Kinsa ang Diyos?
Kinsa ang Diyos?
“ANG Diyos maoy kasagarang gihatag nga ngalan ngadto sa kinalabwang tuboran ug gahom sa uniberso ug sa usa nga gisimba,” matod sa The Encyclopedia Americana. Ang usa ka diksiyonaryo naghubit sa terminong “Diyos” ingong “ang supremo o kinabug-osang kamatuoran.” Unsa ang kinaiya sa maong makapahingangha nga kamatuoran?
Ang Diyos ba dili-persona nga puwersa o usa ka tinuod nga persona? Siya ba dunay ngalan? Siya ba usa ka Trinidad, ingon sa pagtuo sa daghan? Sa unsang paagi nato mailhan ang Diyos? Ang Bibliya naghatag ug matinud-anon ug makapatagbaw nga mga tubag niining mga pangutanaha. Gani, kini nagdasig kanato sa pagpangita sa Diyos, nga nag-ingon: “Siya dili halayo gikan sa matag usa kanato.”—Buhat 17:27.
Dili-Persona nga Puwersa o Tinuod nga Persona?
Daghang nagtuo sa Diyos nag-isip kaniya ingong usa ka puwersa, dili usa ka persona. Pananglitan, diha sa pipila ka kultura, ang mga diyos gilangkit sa mga puwersa sa kinaiyahan. Ang pipila nga nagtuki sa ebidensiyang natigom pinaagig siyentipikanhong panukiduki bahin sa katukoran sa uniberso ug sa kinaiyahan sa kinabuhi dinhi sa yuta nakahinapos nga duna gayoy usa nga maoy Unang Nagpahinabo. Bisan pa niana, sila nagpanuko sa pag-isip sa maong Nagpahinabo ingong usa ka persona.
Apan, dili ba ang pagkakomplikado sa kalalangan nagpaila nga ang Unang Nagpahinabo intelihente kaayo? Ang intelihensiya nagkinahanglan ug usa ka hunahuna. Ang dakong hunahuna nga maoy naglalang sa tanan gipanag-iya sa persona sa Diyos. Oo, ang Diyos dunay lawas, dili pisikal sama sa atoa, kondili usa ka espirituhanon nga lawas. “Kon adunay lawas nga pisikal,” matod sa Bibliya, “adunay espirituhanon usab.” (1 Corinto 15:44) Nagsaysay sa kinaiyahan sa Diyos, ang Bibliya tin-aw nga nag-ingon: “Ang Diyos maoy Espiritu.” (Juan 4:24) Ang usa ka espiritu dunay matang sa kinabuhi nga lahi kaayo sa atoa, ug kini dili makita sa tawhanong mga mata. (Juan 1:18) Dunay dili-makita nga espirituhanong mga linalang usab. Sila maoy mga manulonda—“ang mga anak sa matuod nga Diyos.”—Job 1:6; 2:1.
Tungod kay ang Diyos usa ka persona nga wala lalanga ug may espirituhanon nga lawas, makataronganon lang nga siya dunay dapit nga puloy-anan. Naghisgot bahin sa puloy-anan sa espirituhanong mga linalang, ang Bibliya nagsulti kanato nga ang mga langit maoy “pihong dapit nga puloy-anan” sa Diyos. (1 Hari 8:43) Dugang pa, ang magsusulat sa Bibliya nga si Pablo nag-ingon: ‘Si Kristo misulod sa langit mismo aron moatubang sa persona sa Diyos alang kanato.’—Hebreohanon 9:24.
Ang pulong “espiritu” gigamit usab diha sa Bibliya sa laing kahulogan. Nag-ampo sa Diyos, ang salmista miingon: “Kon ipadala mo ang imong espiritu, malalang sila.” (Salmo 104:30) Kining maong espiritu dili mao ang Diyos kondili usa ka gahom nga ipadala, o gamiton, sa Diyos aron mahimo ang bisan unsa nga iyang gusto. Pinaagi niini, gilalang sa Diyos ang pisikal nga kalangitan, ang yuta, ug ang tanang buhing mga butang. (Genesis 1:2; Salmo 33:6) Ang iyang espiritu gitawag nga balaang espiritu. Gigamit sa Diyos ang iyang balaang espiritu aron mainspirar ang mga tawo nga nagsulat sa Bibliya. (2 Pedro 1:20, 21) Busa, ang balaang espiritu mao ang dili-makita nga aktibong gahom nga gamiton sa Diyos sa pagtuman sa iyang mga katuyoan.
Ang Diyos Dunay Talagsaong Ngalan
Ang magsusulat sa Bibliya nga si Agur nangutana: “Kinsay nakatigom sa hangin diha sa hakop sa iyang duha ka kamot? Kinsay nakaputos sa mga tubig diha sa usa ka kupo? Kinsay nakapatuybo sa tanang kinatumyan sa yuta? Kinsa ba ang iyang ngalan ug kinsay ngalan sa iyang anak?” (Proverbio 30:4) Si Agur, sa ingon, nangutana, ‘Nasayod ka ba sa ngalan o kaliwat sa tawo nga nagbuhat niining mga butanga?’ Diyos lamang ang may gahom sa pagkontrolar sa mga puwersa sa kinaiyahan. Bisan tuod ang kalalangan naghatag ug dakong pamatuod nga naglungtad ang Diyos, kini wala magpadayag sa ngalan sa Diyos. Sa pagkatinuod, kita dili gayod mahibalo sa ngalan sa Diyos gawas kon ang Diyos mismo magpadayag niini kanato. Ug iyang gipadayag kini. “Ako mao si Jehova,” matod sa Maglalalang, “kana ang akong ngalan.”—Isaias 42:8.
Ang talagsaong ngalan sa Diyos, nga Jehova, mabasa halos 7,000 ka beses diha sa Hebreohanong Kasulatan lamang. Si Jesu-Kristo nagpaila nianang ngalana sa uban ug nagdayeg niana sa ilang atubangan. (Juan 17:6, 26) Kanang ngalana makaplagan diha sa kataposang basahon sa Bibliya ingong bahin sa ekspresyong “Aleluya,” nga nagkahulogang “dayega si Jah.” Ug ang “Jah” maoy pinamubong porma sa “Jehova.” (Pinadayag 19:1-6, New Cebuano Version) Apan, daghang moderno nga mga Bibliya ang talagsa rang mogamit nianang ngalana. Sila kasagarang mogamit sa pulong nga “GINOO” o “DIYOS,” nga gisulat tanan sa dagkong mga letra aron ipalahi sa kasagarang mga titulo nga “Ginoo” ug “Diyos.” Ang ubang mga eskolar nag-ingon nga tingali ang ngalan sa Diyos gilitok nga Yahweh.
Ngano man nga may lainlaing opinyon maylabot sa ngalan sa labing dako nga Persona sa uniberso? Ang problema nagsugod kasiglohan kanhi sa dihang, tungod sa patuotuo, ang mga Hudiyo mihunong sa paglitok sa ngalan sa Diyos ug gipulihan kini sa Hebreohanong pulong alang sa “Soberanong Ginoo” matag higayon nga makita nila ang ngalan sa Diyos samtang nagbasa sa Kasulatan. Sanglit ang Biblikanhong Hebreohanon gisulat nga walay bokales, lisod nga masayran sa tukma kon sa unsang paagi si Moises, David, ug ang uban pa sa karaang kapanahonan naglitok sa mga letra nga naglangkob sa ngalan sa Diyos. Apan, ang Binisaya nga paglitok, nga Jehova, gigamit na sa daghang siglo, ug ang katumbas niini diha sa daghang pinulongan kaylap na nga gigamit karon.—Exodo 6:3; Isaias 26:4, Revised Standard Version.
Bisan tuod dili maseguro kon giunsa paglitok ang ngalan sa Diyos sa karaang Hebreohanon, ang kahulogan niini dili gayod usa ka misteryo. Ang iyang ngalan nagkahulogan nga “Siya Maoy Nagpahinabo.” Sa ingon si Jehova nga Diyos nagpaila sa iyang kaugalingon ingong ang Dakong May-Katuyoan. Siya kanunayng nagpahinabo sa iyang mga katuyoan ug mga saad nga matinuod. Ang matuod nga Diyos lamang, kinsa may gahom sa pagbuhat niini, ang angayang magbaton nianang ngalana.—Isaias 55:11.
Tino nga ang ngalang Jehova nagpaila sa Labing Gamhanang Diyos nga lahi sa ubang mga diyos. Maoy hinungdan nga kanang ngalana sagad kaayong mabasa diha sa Bibliya. Bisan pag wala gamita sa daghang hubad ang ngalan sa Diyos, ang Salmo 83:18 tin-aw nga nag-ingon: “Ikaw, kansang ngalan mao si Jehova, ikaw lamang ang Labing Hataas ibabaw sa tibuok nga yuta.” Panahon sa iyang ministeryo, si Jesu-Kristo nagtudlo sa iyang mga sumusunod: “Busa, mag-ampo kamo sa ingon niini nga paagi: ‘Amahan namo nga anaa sa mga langit, pagabalaanon unta ang imong ngalan.’” (Mateo 6:9) Busa, kinahanglang atong gamiton ang ngalan sa Diyos sa dihang kita mag-ampo, maghisgot bahin kaniya, ug magdayeg kaniya atubangan sa uban.
Si Jesus ba Mao ang Diyos?
Klarong gipaila ni Jehova nga Diyos mismo kon kinsa ang iyang Anak. Ang Ebanghelyo ni Mateo nag-asoy nga human mabawtismohi si Jesus, ‘dihay tingog gikan sa mga langit nga nag-ingon: “Kini mao ang akong Anak, ang hinigugma, nga akong giuyonan.”’ (Mateo 3:16, 17) Si Jesu-Kristo mao ang Anak sa Diyos.
Ugaling, ang ubang relihiyosong mga tawo moingon nga si Jesus mao ang Diyos. Ang uban moingon nga ang Diyos maoy Trinidad. Sumala pa sa maong pagtulon-an, “ang Amahan maoy Diyos, ang Anak maoy Diyos, ug ang Espiritu Santo maoy Diyos, apan dili tulo ang Diyos kondili usa ang Diyos.” Gituohan nga ang tulo “parehong naglungtad daan ug parehog gahom.” (The Catholic Encyclopedia) Husto ba ang maong mga panglantaw?
Mahitungod kang Jehova, ang inspiradong Kasulatan nag-ingon: “Bisan gikan sa panahong walay tino hangtod sa panahong walay tino ikaw mao ang Diyos.” (Salmo 90:2) Siya mao ang “Hari nga walay kataposan”—walay sinugdanan o kataposan. (1 Timoteo 1:17) Si Jesus, sa laing bahin, mao “ang panganay sa tanang kalalangan,” “ang sinugdan sa kalalangan sa Diyos.” (Colosas 1:13-15; Pinadayag 3:14) Naghisgot bahin sa Diyos ingong iyang Amahan, si Jesus nag-ingon: “Ang Amahan labaw pa kay kanako.” (Juan 14:28) Gipatin-aw usab ni Jesus nga dihay pipila ka butang nga siya ug ang mga manulonda wala mahibalo kondili Diyos lamang ang nahibalo. (Marcos 13:32) Dugang pa, si Jesus nag-ampo sa iyang Amahan, nga nag-ingon: “Matuman unta dili ang akong kabubut-on, kondili ang imoha.” (Lucas 22:42) Dili ba nag-ampo siya sa usa ka Persona nga labaw kaniya? Ug ang Diyos mao ang nagbanhaw kang Jesus gikan sa kamatayon, dili kay si Jesus ang nagbanhaw sa iyang kaugalingon.—Buhat 2:32.
Busa, gipakita sa Kasulatan nga si Jehova mao ang Diyos nga Labing Gamhanan, ug si Jesus mao ang iyang Anak. Silang duha dili samag gahom una pa si Jesus mianhi sa yuta o sa dihang siya nagkinabuhi sa yuta; ni si Jesus nahisamag gahom sa iyang Amahan human siya mabanhaw ngadto sa langit. (1 Corinto 11:3; 15:28) Sa ato nang nasabtan, ang gitawag ug ikatulong persona sa Trinidad, ang balaang espiritu, dili usa ka persona. Hinunoa, kini maoy gahom nga gamiton sa Diyos sa paghimo sa bisan unsa nga iyang gusto. Busa, ang Trinidad dili pagtulon-an nga pinasukad sa Kasulatan. a “Si Jehova nga atong Diyos maoy usa lamang ka Jehova,” nag-ingon ang Bibliya.—Deuteronomio 6:4.
Sinatia pag Dugang ang Diyos
Aron mahigugma nato ang Diyos ug mahatag kaniya ang eksklusibong debosyon nga takos kaniya, kinahanglang mailhan nato siya kon kinsa gayod siya. Sa unsang paagi atong masinati pa ug dugang ang Diyos? “Ang iyang dili-makita nga mga hiyas, nga mao ang iyang walay kataposang gahom ug pagka-Diyos, tin-awng makita sukad sa paglalang sa kalibotan padayon,” nag-ingon ang Bibliya, “tungod kay kini sila maila pinaagi sa mga butang nga gihimo.” (Roma 1:20) Ang usa ka paagi nga masinati pa ug dugang ang Diyos mao ang pagpaniid ug pagpalandong nga mapasalamaton sa mga butang nga iyang nalalang.
Apan, wala ipadayag kanato sa kalalangan ang tanan nga kinahanglan natong mahibaloan bahin sa Diyos. Pananglitan, aron masabtan nga siya tinuod nga espirituhanong Persona nga dunay talagsaong ngalan, kinahanglang atong susihon ang Bibliya. Ang pagtuon sa Bibliya, sa pagkatinuod, mao ang labing maayong paagi nga masinati pa ug dugang ang Diyos. Diha sa Kasulatan, si Jehova nagsulti kanato ug daghan pa kon unsa siyang matanga sa pagka-Diyos. Siya nagpadayag usab kanato sa iyang mga katuyoan ug nag-edukar kanato sa iyang mga dalan. (Amos 3:7; 2 Timoteo 3:16, 17) Pagkadako sa atong kalipay nga gusto sa Diyos nga kita “makadangat sa tukmang kahibalo sa kamatuoran” aron makabaton kita ug kaayohan gikan sa iyang mahigugmaong mga tagana! (1 Timoteo 2:4) Busa, maningkamot kita pag-ayo sa pagkat-on sa tanan nga atong maarangan bahin kang Jehova.
[Footnote]
a Alang sa detalyadong panaghisgot niining maong topiko, tan-awa ang brosyur nga Angay ba Nimong Tuohan ang Trinidad?, nga gipatik sa mga Saksi ni Jehova.
[Mga hulagway sa panid 5]
Ang Diyos naggamit sa iyang balaang espiritu sa paglalang sa yuta ug sa pag-inspirar sa mga tawo sa pagsulat sa Bibliya
[Hulagway sa panid 5]
Ang usa ka tingog gikan sa mga langit nag-ingon: “Kini mao ang akong Anak”
[Hulagway sa panid 7]
Si Jesus nag-ampo sa Diyos—ang Persona nga labaw kaniya
[Hulagway sa panid 7]
Gipaila ni Jesus ang ngalan sa Diyos ngadto sa uban
[Mga hulagway sa panid 7]
Atong masinati pa ug dugang ang Diyos