Sugilanon sa Kinabuhi

Ang Pagdawat sa mga Imbitasyon ni Jehova Adunay mga Balos

SUMALA SA GIASOY NI MARIA DO CÉU ZANARDI

“Nahibalo si Jehova sa iyang gibuhat. Kon gipadalhan ka niyag imbitasyon, kinahanglang mapaubsanon nimong dawaton kana.” Kining mga pulonga sa akong amahan, nga gibungat mga 45 ka tuig kanhi, nakatabang kanako sa pagdawat sa unang imbitasyon nga akong nadawat gikan sa organisasyon ni Jehova, nga moalagad ingong usa ka bug-os-panahong ministro. Karon, ako mapasalamaton gihapon sa tambag sa akong amahan tungod kay ang pagdawat sa maong mga imbitasyon naghatag kanako ug dagayang mga balos.

SA 1928, misuskribir si Papa sa magasing Bantayanang Torre ug nainteres sa Bibliya. Tungod kay nagpuyo man siya sa sentro sa Portugal, ang iyang bugtong kontak sa kongregasyon sa Diyos mao ang mga publikasyon nga iyang madawat pinaagig koreyo ug usa ka Bibliya nga iya sa akong mga apohan. Sa 1949, sa dihang ako 13 anyos, ang among pamilya milalin ngadto sa Brazil, ang yutang natawhan ni Mama, ug nanimuyo sa hilit nga dapit sa Rio de Janeiro.

Gidapit mi sa among bag-ong mga silingan nga moadto sa ilang simbahan, ug nangadto mig pipila ka higayon. Sigean silag pangutana ni Papa bahin sa impiyernong kalayo, kalag, ug sa umaabot sa yuta—apan wala sila makatubag. “Maghulat na lang mi sa tinuod nga mga estudyante sa Bibliya,” ang sagad nga isulti ni Papa.

Usa ka adlaw niana, may tawong buta nga miadto sa among balay nga nagtanyag sa Ang Bantayanang Torre ug Pagmata! Gipangutana siya ni Papa bahin sa mao gihapong mga butang, ug mihatag siyag makataronganon, pinasukad-sa-Bibliya nga mga tubag. Pagkasunod semana, laing Saksi ni Jehova ang miduaw kanamo. Human matubag  ang dugang mga pangutana, nananghid siya nga mobiya ug miingon nga moadto pa siya sa kanataran aron mosangyaw, nga gigamit ang Mateo 13:38 sa pagpakita nga kinahanglan kining buhaton sa tibuok kalibotan. Nangutana si Papa: “Mahimo bang mokuyog ko?” “Siyempre,” mao ang tubag. Hilabihan ang among kalipay nga nakaplagan namo pag-usab ang kamatuoran sa Bibliya! Nabawtismohan si Papa sa misunod nga kombensiyon, ug nabawtismohan ako wala madugay human niadto, sa Nobyembre 1955.

Pagdawat sa Akong Unang Imbitasyon

Usa ka tuig ug tunga sa ulahi, nakadawat akog dakong brawon nga sobre gikan sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Rio de Janeiro nga dunay imbitasyon alang kanako nga mosulod sa bug-os-panahong pagsangyaw nga buluhaton. Masakiton kaayo si Mama niadtong panahona, mao nga nagpakitambag ako kang Papa. “Nahibalo si Jehova sa iyang gibuhat,” ang hugot niyang tubag. “Kon gipadalhan ka niyag imbitasyon, kinahanglang mapaubsanon nimong dawaton kana.” Kay nadasig niining mga pulonga, gipil-apan nako ang porma sa aplikasyon ug misulod sa bug-os-panahong pag-alagad sa Hulyo 1, 1957. Ang akong unang asaynment mao ang Três Rios, usa ka lungsod sa Estado sa Rio de Janeiro.

Sa sinugdan, ang mga molupyo sa Três Rios dili gustong maminaw sa among mensahe tungod kay wala man namo gamita ang Katolikong bersiyon sa Bibliya. Miabot ang tabang sa dihang nasugdan namog usa ka pagtuon sa Bibliya si Geraldo Ramalho, usa ka aktibong Katoliko. Uban sa iyang tabang nakabaton akog usa ka Bibliya nga may pirma sa pari sa maong dapit. Sukad niadto, kon dunay mosupak, akong ipakita nila ang pirma sa pari, ug wala nay mokuwestiyon pa. Nabawtismohan si Geraldo sa ulahi.

Nalipay kaayo ko sa dihang usa ka sirkitong asembliya ang gihimo sa kinapusoran sa Três Rios niadtong 1959. Ang hepe sa kapolisan, nga nagtuon sa Bibliya niadtong tungora, mihimo ganig kahikayan sa pagtaod ug mga bandera nga nag-anunsiyo sa programa diha sa tanang dapit sa lungsod. Human sa tulo ka tuig nga pag-alagad sa Três Rios, giimbitar ako ngadto sa usa ka bag-ong asaynment sa Itu, mga 110 kilometros kasadpan sa São Paulo.

Pula, Asul, ug Dalag nga mga Libro

Human sa taudtaod nga pagpangita, ang akong kaubang payunir ug ako nakakaplag ug hamugawayng sak-anan diha sa sentro sa lungsod sa balay ni Maria, usa ka maluloton-ug-kasingkasing nga balo. Gitratar mi ni Maria ingong kaugalingon niyang mga anak. Apan, wala madugay miduaw kaniya ang Romano Katolikong obispo sa Itu ug giingnan siya nga papahawaon mi, apan siya nagpabiling lig-on: “Sa dihang namatay ang akong bana, wala moy gihimo sa paghupay kanako. Gitabangan ako niining mga Saksi ni Jehova bisag dili ako membro sa ilang relihiyon.”

Niadtong panahona, gipahibalo mi sa usa ka babaye nga gidid-an sa mga paring Katoliko sa Itu ang ilang mga parokyano sa pagdawat ug mga kopya sa “pula nga libro bahin sa Yawa.” Ang ilang gipasabot mao ang “Pasagdi ang Diyos Maminatud-on,” usa ka publikasyon sa Bibliya nga ginatanyag namo sa mga tawo niadtong semanaha. Sanglit “gidili” sa mga pari ang pula nga libro, nag-andam mi ug presentasyon alang sa asul nga libro (“New  Heavens and a New Earth”). Sa ulahi, sa dihang nabalitaan sa klero kini nga kausaban, gigamit namo ang dalag nga libro (What Has Religion Done for Mankind?), ug uban pa. Maayo na lang nga duna miy nagkadaiyang mga libro nga lainlain ug kolor ang mga hapin!

Human sa duolag usa ka tuig sa Itu, nakadawat akog telegrama nga nagdapit kanako nga temporaryong motrabaho sa Bethel, ang sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Rio de Janeiro, agig pagpangandam sa nasyonal nga asembliya. Gidawat dayon nako kadto.

Dugang mga Pribilehiyo ug mga Suliran

Dili gayod mahutdag trabaho sa Bethel, ug nalipay kong motabang sa bisan unsang paagi nga posible. Pagkamakapadasig ang pagtambong matag buntag sa panaghisgot sa inadlaw nga teksto ug sa Pagtuon sa Bantayanang Torre sa pamilya matag Lunes sa gabii! Nakapatandog kaayo kanako ang kinasingkasing nga mga pag-ampo ni Otto Estelmann ug sa ubang eksperyensiyadong mga membro sa pamilyang Bethel.

Pagkahuman sa nasyonal nga asembliya, nanghipos ako aron mobalik sa Itu, apan sa akong katingala, ang alagad sa sangang buhatan, si Grant Miller, mitunol kanakog usa ka sulat nga nagdapit kanako nga mahimong permanenteng membro sa pamilyang Bethel. Ang akong kauban sa kuwarto mao si Sister Hosa Yazedjian, nga nag-alagad gihapon sa Bethel sa Brazil. Niadtong mga adlawa gamay ra ang pamilyang Bethel—28 ra mi—ug kaming tanan maoy suod nga mga managhigala.

Sa 1964, si João Zanardi, usa ka batan-ong bug-os-panahong ministro, miabot sa Bethel aron bansayon. Siya giasayn niadtong tungora isip usa ka alagad sa sirkito, o nagapanawng magtatan-aw, diha sa duol. Magkita mi usahay sa dihang moadto siya sa Bethel sa paghatod sa iyang mga report. Gitugotan sa alagad sa sangang buhatan si João nga motambong sa pagtuon sa pamilya matag Lunes sa gabii, busa nagkauban mig taastaas nga panahon. Gikasal mi ni João niadtong Agosto 1965. Malipayon kong gidawat ang imbitasyon nga moduyog sa akong bana sa buluhaton sa sirkito.

Niadtong mga adlawa ang nagapanawng buluhaton sa ilayang bahin sa Brazil maoy samag pagpamasin. Dili gayod nako makalimtan ang among mga pagduaw sa grupo sa mga magmamantala sa Aranha, Estado sa Minas Gerais. Kinahanglang mosakay mig tren ug unya maglakaw na lang—nga bitbit ang mga maleta, makenilya, slide projector, mga bag pangsangyaw, ug mga literatura. Nalipay kaayo ming makita si Lourival Chantal, usa ka tigulang nga igsoong lalaki, nga maghulat kanunay sa estasyonan sa tren aron motabang pagbitbit sa among mga bag.

Ang mga tigom sa Aranha gihimo diha sa usa ka balay nga inabangan. Matulog mi sa gamayng lawak didto sa luyo. Sa usa ka daplin, dihay abohan nga gigamit namo sa pagluto ug pag-init sa tubig nga gikalos sa mga igsoong lalaki alang namo. Ang usa ka lungag diha sa yuta sa taliwala sa kawayanan sa duol mao ang nagsilbing kasilyas. Sa gabii, diha miy pulawan nga lampara aron dili moduol ang mga barber beetle—matang sa bakukang nga mahimong magdalag sakit nga Chagas. Inigkabuntag mapuno kanunay ug anuos ang among mga ilong. Makalingaw gayod nga kasinatian!

Samtang nag-alagad sa usa ka sirkito sa Estado sa Paraná, nakadawat na usab kamig usa niadtong brawon nga mga sobre gikan sa sangang buhatan. Lain na usab nga imbitasyon gikan sa organisasyon ni Jehova—niining higayona adto moalagad sa Portugal! Gitambagan mi sa maong sulat nga konsiderahon ang prinsipyo sa Lucas 14:28 ug kuwentahon  ang gasto sa dili pa dawaton kini nga asaynment tungod kay gidili man ang among Kristohanong buluhaton didto, ug daghan nang mga igsoon ang gidakop sa gobyernong Portuges.

Moadto ba kami sa usa ka nasod diin atubangon namo ang maong paglutos? “Kon ang among Portuges nga mga igsoon mabuhi ug makaalagad nga matinumanon kang Jehova didto, nganong dili man nato mahimo kana?” matod ni João. Kay nahinumdom sa mga pulong sa pagdasig sa akong amahan, miuyon ako: “Kon gipadalhan kitag imbitasyon ni Jehova, kinahanglang dawaton nato kini ug mosalig kaniya.” Wala madugay human niadto, didto na kami sa Bethel sa São Paulo, nga nagdawat ug dugang mga instruksiyon ug naghikay sa among mga papeles alang sa pagbiyahe.

Si João Maria ug Maria João

Ang barko nga among gisakyan, ang Eugênio C, migikan sa pantalan sa Santos, Estado sa São Paulo, sa Septiyembre 6, 1969. Human sa siyam ka adlaw diha sa dagat, nakaabot kami sa Portugal. Sa sinugdan, gigugol namo ang ubay-ubayng mga bulan sa pagsangyaw uban sa eksperyensiyadong mga igsoon diha sa hiktin nga mga dalan sa Alfama ug Mouraria, sa karaang distrito sa Lisbon. Gibansay nila kami nga magmapaniiron aron dili kami daling madakpan sa mga polis.

Ang mga tigom sa kongregasyon ginahimo diha sa mga balay sa mga Saksi. Sa dihang mamatikdan namo nga natahap na ang mga silinganan, ibalhin dayon namo ang mga tigom sa laing dapit aron dili rondahon ang balay o aron dili dakpon ang mga igsoon. Ang mga piknik, ingon sa pagtawag namo sa among mga asembliya, ginahimo sa Monsanto Park, sa hilit nga dapit sa Lisbon, ug sa Costa da Caparica, usa ka kakahoyan daplin sa baybayon. Nanagsul-ob kamig dili kaayo pormal nga mga besti alang sa maong okasyon, ug usa ka grupo sa abtik nga mga atendant ang nagbantay diha sa estratehikong mga dapit. Kon dunay katahapang tawo nga magpaduol, may panahon pa ming magmaomao ug usa ka dula, magkaonkaon, o magkantakanta dayon ug awit sa banika.

Aron mas malisdan pa gayod ang mga polis sa pag-ila kanamo, wala namo gamita ang tinuod namong mga ngalan. Nailhan mi sa mga igsoon nga João Maria ug Maria João. Ang among mga ngalan wala gamita sa bisan unsang pagsulatanay o sa mga rekord. Giasaynan hinuon kami ug mga numero. Mihimo akog personal nga desisyon nga dili sag-ulohon ang mga adres sa mga igsoon. Nianang paagiha, kon madakpan ko, dili ko gayod sila mabudhian.

Bisan pa sa mga pagdili, determinado mi ni João nga pahimuslan ang matag kahigayonan nga makapamatuod, sanglit nasayod mi nga  mahimong mawala kanamo ang among kagawasan sa bisan unsang gutlo. Nakakat-on kami sa pagsalig sa among langitnong Amahan, si Jehova. Isip among Tigpanalipod, gigamit niya ang iyang mga manulonda sa paagi nga mibati kami nga kami “nakakita sa Usa nga dili-makita.”—Hebreohanon 11:27.

Sa usa ka higayon, dihang nagsangyaw sa balay-balay sa Porto, nahimamat namo ang usa ka lalaki nga namugos nga padayonon mi sa iyang balay. Ang sister nga akong kauban miuyon nga walay pagpanuko, ug wala koy laing mahimo gawas sa pag-uban kaniya. Nalisang ko sa dihang namatikdan nako diha sa pasilyo nga dunay hulagway sa usa ka tawo nga nagsul-ob ug uniporme sa militar. Unsay among buhaton karon? Gipalingkod mi sa tagbalay, ug dayon gipangutana niya ako: “Imo bang tugotan ang imong anak nga lalaki nga magsundalo kon reklutahon siya?” Delikado kaayo ang maong kahimtang. Apan human makaampo sa hilom, kalmado akong mitubag: “Wala koy anak, ug segurado ko nga kon ikaw ang akong pangutan-on nianang hinanduraw nga pangutana, hatagan ko nimo sa mao gihapong tubag.” Nahilom siya. Busa ako mipadayon: “Karon kon pangutan-on ko nimo kon sama sa unsa ang bation kon mawad-ag usa ka igsoong lalaki o amahan, ako kanang matubag kay ang akong igsoon ug ang akong amahan patay na.” Nanglugmaw ang mga luha sa akong mga mata samtang ako nagsulti, ug namatikdan nako nga kahilakon usab siya. Miingon siya nga bag-o lang namatay ang iyang asawa. Namati siya pag-ayo sa dihang gipatin-aw ko kaniya ang paglaom sa pagkabanhaw. Dayon matinahoron ming nanamilit ug mibiya nga luwas, nga nagtugyan sa maong butang sa mga kamot ni Jehova.

Bisan pa sa pagdili, natabangan ang sinserong mga tawo sa pagkuhag kahibalo sa kamatuoran. Didto sa Porto nga ang akong bana nakasugod ug pagtuon uban sa usa ka negosyante, si Horácio, nga daling miuswag. Sa ulahi, ang iyang anak nga si Emílio, usa ka banggiitang doktor, mibarog usab dapig kang Jehova ug nabawtismohan. Sa pagkatinuod, wala gayoy makapugong sa balaang espiritu ni Jehova.

“Wala Mo Masayod Kon Unsay Itugot ni Jehova”

Sa 1973, kami ni João giimbitar nga motambong sa “Balaang Kadaogan” Internasyonal nga Asembliya sa Brussels, Belgium. Libolibo ka Espanyol ug Belgiano nga mga igsoon ang nanambong, ingon man ang mga delegado gikan sa Mozambique, Angola, Cape Verde, Madeira, ug sa Azores. Sa iyang panapos nga mga komento, si Brader Knorr, gikan sa hedkuwarter sa New York, mitambag: “Padayon sa pag-alagad nga maunongon kang Jehova. Wala mo masayod kon unsay itugot ni Jehova. Kinsay nasayod, basin motambong kamo sa sunod ninyong internasyonal nga kombensiyon didto sa Portugal!”

Pagkasunod tuig legal nga giila ang pagsangyaw nga buluhaton sa Portugal. Ug natinuod ang gisulti ni Brader Knorr kay sa Abril 25, 1978, gihimo namo ang among unang internasyonal nga kombensiyon sa Lisbon. Pagkadakong pribilehiyo nga molakaw sa kadalanan sa Lisbon, nga magsangyaw  dala ang mga plakard, magasin, ug mga imbitasyon alang sa pakigpulong publiko! Kadto maoy katumanan sa damgo.

Nakaugmad kamig dakong pagmahal sa among Portuges nga mga igsoon, nga daghan kanila nag-antos sa pagkabilanggo ug mga pagbunal aron mahuptan ang ilang Kristohanong neyutralidad. Buot namo nga magpadayon sa pag-alagad sa Portugal. Apan, wala kami makapadayon sa pag-alagad didto. Sa 1982, gitakboyan si João ug grabeng sakit sa kasingkasing, ug ang sangang buhatan misugyot nga mopauli mi sa Brazil.

Usa ka Masulayong Panahon

Matinabangon kaayo ang mga igsoon sa sangang buhatan sa Brazil ug giasayn kami nga moalagad sa Kongregasyon sa Quiririm sa Taubaté, Estado sa São Paulo. Migrabe dayon ang sakit ni João, ug wala madugay dili na siya makagawas sa balay. Ang mga interesado manganha sa among balay aron magtuon sa Bibliya, ug dihay mga tigom alang sa pagsangyaw sa kanataran matag adlaw, ingon man ang senemanang pagtuon sa grupo. Nakatabang kanamo kining mga kahikayana aron maatiman ang among espirituwalidad.

Padayong gihimo ni João ang kutob sa iyang maarangan diha sa pag-alagad kang Jehova hangtod gayod sa iyang kamatayon niadtong Oktubre 1, 1985. Nasubo ako ug nagmagul-anon, apan determinado ako nga mopadayon sa akong asaynment. Ang laing makapaguol nga hitabo midangat niadtong Abril 1986 sa dihang gilungkab sa mga kawatan ang akong balay ug gipangawat halos ang tanang butang. Sa unang higayon sa akong kinabuhi, gibati ko ang kamingaw ug kahadlok. Gikalipay nako pag-ayo nga dihay usa ka magtiayon nga mahigugmaong nagdapit kanako nga mopuyo uban nila sa makadiyot.

Ang kamatayon ni João ug ang paglungkab sa akong balay nakaapekto usab sa akong pag-alagad kang Jehova. Wala na ako mobating masaligon diha sa ministeryo. Human makasulat sa sangang buhatan mahitungod sa maong kalisdanan, nakadawat akog imbitasyon nga mogugol ug pipila ka panahon sa Bethel aron matabangan ako sa pagpasig-uli sa akong emosyonal nga panimbang. Pagkamakapalig-on niadtong panahona!

Sa dihang miarang-arang na ang akong gibati, gidawat nako ang usa ka asaynment nga moalagad sa Ipuã, usa ka lungsod sa estado sa São Paulo. Napuliki ako sa pagsangyaw nga buluhaton, apan dihay mga panahon nga mibati akog kaluya sa buot. Sa maong mga panahon, teleponohan ko ang mga igsoon sa Quiririm, ug usa ka pamilya ang moduaw kanako sulod sa pipila ka adlaw. Makapadasig gayod kaayo ang maong mga pagduaw! Sa akong unang tuig sa Ipuã, 38 ka lainlaing mga igsoong lalaki ug babaye ang mibiyaheg layo aron makigkita nako.

Sa 1992, unom ka tuig human sa kamatayon ni João, nakadawat akog laing imbitasyon gikan sa organisasyon ni Jehova, niining higayona adto mobalhin sa Franca, Estado sa São Paulo, diin ako nag-alagad gihapon ingong usa ka bug-os-panahong ministro. Ang teritoryo dinhi mabungahon kaayo. Sa 1994, nasugdan nakog usa ka pagtuon sa Bibliya ang mayor. Niadtong higayona, nangampanya siya aron makapuwesto sa kongreso sa Brazil, apan bisan pa sa iyang puliking eskedyul, nagtuon kami matag Lunes sa hapon. Aron dili mabalda, iyang patyon ang ringer sa iyang telepono. Pagkamalipayon ko nga makita siya nga inanayng mibulag sa politika ug, uban sa tabang sa kamatuoran, napasig-uli ang iyang kaminyoon! Siya ug ang iyang asawa nabawtismohan niadtong 1998.

Sa paghinumdom, ako makaingon nga ang akong kinabuhi ingong bug-os-panahong ministro maoy usa nga puno sa mga panalangin ug mga pribilehiyo. Ang pagdawat sa mga imbitasyon nga gihatag ni Jehova kanako pinaagi sa iyang organisasyon nakahatag gayod kanakog dagayang mga balos. Ug bisan unsang mga imbitasyon ang moabot tingali sa umaabot, andam gihapon akong modawat niini.

[Mga hulagway sa panid 25]

Sa 1957, dihang misulod ako sa bug-os-panahong pag-alagad, ug karon

[Hulagway sa panid 26]

Uban sa pamilyang Bethel sa Brazil sa 1963

[Hulagway sa panid 27]

Among kasal niadtong Agosto 1965

[Hulagway sa panid 27]

Usa ka asembliya sa Portugal samtang gidili ang buluhaton

[Hulagway sa panid 28]

Pagsangyaw sa kadalanan sa Lisbon panahon sa “Madaogong Pagtuo” Internasyonal nga Kombensiyon sa 1978