Sugilanon sa Kinabuhi

Gitudloan Kami ni Jehova sa Pag-agwanta ug Paglahutay

SUMALA SA GIASOY NI ARISTOTELIS APOSTOLIDIS

Sa amihanang tiilan sa Kabukiran sa Caucasus nahiluna ang Pyatigorsk, usa ka iladong siyudad sa Rusya gumikan sa mineral nga mga tubod ug maayong klima niini. Dinhi ako gipakatawo sa Gregong mga kagiw sa 1929. Napulo ka tuig sa ulahi, human sa makalilisang nga pagpamatay, panglisang, ug pagpuo sa kaliwat nga gihimo sa mga sumusunod ni Stalin, nahimo na usab kaming mga kagiw, tungod kay gipugos man mi sa pagbalhin ngadto sa Gresya.

HUMAN kami makabalhin ngadto sa Piraiévs, Gresya, ang pulong “mga kagiw” may bag-o gayong kahulogan alang kanamo. Gibati namo nga morag bug-os nga mga estranyo. Bisan tuod ug ang akong igsoong lalaki ug ako ginganlan sa mga ngalan sa duha ka iladong Gregong mga pilosopo, si Socrates ug Aristotle, talagsa ra ming tawgon sa maong mga ngalan. Ang tanan nagtawag namo nga gagmayng mga Ruso.

Wala madugay human sa pagbuto sa Gubat sa Kalibotan II, namatay ang akong minahal nga inahan. Siya mao ang dugokan sa among panimalay, ug makapahugno gayod ang iyang pagkamatay. Tungod kay taudtaod man siyang nagsakit, gitudloan ko niya sa paghimo sa daghang buluhaton sa balay. Kining maong pagbansay mapuslanon kaayo sa ulahi.

Gubat ug Kagawasan

Tungod sa gubat, okupasyon sa Nazi, ug sa way-puas nga pagpamomba nga gihimo sa Alyadong mga puwersa ang kada adlaw morag mao na ang kataposan. Anaa ang tumang kakabos, kagutom, ug kamatayon. Sukad sa edad 11, kinahanglan akong motrabahog maayo duyog sa akong amahan aron masuportahan ming tulo. Ang akong sekular  nga edukasyon nababagan tungod sa limitadong kahibalo sa Gregong pinulongan, ug tungod usab sa gubat ug sa epekto niini.

Ang pag-okupar sa Alemanya sa Gresya natapos niadtong Oktubre 1944. Wala madugay human niana, nahimamat ko ang mga Saksi ni Jehova. Taliwala sa kawalay-paglaom ug kagul-anan sa kapanahonan, ang paglaom sa Bibliya bahin sa usa ka masanag nga kaugmaon ilalom sa Gingharian sa Diyos nakatandog sa akong kasingkasing. (Salmo 37:29) Ang saad sa Diyos nga walay-kataposang kinabuhi ilalom sa malinawong mga kahimtang dinhi sa yuta napamatud-ang usa ka tinuod nga kahupayan sa akong mga kasakit. (Isaias 9:7) Sa 1946 ang akong amahan ug ako nabawtismohan, nga nagpasimbolo sa among pahinungod kang Jehova.

Pagkasunod tuig, nalipay kong nakadawat sa una kong asaynment ingong alagad sa panganunsiyo (sa ulahi nailhang alagad sa magasin) diha sa ikaduhang kongregasyon nga naorganisar sa Piraiévs. Ang among teritoryo maoy gikan sa Piraiévs hangtod sa Eleusis, may gilay-on nga duolag 50 kilometros. Niadtong panahona, daghang dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon ang nag-alagad diha sa kongregasyon. Nakapribilehiyo ako sa pag-alagad duyog kanila ug sa pagkat-on gikan kanila. Nalipay kong makig-uban nila tungod kay sila adunay daghang kasinatian nga ikasugid bahin sa masibotong paningkamot nga gikinahanglan sa pagtuman sa buluhatong pagwali. Tin-aw diha sa ilang dalan sa kinabuhi nga aron matinumanong makaalagad kang Jehova, gikinahanglan ang dakong pagpailob ug paglahutay. (Buhat 14:22) Pagkamalipayon ko nga dunay kapin sa 50 ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova niining dapita karon!

Usa ka Wala-Damhang Suliran

Wala madugay human niadto, nasuod ko si Eleni, usa ka maanyag, masibotong batan-on nga Kristohanong babaye sa siyudad sa Patras. Kaslonon na mi sa hinapos sa 1952. Apan, human sa pipila ka bulan grabeng nasakit si Eleni. Nadiskobrehan sa mga doktor nga duna siyay tumor sa utok, ug delikado ang iyang kahimtang. Kinahanglan siyang operahan dayon. Human sa dakong paningkamot, nakakita mig usa ka doktor sa Atenas nga—bisan pa sa kakulang sa pamaagi nga mabatonan niadto—andam mosunod sa among relihiyosong mga pagtuo ug moopera nga walay dugo. (Levitico 17:10-14; Buhat 15:28, 29) Human sa operasyon, ang mga doktor malaomon apan mapanagan-on bahin sa kahimtang sa akong pangasaw-onon, nga nag-ingong posible nga mobalik ang tumor.

Unsay angay kong buhaton niining situwasyona? Tungod sa kausaban sa mga kahimtang, angay ko bang taposon ang kasabotan nga magminyo ug ipahigawas ang akong kaugalingon sa bisan unsang obligasyon? Dili! Sa akong sayod sa kasal, nakapanaad na ko, ug buot ko nga ang akong oo magkahulogan ug oo. (Mateo 5:37) Wala ko gayod tugoti ang akong kaugalingon nga maghunahuna ug lain. Ubos sa pag-amoma sa iyang magulang nga babaye, naulian ug gamay si Eleni, ug naminyo mi niadtong Disyembre 1954.

Tulo ka tuig sa ulahi, mibalik ang tumor ni Eleni, ug kinahanglang operahan na usab siya sa mao gihapong doktor. Niining higayona mas lalom na ang operasyon nga iyang gihimo aron bug-os nga makuha ang tumor. Tungod niini, naparalisar ang bahin sa lawas sa akong asawa, ug ang parte sa utok nga nagkontrolar sa iyang pagsulti nadaot pag-ayo. Karon usa ka bag-o gayod nga hugpong sa komplikadong mga suliran ang mitungha alang kanamong duha. Bisan ang kinasayonang trabaho nahimong dakong babag sa akong minahal nga asawa. Ang iyang nagakaluyang kahimtang  nagkinahanglag dakong kausaban sa among adlaw-adlaw nga rutina. Labaw sa tanan, nagkinahanglan kinig dakong sukod sa pag-agwanta ug paglahutay.

Niining higayona nga napuslan ang pagbansay nga akong nadawat gikan sa akong inahan. Sayo sa matag buntag, andamon nako ang tanang sangkap alang sa mga pagkaon, ug si Eleni ang magluto. Kanunay ming magdapit ug mga bisita, lakip sa bug-os-panahong mga ministro, mga tawong gitun-an namo sa Bibliya, ug kabos nga kaubang mga Kristohanon sa kongregasyon. Silang tanan miuyon nga kining mga pagkaona lamian gayod kaayo! Nagtambayayongay usab mi ni Eleni sa ubang mga buluhaton sa balay, aron ang among balay hinlo ug hapsay. Kining hago kaayo nga kahimtang nagpadayon sulod sa 30 ka tuig.

Kasibot Bisan pa sa Kaluyahon

Nakapatandog kaayo alang kanako ug sa uban nga makita nga walay makapamenos sa gugma sa akong asawa kang Jehova ug sa iyang kasibot alang sa pag-alagad kaniya. Ngadtongadto, ug inubanan sa padayong paningkamot, nakaarang si Eleni sa paglitok ug pipila lamang ka pulong. Gusto kaayo niyang duolon ang mga tawo diha sa dalan aron sangyawan sa maayong balita gikan sa Bibliya. Sa dihang ako mobiyahe labot sa negosyo, iuban nako siya ug iparking ang awto sa daplin sa karsada nga daghag tawong mangagi. Ablihan niya ang bentana sa awto ug awhagon ang lumalabay sa pagkuhag mga kopya sa Ang Bantayanang Torre ug Pagmata! Usa niana ka higayon, nakapahimutang siyag 80 ka kopya sulod sa duha ka oras. Kanunay gayod niyang mahurot ang tanang daandaang mga magasin nga mabatonan diha sa kongregasyon. Si Eleni regular usab sa ubang mga matang sa pagsangyaw.

Sulod sa tanang katuigan nga paralisado ang akong asawa, kanunay siyang kauban nako sa mga tigom. Wala gayod siya makapalta ug kombensiyon o asembliya, bisan pag kinahanglan ming mobiyahe ngadto sa laing nasod tungod sa paglutos sa mga Saksi ni Jehova sa Gresya. Bisan pa sa iyang mga limitasyon, malipayon siyang mitambong sa mga kombensiyon sa Austria, Alemanya, Cipro, ug sa ubang mga nasod. Si Eleni wala gayod moreklamo o mangayog dakong pagtagad, bisan pag ang akong nagkadakong responsabilidad diha sa pag-alagad kang Jehova usahay nahimong dili-kombenyente alang kaniya.

Sa akong bahin, kining kahimtanga nagtudlo kanako sa pag-agwanta ug paglahutay sulod sa taas nga panahon. Nasinatian nako ang tabang ni Jehova sa daghang higayon. Ang mga igsoong lalaki ug babaye nagsakripisyo pag-ayo aron tabangan mi sa bisan unsang paagi nga posible, ug ang mga doktor malulotong mipaluyo kanamo. Sulod niadtong malisod nga katuigan, wala gayod kami makulangi sa mga kinahanglanon sa kinabuhi, bisan pag ang among makapupos-sa-panahon nga mga kahimtang wala magtugot kanakong makabaton ug bug-os-panahong trabaho. Ang mga intereses ug pag-alagad kang Jehova mao ang gihatagan kanunay ug labawng pagtagad.—Mateo 6:33.

Daghan ang nakapangutana kon unsay nakapalig-on kanamo sulod niadtong malisod nga mga panahon. Samtang pamalandongon nako karon, akong naamgohan nga ang personal nga pagtuon sa Bibliya, kinasingkasing nga pag-ampo sa Diyos, regular nga pagtambong sa Kristohanong mga tigom, ug ang masibotong pagpakig-ambit sa buluhatong pagsangyaw nakapalig-on sa among determinasyon nga moagwanta ug molahutay. Gipahinumdoman  mi kanunay sa makapadasig nga mga pulong sa Salmo 37:3-5: ‘Salig kang Jehova ug buhata ang maayo; . . . Magbaton ka ug tumang kalipay diha kang Jehova . . . Itugyan kang Jehova ang imong dalan, ug salig kaniya, ug siya molihok.’ Ang lain pang teksto nga napamatud-ang bililhon kanamo mao ang Salmo 55:22: “Itugyan ang imong palas-anon kang Jehova, ug siya magasapnay kanimo.” Sama sa usa ka anak nga may bug-os nga pagsalig sa iyang amahan, wala lang namo itugyan ang among mga palas-anon kang Jehova kondili nagbilin usab niana kaniya.—Santiago 1:6.

Sa Abril 12, 1987, samtang ang akong asawa nagsangyaw atubangan sa among balay, usa ka bug-at nga pultahang puthaw ang mihapak sa iyang luyo, nga naglabog kaniya sa daplin sa karsada ug grabeng nakaangol kaniya. Ingong resulta, nagpabilin siyang walay panimuot sa misunod nga tulo ka tuig. Namatay siya sa sayong bahin sa 1990.

Pag-alagad Kang Jehova Kutob sa Akong Maarangan

Balik sa 1960, gitudlo ako nga moalagad ingong usa ka alagad sa kongregasyon sa Nikaia, Piraiévs. Sukad niadto, nakapribilehiyo ako sa pag-alagad sa daghang uban pang mga kongregasyon sa Piraiévs. Bisan tuod ug wala ko makabatog anak, nalipay ko sa pagtabang sa daghang espirituwal nga mga anak nga nahimong lig-on sa kamatuoran. Ang uban kanila nag-alagad na karon ingong mga ansiyano sa kongregasyon, ministeryal nga mga alagad, payunir nga mga ministro, ug mga membro sa pamilyang Bethel.

Human mapasig-uli ang demokrasya sa Gresya niadtong 1975, ang mga Saksi ni Jehova gawasnon nang makahimo sa ilang mga kombensiyon, nga dili na kinahanglang magtagotago sa kakahoyan. Ang kasinatian nga nabatonan sa uban kanamo samtang nag-organisar ug mga kombensiyon sa laing nasod napamatud-ang bililhon kaayo karon. Busa, ako nalipay ug nakapribilehiyo sa pag-alagad sa nagkalainlaing mga komite sa kombensiyon sulod sa daghang tuig.

Unya, sa 1979, gihimo ang mga plano sa pagtukod sa unang Assembly Hall sa Gresya, sa hilit nga dapit sa Atenas. Giasayn ako nga motabang sa pag-organisar ug pagtapos niining dakong proyekto sa pagtukod. Kining trabahoa nagkinahanglan usab ug dakong pag-agwanta ug paglahutay. Ang pagtrabaho sulod sa tulo ka tuig uban sa nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga mga igsoong lalaki ug babaye nakamugnag usa ka lig-ong bugkos sa gugma ug panaghiusa taliwala kanamo. Ang halandomong mga hitabo niining proyektoha nakulit na sa akong kasingkasing nga dili gayod mapapas.

Pagtagbaw sa Espirituwal nga mga Panginahanglan sa mga Binilanggo

Pipila ka tuig sa ulahi, nabuksan ang usa ka bag-ong pultahan sa kahigayonan. Duol sa teritoryo sa akong kongregasyon, sa Korydallos, anaa ang usa sa kinadak-ang mga bilanggoan sa Gresya. Sukad sa Abril 1991, gitudlo ako nga mobisita niining bilanggoana kada semana ingong usa ka ministro sa mga Saksi ni Jehova. Didto gitugotan ako sa pagdumalag mga pagtuon sa Bibliya ug Kristohanong mga tigom uban sa interesadong mga piniriso. Daghan kanila ang nakahimog dagkong kausaban, nga nagpamatuod sa dako kaayong gahom sa Pulong sa Diyos. (Hebreohanon 4:12) Kini nakapadayeg sa mga opisyal sa bilanggoan ug sa ubang mga piniriso. Ang ubang mga binilanggo nga akong gitun-an sa Bibliya gipagawas na ug karon maoy mga magmamantala sa maayong balita.

Sulod sa pipila ka panahon gitun-an nako ang tulo ka banggiitang mga tigbaligyag droga. Samtang miuswag sila sa espirituwal, sila motambong sa ilang pagtuon sa Bibliya nga namarbas na, huping nga pagkasudlay ang buhok, ug nagsul-ob ug sinina nga may korbata sa tungatunga sa Agosto—usa sa kinainitang mga bulan sa Gresya! Ang direktor sa bilanggoan, ang pangulong guwardiya, ug ang ubang mga empleyado nagdali pagpanggawas sa ilang mga opisina aron sa pagtan-aw niining talagsaong hitabo. Wala sila makatuo sa ilang nakita!

Nahitabo ang lain pang makapadasig nga kasinatian diha sa selda sa mga babaye sa bilanggoan. Usa ka pagtuon sa Bibliya ang nasugdan sa usa ka babaye nga nagsilbi ug tibuok kinabuhi nga pagkabilanggo tungod sa pagbuno. Siya nailhan tungod sa iyang pagkarebelyosa. Apan, sa wala madugay ang kamatuoran sa Bibliya nga iyang nakat-onan nagpahinabog talagsaong mga kausaban nga daghan ang nakaingon nga siya samag leyon  nga nahimong karnero! (Isaias 11:6, 7) Naangkon dayon niya ang pagtahod ug pagsalig sa direktor sa bilanggoan. Nalipay kong nakita siya nga miuswag pag-ayo sa espirituwal ug miabot sa punto sa pagpahinungod sa iyang kaugalingon kang Jehova.

Pagtabang sa mga Maluyahon ug mga Tigulang

Kay nakakita sa dugayng pakigbisog sa akong asawa sa balatian nahimo akong mas sensitibo sa mga panginahanglan sa mga masakiton ug mga tigulang taliwala kanamo. Matag higayon nga ang atong mga publikasyon maghisgot ug mga artikulo nga nagdasig kanato sa pagpaningkamot sa paghatag ug mahigugmaong tabang sa maong mga indibiduwal, mapukaw ang akong interes. Akong gitipigan ug gitigom ang maong mga artikulo. Sa paglabay sa pipila ka tuig, nakatigom akog usa ka polder nga nasudlag kapin sa usa ka gatos ka panid—nga nagsugod sa artikulong “Pagtagad sa mga Tigulang ug Sinakit,” sa Hulyo 15, 1962, nga gula sa The Watchtower. Gipasundayag sa daghan niining mga artikuloha nga mapuslanon nga ang matag kongregasyon maghatag ug organisadong tabang ngadto sa mga masakiton ug mga tigulang.—1 Juan 3:17, 18.

Ang mga ansiyano nagtukod ug usa ka grupo sa mga igsoong lalaki ug babaye nga nagtanyag sa ilang kaugalingon sa pag-atiman sa mga panginahanglan sa mga masakiton ug mga tigulang diha sa among kongregasyon. Gibahinbahin namo ang mga boluntaryo ngadto sa lainlaing mga tem—sama niadtong makatabang panahon sa adlaw, ang uban nga makatabang sa tibuok gabii, kadtong makataganag sakyanan, ug kadtong makatabang bisan unsang orasa. Kining kataposang grupo gilangkoban sa mga igsoong andam nga molihok dayon.

Makapadasig ang resulta sa maong mga paningkamot. Pananglitan, may usa ka masakitong sister nga nagpuyong nag-inusara nga naabtang nagbuy-od sa salog nga way panimuot panahon sa usa sa adlaw-adlawng mga pagbisita kaniya. Gipahibalo namo ang usa ka sister nga nagpuyo sa duol nga may awto. Gidali niya pagdala ang masakitong sister sa kinadul-ang ospital—diyes minutos lang! Matod sa mga doktor nakaluwas kadto sa iyang kinabuhi.

Makapahimuot kaayo ang pagkamapasalamaton nga gipakita ngadto sa mga membro sa grupo niining mga maluyahon ug mga tigulang. Makapadasig ang paglaom nga mopuyo uban niining mga igsoong lalaki ug babaye sa bag-ong sistema sa Diyos ilalom sa lahing mga kahimtang. Ug ang pagkahibalo nga sila natabangan sa paglahutay gumikan sa pagpaluyo nga ilang nadawat panahon sa ilang mga pag-antos maoy lain usab nga balos.

Ang Pagkamalahutayon Nagdalag mga Balos

Ako karon nag-alagad ingong ansiyano diha sa usa sa mga kongregasyon sa Piraiévs. Bisan pa sa katigulangon ug mga problema sa panglawas, nalipay ako nga aktibo gihapon akong makapakig-ambit sa mga kalihokan sa kongregasyon.

Latas sa katuigan, ang masulayong mga kahimtang, malisod nga mga suliran, ug wala-damhang mga hitabo nagkinahanglag dako kaayong sukod sa kaisog ug paglahutay. Bisan pa niana, si Jehova kanunayng naghatag kanako sa gikinahanglang kusog aron mabuntog kining mga problemaha. Kanunay kong nasinatian nga tinuod ang mga pulong sa salmista: “Sa dihang miingon ako: ‘Molakaw ako nga magparagparag,’ Oh Jehova, ang imong mahigugmaong-kalulot nagpalig-on kanako. Sa dihang ang makapatugaw nga mga hunahuna midaghan sa akong kahiladman, ang imong mga paghupay mihapohap sa akong kalag.”—Salmo 94:18, 19.

[Hulagway sa panid 25]

Uban sa akong asawa, si Eleni, human sa iyang ikaduhang operasyon, sa 1957

[Hulagway sa panid 26]

Didto sa kombensiyon sa Nuremberg, Alemanya, sa 1969

[Hulagway sa panid 28]

Ang grupo sa mga igsoong lalaki ug babaye nga mitabang sa mga masakiton ug mga tigulang