Kristohanong mga Neyutral sa Kataposang mga Adlaw
Kristohanong mga Neyutral sa Kataposang mga Adlaw
“Sila dili bahin sa kalibotan, ingon nga ako dili bahin sa kalibotan.”—JUAN 17:16.
1, 2. Unsay giingon ni Jesus bahin sa relasyon sa iyang mga sumusunod sa kalibotan, ug unsang mga pangutana ang motungha tungod sa iyang gisulti?
SA KATAPOSANG gabii sa iyang kinabuhi ingong hingpit nga tawo, si Jesus militok ug taas nga pag-ampo nga madungog sa iyang mga tinun-an. Sa maong pag-ampo, diha siyay gisulti nga naghubit sa kinabuhi sa tanang matuod nga mga Kristohanon. Naghisgot bahin sa iyang mga sumusunod, siya miingon: “Gihatag ko ang imong pulong kanila, apan ang kalibotan nagdumot kanila, tungod kay sila dili bahin sa kalibotan, ingon nga ako dili bahin sa kalibotan. Naghangyo ako kanimo, dili nga kuhaon sila gikan sa kalibotan, kondili nga bantayan sila tungod sa usa nga daotan. Sila dili bahin sa kalibotan, ingon nga ako dili bahin sa kalibotan.”—Juan 17:14-16.
2 Kaduha miingon si Jesus nga ang iyang mga sumusunod dili bahin sa kalibotan. Dugang pa, kanang maong pagkabulag motultol ngadto sa mga panagbangi—ang kalibotan magdumot kanila. Bisan pa niana, ang mga Kristohanon dili angayng mahadlok; bantayan sila ni Jehova. (Proverbio 18:10; Mateo 24:9, 13) Tungod sa giingon ni Jesus, maayong mangutana kita: ‘Nganong ang matuod nga mga Kristohanon dili bahin sa kalibotan? Unsay buot ipasabot sa pagkahimong dili bahin sa kalibotan? Kon ang mga Kristohanon gidumtan sa kalibotan, unsaon nila paglantaw ang kalibotan? Sa linain, unsaon nila paglantaw ang mga gobyerno sa kalibotan?’ Ang Kasulatanhong mga tubag niining mga pangutanaha hinungdanon tungod kay kini nag-apektar kanatong tanan.
“Kita Nagagikan sa Diyos”
3. (a) Unsay makapahimo kanatong bulag sa kalibotan? (b) Unsay pamatuod nga ang kalibotan “nailalom sa gahom sa usa nga daotan”?
3 Ang atong suod nga relasyon uban kang Jehova maoy usa ka hinungdan kon nganong kita dili bahin sa kalibotan. Si apostol Juan misulat: “Kita nahibalo nga kita nagagikan sa Diyos, apan ang tibuok kalibotan nailalom sa gahom sa usa nga daotan.” (1 Juan 5:19) Tinuod gayod ang giingon ni Juan bahin sa kalibotan. Ang mga gubat, krimen, kabangis, pagdaogdaog, pagkadili-matinud-anon, ug imoralidad nga kaylap kaayo karon naghatag ug pamatuod sa impluwensiya ni Satanas, dili sa Diyos. (Juan 12:31; 2 Corinto 4:4; Efeso 6:12) Sa dihang ang usa ka tawo mahimong usa sa mga Saksi ni Jehova, siya dili magbatasan o mouyon nianang maong daotang mga buhat, ug tungod niana dili na siya bahin sa kalibotan.—Roma 12:2; 13:12-14; 1 Corinto 6:9-11; 1 Juan 3:10-12.
4. Sa unsang mga paagi ikapakita nato nga kita iya ni Jehova?
4 Si Juan miingon nga ang mga Kristohanon, dili sama sa kalibotan, “nagagikan sa Diyos.” Ang tanan nga magpahinungod sa ilang kaugalingon kang Jehova mahimong iya. Si apostol Pablo miingon: “Kon kita mabuhi, kita mabuhi alang kang Jehova, ug kon kita mamatay, kita mamatay alang kang Jehova. Busa kon kita mabuhi ug kon kita mamatay, kita iya ni Jehova.” (Roma 14:8; Salmo 116:15) Tungod kay kita iya ni Jehova, atong ihatag kaniya ang eksklusibong pagkamahinalaron. (Exodo 20:4-6) Busa, ang matuod nga Kristohanon dili mogugol sa iyang kinabuhi alang sa usa sekular nga kawsa. Ug bisan tuod motahod siya sa nasodnong mga emblema, siya dili mosimba niana, sa lihok man o diha sa iyang kasingkasing. Tinong dili siya mosimba sa sikat nga mga magdudula o sa ubang modernong mga idolo. Siyempre, siya motahod sa katungod sa uban sa pagbuhat kon unsay ilang gusto, apan siya mosimba lamang sa Maglalalang. (Mateo 4:10; Pinadayag 19:10) Kini usab makapahimo kaniyang bulag sa kalibotan.
“Ang Akong Gingharian Dili Bahin Niining Kalibotana”
5, 6. Sa unsang paagi ang pagpasakop sa Gingharian sa Diyos makapahimo kanatong bulag sa kalibotan?
5 Ang mga Kristohanon maoy mga sumusunod ni Kristo Jesus ug mga sakop sa Gingharian sa Diyos, nga naghimo usab kanilang dili bahin sa kalibotan. Sa dihang si Jesus gihusay atubangan kang Poncio Pilato, siya miingon: “Ang akong gingharian dili bahin niining kalibotana. Kon ang akong gingharian bahin pa niining kalibotana, ang akong mga alagad makig-away na unta aron dili ako ikatugyan ngadto sa mga Hudiyo. Apan, sa pagkatinuod, ang akong gingharian dili gikan niini nga tinubdan.” (Juan 18:36) Ang Gingharian mao ang paagi diin mabalaan ang ngalan ni Jehova, mabindikar ang iyang pagkasoberano, ug matuman ang iyang kabubut-on dinhi sa yuta maingon sa langit. (Mateo 6:9, 10) Sa tibuok niyang ministeryo, si Jesus nagwali sa maayong balita sa Gingharian, ug siya miingon nga kini igamantala sa iyang mga sumusunod hangtod sa kataposan sa sistema sa mga butang. (Mateo 4:23; 24:14) Sa 1914 ang matagnaong mga pulong sa Pinadayag 11:15 natuman: “Ang gingharian sa kalibotan nahimo nang gingharian sa atong Ginoo ug sa iyang Kristo, ug siya magamando ingong hari hangtod sa kahangtoran.” Sa dili madugay, ang langitnong Gingharian mao na lamang ang magamando ibabaw sa katawhan. (Daniel 2:44) Moabot ang panahon nga bisan ang sekular nga mga magmamando mapugos sa pag-ila sa awtoridad niini.—Salmo 2:6-12.
6 Nga anaa sa hunahuna kanang tanan, ang matuod nga mga Kristohanon karon maoy mga sakop sa Gingharian sa Diyos, ug sila mosunod sa tambag ni Jesus sa ‘pagpadayon sa pagpangita pag-una sa gingharian ug sa pagkamatarong sa Diyos.’ (Mateo 6:33) Wala kana maghimo kanilang dili-maunongon sa nasod nga ilang gipuy-an, apan naghimo kana kanilang bulag sa kalibotan sa espirituwal nga paagi. Ang pangunang buluhaton sa mga Kristohanon karon, sama sa unang siglo, mao ang “paghatag ug bug-os nga pagpamatuod mahitungod sa gingharian sa Diyos.” (Buhat 28:23) Walay tawhanong gobyerno ang adunay katungod sa pagbabag nianang hinatag-sa-Diyos nga buluhaton.
7. Nganong neyutral ang matuod nga mga Kristohanon, ug giunsa nila pagpakita kini?
7 Kaharmonya sa ilang pagkahimong iya ni Jehova ug sumusunod ni Jesus ug mga sakop sa Gingharian sa Diyos, ang mga Saksi ni Jehova nagpabiling neyutral sa nasodnon ug internasyonal nga mga paggubatay sa ika-20 ug ika-21 nga mga siglo. Wala sila modapig sa bisan haing pundok, wala mobakyaw ug armas batok kang bisan kinsa, ug wala magpakaylap ug propaganda tungod sa bisan unsang sekular nga kawsa. Sa usa ka talagsaong pagpasundayag sa pagtuo bisan pa sa daw dili-mabangbang nga paglutos, ilang gisunod ang mga prinsipyo nga gipahayag ngadto sa Nazi nga mga magmamando sa Alemanya sa 1934: “Kami walay interes sa politikanhong mga kalihokan, kondili bug-os nga debotado sa gingharian sa Diyos ilalom kang Kristo nga iyang Hari. Kami dili modaot ni bisan kinsa. Kami malipayng magpuyo nga malinawon ug mobuhat ug maayo ngadto sa tanang tawo samtang duna kamiy kahigayonan.”
Mga Embahador ug mga Sinugo Alang Kang Kristo
8, 9. Sa unsang paagi ang mga Saksi ni Jehova karon maoy mga embahador ug mga sinugo, ug sa unsang paagi nag-apektar kini sa ilang relasyon sa mga nasod?
8 Gihubit ni Pablo ang iyang kaugalingon ug ang kaubang dinihogan nga mga Kristohanon ingong “mga embahador nga kapuli kang Kristo, nga daw ang Diyos nangaliyupo pinaagi kanamo.” (2 Corinto 5:20; Efeso 6:20) Sukad sa 1914, ang dinihogan-sa-espiritu nga mga Kristohanon tukmang tawgon ingong mga embahador alang sa Gingharian sa Diyos, nga niana sila maoy “mga anak.” (Mateo 13:38; Filipos 3:20; Pinadayag 5:9, 10) Dugang pa, si Jehova nagkuha gikan sa mga nasod ug “usa ka dakong panon” sa “ubang mga karnero,” mga Kristohanon nga dunay yutan-ong paglaom, aron sa pagtabang sa dinihogang mga anak diha sa ilang buluhaton isip mga embahador. (Pinadayag 7:9; Juan 10:16) Kining “ubang mga karnero” mahimong tawgong “mga sinugo” sa Gingharian sa Diyos.
9 Ang usa ka embahador ug iyang mga kawani dili mag-apil-apil sa mga kalihokan sa nasod nga ilang gialagaran. Sa susama, ang mga Kristohanon magpabiling neyutral sa politikanhong mga kalihokan sa mga nasod sa kalibotan. Dili sila modapig o mobatok sa bisan unsang nasodnon, rasanhon, katilingbanon, o ekonomikanhon nga grupo. (Buhat 10:34, 35) Hinunoa, sila ‘mobuhat ug maayo ngadto sa tanan.’ (Galacia 6:10) Ang pagkaneyutral sa mga Saksi ni Jehova nagpasabot nga wala gayoy makasalikway sa ilang mensahe pinaagi sa pag-ingon nga sila midapig sa kontra sa usa ka rasa, nasod, o tribo.
Mailhan Pinaagi sa Gugma
10. Alang sa usa ka Kristohanon, unsa ka hinungdanon ang gugma?
10 Gawas pa sa nahisgotan na, ang mga Kristohanon maoy neyutral sa mga kalihokan sa kalibotan tungod sa ilang relasyon sa ubang mga Kristohanon. Si Jesus miingon sa iyang mga sumusunod: “Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma sa inyong taliwala.” (Juan 13:35) Ang inigsoong gugma mao ang hinungdanong bahin sa pagkahimong Kristohanon. (1 Juan 3:14) Tungod kay nalangkit kini sa iyang relasyon kang Jehova ug kang Jesus, ang relasyon sa usa ka Kristohanon sa ubang mga Kristohanon maoy suod kaayo. Ang iyang gugma ipakita dili lamang alang niadtong anaa sa lokal nga kongregasyon. Kini ipakita sa “tibuok nga kapunongan sa [iyang] mga igsoon sa kalibotan.”—1 Pedro 5:9.
11. Sa unsang paagi ang panggawi sa mga Saksi ni Jehova naimpluwensiyahan sa ilang gugma alang sa usag usa?
11 Karong adlawa, ang mga Saksi ni Jehova nagpasundayag sa ilang inigsoong gugma pinaagi sa pagtuman sa giingon sa Isaias 2:4: “Ilang pagasalsalon ang ilang mga espada nga mga punta sa daro ug ang ilang mga bangkaw nga mga galab. Usa ka nasod dili mobakyaw sa espada batok sa usa ka nasod, ni makakat-on pa sila sa gubat.” Kay gisugo ni Jehova, ang matuod nga mga Kristohanon adunay pakigdait uban sa Diyos ug sa usag usa. (Isaias 54:13) Tungod kay sila nahigugma sa Diyos ug sa ilang mga igsoon, dili makataronganon nga sila mobakyaw ug armas batok sa mga isigka-Kristohanon—o kang bisan kinsa—diha sa ubang mga nasod. Ang ilang pakigdait ug panaghiusa maoy hinungdanong bahin sa ilang pagsimba, usa ka pasundayag nga sila tinuod nga naghupot sa espiritu sa Diyos. (Salmo 133:1; Miqueas 2:12; Mateo 22:37-39; Colosas 3:14) Sila ‘mangita sa pakigdait, ug sundon kini,’ nga nahibalo nga “ang mga mata ni Jehova gipunting sa mga matarong.”—Salmo 34:14, 15.
Kon Unsay Panglantaw sa mga Kristohanon sa Kalibotan
12. Unsang tinamdan ni Jehova ngadto sa katawhan sa kalibotan ang gisundog sa mga Saksi ni Jehova, ug sa unsang paagi?
12 Gipahayag na ni Jehova ang grabeng paghukom batok niining kalibotana, apan wala pa niya hukmi ang tanang tawo sa kalibotan. Buhaton niya kana pinaagi kang Jesus sa Iyang gitakdang panahon. (Salmo 67:3, 4; Mateo 25:31-46; 2 Pedro 3:10) Kasamtangan, iyang gipakita ang dakong gugma ngadto sa katawhan. Gihatag pa gani niya ang iyang bugtong Anak aron ang tanan makabatog kahigayonan nga makadawat ug walay-kataposang kinabuhi. (Juan 3:16) Ingong mga Kristohanon, atong gisundog ang gugma sa Diyos pinaagi sa pagsulti sa uban bahin sa mga kahikayan sa Diyos alang sa kaluwasan, bisan pag ang atong mga paningkamot kanunayng gisalikway.
13. Unsaon nato paglantaw ang sekular nga mga magmamando?
13 Unsaon nato paglantaw ang sekular nga mga magmamando sa kalibotan? Gitubag ni Pablo kanang pangutanaha sa dihang siya misulat: “Magpasakop ang tanang kalag sa labaw nga mga awtoridad, kay walay awtoridad gawas nga pinaagi sa Diyos; ang nagalungtad nga mga awtoridad napahimutang sa ilang relatibong mga posisyon pinaagi sa Diyos.” (Roma 13:1, 2) Ang mga tawo naghupot ug “relatibong” mga posisyon sa awtoridad (mas dako o mas ubos kon itandi sa usag usa, apan kanunayng ubos kang Jehova) tungod kay gitugotan sila sa Labing Gamhanan. Ang usa ka Kristohanon magpasakop sa sekular nga awtoridad tungod kay kana maoy bahin sa iyang pagpasakop kang Jehova. Apan, komosta kon motungha ang panagsumpaki tali sa mga kinahanglanon sa Diyos ug nianang sa tawhanong gobyerno?
Balaod sa Diyos ug ni Cesar
14, 15. (a) Sa unsang paagi si Daniel nakahimo sa paglikay sa panagsumpaki maylabot sa pagkamasinugtanon? (b) Unsay baroganan sa tulo ka Hebreohanon sa dihang ang panagsumpaki maylabot sa pagkamasinugtanon wala na malikayi?
14 Si Daniel ug ang iyang tulo ka kauban naghatag ug maayong panig-ingnan kon unsaon pagbalanse ang pagpasakop sa tawhanong mga gobyerno ug ang pagpasakop sa awtoridad sa Diyos. Sa dihang ang upat ka batan-ong mga Hebreohanon gidestiyero sa Babilonya, sila mituman sa mga balaod nianang yutaa ug gipili dayon alang sa linain nga pagbansay. Si Daniel, kay nakaamgo nga ang pagbansay lagmit nga motultol sa panagsumpaki uban sa Balaod ni Jehova, naghisgot sa maong butang uban sa opisyal nga tinugyanan. Tungod niana, ang linaing mga kahikayan gihimo aron tahoron ang mga tanlag sa upat ka Hebreohanon. (Daniel 1:8-17) Ang mga Saksi ni Jehova nagsunod sa panig-ingnan ni Daniel sa dihang sila mataktikanhong nagpatin-aw sa ilang baroganan ngadto sa mga opisyal aron malikayan ang wala-kinahanglanang mga problema.
15 Apan, sa ulahing hitabo wala na malikayi ang panagsumpaki maylabot sa pagpasakop. Ang hari sa Babilonya nagtukod ug usa ka dakong idolo diha sa kapatagan sa Dura ug nagsugo sa taas nga mga opisyal, lakip na sa mga administrador sa hurisdiksiyonal nga mga distrito, aron magtigom alang sa inagurasyon niini. Niining tungora, ang tulo ka higala ni Daniel natudlo na ingong mga administrador sa hurisdiksiyonal nga distrito sa Babilonya, busa ang mando mapadapat kanila. Sa usa ka yugto sa maong okasyon, ang tanang nagtigom gibaoran nga moyukbo atubangan sa imahen. Apan ang mga Hebreohanon nahibalo nga supak kini sa balaod sa Diyos. (Deuteronomio 5:8-10) Busa sa dihang ang tanan miyukbo, sila nagpabiling nagbarog. Tungod sa pagsupak sa mando sa hari, peligrong makaagom sila sa makalilisang nga kamatayon, ug ang ilang kinabuhi naluwas lamang pinaagi sa usa ka milagro; apan mipili sila sa kapeligrohang mamatay kay sa mosupak kang Jehova.—Daniel 2:49–3:29.
16, 17. Sa unsang paagi misanong ang mga apostoles sa dihang gibaoran nga mohunong na sa pagsangyaw, ug ngano?
16 Sa unang siglo, ang mga apostoles ni Jesu-Kristo gipatawag atubangan sa Hudiyong mga lider sa Jerusalem ug gibaoran sa paghunong na sa pagsangyaw sa ngalan ni Jesus. Unsay angay nilang reaksiyon? Gisugo sila ni Jesus nga maghimog mga tinun-an sa tanang kanasoran, nga maglakip sa Judea. Giingnan usab sila nga mahimong iyang mga saksi sa Jerusalem ug sa tibuok kalibotan. (Mateo 28:19, 20; Buhat 1:8) Ang mga apostoles nahibalo nga ang mga sugo ni Jesus naghawas sa kabubut-on sa Diyos alang kanila. (Juan 5:30; 8:28) Busa, sila miingon: “Kinahanglang among sugton ang Diyos ingong magmamando inay ang mga tawo.”—Buhat 4:19, 20; 5:29.
17 Ang mga apostoles dili rebelyoso. (Proverbio 24:21) Bisan pa niana, sa dihang ang tawhanong mga magmamando nagdili kanila sa pagtuman sa kabubut-on sa Diyos, sila nakaingon lamang, ‘Kinahanglang among sugton ang Diyos, dili ang tawo.’ Si Jesus miingon nga kita angayng ‘mobayad kang Cesar sa mga butang ni Cesar, apan ang mga butang sa Diyos ngadto sa Diyos.’ (Marcos 12:17) Kon mosupak kita sa sugo sa Diyos tungod kay giingnan kita sa usa ka tawo nga supakon kana, atong gihatag nianang tawhana ang iya sa Diyos. Hinunoa, atong ibayad ang tanan nga atong nautang kang Cesar, apan atong ilhon ang labawng awtoridad ni Jehova. Siya mao ang Unibersohanong Soberano, ang Maglalalang, ang bugtong Tuboran sa awtoridad.—Pinadayag 4:11.
Mobarog Kita nga Malig-on
18, 19. Unsay baroganan sa daghan sa atong mga igsoon, ug sa unsang paagi masundog nato ang ilang ehemplo?
18 Sa pagkakaron, kadaghanang sekular nga mga gobyerno miila sa pagkaneyutral sa mga Saksi ni Jehova, ug tungod niana kita mapasalamaton. Apan, sa pipila ka nasod ang mga Saksi nag-atubang ug grabeng paglutos. Latas sa ika-20ng siglo ug hangtod karon, ang pipila nato ka igsoong mga lalaki ug babaye nakigbisog pag-ayo, sa espirituwal nga diwa nakigbugno “sa maayong bugno sa pagtuo.”—1 Timoteo 6:12.
19 Sa unsang paagi kita makabarog nga malig-on sama kanila? Una, hinumdoman nato nga kinahanglang dahomon nato ang paglutos. Dili kita angayng makurat o matingala pa kon masugamak kita niana. Gipasidan-an ni Pablo si Timoteo: “Ang tanan nga nagtinguha sa pagkinabuhi uban ang diyosnong pagkamahinalaron kalangkit ni Kristo Jesus pagalutoson usab.” (2 Timoteo 3:12; 1 Pedro 4:12) Sa kalibotan diin naghari ang impluwensiya ni Satanas, nganong dili man kita masugamak sa paglutos? (Pinadayag 12:17) Basta magmatinumanon kita, duna gayoy pipila nga ‘mahibulong ug magpadayon sa pagsulti nga mapasipalahon kanato.’—1 Pedro 4:4.
20. Sa unsang makapalig-on nga mga kamatuoran nga kita gipahinumdoman?
20 Ikaduha, kita kombinsido nga si Jehova ug ang iyang mga manulonda motabang kanato. Sama sa giingon ni Eliseo sa kakaraanan, “mas daghan sila nga uban kanato kay kanila nga uban kanila.” (2 Hari 6:16; Salmo 34:7) Basin si Jehova, tungod sa iyang kaugalingong maayong katuyoan, magtugot sa pagpit-os gikan sa mga magsusupak nga magpadayon sa makadiyot. Bisan pa niana, siya kanunayng mohatag kanato sa kusog nga gikinahanglan aron sa paglahutay. (Isaias 41:9, 10) Ang uban nagbuhis sa ilang kinabuhi, apan dili kana makapaluya kanato. Si Jesus miingon: “Ayaw ninyo kahadloki silang makapatay sa lawas apan dili makapatay sa kalag; apan hinunoa kahadloki ninyo siya nga makalaglag sa kalag ug sa lawas sa Gehenna.” (Mateo 10:16-23, 28) Kita maoy ‘temporaryo lamang nga mga molupyo’ niining sistemaha sa mga butang. Gamiton nato ang atong panahon dinhi aron “makapangupot pag-ayo sa tinuod nga kinabuhi,” walay-kataposang kinabuhi sa bag-ong kalibotan sa Diyos. (1 Pedro 2:11; 1 Timoteo 6:19) Walay tawo nga makahikaw kanato nianang gantiha basta magpabilin kitang matinumanon sa Diyos.
21. Unsay angay natong hinumdoman pag-ayo?
21 Busa, hinumdoman nato ang bililhong relasyon nga atong nabatonan uban kang Jehova nga Diyos. Hinaot magmapasalamaton kita sa mga kaayohan sa pagkahimong sumusunod ni Kristo ug mga sakop sa Gingharian. Tibuok-kasingkasing natong higugmaon ang atong mga igsoon, ug hinaot magakalipay kita kanunay sa gugma nga atong madawat gikan kanila. Labaw sa tanan, patalinghogan nato ang mga pulong sa salmista: “Laom kang Jehova; magmaisogon ka ug lig-ona ang imong kasingkasing. Oo, laom kang Jehova.” (Salmo 27:14; Isaias 54:17) Unya kita, sama sa daghan kaayong Kristohanon nga nag-una kanato, mobarog nga malig-on nga ang atong paglaom segurado—matinumanong Kristohanon nga mga neyutral nga dili bahin sa kalibotan.
Makapatin-aw Ka Ba?
• Sa unsang paagi ang atong relasyon uban kang Jehova makapahimo kanatong bulag niining kalibotana?
• Ingong mga sakop sa Gingharian sa Diyos, sa unsang paagi kita magpabiling neyutral niining kalibotana?
• Sa unsang mga paagi nga ang gugma alang sa atong mga igsoon maghimo kanatong neyutral, bulag sa kalibotan?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Hulagway sa panid 15]
Sa unsang paagi ang atong pagpasakop sa Gingharian sa Diyos makaapektar sa atong relasyon sa kalibotan?
[Hulagway sa panid 16]
Usa ka Hutu ug Tutsi nga malipayong nagtrabaho nga magkauban
[Hulagway sa panid 17]
Hudiyo ug Arabo nga Kristohanong mga igsoon
[Hulagway sa panid 17]
Ang Serbiano, Bosniano, ug Croatiano nga mga Kristohanon malipayong nag-ubanay
[Hulagway sa panid 18]
Unsa ang hustong dalan sa dihang ang mga magmamando magbaod kanato nga supakon ang balaod sa Diyos?