“Sukli ang Yawa”
“Sukli ang Yawa”
“Sukli ang Yawa, ug siya mokalagiw gikan kaninyo.”—SANTIAGO 4:7.
1. Unsaon nato paghubit ang presenteng kalibotan, ug nganong ang mga dinihogan ug ang ilang mga kauban kinahanglang magmabinantayon?
“ANG Diyos nahanaw na, apan ang Yawa nagpabilin.” Kanang mga pulonga sa Pranses nga awtor nga si André Malraux haom nga mapadapat sa kahimtang sa kalibotan karon tungod kay ang mga buhat sa mga tawo nagbanaag gayod sa mga lansis sa Yawa inay kay sa kabubut-on sa Diyos. Gipahisalaag ni Satanas ang mga tawo pinaagi “sa tanang gamhanang mga buhat ug bakak nga mga ilhanan ug mga tilimad-on ug inubanan sa tanang dili-matarong nga panglimbong alang kanila nga pagalaglagon.” (2 Tesalonica 2:9, 10) Apan, niining “kataposang mga adlaw” gisentro ni Satanas ang iyang mga paningkamot diha sa dedikadong mga alagad sa Diyos, nga nakiggubat sa dinihogang mga Kristohanon, kinsa “nagabantay sa mga sugo sa Diyos ug may buluhaton sa pagpamatuod bahin kang Jesus.” (2 Timoteo 3:1; Pinadayag 12:9, 17) Kining maong mga Saksi ug ang ilang mga kauban nga adunay yutan-ong paglaom kinahanglang magmabinantayon.
2. Sa unsang paagi nadaldal ni Satanas si Eva, ug unsang kahadlok ang gipahayag ni apostol Pablo?
2 Si Satanas limbongan sa tanang paagi. Ginamit ang bitin ingong takoban, iyang gilansisan si Eva sa paghunahuna nga makaplagan niya ang mas dakong kalipay pinaagi sa pagkahimong independente sa Diyos. (Genesis 3:1-6) Duolan sa upat ka libo ka tuig sa ulahi, gipahayag ni apostol Pablo ang iyang kahadlok nga basig ang dinihogang mga Kristohanon sa Corinto mabiktima sa pagkamalansison ni Satanas. Si Pablo misulat: “Ako nahadlok nga sa unsa mang paagi, ingon nga ang halas nagdaldal kang Eva pinaagi sa lipatlipat niini, basin ug ang inyong kaisipan pagapahisalaagon gikan sa katim-os ug kaputli nga angay kang Kristo.” (2 Corinto 11:3) Gidaot ni Satanas ang kaisipan sa mga tawo ug gituis ang ilang panghunahuna. Maingon nga gidaldal niya si Eva, ikapahinabo usab niya ang mga Kristohanon nga mangatarongan sa sayop nga paagi ug maghunahuna nga ang ilang kalipay nagdepende sa usa ka butang nga wala uyoni ni Jehova ug sa iyang Anak.
3. Unsang panalipod batok sa Yawa ang ihatag ni Jehova?
3 Si Satanas ikatandi sa usa ka tiglit-ag ug langgam kinsa nagpahimutang ug mga lit-ag para sa dili-mabinantayong mga biktima. Aron malikayan ang mga lit-ag ni Satanas, kita kinahanglang ‘mopuyo sa natago nga dapit sa Labing Hataas,’ usa ka mahulagwayong dapit sa panalipod nga gitagana ni Jehova alang niadtong moila sa iyang unibersohanong pagkasoberano diha sa ilang ginabuhat. (Salmo 91:1-3) Gikinahanglan nato ang tanang panalipod nga ihatag sa Diyos pinaagi sa iyang Pulong, iyang espiritu, ug sa iyang organisasyon aron kita “makabarog nga malig-on batok sa mga malipatlipatong kaugdahan sa Yawa.” (Efeso 6:11) Ang Gregong pulong alang sa “mga malipatlipatong kaugdahan” mahimong hubaron usab ingong “malansisong mga buhat.” Sa walay duhaduha, ang Yawa naggamit ug daghang malansisong mga buhat sa iyang pagpaningkamot nga mabitik ang mga alagad ni Jehova.
Mga Lit-ag nga Gipahimutang ni Satanas Alang sa Unang mga Kristohanon
4. Sa unsang matang sa palibot nga ang unang mga Kristohanon nagkinabuhi?
4 Ang mga Kristohanon nga nagkinabuhi sa una ug ikaduha nga mga siglo K.P. nagkinabuhi sa panahon sa dihang ang Romanhong Imperyo anaa sa kinapungkayan niini. Tungod sa Pax Romana (Romanhong Pakigdait) milambo ang komersiyo. Gumikan niining maong pag-uswag daghan nag panahon sa paglingawlingaw ang nagamandong pundok, ug gitino sa mga magmamando nga ang ordinaryong mga tawo makapahimulos sa daghang kalingawan aron dili sila morebelde. Dihay mga panahon nga ang publikong mga pangilin sama ra ka daghan sa mga adlawng tingtrabaho. Gigamit sa mga lider ang kuwarta sa publiko aron sa pagpakaon sa mga tawo ug pagtaganag publikong mga kalingawan.
5, 6. (a) Nganong ang mga Kristohanon dili angayng moadto sa Romanhong mga teatro ug mga ampiteatro? (b) Unsang lansis ang gigamit ni Satanas, ug sa unsang paagi malikayan kini sa mga Kristohanon?
5 Peligroso ba kining situwasyona para sa unang mga Kristohanon? Kon tan-awon ang mga pasidaan nga gisulat sa mga magsusulat nga nabuhi wala madugay human sa panahon sa mga apostoles, sama kang Tertullian, kadaghanan sa mga kalingawan niadtong panahona natugob sa espirituwal ug moral nga mga kapeligrohan alang sa matuod nga mga Kristohanon. Ang usa sa mga kapeligrohan mao, nga kadaghanan sa publikong mga pista ug mga dula gihimo sa pagpasidungog sa paganong mga diyos. (2 Corinto 6:14-18) Diha sa mga teatro, bisan ang kadaghanan sa klasikal nga mga dula maoy hilabihan ka imoral o kaha natugob sa pag-ula ug dugo. Sa paglabay sa panahon, nagkamenos na ang gusto sa mga tawo alang sa klasikong mga dula, ug kini gipulihan sa law-ay, inamang nga mga pasundayag. Sa iyang librong Daily Life in Ancient Rome, ang historyanong si Jérôme Carcopino nag-ingon: “Niining maong mga dula ang mga artista gitugotan sa paghubo sa tanan nilang sapot . . . Daghang dugo ang giula. . . . [Ang inamang nga mga dula] nagpahimulos sa hilabihan gayod sa tinuis nga seksuwal nga mga buhat nga nagkontrolar sa ordinaryong mga tawo sa kaulohan. Wala na sila ngil-ari sa maong makauulawng mga pasundayag tungod kay dugay nang nakubalan ang ilang pagbati ug natuis ang ilang kinaiyahan gumikan sa makalilisang nga pagpamatay diha sa ampiteatro.”—Mateo 5:27, 28.
6 Diha sa mga ampiteatro, ang mga gladyador nag-awayay hangtod sa kamatayon o nakig-away sa mapintas nga mga hayop, nga patyon kini o sila ang patyon niini. Ang hinukmang mga kriminal ug, ngadtongadto, daghang Kristohanon gitambog ngadto sa mabangis nga mga mananap. Bisan niadtong unang mga panahon, ang lansis ni Satanas mao ang pagpahabol sa pag-ayad sa mga tawo sa imoralidad ug kapintasan hangtod kining mga butanga nahimong ordinaryo na lang ug pinangita sa mga tawo. Ang bugtong paagi sa paglikay nianang maong lit-ag mao ang pagpalayo sa mga teatro ug mga ampiteatro.—1 Corinto 15:32, 33.
7, 8. (a) Nganong dili maalamon alang sa usa ka Kristohanon ang pagtan-aw sa mga lumba sa karwahe? (b) Sa unsang paagi kaha gigamit ni Satanas ang Romanhong mga kaligoanan aron sa paglit-ag sa mga Kristohanon?
7 Ang lumba sa mga karwahe nga gihimo diha sa dagko, linginon nga mga arena sa walay duhaduha kulbahinam kaayo, apan dili kini maayo alang sa mga Kristohanon tungod kay kasagaran ang mga tawo mahimong bangis. Ang usa ka magsusulat sa ikatulong siglo mitaho nga ang ubang mga tumatan-aw nag-awayay sa usag usa, ug miingon si Carcopino nga “ang mga astrologo ug mga pampam may mga puwesto sa negosyo” sa sulod sa maong tinukod. Klaro, nga ang Romanhong arena dili gayod angayng adtoan sa mga Kristohanon.—1 Corinto 6:9, 10.
8 Komosta ang nabaniog nga Romanhong mga kaligoanan? Tino nga walay daotan sa pagkaligo aron mahimong hinlo. Apan daghan sa Romanhong mga kaligoanan maoy dagkong mga pasilidad nga naglakip sa mga masaheanan, mga dulaanan, sugalan, ug kan-anan. Bisan tuod, sa teoriya, dunay panahon nga gigahin alang sa matag membro sa sekso sa paggamit sa mga kaligoanan, ang dungan nga pagpangaligo sa mga lalaki ug babaye kasagarang gitugtan. Si Clement sa Alexandria misulat: “Ang mga kaligoanan maoy bukas nga way pili alang sa mga lalaki ug babaye; ug sila maghubo alang sa mahilayong pagpatuyang.” Busa, ang usa ka legal nga institusyon dali rang gamiton ni Satanas ingong lit-ag alang sa mga Kristohanon. Ang mga maalamon dili moadto sa maong mga lugar.
9. Unsang mga bitik ang kinahanglang likayan sa unang mga Kristohanon?
9 Ang pagsugal maoy paboritong lingawlingaw sa mga tawo sa dihang ang Romanhong Imperyo diha sa kinapungkayan niini. Ang unang mga Kristohanon makalikay sa pagpusta diha sa mga lumba sa karwahe pinaagi sa yanong dili pag-adto sa mga arena. Ang ginagmayng pagsugal gihimo usab sa ilegal nga paagi diha sa natagong mga lawak sa mga sak-anan ug mga imnanan. Ang mga sugarol mopusta sa puwaki o paris nga gidaghanon sa gagmayng mga bato o mga bukog nga gikuptan sa laing sugarol. Ang pagsugal nakadugang sa kahinam sa kinabuhi sa mga tawo, kay kini nagtanyag ug paglaom nga makakuwarta bisag dili maghago. (Efeso 5:5) Dugang pa, ang mga silbidora sa maong mga imnanan kasagaran maoy mga pampam, nga nakadugang sa kapeligrohan sa seksuwal nga imoralidad. Mao kanay pipila sa mga bitik nga gipahimutang ni Satanas alang sa mga Kristohanon nga nagpuyo sa mga siyudad sa Romanhong Imperyo. Lahi ba ang kahimtang karon?
Mga Bitik ni Satanas Karon
10. Sa unsang paagi ang situwasyon karon kaamgid sa mga kahimtang nga kaylap sa Romanhong Imperyo?
10 Sa katibuk-an, ang mga lansis ni Satanas wala mausab latas sa kasiglohan. Aron ang mga Kristohanon nga nagpuyo sa daotang siyudad sa Corinto dili “malupigan ni Satanas,” si apostol Pablo mihatag kanila ug puwersadong tambag. Siya miingon: “Kita dili kay walay alamag sa mga laraw [ni Satanas].” (2 Corinto 2:11) Diha sa daghang naugmad nga mga nasod, ang kahimtang karon susama nianang kahimtang nga kaylap sa Romanhong Imperyo sa kinapungkayan niini. Daghang tawo ang mas daghag panahon sa paglingawlingaw kay sukad masukad. Ang mga loteriya sa gobyerno naghatag bisan sa mga kabos ug bidlisiw sa paglaom. Dunay daghang barato nga kalingawan nga makalinga sa hunahuna sa mga tawo. Puno ang mga estadyum sa esport, ang mga tawo nagsugal, ang mga panon sa katawhan usahay mahimong bangis, ug ang mga magdudula kanunayng mahimong bangis. Ang makauulawng musika madunggan sa mga tawo, ug ang law-ay nga mga pasundayag gisalida diha sa mga entablado sa teatro maingon man sa sinehan ug sa TV. Diha sa pipila ka nasod, popular ang dungang pagpangaligo sa mga lalaki ug babaye diha sa mga sauna ug init nga mga tubod, gawas pa sa pagkaligo nga hubo diha sa pipila ka baybayon. Sama sa mga Kristohanon sa unang mga siglo, si Satanas naningkamot sa pagdaldal sa mga alagad sa Diyos pinaagi sa kalibotanong kalingawan.
11. Unsang mga bitik ang anaa sa tinguha nga magrelaks?
11 Sa kalibotan diin komon ang kapit-os, normal nga mobati sa panginahanglan nga magrelaks o maglingawlingaw. Apan, maingon nga ang Romanhong mga kaligoanan naglakip sa mga bahin nga posibleng magpameligro sa unang mga Kristohanon, ang ubang mga bakasyonan ug mga lulinghayawanan nahimo diayng lit-ag nga gigamit ni Satanas sa pagtultol sa modernong-adlaw nga mga Kristohanon ngadto sa imoralidad ug sobrang pag-inom. Si Pablo misulat ngadto sa mga Kristohanon sa Corinto: “Ayaw pagpahisalaag. Ang daotang pakig-uban makadaot sa mapuslanong pamatasan. Pagmata kamo ngadto sa matarong nga panimuot ug ayaw pagpakasala, kay ang pipila walay kahibalo sa Diyos.”—1 Corinto 15:33, 34.
12. Unsa ang pipila ka lansis nga gigamit ni Satanas sa pagbitik sa mga alagad ni Jehova karon?
12 Nakita nato sa kaso ni Eva kon giunsa paggamit ni Satanas ang lipatlipat aron sa pagdaot sa iyang hunahuna. (2 Corinto 11:3) Karon, ang usa sa mga bitik sa Yawa mao ang pagtultol sa mga Kristohanon sa paghunahuna nga kon sagopon nila ang igoigong kalibotanong mga paagi aron sa pagpakita nga ang mga Saksi ni Jehova susama lamang sa ubang mga tawo, molampos sila sa pagdani sa pipila ngadto sa Kristohanong kamatuoran. Usahay, nahimo silang sama gayod sa mga dili-magtutuo, ug sila na hinuon ang nadala. (Haggeo 2:12-14) Ang laing lansis ni Satanas mao ang pagdasig sa dedikadong mga Kristohanon, batan-on ug mga hamtong, sa pagkinabuhig dobleng mga kinabuhi ug ‘pagpaguol sa balaang espiritu sa Diyos.’ (Efeso 4:30) Ang uban nahulog niining maong lit-ag pinaagi sa sayop nga paggamit sa Internet.
13. Unsang nagtakobang bitik ang usa sa malansisong mga buhat sa Yawa, ug unsang tambag diha sa Proverbio ang haom dinhi?
13 Ang laing bitik ni Satanas mao ang nagtakoban nga okultismo. Walay matuod nga Kristohanon ang tinuyong mag-apil-apil sa Satanismo o espiritismo. Apan, ang uban wala tuyoang nahimong dili-mabinantayon maylabot sa mga salida sa sine, seryal sa TV, dula sa video, ug bisan sa mga libro ug komiks sa mga bata nga nagpasiugda sa kapintasan o misteryosong mga buhat. Ang bisan unsa nga adunay timailhan sa okultismo kinahanglang likayan. Ang maalamong proverbio nag-ingon: “Mga tunok ug mga bitik anaa sa dalan sa baliko nga tawo; siya nga nagabantay sa iyang kalag magapalayo kanila.” (Proverbio 22:5) Tungod kay si Satanas mao “ang diyos niini nga sistema sa mga butang,” ang bisan unsa nga popular kaayo mahimong magtago sa usa sa iyang mga lit-ag.—2 Corinto 4:4; 1 Juan 2:15, 16.
Gisuklan ni Jesus ang Yawa
14. Sa unsang paagi gisuklan ni Jesus ang unang tentasyon sa Yawa?
14 Si Jesus naghatag ug maayong panig-ingnan sa pagsukol sa Yawa ug sa pagpahinabo nga siya mokalagiw. Human mabawtismohi ug magpuasa sulod sa 40 ka adlaw, si Jesus gitental ni Satanas. (Mateo 4:1-11) Ang unang tentasyon nagpahimulos sa natural nga kagutom nga gibati ni Jesus human sa pagpuasa. Giawhag ni Satanas si Jesus sa paghimo sa iyang unang milagro aron sa pagtagbaw sa iyang pisikal nga panginahanglan. Nagkutlo sa Deuteronomio 8:3, si Jesus midumili paggamit sa iyang gahom sa mahakogong paagi ug mas nagpabili sa espirituwal nga pagkaon kay sa pisikal nga pagkaon.
15. (a) Unsang kinaiyanhong tinguha ang gigamit ni Satanas sa pagtental kang Jesus? (b) Unsay usa sa pangunang malansisong mga buhat sa Yawa batok sa mga alagad sa Diyos karon, apan sa unsang paagi masuklan nato siya?
15 Ang usa ka makaiikag nga hunahuna maylabot niining maong tentasyon mao nga ang Yawa wala magtinguha nga si Jesus makahimog seksuwal nga sala. Ang kagutom nga natural nga mopatunghag pangandoy alang sa pagkaon, morag mao ang labing puwersadong pisikal nga tinguha nga magamit sa pagtental kang Jesus niining kahimtanga. Unsang mga tentasyon ang gigamit sa Yawa sa paghaylo sa katawhan sa Diyos karon? Ang mga tentasyon daghan ug nagkalainlain, apan iyang gigamit ang seksuwal nga mga tentasyon ingong usa sa pangunang malansisong mga buhat sa iyang paningkamot nga mabungkag ang integridad sa katawhan ni Jehova. Pinaagi sa pagsundog kang Jesus, kita makasukol sa Yawa ug sa iyang mga tentasyon. Maingon nga gipakyas ni Jesus ang mga paningkamot ni Satanas sa pagdani kaniya pinaagi sa paghinumdom ug haom nga mga teksto, sa dihang tentalon pinaagi sa seksuwal nga imoralidad mahimo natong hinumdoman ang mga teksto sama sa Genesis 39:9 ug 1 Corinto 6:18.
16. (a) Sa unsang paagi gitental ni Satanas si Jesus sa ikaduhang higayon? (b) Sa unsang mga paagi nga si Satanas mahimong motental kanato sa pagsulay kang Jehova?
16 Dayon, gihagit sa Yawa si Jesus sa paglukso gikan sa paril sa templo ug pagsulay sa katakos sa Diyos sa pagpanalipod kaniya pinaagi sa Iyang mga manulonda. Nagkutlo sa Deuteronomio 6:16, wala ibutang ni Jesus sa pagsulay ang iyang Amahan. Tingali dili kita tentalon ni Satanas sa paglukso gikan sa taluktok sa templo, apan mahimo niya kitang tentalon sa pagsulay kang Jehova. Matental ba kita sa pagsusi kon hangtod asa nato mahimong sundogon ang kalibotanong mga uso diha sa atong pamesti ug panghindik nga dili matambagan? Matental ba kita sa pagpakigbahin sa kuwestiyonableng kalingawan? Basin gisulayan nato niana si Jehova. Kon duna kita nianang maong mga kiling, inay mokalagiw gikan kanato, basig si Satanas dili mobiya kanato, nga way-hunong nga maningkamot sa paghaylo kanato sa pagdapig kaniya.
17. (a) Sa unsang paagi gitental sa Yawa si Jesus sa ikatulong higayon? (b) Sa unsang paagi ang Santiago 4:7 matinuod kanato?
17 Sa dihang gitanyag ni Satanas kang Jesus ang tanang gingharian sa kalibotan kapuli sa usa ka buhat sa pagsimba, gisuklan na usab siya ni Jesus pinaagi sa pagkutlo sa Kasulatan, nga lig-ong mibarog dapig sa eksklusibong pagsimba sa iyang Amahan. (Deuteronomio 5:9; 6:13; 10:20) Dili tingali itanyag ni Satanas kanato ang mga gingharian sa kalibotan, apan kanunay niya kitang gitental pinaagig materyal nga mga butang, bisan ang kalaoman nga makabaton ug usa ka gamay nga personal nga gingharian. Ang ato bang reaksiyon sama sa iya ni Jesus, nga ihatag ang atong eksklusibong debosyon ngadto kang Jehova? Kon mao, ang naeksperyensiyahan ni Jesus maeksperyensiyahan usab nato. Ang asoy ni Mateo nag-ingon: “Unya ang Yawa mibiya kaniya.” (Mateo 4:11) Mobiya si Satanas kanato kon kita lig-ong mobarog batok kaniya pinaagi sa paghinumdom sa haom nga mga prinsipyo sa Bibliya ug pagpadapat niana. Ang disipulong si Santiago misulat: “Sukli ang Yawa, ug siya mokalagiw gikan kaninyo.” (Santiago 4:7) Usa ka Kristohanon ang misulat ngadto sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Pransiya: “Si Satanas malipatlipaton gayod. Bisan pa sa akong kinamaayohang mga tuyo, nalisdan kaayo ako sa pagkontrolar sa akong pagbati ug tinguha. Bisan pa niana, uban sa kaisog, pailob, ug labaw sa tanan, sa tabang ni Jehova, nakahimo ako sa paghupot sa akong integridad ug pagpangupot pag-ayo sa kamatuoran.”
Bug-os nga Nasangkapan sa Pagsukol sa Yawa
18. Unsang espirituwal nga armadura ang magsangkap kanato sa pagsukol sa Yawa?
18 Gitagan-an kita ni Jehova ug bug-os nga espirituwal nga armadura aron kita “makabarog nga malig-on batok sa mga malipatlipatong kaugdahan sa Yawa.” (Efeso 6:11-18) Ang atong gugma alang sa kamatuoran magbakos sa atong mga hawak, o mag-andam kanato, alang sa Kristohanong kalihokan. Ang atong determinasyon sa pagsunod sa mga sukdanan ni Jehova sa pagkamatarong mahisama sa usa ka kotamaya nga manalipod sa atong kasingkasing. Kon ang atong mga tiil nasul-oban sa maayong balita, kita regular nga makig-ambit sa buluhatong pagsangyaw, ug kini magpalig-on ug manalipod kanato sa espirituwal. Ang atong lig-on nga pagtuo mahisama sa usa ka dakong taming, nga manalipod kanato batok sa “nagdilaab nga mga udyong sa daotan,” sa iyang malansisong mga pag-atake ug mga tentasyon. Ang atong kasaligang paglaom sa katumanan sa mga saad ni Jehova mahisama sa helmet nga manalipod sa atong katakos sa paghunahuna ug maghatag kanato ug kalinaw sa hunahuna. (Filipos 4:7) Kon mahimo kitang batid sa paggamit sa Pulong sa Diyos, kini mahisama sa espada nga atong magamit sa pagtabang sa pagpahigawas sa mga tawo gikan sa espirituwal nga pagkaulipon kang Satanas. Kita usab makabakyaw niana sa pagpanalipod sa atong kaugalingon, sama sa gibuhat ni Jesus sa dihang siya gitental.
19. Gawas pa sa ‘pagsukol sa Yawa,’ unsay gikinahanglan?
19 Pinaagi sa pagsul-ob kanunay niining “kompletong armadura gikan sa Diyos” ug sa padayon nga pag-ampo, kita makasalig sa panalipod ni Jehova sa dihang atakehon kita ni Satanas. (Juan 17:15; 1 Corinto 10:13) Apan gipakita ni Santiago nga dili pa igo ang ‘pagsukol sa Yawa.’ Kita kinahanglan usab, ug labaw sa tanan, nga ‘magpasakop sa Diyos,’ kinsa may kahangawa kanato. (Santiago 4:7, 8) Hisgotan sa sunod nga artikulo kon sa unsang paagi mahimo nato kini.
Unsaon Nimo Pagtubag?
• Unsang mga bitik ni Satanas ang kinahanglang likayan sa unang mga Kristohanon?
• Unsang malansisong mga buhat ang gigamit ni Satanas karon sa pagbitik sa mga alagad ni Jehova?
• Sa unsang paagi gisuklan ni Jesus ang mga tentasyon sa Yawa?
• Unsang espirituwal nga armadura ang makapaarang kanato sa pagsukol sa Yawa?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Hulagway sa panid 8, 9]
Gisuklan gayod ni Jesus ang Yawa
[Mga hulagway sa panid 10]
Gisalikway sa unang-siglong mga Kristohanon ang mapintas ug imoral nga kalingawan
[Credit Line]
The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck