israelinhon hangtod natuman ang Iyang mga katuyoan maylabot kanila. (Deuteronomio 7:7-9) Pagkamaayo gayong panig-ingnan alang sa mga magtiayon karon!

Nagpasundayag usab si Jehova ug pagkamaunongon ngadto sa katawhan sa katibuk-an sa pagkaagi nga naghatag siya sa paninugdang mga panginahanglan sa kinabuhi alang sa tanang tawo, matarong ug dili-matarong. (Mateo 5:45; Buhat 17:25) Labaw pa niana, gihatag niya ang iyang Anak ingong halad lukat aron ang tanang tawo makabaton ug kahigayonan nga mapagawas gikan sa pagkaulipon sa sala ug kamatayon ug makatagamtam sa mahimayaong mga palaaboton sa hingpit, walay-kataposan nga kinabuhi sa Paraiso. (Mateo 20:28;  Juan 3:16) Ang gitagana nga lukat mao ang kinalabwang buhat sa pagtipig ug pagpauswag sa kinabuhi. Sa pagkatinuod kadto maoy “pagsalga alang sa kaayohan sa usa nga nag-antos sa daotang hitabo o kagul-anan.”

Pamatud-i ang Imong Pagkamaunongon Pinaagi sa Positibong mga Buhat

Kay samag kahulogan sa mahigugmaong-kalulot, ang pagkamaunongon may puwersado usab nga diwa sa paghatag ug pagdawat. Kon gipasundayag kanimo ang mahigugmaong-kalulot, nan ang susama madahom usab ingong balos. Ang pagkamaunongon balosan ug pagkamaunongon. Ang kamatuoran nga nasabtan ni David ang mga kahulogan nga nalambigit sa cheʹsedh madayag diha sa iyang gisulti: “Moyukbo ako patumong sa imong balaan nga templo, ug pagadayegon ko ang imong ngalan.” Ngano? “Tungod sa imong mahigugmaong-kalulot ug tungod sa imong kamatinud-anon.” (Salmo 138:2) Ingong dumadawat sa mahigugmaong-kalulot ni Jehova, si David dayag nga napalihok sa pagsimba ug pagdayeg kaniya. Busa, samtang gipalandong nato ang pagpasundayag ni Jehova ug mahigugmaong-kalulot nganhi kanato, natandog ba kita sa pagbalos niana? Pananglitan, kon gipasipad-an ang ngalan ni Jehova, ang imo bang kabalaka alang sa iyang dungog magpalihok kanimo sa pagsulti laban kaniya?

Mao kana ang nahitabo sa usa ka medyo bag-ohan pa nga Kristohanon ug sa iyang asawa sa dihang mitambong sila sa lubong sa usa ka paryente nga namatay sa usa ka aksidente sa motorsiklo. Usa kadto ka dili-relihiyosong serbisyo, ug kadtong nanambong gitugotan sa paglitok ug pipila ka pulong bahin sa namatay. Usa ka mamumulong nagbasol sa Diyos tungod sa wala-sa-panahong kamatayon niining batan-ong lalaki pinaagi sa pag-ingon, ‘gikinahanglan siya sa Diyos sa langit, busa gikuha niya siya.’ Ang atong Kristohanong igsoon mibati nga dili gayod siya mahimong magpakahilom. Misaka siya sa plataporma, bisan pag wala siyay Bibliya ni mga nota. “Sa inyong hunahuna ang usa ka maluluy-on, mabination, labing gamhanan nga Diyos mouyon kaha sa mga situwasyon nga sama niini?” nangutana siya. Dayon mipadayon siya pagpakigpulong dihadiha sulod sa diyes-minutos nga mikutlo gikan sa Kasulatan sa pagpatin-aw kon nganong kita mamatay, kon unsay nahimo na sa Diyos sa pagluwas sa katawhan gikan sa kamatayon, ug sa kahibulongang palaaboton sa usa ka pagkabanhaw ngadto sa walay-kataposang kinabuhi sa paraisong yuta. Dihadiha ang kapin sa 100 ka tawo nga nanambong namalakpak ug dugay. Ang brader sa ulahi nahinumdom: “Gibati nako ang kalipay sa kahiladman nga wala pa nako batia sukad masukad. Nagpasalamat ako kang Jehova sa pag-edukar kanako diha sa iyang kaalam ug sa paghatag kanako ug kahigayonan sa pagdepensa sa iyang balaang ngalan.”

Ang pagkamaunongon kang Jehova naglakip sa pagkamaunongon ngadto sa iyang Pulong, ang Bibliya. Ngano? Tungod kay pinaagi sa mga panid sa Bibliya, gitudloan kita ni Jehova kon sa unsang paagi magkinabuhi. Ang mga balaod ug mga prinsipyo nga gisulat niana sa pagkatinuod mao ang kinamaayohan ug labing mapuslanon nga mga prinsipyo sa kinabuhi. (Isaias 48:17) Ayaw tugoti ang pagpit-os sa uban o ang imong mga kahuyangon nga magpatipas kanimo gikan sa pagsunod sa mga balaod ni Jehova. Magmaunongon sa Pulong sa Diyos.

Ang pagkamaunongon sa Diyos naglakip usab ug pagkamaunongon sa iyang organisasyon. Dili kalikayan nga latas sa katuigan dihay mga pagtul-id ug mga pagdalisay sa atong pagsabot bahin sa pipila ka kasulatan. Ang kamatuoran mao nga walay usa nga sama nato ka maayong pagkapakaon sa espirituwal. (Mateo 24:45-47) Dili malalis nga si Jehova maunongong nagpaluyo sa iyang modernong-adlaw nga organisasyon. Dili ba usab mahimo nato ang susama niana? Gihimo kana ni A. H. Macmillan. Sa hapit na siyang mamatay, siya miingon: “Nakita nako ang organisasyon ni Jehova nga mitubo gikan sa gamay nga sinugdanan, sa dihang gipahinungod nako ang akong kaugalingon ngadto sa Diyos sa edad nga bayente-tres sa Septiyembre 1900, ngadto sa usa ka tibuok-kalibotang katilingban sa malipayong mga tawo nga masibotong nagmantala sa iyang mga kamatuoran. . . . Mas kombinsido ako karon, samtang nakita nako nga nagkaduol na ang kataposan sa akong pag-alagad sa Diyos dinhi sa yuta, nga si Jehova nagatultol sa iyang katawhan ug naghatag kanila sa ila gayong gikinahanglan sa tukmang panahon.” Si Brader Macmillan matinumanon ug maunongon nga nag-alagad sulod sa duolan sa 66 ka tuig, hangtod sa iyang kamatayon sa Agosto 26, 1966. Siya maoy maayong ehemplo sa pagkamaunongon ngadto sa makitang organisasyon sa Diyos.

 Dugang pa sa pagkamaunongon ngadto sa organisasyon, magmaunongon ba kita sa usag usa? Sa dihang mag-atubang sa hulga sa mapintas nga paglutos, magmaunongon ba kita sa atong mga igsoong lalaki ug babaye? Panahon sa Gubat sa Kalibotan II, ang atong mga igsoon sa Netherlands naghatag ug maayong ehemplo sa pagkamaunongon. Usa ka ansiyano nga gikan sa Kongregasyon sa Groningen, si Klaas de Vries, gipaagom sa Nazi nga Gestapo sa mapintas, walay-kokaluoy nga pagsukitsukit, gibartolina sulod sa 12 ka adlaw nga tinapay ug tubig lang ang gihatag, ug unya gisukitsukit pag-usab. Gitionan ug rebolber ug gihulga nga patyon, gitagalan siyag duha ka minutos aron ibutyag ang nahimutangan sa piniyalang mga igsoon, maingon man sa ubang hinungdanong impormasyon. Ang isulti lamang ni Klaas mao: “Wala moy madungog gikan nako. . . . Dili ko magtraydor.” Katulo siya gitionan ug rebolber. Sa kataposan milunga ang Gestapo, ug si Klaas gipadala sa laing bilanggoan. Wala gayod niya budhii ang iyang mga igsoon.

Ikapakita ba nato ang atong pagkamaunongon sa atong kinadul-ang paryente—ang atong kapikas sa kaminyoon? Maingon nga gipasidunggan ni Jehova ang iyang may-pakigsaad nga relasyon sa nasod sa Israel, maunongon ba usab kita sa atong mga panaad sa kaminyoon? Dili lamang kita magpakita ug walay paglubad nga pagkamaunongon, kita usab angayng magtinguha nga mahuptan ang suod nga relasyon uban sa atong kapikas. Himoa ang unang lakang sa pagpalig-on sa imong kaminyoon. Maggugol ug panahon nga magkauban, makigkomunikar sa natural ug prangka nga paagi, magpaluyo ug magdasigay sa usag usa, mamati sa usag usa, magkauban sa pagkatawa, magkauban sa paghilak, magkauban sa pagdula, magkauban sa pagtrabaho aron makab-ot ang parehong mga tumong, magpahimuot sa usag usa, makighigala sa usag usa. Ilabinang magbantay nga likayan nga maugmad ang romantikong pagbati alang sa uban. Bisag angayan ug husto nga makig-ilaila ug makigsuod sa uban gawas sa imong kaminyoon, ang romantikong mga pagbati maoy alang lamang sa imong kapikas. Ayawg tugoti si bisan kinsa nga magpabulag kanimo ug sa imong kapikas.—Proverbio 5:15-20.

Magmaunongon sa mga isigka-Saksi ug sa pamilya. Sa paglabay sa katuigan, ayaw silag kalimti. Makigkomunikar kanila, sulati sila, tawgi sila sa telepono, duawa sila. Bisan unsa man ang imong situwasyon sa kinabuhi, paningkamoti nga dili sila mahigawad kanimo. Himoa silang malipayon nga moingong sila nakaila kanimo o paryente nimo. Ang pagkamaunongon kanila magpalig-on kanimo sa pagbuhat kon unsay matarong ug mahimong tuboran sa pagdasig alang kanimo.—Ester 4:6-16.

Oo, ang tinuod nga pagkamaunongon naglakip sa positibong mga buhat aron matipigan ang bililhong mga relasyon. Buhata ang mahimo nimo sa pagbalos sa mahigugmaong-kalulot ni Jehova. Sundoga ang pagkamaunongon ni Jehova diha sa imong mga pakiglabot sa Kristohanong kongregasyon, sa imong kapikas sa kaminyoon, pamilya, ug mga higala. Maunongong imantala ang mga hiyas ni Jehova sa imong mga silingan. Ang salmista nagpahayag niana sa hustong paagi sa dihang siya miingon: “Magaawit ako mahitungod sa mga mahigugmaong-kalulot ni Jehova hangtod sa panahong walay tino. Pinaagi sa akong baba ipahibalo ko ang imong pagkamatinumanon sa usa ka kaliwatan ngadto sa laing kaliwatan.” (Salmo 89:1) Dili ba kita madani sa ingon niana nga Diyos? Sa pagkatinuod, “ang iyang mahigugmaong-kalulot maoy hangtod sa panahong walay tino.”—Salmo 100:5.

[Hulagway sa panid 23]

A. H. Macmillan