Sugilanon sa Kinabuhi

Nalig-on Tungod sa Among Tibuok-Kalibotang Panag-igsoonay

SUMALA SA GIASOY NI THOMSON KANGALE

Niadtong Abril 24, 1993, gidapit ako sa pagtambong sa programa sa pagpahinungod sa bag-ong mga tinukod sa sangang buhatan, nga naglakip sa 13 ka bilding, sa Lusaka, Zambia. Kay lisod man lagi ang akong paglakaw, ang Kristohanong sister nga maoy nag-tour kanamo sa mga pasilidad malulotong miingon, “Gusto ka ba nga magdala ko ug lingkoranan alang kanimo aron makapahulay ka usahay?” Ako itom ug siya puti, apan dili kadto hinungdanon kaniya. Kay natandog pag-ayo, gipasalamatan nako siya, nga tungod sa iyang kalulot naka-tour ako sa tanang pasilidad sa buhatan.

LATAS sa katuigan, ang mga kasinatiang sama niini nakapadasig kanako, nga nagpalig-on sa akong kombiksiyon nga diha sa Kristohanong panag-ubanay sa mga Saksi ni Jehova, naglungtad ang gugma nga matod pa ni Kristo maoy magpaila sa iyang tinuod nga mga sumusunod. (Juan 13:35; 1 Pedro 2:17) Akong iasoy kaninyo kon sa unsang paagi akong nakaila kining maong mga Kristohanon balik sa 1931, ang tuig nga ilang gipahayag sa publiko ang ilang tinguha nga mailhan pinaagi sa gipasukad-sa-Bibliya nga ngalang mga Saksi ni Jehova.—Isaias 43:12.

Unang Ministeryo sa Aprika

Sa Nobyembre 1931, ako 22 anyos ug nagpuyo sa Kitwe, nga nahimutang sa rehiyon sa Copperbelt sa Amihanang Rhodesia (karon Zambia). Ang usa ka higala nga akong gikadula sa saker maoy nagpailaila kanako sa mga Saksi. Mitambong ako sa pipila sa ilang mga tigom ug misulat sa sangang  buhatan sa Cape Town, Habagatang Aprika, nga nangayog kopya sa tabang sa pagtuon sa Bibliya nga The Harp of God. a Iningles ang maong libro, ug nalisdan ako sa pagsabot niini, kay dili kaayo ako mahibalog Iningles.

Ang rehiyon sa Copperbelt, nga nahimutang mga 240 kilometros habagatan-kasadpan sa Lake Bangweulu, nga dili layo sa akong gidak-an, maoy gipuy-an sa daghang tawo gikan sa ubang mga probinsiya aron motrabaho sa minahan sa tumbaga. Daghang grupo sa mga Saksi ang nagtigoman didto aron sa pagtuon sa Bibliya. Wala madugay, mibalhin ako gikan sa Kitwe ngadto sa sikbit nga lungsod sa Ndola ug misugod pagpakig-uban sa usa ka grupo sa mga Saksi didto. Sa maong panahon, ako ang kapitan sa usa ka tem sa saker nga gitawag ug Prince of Wales. Nagtrabaho usab ako isip sulugoon sa balay sa usa ka puti nga manedyer sa African Lakes Corporation, usa ka kompaniya nga nanag-iyag daghang tindahan sa sentral Aprika.

Gamay ra akog grado ug nakakat-on lang ako ug diyutayng Iningles gikan sa mga taga-Uropa nga akong gitrabahoan. Apan, gusto ko pang motungha ug busa nagpaenrol ako sa usa ka tunghaan sa Plumtree, Habagatang Rhodesia (karon Zimbabwe). Apan sa kasamtangan, misulat ako sa sangang buhatan sa Cape Town sa ikaduhang higayon. Gipahibalo nako sila nga nadawat nako ang The Harp of God ug buot moalagad kang Jehova sa bug-os panahon.

Nakurat ako pagkadawat nako sa ilang balos, nga nag-ingon: “Nakadayeg kami sa imong tinguha sa pag-alagad kang Jehova. Dasigon ka namo nga iampo kana kang Jehova, ug si Jehova motabang nimo aron makabatog mas maayong pagsabot sa kamatuoran, ug siya mangitag dapit alang kanimo aron sa pag-alagad kaniya.” Human mabasa ang sulat sa makadaghan, akong gipangutana ang daghang Saksi kon unsay akong buhaton. Sila miingon: “Kon gusto gyod kang mag-alagad kang Jehova, buhata kana ora mismo.”

Sulod sa usa ka semana, nag-ampo ako bahin niana ug sa kataposan mihukom ako nga dili na motungha ug mopadayon sa akong pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi. Pagkasunod tuig, sa Enero 1932, gipasimbolohan nako ang akong pahinungod kang Jehova nga Diyos pinaagi sa bawtismo sa tubig. Human mobalhin gikan sa Ndola ngadto sa sikbit nga siyudad sa Luanshya, akong nakaila si Jeanette, usa ka isigkamagtutuo, ug gikasal kami niadtong Septiyembre 1934. Sa among pagminyo, si Jeanette daan nang dunay anak nga lalaki ug babaye.

Ngadtongadto, anam-anam nga miuswag ang akong espirituwalidad, ug sa 1937, ako misulod sa bug-os-panahong ministeryo. Wala madugay human niadto ako gitudlo sa pag-alagad ingong nagapanawng ministro, karon gitawag nga magtatan-aw sa sirkito. Ang nagapanawng mga magtatan-aw moduaw sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova aron palig-onon sila sa espirituwal.

Pagsangyaw sa Unang mga Katuigan

Niadtong Enero 1938, gipaduaw kanako ang usa ka pangulong Aprikano nga ginganlag Sokontwe, kinsa mihangyo nga siya duawon sa  mga Saksi ni Jehova. Tulo ka adlaw ang akong pagbisikleta aron makaabot sa iyang lugar. Sa dihang siya akong giingnan nga ako gipadala isip tubag sa iyang sulat sa among sangang buhatan sa Cape Town, siya mapasalamaton kaayo.

Akong giusa-usa pagduaw ang mga payag sa iyang mga sakop ug gidapit sila ngadto sa insaka (purok). Sa natigom na sila, nagpakigpulong ako sa panon sa mga tawo. Ingong resulta, daghang pagtuon sa Bibliya ang nasugdan. Ang maong pangulo sa balangay ug ang iyang klerk mao ang nahimong unang mga magtatan-aw sa mga kongregasyon didto. Karon, duna nay kapin sa 50 ka kongregasyon nianang dapita, nga karon nailhang distrito sa Samfya.

Gikan sa 1942 ngadto sa 1947, akong giduaw ang rehiyon palibot sa Lake Bangweulu. Migugol akog napulo ka adlaw sa matag kongregasyon. Sanglit kaniadto diyutay ra ang mga mamumuo nga nangani sa espirituwal, ang among pagbati sama sa among Ginoo nga si Jesu-Kristo sa dihang siya miingon: “Oo, dako ang alanihon, apan diyutay ra ang mga mamumuo. Busa, pangamuyo kamo sa Agalon sa pagpangani nga magpadalag mga mamumuo ngadto sa iyang pagpangani.” (Mateo 9:36-38) Niadtong unang mga panahon, lisod ang pagbiyahe, busa si Jeanette sagad nga mabilin sa Luanshya uban sa mga bata samtang moduaw ako sa mga kongregasyon. Sa kapulihay, kami ni Jeanette nakabaton pag dugang duha ka anak, apan usa kanila namatay sa edad nga napulo ka bulan.

Diyutay ra ang mga sakyanan niadtong panahona ug, siyempre, diyutay ra usab ang mga dalan. Usa ka adlaw niana, misakay ako sa bisikleta ni Jeanette aron mopanaw ug kapin sa 200 kilometros. Usahay kon kinahanglang motabok akog gamayng suba, akong pas-anon ang bisikleta, nga gunitan kini sa usa ka kamot, ug ang laing kamot maoy akong ilangoy. Lain pay ato, kusog nga midaghan ang mga Saksi sa Luanshya, ug sa 1946, 1,850 ang mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo.

Pag-atubang sa Pagsupak sa Among Buluhaton

Sa usa ka okasyon panahon sa Gubat sa Kalibotan II, ang komisyoner sa distrito sa Kawambwa nagpatawag kanako ug miingon: “Gusto ko nga mohunong ka sa paggamit sa mga basahon sa Watch Tower Society tungod kay gidili na kana karon. Apan hatagan ta ka ug mga reperensiya aron imong gamiton sa pagsulat ug ubang mga basahon nga imong magamit sa imong trabaho.”

“Kontento na ako sa literatura nga ania kanamo,” ako mitubag. “Wala na ako magkinahanglag dugang.”

“Wala ka lang makasinati sa mga Amerikano,” siya miingon (ang among literatura kaniadto gipatik sa Tinipong bansa). “Ilaron ka lang nila.”

“Dili, ang akong gipakig-ubanan dili mohimo niana,” ako mitubag.

Dayon siya nangutana: “Mahimo ba nga awhagon nimo ang inyong mga kongregasyon nga moamot ug salapi aron makatabang sa gubat sama sa gihimo sa ubang mga relihiyon?”

“Trabaho na kana sa mga mensahero sa kagamhanan,” ako mitubag.

“Pauli una ug hunahunaa ang akong gisulti,” siya miingon.

“Sa Exodo 20:13 ug 2 Timoteo 2:24, ang Bibliya nagsugo kanato nga dili mopatay ug dili makig-away,” ako mitubag.

Bisan tuod gipalakaw ako, sa ulahi gipatawag ako sa komisyoner sa distrito sa Fort Rosebery, usa ka lungsod nga karon gitawag ug Mansa. “Gipatawag ko ikaw aron pahibaloon ka nga gidili na sa kagamhanan ang inyong mga basahon,” siya miingon.

“Oo. Nakadungog na ko bahin ana,” ako miingon.

“Kon mao kinahanglang adtoon nimo ang tanan ninyong kongregasyon ug sultihi ang imong mga isigkamagtutuo nga dad-on ang tanang basahon dinhi. Nakasabot ka?”

“Dili na nako kana trabaho,” ako mitubag. “Responsabilidad na kana sa mga mensahero sa kagamhanan.”

Nagbunga ang Daklit nga Panagkita

Human sa gubat, nagpadayon kami sa pagsangyaw. Sa 1947, mao pay pagkatapos sa akong duaw sa usa ka kongregasyon sa balangay sa Mwanza sa dihang nangutana ako kon asa ako makapalit ug usa ka tasa nga tsa. Gitudlo ako sa balay sa usa ka tawo nga ginganlag G. Nkonde, diin didtoy lawak nga imnanan ug tsa. Si G. Nkonde ug ang iyang asawa mainitong nag-abiabi kanako. Akong gihangyo si G. Nkonde kon mahimo ba nga samtang ako mag-inom ug tsa, basahon niya ang  kapitulo nga “Impiyerno, Usa ka Dapit nga Pahulayan Diha sa Paglaom” sa libro nga “Pasagdi ang Diyos Maminatud-on.”

“Karon unsay imong nasabtan bahin sa impiyerno?” ako siyang gipangutana human nakog inom sa tsa. Kay nahingangha sa iyang nabasa, misugod siya sa pagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ug sa ulahi nabawtismohan uban sa iyang asawa. Bisan tuod mihunong siya sa pagka-Saksi, ang iyang asawa ug daghan sa iyang mga anak nagpadayon. Ngani, usa sa iyang mga anak, si Pilney, nag-alagad gihapon sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Zambia. Ug bisan tuod ang inahan ni Pilney karon tigulang na kaayo, siya matinumanon gihapon nga Saksi.

Dili Dugay nga Pag-estar sa Sidlakang Aprika

Ang among sangang buhatan sa Amihanang Rhodesia, nga natukod sayo sa 1948 sa Lusaka, nagpadala kanako ngadto sa Tanganyika (karon Tanzania). Lain pang Saksi ang mikuyog kanako ug sa akong asawa sa among pagbaktas latas sa usa ka teritoryo sa kabukiran. Tulo ka adlaw ang among panaw ug kapoy kaayo. Akoy nagdala sa binandol nga mga libro, ang akong asawa sa among mga besti, ug ang kauban namong Saksi, sa among mga habol ug banig.

Pag-abot namo sa Mbeya sa Marso 1948, daghan kaayo ang angayng buhaton aron matabangan ang mga igsoon nga maghimog mga pagpasibo aron bug-os nga makapahiuyon sa mga pagtulon-an sa Bibliya. Una, kami nailhan niadtong lugara isip mga tawo sa Watchtower. Bisan tuod ang ngalang mga Saksi ni Jehova gisagop na sa mga igsoon, kini wala mapahibalo sa publiko. Dugang pa, ang ubang mga Saksi kinahanglang mosalikway sa pipila ka mga kostumbre nga nalangkit sa pagpasidungog sa mga patay. Apan lagmit ang labing lisod nga pagpasibo alang sa daghan kanila mao ang pagparehistro sa ilang mga kaminyoon sa legal nga paagi, aron kadto mahimong dungganon atubangan sa tanan.—Hebreohanon 13:4.

Sa ulahi, nakapribilehiyo ako sa pag-alagad sa ubang mga lugar sa Sidlakang Aprika, lakip ang Uganda. Migugol ako ug mga unom ka semana sa Entebbe ug Kampala, diin daghan ang natabangan sa pagkahibalo sa kamatuoran sa Bibliya.

Gidapit Ngadto sa New York City

Human mag-alagad sa Uganda sa mubong panahon, ako miabot sayo sa 1956 sa Dar es Salaam, ang kaulohan sa Tanganyika. Didto naghulat kanako ang sulat gikan sa tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova. Naundan kadto sa mga instruksiyon bahin sa pagsugod sa pagpangandam aron moadto sa New York ug motambong sa internasyonal nga kombensiyon nga himoon gikan sa Hulyo 27 ngadto sa Agosto 3, 1958. Dayag, ako nahinam sa maong palaaboton.

Sa pag-abot sa panahon, ang laing nagapanawng magtatan-aw, si Luka Mwango, ug ako kuyog nga nag-ayroplano gikan sa Ndola ngadto sa Salisbury (karon Harare), Habagatang Rhodesia, dayon ngadto sa Nairobi, Kenya. Gikan didto nag-ayroplano kami padulong sa London, Inglaterra, diin kami mainitong giabiabi. Sa among pagpanghigda niadtong gabhiona sa among pag-abot sa Inglaterra, dasig kaayo kaming nag-estoryahanay kon sa unsang paagi kaming mga Aprikano mainiton kaayong giabiabi sa puti nga mga tawo. Kami nadasig pag-ayo sa maong kasinatian.

Sa kataposan, miabot kami sa New York, diin didto himoon ang kombensiyon. Usa ka adlaw panahon sa kombensiyon, akong gitaho ang bahin sa kalihokan sa mga Saksi ni Jehova sa Amihanang Rhodesia. Sa maong adlaw duolag 200,000 ang nanambong nga nagtigom sa Polo Grounds ug Yankee Stadium sa New York City. Wala ako makatulog niadtong gabhiona tungod sa paghunahuna  sa talagsaong pribilehiyo nga akong natagamtam.

Wala madugay natapos ang kombensiyon ug kami namauli. Sa among pagpamauli, nasinati na usab namo ang mahigugmaong pagkamaabiabihon sa among mga igsoon sa Inglaterra. Ang panaghiusa sa katawhan ni Jehova, way sapayan sa rasa o nasyonalidad, nga among nakita sa maong panaw dili gayod namo malimtan!

Padayong Pag-alagad ug mga Pagsulay

Sa 1967, ako natudlo isip usa ka alagad sa distrito—usa ka ministro nga moduaw sa lainlaing mga sirkito. Niadtong panahona ang gidaghanon sa mga Saksi sa Zambia miusbaw sa kapig 35,000. Sa ulahi, tungod sa nagakaluyang panglawas, natudlo na usab ako isip magtatan-aw sa sirkito sa Copperbelt. Ngadtongadto, si Jeanette nasakit ug sa Disyembre 1984 siya namatay nga matinumanon kang Jehova.

Human sa iyang kamatayon, ako nasakitan pag-ayo sa dihang ang mga paryente ni Jeanette nga dili mga Saksi, nag-akusar kanako nga ako kono ang nagpahinabo sa iyang kamatayon pinaagi sa paggamit ug pagpang-ungo. Apan ang pipila nga nahibalo sa sakit ni Jeanette ug nakapakig-estorya sa iyang doktor maoy mipasabot sa iyang mga paryente sa tinuod nga kahimtang ni Jeanette. Dayon miabot ang dugang pagsulay. Gusto sa ubang mga paryente nga mosunod ako sa naandang kostumbre nga ukupyanika. Sa akong gigikanang rehiyon, kining maong kostumbre nagpasabot nga inigkamatay sa kapikas, ang nabilin nga kapikas kinahanglang makigsekso sa usa ka suod nga paryente sa namatay. Siyempre, wala ko mosugot.

Sa ngadtongadto, ang pagpit-os gikan sa mga paryente nahunong. Mapasalamaton ako nga si Jehova mitabang kanako sa pagbarog nga malig-on. Usa ka bulan human sa paglubong sa akong asawa, usa ka igsoong lalaki miduol kanako ug miingon: “Brader Kangale, nakapalig-on ka gayod kanamo sa dihang namatay ang imong asawa kay wala ka gayod magpadala sa bisag usa ka dili-diyosnong tradisyon. Daghan kaayong salamat.”

Usa ka Kahibulongang Pag-ani

Sulod na karon sa 65 ka tuig nga ako anaa sa bug-os-panahong ministeryo ingong usa sa mga Saksi ni Jehova. Pagkamalipayon gayod nga sulod niining mga tuiga akong nakita nga naporma ang ginatosgatos ka kongregasyon ug natukod ang daghang Kingdom Hall sa mga dapit diin ako nag-alagad kanhi isip nagapanawng magtatan-aw! Gikan sa mga 2,800 ka Saksi sa 1943, kami miuswag na karon sa kapin sa 122,000 ka magwawali sa Gingharian sa Zambia. Ngani, sa miaging tuig kapin sa 514,000 ang mitambong sa Memoryal niining nasora, nga dunay populasyon nga halos 11 milyones.

Sa kasamtangan, si Jehova nag-atiman kanako. Kon kinahanglan akong magpatambal, usa ka Kristohanong igsoong lalaki ang modala kanako sa ospital. Ang mga kongregasyon modapit gihapon kanako sa paghatag ug mga pakigpulong publiko, ug kini naghatag kanakog daghang makapalig-on nga mga gutlo. Ang kongregasyon nga akong gipasakopan may kahikayan nga ang Kristohanong mga igsoong babaye magpulihanay paghinlo sa akong balay, ug ang mga igsoong lalaki moboluntaryo pagkuyog kanako sa mga tigom kada semana. Nahibalo ako nga dili ko gayod matagamtam ang maong mahigugmaong pag-atiman kon wala pa ako mag-alagad kang Jehova. Mapasalamaton ako kaniya tungod sa padayong paggamit kanako diha sa bug-os-panahong ministeryo ug sa daghang kaakohan nga akong naarangan sa pag-abaga hangtod karon.

Hanap na ang akong panan-aw, ug kon ako mobaktas padulong sa Kingdom Hall, mopahulay ako sa makadaghan diha sa dalan. Morag mas bug-at na ang akong bag karon, busa gipagaan nako kini pinaagi sa pagkuha sa bisan unsang mga basahon nga tingali dili nako magamit sa tigom. Ang akong ministeryo kasagaran maoy pagdumalag mga pagtuon sa Bibliya sa mga tawo nga moanhi sa akong balay. Apan, pagkamakapalipay ang paghunahuna bahin sa nanglabayng katuigan ug sa pagpamalandong sa kahibulongang pagtubo nga nahitabo! Ako nakaalagad sa usa ka teritoryo diin ang mga pulong ni Jehova nga natala sa Isaias 60:22 natuman sa talagsaong paagi. Kini nag-ingon: “Ang diyutay mahimong usa ka libo, ug ang gamay usa ka gamhanang nasod. Ako, si Jehova, magpadali niini sa kaugalingong panahon niini.” Sa pagkatinuod, ako nagkinabuhi nga nakakita sa maong butang nga natuman dili lamang sa Zambia kondili sa tibuok kalibotan. b

[Mga footnote]

[Mga hulagway sa panid 24]

Si Thomson uban ang sangang buhatan sa Zambia diha sa likod

[Hulagway sa panid 26]

Ang sangang buhatan sa Zambia karon