Ang Milabayng Siglo Gigamhan ba ni Satanas?

“KON ibase sa gidak-on sa pagkadaotan, kana haom nga nganlang siglo ni Satanas. Walay laing panahon nga ang katawhan nagpadayag sa dakong hilig ug pangandoy nga mopatay ug milyonmilyong tawo tungod lang sa rasa, relihiyon o ekonomikong kahimtang sa katilingban.”

Ang ika-50ng anibersaryo sa pagpagawas sa inosenteng mga biktima nga gipriso sa Nazi nga mga kampong patyanan nakapukaw sa nahisgotang komento sa usa ka editoryal sa The New York Times sa Enero 26, 1995. Ang Holocaust—usa sa labing kaylap nahibaloang mga paglaglag sa usa ka rasa sa kasaysayan—nakapatayg mga unom ka milyong Hudiyo. Duolan sa tulo ka milyon nga dili-Hudiyong Polakong mga lungsoranon namatay sa ginganlag “Nahikalimtang Holocaust.”

“Ang usa ka kalkulasyon alang sa yugto gikan sa 1900 hangtod 1989 mao nga 86 ka milyong tawo ang namatay sa gubat,” matod ni Jonathan Glo- ver diha sa iyang librong Humanity—A Moral History of the Twentieth Century. Siya midugang: “Ang gidaghanon sa namatay sa gubat sa ikakawhaang siglo lisod masabtan. Ang pagkuha sa aberids nga ihap sa namatay maoy sukwahi sa mga kamatuoran, sanglit mga dos-tersiya (58 milyon) ang namatay sa duha ka gubat sa kalibotan. Apan kon ang mga namatay nahitabo sa regular nga mga kal-ang sa panahon sa tibuok yugto, ang gubat nakapatay untag mga 2,500 ka tawo kada adlaw. Kana maoy kapig 100 ka tawo kada oras, sa tibuok adlaw, sa nubenta ka tuig.”

Busa, ang ika-20ng siglo gitawag nga usa sa labing dugoong mga siglo nga nasayran sukad sa katawhan. Diha sa Hope Against Hope, si Nadezhda Mandelstam misulat: “Nakita nato ang kadaogan sa pagkadaotan human pasipad-i ug yataki ang mga sukdanan sa tawo.” Sa bugno sa maayo batok sa daotan, tinuod ba nga ang daotan maoy nakadaog?

 [Picture Credit Line sa panid 2]

COVER: Mother and daughter: J.R. Ripper/SocialPhotos

[Picture Credit Line sa panid 3]

U.S. Department of Energy photograph