“Magtuon Gikan Kanako”
“Magtuon Gikan Kanako”
“Isangon diha kaninyo ang akong yugo ug magtuon gikan kanako, kay ako malumog-buot ug mapainubsanon sa kasingkasing, ug kamo makakaplag ug kahayahay alang sa inyong mga kalag.”—MATEO 11:29.
1. Nganong ang pagtuon gikan kang Jesus makapahimuot ug makapatugob?
SI Jesu-Kristo kanunayng naghunahuna, nagtudlo, ug milihok sa hustong paagi. Mubo ra ang iyang panahon dinhi sa yuta, apan siya nakatagamtam ug magantihon ug makapatagbaw nga karera, ug siya kanunayng malipayon. Gitigom niya ang mga tinun-an ug gitudloan sila kon unsaon pagsimba ang Diyos, paghigugma ang mga tawo, ug pagdaog ang kalibotan. (Juan 16:33) Gipuno niya sa paglaom ang ilang kasingkasing ug siya “naghatag ug kahayag nganha sa kinabuhi ug sa pagkadili-madunoton pinaagi sa maayong balita.” (2 Timoteo 1:10) Kon naapil ka sa iyang mga tinun-an, sa imong hunahuna unsay kahulogan sa pagkahimong tinun-an? Pinaagi sa pagkonsiderar kon unsay giingon ni Jesus bahin sa mga tinun-an, makat-onan nato kon sa unsang paagi matugob ang atong kinabuhi. Naglakip kana sa pagdawat sa iyang punto de bista ug pagpadapat sa pipila ka paninugdang mga prinsipyo.—Mateo 10:24, 25; Lucas 14:26, 27; Juan 8:31, 32; 13:35; 15:8.
2, 3. (a) Unsa ang usa ka tinun-an ni Jesus? (b) Nganong hinungdanong pangutan-on ang atong kaugalingon, ‘Kang kinsa akong tinun-an?’
2 Diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ang pulong nga gihubad ug “tinun-an” sa paninugdan nagpasabot sa usa nga nagpunting sa iyang hunahuna sa usa ka butang, o usa nga nagtuon. Ang nalangkit nga pulong makita diha sa atong temang teksto, Mateo 11:29: “Isangon diha kaninyo ang akong yugo ug magtuon gikan kanako, kay ako malumog-buot ug mapainubsanon sa kasingkasing, ug kamo makakaplag ug kahayahay alang sa inyong mga kalag.” Oo, ang usa ka tinun-an maoy usa ka tigtuon. Ang mga Ebanghelyo kasagarang nagpadapat sa pulong “tinun-an” ngadto sa suod nga mga sumusunod ni Jesus nga mipanaw uban kaniya samtang siya nagsangyaw ug gitudloan niya. Ang ubang mga tawo tingali midawat lang sa mga pagtulon-an ni Jesus, nga nagbuhat gani niana sa tinagotago. (Lucas 6:17; Juan 19:38) Ang mga magsusulat sa Ebanghelyo naghisgot usab sa ‘mga tinun-an ni Juan Bawtista ug mga tinun-an sa mga Pariseo.’ (Marcos 2:18) Tungod kay gipasidan-an ni Jesus ang iyang mga sumusunod nga “magbantay . . . sa mga pagtulon-an sa mga Pariseo,” mahimong pangutan-on nato ang atong kaugalingon, ‘Kang kinsa akong tinun-an?’—Mateo 16:12.
3 Kon kita mga tinun-an ni Jesus, kon kita nagtuon gikan kaniya, nan ang uban angayng mobati nga napalagsik sa espirituwal sa atong presensiya. Angay nilang masabtan nga kita nahimong mas malumog-buot ug mapainubsanon sa kasingkasing. Kon kita adunay responsibilidad sa pagdumala diha sa atong trabahoan, maoy mga ginikanan, o may mga katungdanan sa pagduaw isip magbalantay diha sa Kristohanong kongregasyon, kadto bang atong giatiman mobati nga gitratar nato sila sama sa pagtratar ni Jesus niadtong iyang giatiman?
Kon Giunsa Pagtratar ni Jesus ang mga Tawo
4, 5. (a) Nganong dili lisod ang pagkahibalo kon giunsa pagtratar ni Jesus ang mga tawo nga may mga problema? (b) Unsay nasinati ni Jesus sa dihang mikaon siya diha sa balay sa usa ka Pariseo?
4 Kinahanglang mahibaloan nato kon sa unsang paagi gitratar ni Jesus ang mga tawo, ilabina kadtong may bug-at nga mga problema. Dili gayod kana lisod nga masayran; ang Bibliya nasudlan sa daghang taho bahin sa pakighimamat ni Jesus sa uban, nga ang pipila nag-antos sa kasakit. Matikdan usab nato ang paagi nga gitratar sa relihiyosong mga lider, ilabina sa mga Pariseo, ang mga tawo nga may susamang mga problema. Matulon-anon ang kalainan.
5 Sa tuig 31 K.P., samtang si Jesus nagsangyaw sa Galilea, “usa sa mga Pariseo nagsigeg hangyo [kang Jesus] sa pagkaon kauban niya.” Si Jesus wala magpanuko sa pagdawat sa imbitasyon. “Busa siya misulod sa balay sa Pariseo ug mihirag sa lamesa. Ug, tan-awa! nasayran sa usa ka babaye nga nailhan sa siyudad ingong makasasala nga siya naghirag sa kan-anan diha sa balay sa Pariseo, ug siya nagdalag usa ka sudlanang alabastro sa pinahumotan nga lana, ug, nga nagpahimutang sa luyo diha sa iyang tiilan, siya mihilak ug gisugdan paghumod ang iyang mga tiil sa iyang mga luha ug iyang ginapahiran kini pinaagi sa buhok sa iyang ulo. Gawas pa, mabinationg gihalokan niya ang iyang mga tiil ug gihaplasan kini sa pinahumotan nga lana.”—Lucas 7:36-38.
6. Ngano kahang ang babaye nga “makasasala” diha man sa balay sa Pariseo?
6 Mahanduraw ba nimo kana? Usa ka reperensiya nag-ingon: “Gipahimuslan sa babaye (b.37) ang mga kostumbre sa katilingban nga nagtugot sa mga kabos sa pag-adto sa ingon nianang kombiraha aron makadawat sa mga salin.” Mahimong magpatin-aw kana kon sa unsang paagi ang usa ka tawo makasulod bisag wala dapita. Diha tingaliy uban pa nga nagdahom nga makahagdaw pagkahuman sa pagpangaon. Apan, talagsaon ang gawi niining babayhana. Wala siya magpadaplin lamang, nga naghulat nga mahuman ang pagpangaon. Siya daotag dungog, nailhan ingong “makasasala,” mao nga si Jesus miingon nga siya nahibalo sa “iyang mga sala, bisan tuod daghan kini sila.”—Lucas 7:47.
7, 8. (a) Sa unsang paagi kaha kita misanong ilalom sa mga sirkumstansiya sama nianang gitaho sa Lucas 7:36-38? (b) Unsay reaksiyon ni Simon?
7 Handurawa ang imong kaugalingon nga nabuhi nianang panahona ug diha sa kahimtang ni Jesus. Unsa kahay imong reaksiyon? Dili ka ba mahimutang samtang moduol nimo kining bayhana? Sa unsang paagi ang maong situwasyon mag-apektar kanimo? (Lucas 7:45) Makurat ka ba?
8 Kon kauban ka sa ubang mga bisita, ang imo ba kahang gihunahuna labing menos popareho nianang iya ni Simon nga Pariseo? “Sa pagkakita niini, ang Pariseo nga nagdapit [kang Jesus] miingon sa iyang kaugalingon: ‘Kining tawhana, kon usa siya ka manalagna, mahibalo kon kinsa ug unsang matanga sa babaye kini nga nagahikap kaniya, nga siya usa ka makasasala.’” (Lucas 7:39) Sa kasukwahi, si Jesus maoy tawo nga mabination kaayo. Nasabtan niya ang kahimtang sa babaye ug nakamatikod sa iyang kaguol. Wala kita sultii kon sa unsang paagi nahulog siya sa usa ka kinabuhi sa sala. Kon sa pagkatinuod siya maoy usa ka pampam, ang mga lalaki sa lungsod, nga debotadong mga Hudiyo, dayag nga wala motabang kaniya.
9. Sa unsang paagi mitubag si Jesus, ug uban sa unsang posibleng resulta?
9 Apan si Jesus gustong motabang kaniya. Giingnan niya siya: “Ang imong mga sala gipasaylo na.” Dayon siya midugang: “Ang imong pagtuo nagluwas kanimo; lakaw nga malinawon.” (Lucas 7:48-50) Natapos dinhi ang asoy. Duna tingali mosupak nga wala kaayoy gihimo si Jesus alang kaniya. Sa paninugdan, gipalakaw siya ni Jesus uban sa iyang panalangin. Sa imong hunahuna mibalik kaha siya sa iyang mangil-ad nga paagi sa kinabuhi? Bisan tuod dili kita makaseguro, matikdi kon unsay sunod nga gisulti ni Lucas. Siya nag-asoy nga si Jesus mipanaw “gikan sa siyudad ug siyudad ug gikan sa balangay ug balangay, nga nagwali ug nagpahayag sa maayong balita sa gingharian.” Nagtaho usab si Lucas nga ang “pipila ka babaye” miuban kang Jesus ug sa iyang mga tinun-an, “nga nag-alagad kanila gikan sa mga kabtangan [sa mga babaye].” Dunay posibilidad nga kining mahinulsolon ug mapasalamaton nga babaye nianang tungora kauban na nila, nga nagsugod sa pagkinabuhi sa paagi nga makapahimuot sa Diyos uban ang hinlo nga tanlag, nabag-ong katuyoan, ug mas lalom nga gugma alang sa Diyos.—Lucas 8:1-3.
Kalainan Tali Kang Jesus ug sa mga Pariseo
10. Nganong mapuslanon nga konsiderahon ang asoy bahin ni Jesus ug sa babaye diha sa balay ni Simon?
10 Unsay atong makat-onan gikan niining tataw nga asoy? Dili ba nagtandog kini sa atong emosyon? Handurawa nga didto ka sa balay ni Simon. Unsay imong bation? Mosanong ka ba sama kang Jesus, o mobati ka nga susamag diyutay sa Pariseo nga nag-abiabi kaniya? Si Jesus mao ang Anak sa Diyos, busa dili kita mobati ug molihok nga sama gayod kaniya. Sa laing bahin, dili tingali kita gustong maghunahuna nga kita sama kang Simon nga Pariseo. Pipila lang ang mapagarbohon nga mahisama sa Pariseo.
11. Nganong dili nato gustong maapil sa mga Pariseo?
11 Sa pagtuon sa Biblikanhon ug sekular nga pamatuod, makahinapos kita nga ang mga Pariseo taas ug paghunahuna sa ilang kaugalingon ingong mga tigpatunhay sa kauswagan sa mga tawo ug sa kaayohan sa nasod. Wala sila matagbaw nga ang Balaod sa Diyos sa paninugdan maoy klaro ug sayon sabton. Diin ang Balaod daw dili tino para kanila, sila maningkamot nga dugangan ang Balaod ug tinong mga kapadapatan aron dili na kinahanglang gamiton ang tanlag. Kining relihiyosong mga lider misulay sa pagmugna ug usa ka balaod nga momando sa panggawi diha sa tanang isyu, bisan sa gagmay kaayo. a
12. Unsay panglantaw sa mga Pariseo sa ilang kaugalingon?
12 Ang unang-siglong Hudiyong historyano nga si Josephus nagpadayag nga ang mga Pariseo nag-isip sa ilang kaugalingon ingong maluloton, malumo, walay-pinalabi, ug angayan gayod sa ilang trabaho. Sa walay duhaduha, ang pipila kanila susama tingali niana. Basin mosantop sa imong hunahuna si Nicodemo. (Juan 3:1, 2; 7:50, 51) Ngadtongadto, ang pipila kanila midawat sa Kristohanong dalan. (Buhat 15:5) Ang Kristohanong apostol nga si Pablo misulat bahin sa pipila ka mga Hudiyo, sama sa mga Pariseo: “Sila may kasibot sa Diyos; apan dili sumala sa tukmang kahibalo.” (Roma 10:2) Apan, gipaila sila sa mga Ebanghelyo sumala sa pagtan-aw kanila sa komon nga mga tawo—hambogiro, mapahitas-on, nagpakamatarong-sa-kaugalingon, tigpangitag sayop, mahukmanon, ug tigpakaulaw.
Ang Panglantaw ni Jesus
13. Unsay gisulti ni Jesus bahin sa mga Pariseo?
13 Gisaway pag-ayo ni Jesus ang mga eskriba ug mga Pariseo ingong mga salingkapaw. “Sila magbugkos ug bug-at nga mga luwan ug magbutang niini diha sa mga abaga sa mga tawo, apan sila dili buot motarog niini pinaagi sa ilang tudlo.” Oo, ang luwan bug-at, ug ang yugo nga gisangon diha sa mga tawo dili masayon. Mipadayon si Jesus sa pagtawag sa mga eskriba ug mga Pariseo ingong “mga buangbuang.” Ang usa ka buangbuang peligroso sa komunidad. Gitawag usab ni Jesus ang mga eskriba ug mga Pariseo ingong “buta nga mga tiggiya” ug miingon nga ‘wala nila tagda ang mas bug-at nga mga butang sa Balaod, nga mao, ang hustisya ug ang kaluoy ug ang pagkamatinumanon.’ Kinsay gustong isipon siya ni Jesus nga sama sa mga Pariseo?—Mateo 23:1-4, 16, 17, 23.
14, 15. (a) Ang pagtratar ni Jesus kang Mateo Levi nagpadayag ug unsa bahin sa mga kinaiya sa mga Pariseo? (b) Unsang hinungdanong mga pagtulon-an ang atong makat-onan gikan niining asoya?
14 Halos si bisan kinsang magbabasa sa mga asoy sa Ebanghelyo makamatikod sa pagkahinawayon sa kadaghanang Pariseo. Human dapita ni Jesus si Mateo Levi, nga maniningil ug buhis, aron mahimong tinun-an, si Levi naghikay ug dakong kombira sa pag-abi-abi kaniya. Ang asoy nag-ingon: “Tungod niini ang mga Pariseo ug ang ilang mga eskriba nagbagulbol ngadto sa iyang mga tinun-an, nga nag-ingon: ‘Ngano man nga makigpangaon ug makig-inom kamo sa mga maniningil ug buhis ug sa mga makasasala?’ Sa pagtubag si Jesus miingon kanila: ‘. . . Ako mianhi aron sa pagtawag, dili sa mga tawong matarong, kondili sa mga makasasala aron maghinulsol.’”—Lucas 5:27-32.
15 Si Levi mismo nakasabot sa lain pang gisulti ni Jesus nianang okasyona: “Nan, lakaw ug tun-i ninyo ang kahulogan niini, ‘Buot ko ug kaluoy, ug dili halad.’” (Mateo 9:13) Bisan tuod ang mga Pariseo nag-angkon nga nagtuo sa mga sinulat sa Hebreohanong mga manalagna, wala nila dawata kining maong panultihon gikan sa Oseas 6:6. Kon sila mohimog kalapasan, seguroon nila nga tungod kini sa pagsunod sa tradisyon. Ang matag usa kanato makapangutana sa atong kaugalingon, ‘Ilado ba ako sa pagkamapugsanon sa pagpasunod sa pipila ka lagda, sama sa mga lagda nga nagpahayag sa personal nga opinyon o sa opinyon sa ordinaryong mga tawo? O giisip ba ako sa uban ingong una sa tanan maluluy-on ug maluloton?’
16. Unsay kinaiya sa mga Pariseo, ug sa unsang paagi malikayan natong mahisama kanila?
16 Pagpunayg panaway. Mao kana ang kinaiya sa mga Pariseo. Ang mga Pariseo mangita sa matag sayop—tinuod o hinanduraw. Ilang giaghat ang mga tawo nga managang sa ilang mga lihok ug gipahinumdoman sila sa ilang mga kapakyasan. Mapasigarbohon ang mga Pariseo sa paghatag sa ikapulo sa kinagamyang mga hilba, sama sa yerbabuyna, eneldo, ug cumino. Ilang gipasundayag ang ilang pagkarelihiyoso pinaagi sa ilang besti ug gipaningkamotan pagdumala ang nasod. Tino, aron ang atong mga lihok mahimong kaharmonya sa panig-ingnan ni Jesus, kinahanglang likayan nato ang kiling nga kanunayng mangita ug magpasiugda sa mga sayop sa uban.
Giunsa Pagdumala ni Jesus ang mga Problema?
17-19. (a) Isaysay kon giunsa pagdumala ni Jesus ang usa ka situwasyon nga aduna untay delikado kaayong mga sangpotanan. (b) Unsay nakapahimo sa situwasyon nga makapahigwaos ug dili makapahimuot? (c) Kon didto ka pa sa dihang ang babaye miduol kang Jesus, unsa kahay imong reaksiyon?
17 Ang paagi ni Jesus sa pagdumala sa mga problema lahi kaayo nianang iya sa mga Pariseo. Tagda kon giunsa pagdumala ni Jesus ang situwasyon nga mahimong delikado unta kaayo. Naglangkit kini sa usa ka babaye nga may talinugo sulod na sa 12 ka tuig. Mabasa nimo ang asoy diha sa Lucas 8:42-48.
18 Ang asoy ni Marcos nag-ingon nga ang babaye “nalisang ug nangurog.” (Marcos 5:33) Ngano man? Sa walay duhaduha tungod kay nahibalo siya nga nakalapas siya sa Balaod sa Diyos. Sumala sa Levitico 15:25-28, ang usa ka babaye nga may talinugo maoy mahugaw hangtod nga motang-on kini, dayon palabyon pa ang usa ka semana. Ang tanang butang nga iyang hikapon ug ang tanang tawo nga iyang matandog mahugawan. Aron makaduol kang Jesus, kining bayhana kinahanglang mosiot sa panon sa katawhan. Kon susihon nato ang asoy 2,000 ka tuig sa ulahi, maluoy kita kaniya sa iyang kalisdanan.
19 Kon didto ka pa niadtong adlawa, unsaon kaha nimo paglantaw ang maong situwasyon? Unsa kahay imong isulti? Matikdi nga gitratar ni Jesus kining bayhana sa maluloton, mahigugmaon, ug mahunahunaon nga paagi, nga wala gani maghisgot sa bisan unsang problema nga iya tingaling gipahinabo.—Marcos 5:34.
20. Kon ang Levitico 15:25-28 maoy usa ka kinahanglanon karon, unsang hagit ang atong atubangon?
20 Duna ba kitay makat-onan gikan niining hitaboa? Ibutang ta nga ikaw usa ka ansiyano sa Kristohanong kongregasyon karon. Ug ibutang ta usab nga ang Levitico 15:25-28 maoy Kristohanong kinahanglanon karon ug ang usa ka Kristohanong babaye nakalapas nianang balaora, nga natarantar ug walay-mahimo. Unsay imong reaksiyon? Pakaulawan ba nimo siya sa publiko pinaagig bug-at nga tambag? “Oh,” moingon ka, “di gyod nako na buhaton! Sa pagsundog sa panig-ingnan ni Jesus, maningkamot gyod ko nga mahimong maluloton, mahigugmaon, matinagdanon, ug mahunahunaon.” Maayo kaayo! Apan ang lisod mao ang pagbuhat niana, ang pagsundog sa sumbanan ni Jesus.
21. Unsay gitudlo ni Jesus sa mga tawo bahin sa Balaod?
21 Sa paninugdan, ang mga tawo napalagsik ni Jesus, napauswag ang kahimtang ug nadasig. Diin tino ang Balaod sa Diyos, mao gayod kanay gipasabot niana. Kon kini morag malangkobon, kinahanglang mas gamiton nila ang ilang tanlag ug ikapakita nila ang ilang gugma sa Diyos pinaagi sa ilang mga desisyon. Ang Balaod mapasiboon. (Marcos 2:27, 28) Ang Diyos nahigugma sa iyang katawhan, kanunayng naningkamot alang sa ilang kaayohan, ug andam nga magpakitag kaluoy kanila kon sila masayop. Ingon niana si Jesus.—Juan 14:9.
Ang mga Resulta sa mga Pagtulon-an ni Jesus
22. Ang pagtuon gikan kang Jesus nakatabang sa iyang mga tinun-an sa pagbaton ug unsang matang sa tinamdan?
22 Kadtong namati kang Jesus ug nahimong iyang mga tinun-an nagpabili sa pagkatinuod sa iyang giingon: “Ang akong yugo masayon ug ang akong luwan magaan.” (Mateo 11:30) Sila wala gayod mobati nga iyang gipabug-atan, gihasol, o gikasab-an. Sila mas gawasnon, mas malipayon, ug mas masaligon sa ilang relasyon sa Diyos ug sa usag usa. (Mateo 7:1-5; Lucas 9:49, 50) Gikan kaniya nakat-onan nila nga ang usa ka espirituwal nga lider kinahanglang makapalagsik sa uban ug magpadayag ug pagkamapainubsanon sa hunahuna ug kasingkasing.—1 Corinto 16:17, 18; Filipos 2:3.
23. Ang pagpakig-uban kang Jesus nagtudlo sa mga tinun-an ug unsang hinungdanong pagtulon-an ug nagtabang kanila sa pagkab-ot sa unsang mga konklusyon?
23 Dugang pa, daghan ang nakadayeg pag-ayo sa kahinungdanon sa pagpabiling nahiusa kang Kristo ug pagsagop sa tinamdan nga iyang gipakita. Giingnan niya ang iyang mga tinun-an: “Ingon nga ang Amahan nahigugma kanako ug ako nahigugma kaninyo, magpabilin kamo sa akong gugma. Kon sundon ninyo ang akong mga sugo, kamo magpabilin sa akong gugma, ingon nga ako nagsunod sa mga sugo sa Amahan ug nagpabilin sa iyang gugma.” (Juan 15:9, 10) Aron sila mahimong malamposong mga ministro ug mga alagad sa Diyos, kinahanglan nga sila makugihong magpadapat sa ilang nakat-onan gikan kang Jesus diha sa pagsangyaw ug pagpanudlo sa publiko bahin sa kahibulongan nga maayong balita sa Diyos ug sa paagi sa pagtratar sa pamilya ug mga higala. Samtang ang kapunongan sa mga igsoon nahimong mga kongregasyon, kinahanglang pahinumdoman nila kanunay ang ilang kaugalingon nga ang dalan ni Jesus mao ang hustong dalan. Ang iyang gitudlo mao ang kamatuoran, ug ang kinabuhi nga ilang nakita nga gihawasan niya mao gayod ang kinabuhi nga angayng tinguhaon.—Juan 14:6; Efeso 4:20, 21.
24. Unsa ang mga butang nga angay natong sundon gikan sa panig-ingnan ni Jesus?
24 Samtang ginapalandong nimo karon ang pipila ka butang nga atong gihisgotan, nakita ba nimo ang mga bahin nga pauswagon pa? Mouyon ka ba nga si Jesus kanunayng naghunahuna, nagtudlo, ug milihok sa hustong paagi? Nan, magmadasigon. Ang iyang makapadasig nga mga pulong kanato mao: “Kon nahibalo kamo niining mga butanga, malipayon kamo kon inyo kining buhaton.”—Juan 13:17.
[Footnote]
a “Ang paninugdang kalainan [tali kang Jesus ug sa mga Pariseo] naklaro lamang gikan sa punto de bista sa duha ka magkalahing mga pagsabot bahin sa Diyos. Sumala sa mga Pariseo, ang Diyos sa panguna mao ang usa nga nagbaod; sumala kang Jesus siya mapuangoron ug mabination. Siyempre, ang Pariseo dili molimod sa pagkamaayo ug gugma sa Diyos, apan alang kaniya kini gipahayag diha sa gasa sa Torah [Balaod] ug sa posibilidad sa pagtuman kon unsay gibaod niana. . . . Ang pagsunod sa binaba nga tradisyon, uban sa mga lagda niana alang sa paghubad sa balaod, giisip sa Pariseo ingong paagi sa pagtuman sa Torah. . . . Pinaagi sa pagtuboy ni Jesus sa dobleng sugo sa gugma (Mat. 22:34-40) ingong mao ang dalawaton nga interpretasyon ug sa iyang pagsalikway sa mapig-otong kinaiyahan sa binaba nga tradisyon . . . gisupak niya ang interpretasyon sa mga Pariseo.”—The New International Dictionary of New Testament Theology.
Unsaon Nimo Pagtubag?
• Unsay buot ipasabot sa pagkahimong tinun-an ni Jesus?
• Sa unsang paagi gitratar ni Jesus ang mga tawo?
• Unsay atong makat-onan gikan sa paagi nga si Jesus nagtudlo?
• Sa unsang paagi magkalahi ang mga Pariseo ug si Jesus?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Mga hulagway sa panid 18, 19]
Pagkalahi sa tinamdan ni Jesus ngadto sa mga tawo kon itandi nianang iya sa mga Pariseo!