Mga Ilustrasyon—Sa Unsang Paagi Makakuha Kitag Kaayohan Gikan Niini?

ANG “ilustrasyon” lapad ug kahulogan nga mahimong maglakip sa “sambingay” ug, sa daghang kaso, “proverbio.” Ang “proverbio” naghawas sa usa ka kamatuoran diha sa makahuloganong mga pulong, kasagaran sa masambingayong paagi, ug ang “sambingay” maoy usa ka pagtandi o kaamgid, usa ka mubo, sagad tinumotumo nga estorya nga gikan niini mapupo ang moral o espirituwal nga kamatuoran.

Nga gigamit sa Kasulatan ang pulong pa·ra·bo·leʹ nga dunay mas lapad nga kahulogan kay sa Ingles nga “par­able” (sambingay) gipakita sa Mateo 13: 34, 35, diin gipunting ni Mateo nga gitagna na kini bahin kang Jesu-Kristo nga siya mosulti uban ang “mga sambingay.” Ang Salmo 78: 2, nga gikutlo ni Mateo maylabot niini, nagtumong sa “usa ka panultihon” (Hebreohanon, ma·shalʹ), ug alang niining terminoha ang magsusulat sa Ebanghelyo naggamit sa Gregong pulong nga pa·ra·bo·leʹ. Sumala sa gipasabot sa literal nga kahulogan sa Gregong termino, ang pa·ra·bo·leʹ nagsilbi ingong usa ka paagi sa pagtudlo o pagpasa ug usa ka ideya, usa ka metodo sa pagpatin-aw sa usa ka butang pinaagi sa ‘pagbutang niini tupad’ sa laing susamang butang. (Itandi ang Marcos 4:30.)

Pananglitan, sa Hebreohanon 9:9 ug 11:19 ang kadaghanang hubad nagtuo nga kinahanglang mogamit ug mga ekspresyon nga lahi sa “sambingay.” Sa una niining mga tekstoha ang tabernakulo, o tolda, nga gigamit sa Israel didto sa kamingawan, gitawag ni apostol Pablo nga “usa ka sambingay [pa·ra·bo·leʹ; “larawan,” King James Version; “kaamgid,” Rotherham; “simboliko,” An American Translation, Revised Standard] alang sa tinudlong panahon.” Diha sa ikaduhang teksto si Abraham gihubit ni apostol Pablo ingong nagdawat na pagbalik kang Isaac gikan sa mga patay “sa masambingayong paagi” (en pa·ra·bo·leiʹ; “sa malarawanong pagkasulti,” Jerusalem Bible, RS).

Ang Kaepektibo

Ang mga ilustrasyon o mga sambingay nga gigamit ingong kusganong himan sa pagpanudlo epektibo sa labing menos lima ka paagi: (1) Masakmit ug mahuptan niini ang atensiyon; dili daghang butang ang makapukaw sa interes sama sa usa ka kasinatian o usa ka estorya. Kinsa ba ang dili sinati sa mga ilustrasyon sa mausikong anak ug sa usa ka karnerong nawala? (2) Palihokon niini ang katakos sa paghunahuna; usa sa kinamaayohang mga ehersisyo sa hunahuna mao ang pagsusi sa kahulogan sa usa ka pagtandi, sa ingon matugkad ang lisod sabton nga mga kamatuoran nga gipresentar. (3) Pukawon niini ang mga emosyon ug, kasagaran pinaagi sa dayag, praktikal nga kapadapatan sa mga kamatuoran ngadto sa mamiminaw, matukbil ang tanlag ug ang kasingkasing. (4) Motabang kini sa paghinumdom; ang usa sa ulahi makasugilon pag-usab sa estorya ug makahimog kapadapatan niana. (5) Tipigan niini ang kamatuoran, tungod kay kanunay kining mapadapat ug masabtan sa bisan unsang panahon ug yugto. Mao kana ang kahimtang tungod kay kabahin kini sa kinabuhi ug sa kinaiyanhong mga butang, samtang mahimong mausab ang kahulogan sa mga pulong lamang. Kana ang usa ka rason kon nganong ang mga kamatuoran sa Bibliya nagpabiling tin-aw kaayo karong adlawa, sama gayod sa panahon nga kining mga pulonga gisulti o gisulat.

Mga Katuyoan

Ang pangunang katuyoan sa tanang ilustrasyon mao ang pagtudlo, sama sa gipakita sa nahisgotan na. Apan ang mga ilustrasyon sa Bibliya nagsilbi usab ug laing mga katuyoan:

(1) Ang kamatuoran nga ang usa ka tawo usahay kinahanglang mangusisa aron masabtan ang bug-os, lalom, motukbil-sa-kasingkasing nga kahulogan lagmit makapatalikod sa mga tawong wala mahigugma sa Diyos apan kinsa adunay taphaw lamang nga interes ug busa wala magtinguha sa kamatuoran diha sa ilang mga kasingkasing. (Mateo 13:13-15) Ang Diyos wala magtigom sa maong mga tawo. Ang mga ilustrasyon nagtukmod sa mga mapaubsanon sa pagpangayog dugang katin-awan; ang mapasigarbohon dili mohimo niana. Si Jesus miingon: “Siya nga may mga igdulungog magpatalinghog,” ug bisan tuod ang kadaghanan sa katawhan nga naminaw kang Jesus namahawa, ang mga tinun-an miduol ug nangayog katin-awan.—Mateo 13: 9, 36.

(2) Ang mga ilustrasyon nagtago sa mga kamatuoran gikan niadtong mogamit niini sa dili hustong paagi ug kinsa nagtinguha sa paglingla sa mga alagad sa Diyos. Gitubag ni Jesus ang malinglahong pangutana sa mga Pariseo pinaagig ilustrasyon sa kuwarta nga ibayad sa buhis, nga mihinapos: “Busa, ibayad ninyo kang Cesar ang mga butang ni Cesar, apan ang mga butang sa Diyos ngadto sa Diyos.” Ang iyang mga kaaway mao na lay mag-igong mopadapat sa ilang kaugalingon; apan ang mga tinun-an ni Jesus nakasabot gayod sa prinsipyo sa pagkaneyutral nga gipatungha sa maong ilustrasyon.—Mateo 22:15-21.

(3) Tungod kay ang mamiminaw mao na lay mag-igong  mopadapat sa mga prinsipyo sa ilustrasyon diha sa iyang kaugalingon, makahatag kini kaniyag tin-awng mensahe sa pasidaan ug pagbadlong, sa samang panahon nagsumpo kaniya aron wala siyay basehanan sa pagbalos batok sa mamumulong. Sa laing pagkasulti, kon ang gisulti naghubit kanimo, ikaw maoy gipasabot. Sa dihang gisaway sa mga Pariseo si Jesus tungod kay nakigpangaon duyog sa mga maniningil ug buhis ug sa mga makasasala, si Jesus mitubag: “Ang mga tawong himsog wala magkinahanglan ug mananambal, kondili ang mga masakiton. Nan, lakaw ug tun-i ninyo ang kahulogan niini, ‘Buot ko ug kaluoy, ug dili halad.’ Kay ako mianhi aron sa pagtawag, dili sa mga tawong matarong, kondili sa mga makasasala.”—Mateo 9:11-13.

(4) Bisan kon gamiton sa pagbadlong sa usa ka tawo, ang mga ilustrasyon mahimong magamit aron wagtangon ang pagpihig sa bahin sa mamiminaw, nga nag-amping sa iyang hunahuna nga dili malubog tungod sa maong pagpihig, ug busa mas dako ang mapalampos kay sa yanong pagsulti sa kamatuoran. Mao kana ang kahimtang sa dihang si Haring David namati kang Natan sa dihang gibadlong tungod sa iyang sala maylabot kang Bat-seba ug Urias. (2 Samuel 12:1-14) Mao usab kini ang kahimtang sa dihang gigamit ang usa ka ilustrasyon aron matimbangtimbang nga dili-tinuyo sa daotang Haring Ahab ang mga prinsipyo nga nalangkit sa kaugalingon niyang dili-masinugtanong lihok sa dili pagpatay kang Haring Ben-Hadad sa Sirya, usa ka kaaway sa Diyos, ug sa pagpamulong sa paghukom nga naghusga sa iyang kaugalingon.—1 Hari 20: 34, 38-43.

(5) Ang mga ilustrasyon makatukmod sa mga tawo sa paghimog aksiyon sa usa ka paagi o sa lain, sa pagpasundayag kon unsang matanga sila sa pagkatawo, kon sila tinuod ba nga mga alagad sa Diyos o dili. Sa dihang miingon si Jesus: “Siya nga mokaon sa akong unod ug moinom sa akong dugo adunay kinabuhing walay kataposan,” “daghan sa iyang mga tinun-an ang namalik ngadto sa mga butang nga ilang gitalikdan ug wala na molakaw kauban niya.” Niining paagiha si Jesus ‘nag-ibot’ niadtong wala gayod motuo gikan sa ilang kasingkasing.—Juan 6: 54, 60-66.

Hustong Panglantaw ug Paagi

Ang mga ilustrasyon sa Bibliya dunay kapin sa usa ka bahin. Gipatungha ug gipatin-aw niini ang mga prinsipyo, ug kasagaran aduna kiniy matagnaong kahulogan ug kapadapatan. Dugang pa, ang pipila adunay matagnaong kahulogan alang sa panahon nga kini gipahayag o wala madugay human niana, ug dugang pa, ang pipila adunay katumanan sa halayong umaabot.

Adunay duha ka dagkong sayop nga mga pagsabot nga makababag sa pagsabot sa mga ilustrasyon sa Bibliya. Ang una mao ang pag-isip sa tanang ilustrasyon ingong yano lamang nga mga sugilanon, sanglitanan, o leksiyon. Pananglitan, ang sambingay sa mausikong anak giisip sa uban ingong usa lamang ka maayong sinulat; ang ilustrasyon sa datong tawo ug si Lazaro, giisip ingong sanglitanan sa ganti ug silot human sa kamatayon.

Maylabot niini, ikaingon usab nga ang mga ilustrasyon, bisan tuod gikuha gikan sa kinabuhi ug kinaiyanhong mga butang, wala magpasabot nga tinuod gayong nahitabo. Bisan tuod ang pipila ka ilustrasyon nagsugod uban sa mga pulong sama sa: “Usa ka panahon kanhi,” “Ang usa ka tawo adunay,” “Dihay usa ka tawo,” “Ang usa ka tawo maoy,” o susamang mga pulong, gigamit kini sa mamumulong ubos sa impluwensiya sa espiritu sa Diyos ug ginganlan nila kini nga—mga ilustrasyon, o mga sambingay. (Maghuhukom 9:⁠8; Mateo 21: 28, 33; Lucas 16: 1, 19) Bahin kang Jesu-Kristo gikaingon kini: “Kining tanang butanga gisulti ni Jesus ngadto sa mga panon sa katawhan pinaagi sa mga sambingay. Sa pagkatinuod, kon walay sambingay siya dili mosulti kanila.”—Mateo 13:34; Marcos 4: 33, 34.

Ang ikaduhang babag sa pagsabot mao ang paghimog sobra ka detalyadong kapadapatan sa ilustrasyon, nga mosulay sa pagpahaom sa matag detalye sa sugilanon sa literal nga mga hitabo sa simbolikong paagi pinaagi sa kaugalingong pagpadapat o interpretasyon.

Ang hustong paagi sa pagsabot himoon, una, pinaagi sa pagbasa sa konteksto, nga tinoon ang tagboanan diin gisulti ang ilustrasyon, nga mangutana, Unsa ang mga kondisyon ug mga kahimtang? Pananglitan, sa dihang ang mga magmamando ug ang katawhan sa Israel gitawag nga “mga diktador sa Sodoma” ug “mga tawo sa Gomora,” makahunahuna kita sa mga tawo kinsa nakahimog grabeng mga sala batok kang Jehova. (Isaias 1:10; Genesis 13:13; 19: 13, 24) Sa dihang ang salmista miampo kang Jehova nga buhaton ngadto sa mga kaaway sa Diyos ug sa Iyang katawhan ang ‘ingon sa gibuhat niya sa Midian,’ mahinumdoman nato ang bug-os nga kaparotan niadtong nagdaogdaog sa katawhan sa Diyos, nga kapin sa 120,000 ang gipamatay.—Salmo 83: 2, 3, 9-11; Maghuhukom 8:10-12.

Ikaduha, ang kahibalo sa Balaod, ang mga kostumbre ug mga paagi sa paggamit, ug ang panultihon sa maong panahon sagad makatabang. Pananglitan, ang kahibalo sa Balaod motabang kanato sa pagsabot sa ilustrasyon sa baling. (Mateo 13:47-50) Ang kamatuoran nga ang mga bungahoy gibuhisan sa Palestina niadtong panahona ug ang dili-mabungahong mga kahoy gipamutol motabang kanato sa pagsabot kon nganong gipahinabo ni Jesus nga malaya ang kahoyng igos aron gamiton kini sa masambingayong mga katuyoan.—Mateo 21:18-22.

Sa kataposan, ang mga bahin diha sa ilustrasyon dili angayng hatagan ug kinaugalingong kahulogan, usa nga nakuha gikan sa pribadong panghunahuna o gikan sa pilosopiya. Ang balaod nalatid alang sa mga Kristohanon: “Walay usa nga nakahibalo sa mga butang sa Diyos, gawas sa espiritu sa Diyos. Karon atong nadawat, dili ang espiritu sa kalibotan, kondili ang espiritu nga gikan sa Diyos, aron kita mahibalo sa mga butang nga malulotong gihatag kanato sa Diyos. Kining mga butanga atong gisulti usab, dili pinaagi sa mga pulong nga gitudlo sa tawhanong kaalam, kondili pinaagi niadtong gitudlo sa espiritu, samtang atong gilangkob ang espirituwal nga mga butang sa espirituwal nga mga pulong.”—1 Corinto 2:11-13.